Zamek Chełm-Bieławin

Chełm-Bieławin
Średniowieczna wieża





Ocena zabytku


Możesz ocenić:
Chełm-Bieławin (woj. lubelskie) - Średniowieczna wieża

Ocena obecnej atrakcyjności obiektu
3 stars
Średnia ocena: 2.8 na 5. Głosów: 25

       
    
 
Ocena nastawienia do turystów na terenie obiektu
3.5 stars
Średnia ocena: 3.3 na 5. Głosów: 18

       
    
 


Opis i stan obecny


Wieża w Bieławinie, będącym obecnie częścią Chełma, jest jedyną pozostałością zabudowy średniowiecznej osady i warowni ochraniającej stolicę ruskiego księstwa. Przed wojną było tu jeszcze co oglądać, ale obecnie należy uczciwie napisać, że jest to wyjątkowo mało atrakcyjne miejsce. Mury o wysokości niecałego metra stoją na lekko zabagnionej łące na drobnym wzniesieniu. Widać, że w większej części jest to współczesna rekonstrukcja. Jak informuje tablica informacyjna prowadzone tu badania archeologiczne przyniosły bardzo znaczące odkrycia dotyczące samego obiektu jak i osadnictwa z różnych okresów chronologicznych. Wzbogaciły one miejscowe muzea, niestety nie podano szczegółów.
Wieża zbudowana była w dolinie Uherki na kamiennym fundamencie na planie prostokąta o wymiarach 11,4 x 11,8 m przy grubości murów od 1,60 do 1,75 m i wysokość przekraczającej 16 m. Była więc zdecydowanie większa od wieży w Stołpiu, do której jest często porównywana. Znacznie bliżej jej do wieży na Wysokiej Górce w Chełmie. Budulcem były kamienie łamane o nieregularnych kształtach łączone na zaprawie wapiennej. Posiadała pięć kondygnacji. Na dole znajdowała się piwnica z lochem, wyżej kuchnia i spiżarnia, nad nią pomieszczenie mieszkalne, a na czwartej kondygnacji komnata reprezentacyjna. Podłoga wyłożona była w niej glazurowaną cegłą oraz płytkami ceramicznymi. Okna ozdobiono zielonym kamieniem - glaukonitem. Najwyższa kondygnacja pełniła funkcje stricte obronne i obserwacyjne. Mogła onA nie posiadać stropu.
W otoczeniu budowli nie natrafiono na ślady zabudowy murowanej, ani na wały. Wieża była więc otoczona drewnianą zabudową gospodarczą, a bezpieczeństwo zapewniały jedynie mokradła. Znalezione zabytki ruchome i kości zwierzęce świadczą, iż uprawiano tu rolę, hodowlę, rybołówstwo, tkactwo i zaawansowane rzemiosło.

Ruin wieży w Albumie Stronczyńskiego
Widok ruin wieży w Chełmie - Bieławinie w połowie XIX wieku - Albumy Kazimierza Stronczyńskiego





Plany i rekonstrukcje



Plan wieży  Prożogi
Plan wieży Bieławin wg K. Prożogi

Rekonstrukcja wieży bieławińskiej
Rekonstrukcja wieży w Bieławinie wykonana na zlecenie Stowarzyszenia Towarzystwo Przyjaciół Chełma (patrz wideo poniżej)


