KonaryŚredniowieczny zamek rycerski
Możesz ocenić:
Konary (woj. świętokrzyskie) - Średniowieczny zamek rycerski (zniszczony)
Jeśli odwiedzający słynny zamek Krzyżtopór w Ujeździe mają czas, mogą udać się kilka kilometrów na południe do wsi Konary, gdzie znajdują się relikty znacznie skromniejszej, ale starszej warowni. Niewiele już z niej zostało, ale za to okolica, szczególnie wiosną, jest urocza z pięknym rozległym widokiem, czego brakuje położonemu na nizinie Krzyżtoporowi.
 Kochanowscy w Konarach?
W wielu miejscach można spotkać informację o możliwym pobycie wielkiego poety Jana Kochanowskiego na zamku w Konarach. Jego ojciec Piotr miał jakoby nabyć wieś w 1525 roku. Nie jest to prawda. Pomylono miejscowości, bo Kochanowscy owszem posiadali Konary, ale inne - w województwie mazowieckim.
|
Zamek Konary stał w północnej części wsi, na lessowym cyplu jednego z licznych w okolicy wzgórz. Jako budulec wykorzystano cegłę i miejscowe kamienie piaskowcowe.
Nieznany jest jego wygląd, ponieważ nie prowadzono tu poważnych badań archeologicznych, ale najbardziej prawdopodobny jest regularny kształt na planie prostokąta.
Zachował się widoczny z daleka okrągły kawałek muru, częściowo zasypana piwnica ze sklepieniem kolebkowym przedzielona filarem oraz leżący gdzieniegdzie gruz.
Po wejściu na górę widać jeszcze mury w dziurze prowadzącej do tej samej piwnicy. Dostępny teren jest niewielki i jak to zwykle bywa pofałdowany. Cypel zamkowy odcięto od wzgórza fosą, która podobnie jak reszta warowni jest gęsto zarośnięta. Być może więc jakieś mury kryją się jeszcze pośród krzaków. Ok 120 metrów na wschód od wzgórza, na zarośniętym terenie, mapa LIDAR ukazuje pofałdowanie terenu, być może to jakaś pozostałość założenia zamkowego (w tym miejscu na XVIII-wiecznej mapie widać folwark).
Trochę zaskakujące jest, iż sąsiednia część wzgórza jest wyższa od cypla zamkowego, co nie sprzyjało obronności. Stąd właśnie rozciąga się ciekawy widok na okolicę, a wygląd szczytu świadczy chyba, iż są tam pozostałości okopów z czasów I wojny światowej (patrz ciekawostka).
Ruiny zamku w Konarach na fotografii z archiwum Ilustrowanego Kuriera Codziennego z ok. 1920 r.
![Plan zamku Konary]() Plan wzgórza zamkowego w Konarach wg. A. Maraśkiewicz z roku 1986
![Plan piwnicy zamkowej]() Plan piwnicy zamku Konary wg pomiaru A. Maraśkiewicz z 1986 r.
Źródło: Zamki Polski południowo-wschodniej, M. Gosztyła, M. Proksa
![Mapa Konarów z 1770 r.]() Mapa wsi Konary z około 1770 roku. Na terenie zamkowym widać rozległą zabudowę i ogród lub park. Główny budynek oznaczony na czerwono, po prawej folwark.
| Historia, wydarzenia | |
Konarska warownia istniała na pewno w XIV wieku. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1355 roku przy okazji nadanie dziesięcin przez biskupa krakowskiego Bodzętę.
Bitwa pod Konarami
W dniach 16-25 maja 1915 roku miała miejsce polsko-rosyjska bitwa pod Konarami. Choć walki rozgrywały się na sporym obszarze wokół wsi, stąd dowodzono i stąd wyruszały wojska dowodzone przez brygadiera Józefa Piłsudskiego i szefa sztabu podpułkownika Sosnkowskiego na poszczególne odcinki. Legioniści bohatersko walczyli z armią carską i odparli jej ataki, co upamiętnia pomnik we wsi, przy rozjeździe dróg.
Niestety podczas walk ucierpiały mury zamkowe.
|
Później wymieniony jest dziedzic wsi Sięgniew (Sangnewo de Conari) herbu Rawa, syn Goworka ze Słupczy, kasztelana radomskiego.
Budowę zamku należy przypisać Sięgniewowi, ewentualnie jego synowi Grotowi wspominanemu w roku 1390, choć brak wtedy informacji o tutejszej siedzibie.
Dopiero pod datą 1403 Jan Długosz pisze o "castrum Konari" przy okazji opisu zatargu o włości między Grotem Słupeckim a kasztelanem wiślickim Janem Ossolińskim z pobliskiego Ossolina. Właściciel Konar najechał jego dobra i zabił gospodarza.
Nie był to podobno jedyny przestępczy czyn Grota, który miał parać się rozbójnictwem.
Król Władysław Jagiełło skazał go na banicję, a zamek kazał spalić. Tak więc dzieje tej warowni mogą być dosyć krótkie, jednakże
historycy niezbyt dają wiarę tej relacji Długosza. Nie jest też wykluczone, że zamek zniszczono, ale później odbudowano.
Faktem jest, iż istnieje jeszcze wzmianka z roku 1416, gdy Jakub z Żurawicy przekazał Grotowi teren między zamkiem konarskim a lasem. Również to, że na początku XX wieku murów było jeszcze całkiem sporo, co świadczyłoby, że warownia przetrwała dłużej.
