Bolesławiecki zamek położony był na prawym brzegu Bobru przy miejskich murach obronnych, po ich zewnętrznej stronie, między bramami Dolną i Mikołajską. Do dziś w południowo-zachodniej części starego miasta znajduje się wyraźnie zarysowane wzniesienie i nazwa: plac Zamkowy. Stoi tam kościół, niegdyś ewangelicki, obecnie katolicki pw. MB Nieustającej Pomocy. Świątynię wzniesiono na murach zamkowych, a plebanię na murach obwodowych od strony miasta.
Wiedza o warowni w Bolesławcu opiera się na planie miasta z 1744 roku, na których znajdował się rzut zamku.
Była to budowla murowana, nieźle ufortyfikowana, na planie czworoboku bliskiego kwadratowi.
Posiadała jedno skrzydło mieszkalne południowo-wschodnie o 2 lub 3 kondygnacjach i dwa krótkie skrzydła boczne mieszczące z jednej strony budynek bramny, a z drugiej wieżę.
Podziemia
Jest prawdopodobne, że Bolesławiec posiada sieć podziemnych korytarzy wychodzących z zamku, klasztoru dominikanów i ratusza. Można o nich znaleźć wzmianki w dawnych dokumentach, kronikach i prasie.
Np. w 1898 roku, w czasie prac budowlanych w budynku przy pl. Zamkowym 6, w pobliżu miejsca gdzie stał zamek, natrafiono na podziemne, sklepione przejście. Właścicielka kazała je dla bezpieczeństwa zamurować.
Drugą połowę obwodu zamku stanowił sam mur obronny.
Całą zabudowa mieszkalna była podpiwniczona.
O wnętrzach wiadomo tylko, iż w jednej komnacie znajdował się obraz przedstawiający bitwę pod Mochaczem z 1526 roku.
Po XVI-wiecznej rozbudowie zamek otrzymał drugą linię murów z fortyfikacjami bastejowymi. Warownia zyskała w ten sposób międzymurze. Jedna basteja położona była od strony miasta, co dowodzi, że zamek był od niego oddzielony nie tylko murem, ale i fosą. Do skrzydła południowo-wschodniego dostawiono dużą półokrągłą basztę lub basteję.
Całość otaczała szeroka fosa, nazywana stawem zamkowym. Obronność wzmacniały położone tuż przy zamku 2 miejskie baszty łupinowe i 2 basteje.
Oficjalnie po zamku nic nie zostało, jednak mury otaczające kościół są częściowo pozostałością jego fortyfikacji. Główny mur od zachodu to zewnętrzna linia obronna zamku (która posiadała basteje), a fragment z półbasztą to prawdopodobnie pozostałość obronnej dobudówki do budynku
południowo-wschodniego.
Panorama Bolesławca F.B. Wernera z ok. połowy XVIII wieku i powiększenie ruin zamku. Widać że został z niego tylko zarośnięty plac otoczony murami obwodowymi. 1 - klasztor dominikanów, 2 - brama Dolna, 3 - wieżą ratuszowa, 4 - brama Górna, 5 - kościół farny, 6 - stary zamek książęcy
Plany i rekonstrukcje
Rzut zamku bolesławickiego na planie miasta z 1744 roku.
B - brama,
BŁ - baszta łupinowa miejska,
BM - basteja miejska,
BZ - basteja zamkowa (linią przerywaną dodana basteja, której brak na planie),
D - dziedziniec,
F - fosa - staw zamkowy,
M1 - mur obwodowy wewnętrzny,
M2 - mur obwodowy zewnętrzny,
P - międzymurze,
R - basteja albo półbaszta przy skrzydle płd.-wsch.,
S - schody na wyższe kondygnacje,
W - wieża,
Z - zabudowa mieszkalna.
Rekonstrukcja zamku na podstawie powyższego planu wg T. Dudziaka i A. Kwaśniewskiego. Oznaczenia jak powyżej.
Weduta Bolesławca F.B Wernera z 1749 r. i powiększenie zamku.