Historia, wydarzenia


Bieławin to teren starego osadnictwa z IX-X wieku. Powstanie miasta zahamował nieznany bliżej czynnik, być może podwyższenie poziomu wody rzeki Uherki, który uczynił teren zbyt bagiennym. Osadnictwo przesunęło się na południe, gdzie powstał gród, a potem miasto Chełm.
Starsze hipotezy zakładały, że wieża w Bieławinie była reprezentacyjną i obronną częścią grodu ruskiego. Uważano, że zbudował ją ok. połowy XIII w. książę Daniel Halicki, lecz obecnie za bardziej realną datę budowy uznaje się koniec XIII wieku. Inicjatorem budowy był prawdopodobnie książę Jerzy I, wnuk Daniela. Budowla stanęła więc w pobliżu Chełma, stolicy Księstwa Halicko-Włodzimierskiego, gdzie rezydował jego ojciec - Lew. Mogła pełnić rolę strażnicy przy przeprawie przez rzekę Uherkę i wraz z nieodległą wieżą w Stołpiu chronić gród chełmski.
Wieża białawińska została dość szybko zniszczona, bo już w końcu XIV w, podczas wojen między Polską, Litwą i Węgrami. Prawdopodobnie nigdy jej nie odbudowano. Pierwsze prace archeologiczne i konserwacyjne przeprowadził w latach 1909 - 1911 architekt Petro Pokryszkin z Sankt Petersburga. Badania kontynuowano później w 1976, 1979, 1994, 1996 i 1998 r. Jeszcze w XX w. zachowana jedna ściana miała wysokość 16,6 m, jednak 1 kwietnia 1944 r. zburzyli ją ostrzałem artyleryjskim szerzący "praworządność" i "demokrację" Niemcy. Zabytek częściowo zrekonstruowano w latach 90-tych XX wieku przy pomocy gruzu znalezionego podczas prac archeologicznych.


Wieża Bieławin na litografia Lerue
Ruina wieży w Chełmie - Bieławinie. Litografia z Albumu lubelskiego A. Lerue 1860 r. Widać mokradła wokół ruin


Informacje praktyczne


ADRES I KONTAKT
punktorbrak

CZAS
punktor Pobieżne oglądnięcie resztek wieży zajmuje: ok. 5 min. Samochodem można dojechać do końca drogi asfaltowej, a dalej piechotą ok. 10 minut.

WSTĘP
punktor Wolny.


Rycina Kielisińskiego z wieżą
Rycina K. W. Kielisińskiego "Wieża grodu Bieławin" z 1835 r.



Położenie i dojazd


Wschodnia część woj. lubelskiego. 70 km na wschód od Lublina. Zobacz na mapie.
Bieławin to północna część Chełma. Należy dostać się do dużego ronda, z którego drogi rozchodzą się w 3 kierunkach: na południe do centrum miasta, na zachód na Lublin/Krasnystaw i na wschód w stronę granicy. Jadąc od wschodu, należy skręcić w prawo w niewielką drogę tuż przed rondem. Po chwili skończy się ona skrętem w prawo do jakiegoś zakładu. Dalej należy iść wiejską drogą, aż dojdziemy do domu z ciekawie wyglądającą piwnicą zbudowaną ze starych murów. Omijamy go z lewa, przez małą rampę i wchodzimy na łąkę. Teraz skręcamy w prawo do wydeptanej ścieżki i idziemy prosto kilkaset metrów, po kilku minutach powinno być widać tablicę informacyjną.

GPS
Współrzędne geograficzne:

Otwórz w:  Google Maps,  Bing Maps,  Openstreet Maps
format D (stopnie):   N51.155722425° E23.474700002°  
format DM (stopnie, minuty):   51° 9.3433455'N 23° 28.48200012'E
format DMS (stopnie, minuty, sekundy):   51° 09' 20.60''N 23° 28' 28.92''E 




Bibliografia


punktor Buko Andrzej - Średniowieczne kamienne wieże ziemi chełmskiej
punktor Guerquin Bohdan - Zamki w Polsce
punktor Kajzer Leszek, Kołodziejski Stanisław, Salm Jan - Leksykon zamków w Polsce

Zdjęcie z początku XX w.
Wieża w Bieławinie podczas badań P. Pokryszkina na początku XX wieku


Galeria zdjęć


Klikając w zdjęcie otrzymasz jego powiększenie w nowym oknie. Okno to można zamknąć kliknięciem w dowolny punkt POZA zdjęciem.

