Ocena zabytku


Możesz ocenić:
Bodzentyn (woj. świętokrzyskie) - Gotycki zamek biskupi, później rozbudowany

Ocena obecnej atrakcyjności obiektu
4 stars
Średnia ocena: 4.0 na 5. Głosów: 155

       
    
 
Ocena nastawienia do turystów na terenie obiektu
3.5 stars
Średnia ocena: 3.6 na 5. Głosów: 118

       
    
 


Opis i stan obecny


Ruiny bodzentyńskiego zamku położone są na stromym brzegu rzeki Psarki. Od początku swoich dziejów warownia była często rozbudowywana przez kolejnych właścicieli - biskupów krakowskich, do dziś jednak widoczne są jeszcze mury pierwotnej budowli średniowiecznej.
ozdoba
Bogactwo wnętrz
Zachowały się opisy bogato wyposażonych komnat zamku w Bodzentynie. Sufity były ozdobione malowidłami, ściany upiększono polichromiami i arrasami. Każda komnata miała swój piec w indywidualnym kolorze i z pięknymi ornamentami. Potwierdziły to prace archeologiczne, natrafiono bowiem na wspaniałe kafle, które trafiły do muzeum w Kielcach. Poza tym znaleziono fundamenty gotyckiego wykusza.
Kiedyś zamek był wielką rezydencją na którą składał się też ogród włoski rozciągający się do terenu pobliskiego kościoła, zwierzyniec oraz kilkanaście budynków gospodarczych na przedzamczu w tym: piekarnia, rzeźnia, stodoły, wozownia, magazyny, a także drewniany dwór, zamieszkiwany przez właścicieli podczas licznych przebudów i remontów zamku. W czasach największej świetności sama rezydencja składała się z trzech skrzydeł z dziedzińcem w środku, posiadał też jedną narożną wieżę wykorzystywaną jako więzienie. Całość była otoczona murem. Obecnie zachowały się wysokie ściany z otworami okiennym (niektóre z obramowaniami, na których widać herby Ślepowron i Nałęcz) oraz XVII-wieczny portal wykonany z czerwonego piaskowca. Niestety podobnie jak mury jest on wysprejowany. Widać, że miejscowe półgłówki nie próżnują. Przed portalem leża szczątki kamiennego mostu. W dole rzeka Psarka tworzy kilka niewielkich rozlewisk zwanych sadzawkami, prowadzi tam ścieżka oraz drewniane mostki, co również warto zobaczyć.

Aktualizacja: Obecnie ruiny są w trakcie prac konserwacyjnych i rewitalizacyjnych. Są ogrodzone, a mury wsparte rusztowaniami. Wciąż da się do nich wejść, ale turyści proszeni są o uszanowanie zakazów i pracy konserwatorów. O wypadek ponoć nie trudno. Zrewitalizowane ruiny zostaną "wzbogacone" o elementy z metalu i szkła, co widać na wizualizacji poniżej.

Pocztówka z 1902 r.
Ruiny na pocztówce z roku 1902. Widać, że Psarka była kiedyś znacznie większą rzeką



Plany i rekonstrukcje


Plan zamku wg Brykowskiej
Plan założenia zamkowego w Bodzentynie w późnym średniowieczu wg M. Brykowskiej
Źródło: Leksykon Zamków w Polsce, L. Kajzer, S. Kołodziejski, J. Salm, Arkady 2002


Plan miasta z zamkiem
Plan założenia zamkowego w Bodzentynie w XVIII w. na planie miasta


Wizualizacja zamku po rewitalizacji
Wizualizacja rewitalizacji ruin zamku w Bodzentynie, materiały UG Bodzentyn

Rekonstrukcja zamku nr 1

Rekonstrukcja zamku nr 2
Rekonstrukcje zamku w XVIII w. z projektu "Łysogóra 200 lat temu" Fundacji Świętokrzyskie Góry Historii i Narodowego Centrum Kultury


Historia, wydarzenia

Powrót na górę strony

Zamek bodzentyński zbudowano w II poł. XIV w. z inicjatywy biskupa krakowskiego Floriana z Mokrska herbu Jelita. Stanął na miejscu drewnianego dworu biskupa Bodzanty z Jankowa i Wrześni herbu Róża, który przeniósł tu siedzibę biskupią z pobliskiego Tarczka w poł. XIV w. Zamek został sprzężony z fortyfikacjami miejskimi Bodzentyna. Składał się z wysokiej czworobocznej wieży w płn.-zach. narożniku, która mieściła więzienie oraz przylegającego do niej budynku mieszkalnego.