Widać 2 basteje, fosę i resztki murów
Historia, wydarzenia
Gród kasztelański ustanowiony przez księcia śląskiego Bolesława I Wysokiego w Bolesławcu istniał już na początku XIII w. (na lewym brzegu Bobra, na terenie obecnych Bolesławic). Natomiast sam zamek na prawym brzegu rzeki postawiono na pewno przed połową XIV wieku i sprzężono z powstałymi nieco wcześniej fortyfikacjami miejskimi. Fundatorem był któryś z książąt śląskich: Bolko I Surowy lub Henryk I jaworski. Lokalizacja na zewnątrz murów miejskich raczej wyklucza XIII-wieczne pochodzenie, więc wskazuje się Henryka jaworskiego (w okresie 1312 - 1341).
Generalnie losy zamku są słabo udokumentowane. Jest on po raz pierwszy wzmiankowany w 1341 roku, a następnie 1353 i 1364 jako warownia miejska księstwa jaworsko-świdnickiego. Do początków XV wieku był lennem dzierżawionym przez różne rody śląskie jak Kittlitz (Kethelicz), Bolz (Bolcze), Zedlitz, Redern. Było to intratne lenno przynoszące dochody z ceł, młyna, stawów, gruntów rolnych oraz urzędów sądowych. Na dłużej Bolesławiec zatrzymał Kunze (Konrad) von Raussendorf, szambelan króla Czech Wacława IV Luksemburskiego i jego potomkowie (do końca XV w.).
W 1429 r. miasto i zamek zostały zniszczone przez husytów. Po tym fakcie miasto przystąpiło do modernizacji i wzmocnienia systemu obronnego, który zapewne objął i zamek.
W XVI stuleciu lenno przejął Fryderyk von Schellendorf, początkowo wespół z Wacławem von Niesemeuschel. Zamek został wyremontowany ok. 1504 roku. Później budowla została rozbudowana o nową linię murów obronnych z 3 bastejami (być może ok. 1530 roku, gdy fortyfikowano miasto przed spodziewanym najazdem tureckim).
Gościli w nim m.in. król Ferdynand I Habsburg (1538 r.), książę brzeski Jerzy II, książę legnicki Fryderyk III, elektor saski Maurycy Wettyn (1542 r.), książęta brunszwiccy.
Jednak kolejni Schellendorfowie nie cieszyli się dobrą reputacją, skoro miasto oskarżyło ich nielegalne karczowanie lasu, tworzenie stawów ze szkodą dla sąsiadów oraz że na zamku dają schronienie złodziejom, mordercom i cudzołożnikom, którzy w dodatku są bezkarni, bo sądy albo się nie odbywają albo wyroki są przekupione.
Później lenni bolesławieckie posiadał zastępca kanclerza Królestwa Czeskiego Jerzy Mehl ze Strzelic. Wszedł on w ostry konflikt z miastem, którego przedstawiciele zwrócili się w 1564 roku do samego cesarza
z ofertą wykupu lenna na 30 lat, na co otrzymano zgodę.
Gdy termin minął w 1594 r, miasto wykupiło lenno na własność. W zamku mieszkała szlachta śląska, wysocy urzędnicy jak namiestnik księstwa jaworsko-świdnicko czy burmistrzowie Bolesławca.
Wymienić można takie rody jak: Zedlitzowie, Brauchitschowie, Czettritzowie.
Po 1618 r., podczas wojny trzydziestoletniej zamek był twierdzą zdobywaną parokrotnie przez Szwedów i odzyskiwaną przez wojska Habsburgów.
W 1641 został zdobyty przez Szwedów pod wodzą gen. Lattermanna. Zmusili oni chroniącą się w nim ludność do rozebrania wieży. W następnym roku odbił
go cesarski dowódca Franciszek Albrechta von Sachsen-Lauenburg i utrzymał nawet gdy Szwedzi pod wodzą gen. Torstensona zdobyli miasto. Pozostawiona załoga zamku nie wytrzymała jednak długo i po 3 tygodniach oblężenia opuściła potajemnie Bolesławiec, podpalając na odchodne zamek. Szwedzi zabrali co się dało i podsycili jeszcze pożar nakazując mieszczanom rozbierać palisady i wrzucać wszystko co łatwopalne do ognia. Warownia paliła się kilka dni i nie została już odbudowana. W 1670 r. rozkazano pozyskać z ruin budulec, ruiny była więc systematycznie rozbierana, aż w roku 1752 teren przekazano gminie protestanckiej, która postawiła w jego miejscu kościół ewangelicki. Jeszcze w latach 80-tych XVIII w. były widoczne jakieś mury, ale i te wykorzystano przy budowie nowej szkoły. Na początku XIX wojska napoleońskie kazały rozebrać fortyfikacje. Niedługo potem zasypano fosy, w tym również staw zamkowy.