Wskazuje również na to austriacka mapa z XVIII wieku. Dawny zamek pełnił prawdopodobnie funkcję dworu szlacheckiego, bo wzgórze zamkowe wygląda na w pełni zagospodarowane. Na mapie widać główny budynek z parkiem / ogrodem, kilka oficyn, ułożone w czworobok zabudowania folwarczne. Dziwne, że brak o takiej siedzibie szerszych informacji.
Po Grocie, Konary dziedziczyli jego potomkowie. Od XVI wieku właścicielami byli Jan Słupecki, Krasińscy, Sołtykowie, Goniewscy, Bełdowscy, Gawrońscy, Reklewscy. Pierwsza badania rozpoznawcze na wzgórzu zamkowym przeprowadzono w latach międzywojennych. Wtedy odsłonięto piwnicę.
Pionier krajoznawstwa o Konarach
Podróżnik i współzałożyciel Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego Aleksander Janowski, w swoim przewodniku "Wycieczki po kraju" wydanym w 1907 roku wspomniał o zamku Konarach: "Jeszcze za Piastów było dwóch braci Słupeckich, bardzo zamożnych [...]; jeden z nich w czasach panowania niedbałego u nas Ludwika, na sejmiku w Sandomierzu zabił Ossolińskiego; iż to była można rodzina, zabójca zatem na śmierć skazanym został. Nie wiele myśląc zamknął się wraz z bratem i z licznym pocztem ludzi zbrojnych w zamku swoim w Konarach, a chcąc już korzystać z swojej niesławy, wycieczki w okolicę, napadał, rozbijał sąsiadów w ich domach i po drodze. Oni łączyli się po kilka razy, oblegali go w tym zamku, ale dobyć nie mogli i przyszło do tego, że sam Jagiełło w pierwszych latach panowania, na czele wojska podstąpił pod ten gród, szturmem wziąć go kazał, a całą osadę w pień wyciąć".
|
Zdjęcie z lotniczego skanowania laserowego okolicy zamku w Konarach. A - miejsce po zamku, B - być może pozostałość założenia zamkowego - folwark(?).
| Legendy i podania | |
Zamek w Konarach jest jakoby połączony podziemnym tunelem z zamkiem Krzyżtopór, choć ten powstał dopiero w XVII wieku.
Legendy mówią iż podczas oblężenia przez króla Jagiełłę w zamku przebywał Grot Słupecki i jego brat, również mający wiele na sumieniu. O ile Grot skoczył z wieży zamkowej i skręcił sobie kark, to drugi Słupecki zawarł pakt z diabłem i podziemnymi tunelami uciekł królowi. Ukrył się na Węgrzech ze złotem i biżuterią skradzioną napadniętym kupcom.
W ruinach krąży też duch niejakiego Rogalińskiego. Był on przyjacielem Słupeckich i to on właśnie podburzał braci do niecnych czynów. Nie udało mu się co prawda ujść z zamku, ale wojsko Jagiełły nie zdołało go też dobić i dlatego straszy w okolicy ruin.
Ruiny zamku w Konarach na fotografii z archiwum Ilustrowanego Kuriera Codziennego z ok. 1920 r.
ADRES I KONTAKT
brak
CZAS
Dojście z miejsca gdzie można zaparkować auto to ok. 5 minut. Oglądnięcie wzgórza zamkowego z reliktami murów zajmuje ok. 10 minut.
WSTĘP
Wolny.
Zdjęcie legionistów Piłsudskiego w okopach podczas walk w 1915 roku pod Konarami. Czy ten okop nie powstał aby w ruinach zamku?
Wschodnia część woj. świętokrzyskiego. 7 km na południowy wschód od Ujazdu. 23 km na południowy zachód od Opatowa. Zobacz na mapie.
Jadąc od strony Krzyżtopora należy skręcić w prawo przy końcu wsi Konary obok pomnika. Dalej cały czas za główną drogą aż do końca nawierzchni asfaltowej. Przy następnym domu widać już tablicę informacyjną. Wzgórze zamkowe znajduje się na prawo, trzeba przejść ok. 50 m.
Współrzędne geograficzne: Otwórz w: Google Maps, Bing Maps, Openstreet Maps
format D (stopnie): N50.68591944°, E21.36903611°
format DM (stopnie, minuty): 50° 41.1551664'N, 21° 22.1421666'E
format DMS (stopnie, minuty, sekundy): 50° 41' 09.31''N, 21° 22' 08.53''E
Kajzer Leszek, Kołodziejski Stanisław, Salm Jan - Leksykon zamków w Polsce
Guerquin Bohdan - Zamki w Polsce
Kuczyński Janusz - Zamki województwa kieleckiego
Gosztyła Marek, Proksa Michał - Zamki Polski południowo-wschodniej
Sypkowie Agnieszka i Robert - Zamki i warownie ziemi sandomierskiej
Wróblewski Sławomir - Zamki i dwory obronne woj. sandomierskiego w średniowieczu
Klikając w zdjęcie otrzymasz jego powiększenie w nowym oknie. Okno to można zamknąć kliknięciem w dowolny punkt POZA zdjęciem.
|
|
brak
Kajzer Leszek, Kołodziejski Stanisław, Salm Jan - Leksykon zamków w Polsce