Chełm-Bieławin - Widok z oddali Chełm-Bieławin - Resztki wieży Chełm-Bieławin - Resztki wieży Chełm-Bieławin - Resztki wieży Chełm-Bieławin - Resztki wieży Chełm-Bieławin - Resztki wieży
Zdjęcia wykonane: latem 2002


Filmy wideo


Multimedialna rekonstrukcja 3D średniowiecznej wieży kamiennej w Chełmie – Bieławinie



Noclegi


punktor Chełm - Pokoje gościnne MOSiR "Kumowa Dolina", ul. Podgórze 47, tel. (082) 563-34-08
punktor Chełm - Hotelik "IZABELLA", ul. Hrubieszowska 102, tel. (082) 560 31 15
punktor Chełm - Pokoje noclegowe przy PKS, ul. Hutnicza 3, tel. (082) 565 06 34
punktor Chełm - Schronisko Młodzieżowe PTSM, ul. Czarnieckiego 8, tel. (082) 564 00 22
punktor Chełm - Pokoje gościnne MOSiR, ul. I Pułku Szwoleżerów 15a, tel. (082) 563-02-86

Proponujemy wyszukanie noclegu w opisywanej miejscowości lub jej okolicy w serwisach noclegowych. Oferty cenowe online są zwykle atrakcyjniejsze niż rezerwacje telefoniczne!


oferta noclegowa 1       

Miniforum

Powrót na górę

Zapraszam do przesyłania swoich wypowiedzi i komentarzy odnośnie opisywanego zamku. Ukazują się one na stronie od razu po wpisaniu do formularza.

Ostatnie wpisy

  • Do Administratora Serwisu.       Autor:  TOMMY      Data:  2013-05-08 13:39:02
    Tak jak napisala Pani Urszula Ruszkowska w Chełmie usytuowany jest XIII-wieczny Zamek o znacznie większym znaczeniu historycznym niż wieża w Bieławinie. Jak wynika z informacji zamieszczonych w internecie (widziałem górę zamkową w zimie i była przykryta śniegiem ale odkopane fragmenty murów były w niektórych miejscach widoczne) został już odkopany i jest czemu porobić zdjęcia. Może warto przyjechać do Chełma i uaktualnić serwis o ten obiekt.   Pozdrawiam.
  • Re: Re: Zamer zrekonstruować       Autor:  darek      Data:  2012-04-06 18:26:56
    Powódź ?! Skąd wziąć w Chełmie powódź ?!
  • Chełm, Krupe, Siedliszcze       Autor:  Urszula Ruszkowska      Data:  2010-01-24 03:53:33
    Widzę, że wypowiadają się tu mieszkańcy mojego regionu. Mogę odpowiedzieć na Wasze pytania.
    Zamek w Chełmie znajdował się na tzw. Wysokiej Górce obok bazyliki mariackiej. Zostały po nim tylko fundamenty odkryte podczas wykopalisk w 1910-1912 r. oraz w 1966 r. które są obecnie niewidoczne na powierzchni, choć był projekt stworzenia rezerwatu archeologicznego. Zamek zbudował książę halicko-włodzimiers­ki Daniel Romanowicz w XIII w. Właśnie dowiedziałam się, że przeszedł wniosek prof. Andrzeja Buko o wznowieniu badań archeologicznych na Górce, w których też mam wziąć udział. Mają rozpocząć się jeszcze w tym roku.
    O Górce Chełmskiej napisałam obszerny artykuł na swoim blogu
    http://www.archeol­ogia.chelmianie.pl
    Zamek w Krupem leży przy trasie z Rejowca do Krasnegostawu. Jest to zamek renesansowy z XVI w. Szkoda, że został zaniedbany.
    W Siedliszczu (na prawo w bok od trasy Chełm - Lublin) znajduje się późnośredniowiecz­ny gródek stożkowaty, będący siedzibą rycerską, chyba założyciela miasteczka. Założono tam tylko jeden wykop sondażowy pod koniec lat 70-tych i wymaga dalszych badań. Mało kto o nim wie, bo nie ma tam żadnych ruin, tylko nieatrakcyjny kopiec ziemny.
    Pozdrawiam.
    Urszula Ruszkowska





Powót do strony startowej
Powrót do strony startowej

(c) 2001-2024 bd - Kontakt - Polityka Prywatności
Wszelkie prawa do własnych zdjęć i tekstów zastrzeżone, nie mogą być one wykorzystywane bez mojej zgody. Nie udzielam pozwolenia na kopiowanie opisów.