Zdjęcie z lotniczego skanowania laserowego terenu Bolesławca. Z - miejsce po zamku
Położenie i dojazd
Zachodnia cześć woj. dolnośląskiego. 55 km. na północ od Jeleniej Góry, 40 km na zachód od Legnicy. Zobacz na mapie.
Współrzędne geograficzne:
Otwórz w: Google Maps, Bing Maps, Openstreet Maps
format D (stopnie): N51.262067075742° E15.561987482429°
format DM (stopnie, minuty): 51° 15.72402454452'N 15° 33.71924894574'E format DMS (stopnie, minuty, sekundy): 51° 15' 43.44''N 15° 33' 43.15''E
Bibliografia
Chorowska Małgorzata - Rezydencje średniowieczne na Śląsku. Zamki, pałace, wieże mieszkalne
Guerquin Bohdan - Zamki śląskie
Kajzer Leszek, Kołodziejski Stanisław, Salm Jan - Leksykon zamków w Polsce
Mazurska Teresa, Rachwalski Eugeniusz, Załęski Jerzy - Zamki Dolnego Śląska
Proponujemy wyszukanie noclegu w opisywanej miejscowości lub jej okolicy w serwisach noclegowych.
Oferty cenowe online są zwykle atrakcyjniejsze niż rezerwacje telefoniczne!
Miniforum
Zapraszam do przesyłania swoich wypowiedzi i komentarzy odnośnie opisywanego zamku. Ukazują się one na stronie od razu po wpisaniu do formularza.
Ostatnie wpisy
Zabudowa Placu J.Popiełuszki Autor: Marian Kunda Data: 2010-02-09 15:53:15
Na placu J.Popiełuszki od 21.I 10r.prowadzoe są prace budowlane.Powstaną baseny.Potrzebne dla miasta,młodzierzy i dla wszystkich mieszkańców.Zakończenie budowy planowane na I-szy kwartał 2011roku.
BOLEC Autor: SEBO Data: 2009-05-07 18:33:34
WIADUKT KOLEJOWY NAD RZEK¥ BÓBR
TEATR W BOLESŁAWCU Autor: Barbara Data: 2008-03-21 07:38:54
Trwają prace dyplomowe dotyczące teatru. Zachowała się doskonale dokumentacja. Może coś na ten temat: życia kulturalnego, ośrodków oświatowych. Kto je tworzył i prowadził. BOLESŁAWIEC MA BARDZO BOGATĄ HISTORIĘ. W 1945 roku maj - sierpień mój ojciec uczestniczył w zabezpieczeniu mienia. Nawet dostał dokument za uczciwą i solidną pracę w zabezpieczeniu mienia i ludzi nowo przybywających . Był jednym z 17 pierwszych Polaków (wracających z obozu niemieckiego).Bardzo dużo wiedział na temat historii Bolesławca znał język niemiecki i łacinę . To było ważne. Ciekawa jestem czy na tej stronie nie można by tę bogatą historię umieszczać. Dokumenty z archiwum. Jest bardzo bogate.
(c) 2001-2024 bd - Kontakt - Polityka Prywatności Wszelkie prawa do własnych zdjęć i tekstów zastrzeżone, nie mogą być one wykorzystywane bez mojej zgody. Nie udzielam pozwolenia na kopiowanie opisów.
Wykryto blokadę reklam :-(
ZamkoMania.pl to prywatny, niezależny serwis historyczno-krajoznawczy. Nie finansuje nas żadna firma ani instytucja. Pozwalając na wyświetlenie paru nienarzucających się reklam wspierasz nasze dalsze funkcjonowanie i aktualizację informacji.
Dlatego prosimy o wyłączenie blokowania reklam na tej stronie (instrukcja jak to zrobić w: AdBlock, Adblock Plus, Ghostery, uBlock Origin).