Akwarela T. Chrząńskiego
Zamek w Bodzentynie od strony dziedzińca w poł. XIX w. Akwarela T. Chrząńskiego - Albumy Kazimierza Stronczyńskiego

ozdoba
Jakub Zadzik
ciekawostka Bodzentyński zamek był jednym z ulubionych miejsc biskupów krakowskich. Szczególnie upodobał go sobie bp Jakub Zadzik - kanclerz wielki koronny, mąż stanu, który zapisał się w historii jako wielki wróg reformacji i bardzo zręczny dyplomata. Prowadził rokowania ze Szwedami i Moskwą, był też rozjemcą w wewnętrznych sporach w kraju. Jego skrywaną tajemnicą był fakt, że nie pochodził z rodziny szlacheckiej. On to doprowadził do zniszczenia słynnego na całą Europę ariańskiego ośrodka nauk w Rakowie. O jego bezwzględności mówią jeszcze inne relacje, wątpliwe jednak by były one prawdziwe. Podobno jednego z uwięzionych w zamku innowierców głodził tak długo, iż musiał on zjeść własne księgi. Z kolei inny znany protestant Krowicki został odbity przez przyjaciół i uniknął losu swoich braci. Należy jednak pamiętać, że arianie zawsze popierali protestanckich Szwedów i innych wrogów Polski, niszczyli obiekty kultu katolickiego, stąd spotykały ich później często zasłużone prześladowania.

punktor 1380 r. - po śmierci Floriana z Mokrska zamek Bodzentyn przejął Zawisza z Kurozwęk herbu Poraj
punktor 1410 r. - przed bitwą pod Grunwaldem na zamku zatrzymał się król Władysław Jagiełło, który odbywał pielgrzymkę do klasztoru na Świętym Krzyżu. Przyjął tu posłów z Pomorza
punktor 1413 r. - pożar zniszczył miasto i naruszył też warownię. Wkrótce później biskup Zbigniew Oleśnicki dokonał pierwszej rozbudowy zamku - wzniósł północne skrzydło mieszkalne
punktor 1420 r. - zachowała się wzmianka o remoncie wieży dokonywanym przez miejscowego cieślę
punktor koniec XV w. - kardynał Fryderyk Jagiellończyk dobudował od wschodu nowe reprezentacyjne skrzydło mieszkalne z wieżyczkami w których były latryny i klatka schodowa
punktor II poł. XVI w. - biskup Franciszek Krasiński rozpoczął wielką przebudowę starego zamku w renesansową rezydencję. Powstały wtedy m.in. arkadowe krużganki w skrzydle wschodnim
punktor 1581 r. - prace kontynuował i zakończył w tym roku biskup Piotr Myszkowski, sprowadził w tym celu włoskiego architekta Jana Balcera.
punktor I poł. XVII w. - biskup Piotr Tylicki postawił skrzydło południowe oraz budynek bramny, do którego prowadził most ponad wykopaną fosą
punktor lata 1657 - 1691 r. - prowadzono prace nad kolejną rozbudowę zamku, tym razem w stylu barokowym. Zakończył je biskup Jan Małachowski. Rezydencji nadano kształt podkowy. Od miasta zamek oddzielono murem, wtedy też powstał portal z czerwonego piaskowca
punktor ok. poł. XVIII w. - następna przebudowa po kierunkiem architekta Jakuba Fontany
punktor 1789 r. - gdy właścicielem chylącej się już ku upadkowi warowni był biskup Sołtyk, sejm zadecydował o przejęciu majątku biskupów krakowskich (i ich siedzib) przez państwo. Od tej pory była wykorzystywana jako magazyn i szpital. Potem próbowano jeszcze zaadoptować ją na potrzeby fabryki i siedziby władz miejskich, ale nic z tego nie wyszło
punktor I poł. XIX w. - w kilku zachowanych salach zamkowych mieszczanie Bodzentyna urządzali jeszcze bale
punktor II poł. XIX w. - mury zamkowe zaczęły się walić. Dodatkowo okoliczni mieszkańcy rozbierali to co zostało traktując ruiny jako źródło darmowego budulca

Akwarela T. Chrząńskiego nr 2
Zamek od strony wschodniej w połowie XIX w. (elewacja ogrodowa). Akwarela T. Chrząńskiego - Albumy Kazimierza Stronczyńskiego

punktor 1902 r. - zamek w Bodzentynie uznano za zabytek i otoczono ochroną
punktor lata 60 XX w. - pierwsze prace archeologiczne. Odkryto m.in. kafle piecowe z późnego średniowiecza, znajdujące się obecnie w Muzeum Narodowym w Kielcach. Pokrywają się one np. z historycznymi wzmiankami o istnieniu lochu. W przyszłości podziemia także mogłyby zostać udostępnione turystom.
punktor 2017 r. - wstęp do prac zabezpieczających ruiny. Zabytek ogrodzono, a mury wsparto drewnianymi konstrukcjami, które je wzmacniają. Rozpoczęto zaplanowane na kilka lat badania archeologiczne. Wstępne badania georadarowe wykazały kilka pustych przestrzeni, które zostaną zbadane. Być może potwierdzą się legendy o podziemnym połączeniu z kościołem
punktor 2019 r. - początek prac renowacyjnych połączonych z częściową odbudową zamku. W skrzydle południowym powstanie punkt widokowy oraz część ekspozycyjna. Jedną z planowanych atrakcji mają być stanowiska do oglądania zamku w wirtualnej rzeczywistości (w goglach VR). W planach jest też odtworzenie ogrodu włoskiego. Cały czas trwają też badania archeologiczne. Grupa pod kierownictwem dr Czesława Hadamika odsłoniła nieznane mury skrzydła zachodniego i podziemny portal.

Litografia J. Ceglińskiego
Litografia Juliana Ceglińskiego z 1858 r.



Rycina F. Brzozowskiego
Zwaliska zamku biskupów krakowskich w Bodzentynie wg Feliksa Brzozowskiego. Tygodnik Ilustrowany 1882 r.



Legendy i podania

Powrót na górę strony

Miejscowe podania mówią o pobycie w zamku w Bodzentynie królewicza Władysław, późniejszego króla Władysława IV Wazy.Zmogła go choroba, z którą nie potrafili sobie poradzić żadni medycy. Pewnego dnia do królewicza przyszła staruszka i rzekła aby przewieźć go pod figurę św. Katarzyny na Łysicy, patronkę wsi. Gdy choroba nie ustępowała zrobiono jak powiedziała kobieta i Władysław zaczął czuć się o wiele lepiej. Wkrótce całkiem wyzdrowiał. Nie zapomniał o pobycie w Bodzentynie i Św. Katarzynie. Po zostaniu monarchą podarował klasztorowi na Świętej Katarzynie srebrne wotum i tkaną złotem zasłonę ołtarza.

Przedwojenne zdjęcie
Zdjęcie z 1933 roku



Informacje praktyczne


ADRES I KONTAKT
punktorbrak

CZAS
punktor Z dolnego rynku idzie się ok. 10 minut, z górnego 3 min. Pobieżne oglądnięcie zajmuje ok. 15 minut.

WSTĘP
punktor Wolny.



Zdjęcie powojenne
Ujęcie jak wyżej, lecz z 1966 roku



Położenie i dojazd


Centralno - północna cześć woj. świętokrzyskiego. 22 km. na południowy zachód od Starachowic, 35 km na północny wschód od Kielc. Zobacz na mapie.
Zamek leży w zachodniej części miasta niedaleko górnego rynku, przy kościele. Charakterystycznym punktem jest też rzeczka obok drogi, wzgórze zamkowe jest nad nią. Z rynku dolnego idzie się ulicą Langiewicza do górnego rynku, a potem ul. Słoneczną, są tam kierunkowskazy. Samochodem można dojechać pod same ruiny.

GPS
Współrzędne geograficzne:

Otwórz w:  Google Maps,  Bing Maps,  Openstreet Maps
format D (stopnie):   N50.94208056°, E20.95164444°
format DM (stopnie, minuty):   50° 56.5248336'N, 20° 57.0986664'E 
format DMS (stopnie, minuty, sekundy):   50° 56' 31.49''N, 20° 57' 05.92''E 



Rekonstrukcja lub stary widok zamku bodzentyn
Drzeworyt z 1886 r. Michała Elwiro Andriolliego


Bibliografia



punktor Guerquin Bohdan - Zamki w Polsce
punktor Jurasz Tomasz - Zamki i ich tajemnice
punktor Kaczyńscy Izabela i Tomasz - Polska - najciekawsze zamki
punktor Kajzer Leszek, Kołodziejski Stanisław, Salm Jan - Leksykon zamków w Polsce
punktor Rogiński Ryszard - Zamki i twierdze w Polsce. Historia i legendy
punktor Sypkowie Agnieszka i Robert - Zamki i warownie ziemi sandomierskiej

Obraz A. Schouppego
Bodzentyński zamek na obrazie A. Schouppego z II połowy XIX w.



Fotogaleria


Klikając w zdjęcie otrzymasz jego powiększenie w nowym oknie. Okno to można zamknąć kliknięciem w dowolny punkt POZA zdjęciem.

Bodzentyn - Ruiny zamku Bodzentyn - Ruiny zamku Bodzentyn - Ruiny zamku Bodzentyn - Ruiny zamku Bodzentyn - Ruiny zamku
Zdjęcia wykonane: latem 2004

Bodzentyn - Ruiny zamku Bodzentyn - Ruiny zamku Bodzentyn - Ruiny zamku Bodzentyn - Portal z czerwonego piaskowca Bodzentyn - Ruiny zamku Bodzentyn - Ruiny zamku Bodzentyn - Ruiny zamku Bodzentyn - Skrzydło wschodnie Bodzentyn - Ruiny zamku Bodzentyn - Ruiny zamku Bodzentyn - Ruiny zamku Bodzentyn - Mostek na Psarce pod zamkiem Bodzentyn - Rzeka Psarka pod zamkiem Bodzentyn - Widok na ruiny z rzeki Bodzentyn - Widok na ruiny z rzeki
Zdjęcia wykonane: jesienią 2002


Materiały wideo


Dronspekcja - ruiny zamku w Bodzentynie czerwiec 2021




NCKultury - Rekonstrukcja cyfrowa Łysogóry i Bodzentyna 200 lat temu



Noclegi


punktor Bodzentyn - Sezonowe Schronisko Turystyczne "KUMAK", Celiny 27, tel. (041) 251 33 95
punktor Bodzentyn - Dom Wycieczkowy "Jodełka", Święta Katarzyna, ul. Kielecka 6, tel. (041) 311 21 11
punktor Bodzentyn - Gospod. Agrot. "ZACISZE", ul. Żeromskiego 44, tel. (041) 311 21 54, kom. 0 502 046 599
punktor Bodzentyn - Dom Gościnny "Ola", ul. Ogrodowa 14, tel. (041) 311 57 84, 0 503 523 759
punktor Bodzentyn - Gospod. Agroturyst. Lidia i Andrzej Głuszkowie, Śniadka II 3, tel. (041) 31 15 313
punktor Bodzentyn - Gospod. Agroturyst. "Zacisze pod Gołyską", Wzdół Parcele 34, tel. (041) 31 20 244, gsm 0 501 398 654

Proponujemy wyszukanie noclegu w opisywanej miejscowości lub jej okolicy w serwisach noclegowych. Oferty cenowe online są zwykle atrakcyjniejsze niż rezerwacje telefoniczne!


oferta noclegowa 1       

Miniforum

Powrót na górę

Zapraszam do przesyłania swoich wypowiedzi i komentarzy odnośnie opisywanego zamku. Ukazują się one na stronie od razu po wpisaniu do formularza.

Ostatnie wpisy

  • Psarka       Autor:  Michał      Data:  2021-09-14 21:42:01
    Witam, czy mógłby ktoś przytoczyć bardziej szczegółowa historie rzeki Psarki w okolicy zamku?
  • Psarka       Autor:  Michał      Data:  2021-09-14 21:26:29
    Witam, czy mógłby ktoś przytoczyć bardziej szczegółowa historie rzeki Psarki w okolicy zamku?
  • Re: Re: WSTYD! Bodzentynianie powinni sie wstydzic brudu i syfu jaki panuje w ruinach!!!!       Autor:  Victor      Data:  2021-04-27 14:43:46
    To świadczy tylko o tym, że nie tylko brudasy mieszkają w Bodzentynie ale są też nieogarnięci. Jak władza się nie sprawdza to się ją zmienia. Są mu temu możliwości. Ale widocznie bodzentynianie dobrze czują się w tym grajdole.


Zdjęcie z 1939 r.
Zdjęcie ruin zamku Bodzentyn z 1939 r.





Powót do strony startowej
Powrót do strony startowej

(c) 2001-2023 bd - Kontakt - Polityka Prywatności
Wszelkie prawa do własnych zdjęć i tekstów zastrzeżone, nie mogą być one wykorzystywane bez mojej zgody. Nie udzielam pozwolenia na kopiowanie opisów.