Możesz ocenić: Braniewo / warmińsko-mazurskie - Średniowieczny zamek biskupi
Opis
urowany zamek w najstarszym mieście Warmii stał nad rzeką Pasłęką w narożniku południowo wschodnim Braniewa przy miejskim bastionie. Dziś zarówno z zamku jak i tych fortyfikacji niewiele zostało. Samotna ceglana (z kamienną podmurówką) wieża bramna o wysokości ok. 15 m stoi przy jednej z głównych dróg Braniewa, obok Bazyliki Mniejszej pw. św. Katarzyny. Co ciekawe jest to najstarsza część warowni, a jednak właśnie ona przetrwała. W dolnej oryginalnej części są to wciąż mury i kamienie z XIII wieku.
Kradzież zabytkowego elementu
We wrześniu 2014 roku, po wielu latach braniewska wieża została publicznie otwarta z okazji konferencji popularno-naukowej "Krańce Europy III". Jej uczestnicy spostrzegli brak XVII-wiecznej tablicy z herbem biskupa Szymona Rudnickiego. Policja wszczęła czynności sprawdzające, ale decyzją prokuratury dochodzenie nie zostało podjęte ze względu na przedawnienie. Do kradzieży musiało bowiem dojść ok. 20 lat temu, przed zamurowaniem wejścia do wieży.
Trzykondygnacyjna wieża prowadząca na dziedziniec łączyła początkowo zamek z miastem od strony zachodniej, a po rozbudowie zamek właściwy z przedzamczem. Górna jej część pełniła funkcję kaplicy.
Wciąż widać w niej pozostałości różnych zamurowanych i przemurowanych otworów okiennych.
Zamek Braniewo w okresie świetności składał się z prostokątnego zamku głównego (skrzydło mieszkalne od południa i dwa skrzydła gospodarcze) oraz przedzamcza. Z trzech stron otoczony był wysokimi murami obwodowymi z wieżami oraz fosą, a od południa murem miejskim i starorzeczem Pasłęki zwanym Stawem Zamkowym. Główna brama wejściowa od południa broniona była przez barbakan z basztą. Od strony miasta do warowni prowadziło wejście najpierw od zachodu przez zachowaną wieżę bramną, potem przez furtę od północy.
Wcześniejszy, pierwotny zamek braniewski to niewielka warownia krzyżacka, o której prawie nic nie wiadomo. Była prawdopodobnie drewniana, położona bardziej w dół rzeki Pasłęki, ale również na jej lewym brzegu. Nie ma po niej najmniejszego śladu.
Aktualizacja. Wieża w Braniewie została odrestaurowana i otwarta w 2020 roku. Działa w niej punkt Informacji Turystycznej oraz taras widokowy. Rewitalizacja została przeprowadzona wzorcowo. Wieża odzyskała blask, wnętrza zachwycają klimatem, sklepieniami i innymi średniowiecznym elementami. Niewielka ekspozycja umożliwia poznanie dziejów warowni na zdjęciach i ekranach, a z tarasu widokowego można popatrzeć na okolicę z Zalewem Wiślanym w oddali.
Ostatnie zdjęcie zamku przed rozbiórką i budową Szkoły Zamkowej (1873 r.)
Plan
Plan zamku w Braniewie wg Z. Nawrockiego. 1 - zamek główny, 2 - przedzamcze, 3 - wieża bramna, 4 - dom mieszkalny, 5 - bramy
Źródło: Zamki krzyżackie w Polsce, M. Haftka, Malbork - Płock 1999
Rekonstrukcja
Rekonstrukcja zamku Braniewo wg Z. Nawrockiego
Źródło: Zamki krzyżackie w Polsce, M. Haftka, Malbork - Płock 1999
Wieża bramna wkomponowana w rekonstrukcję zamku
Źródło: Ekspozycja w wieży
Historia
ierwszy krzyżacki zamek powstał w I poł. XIII wieku na gruzach grodu pruskiego Brauseburgue.
Był to niewielki zameczek-strażnica nad rzeką Pasłęką. Nie znane są żadne jego opisy. Drugi, jako siedziba biskupów warmińskich wzniesiony został przez bp Henryka Fleminga niecałe pół wieku później.
ok. 1240 - Krzyżacy wznieśli w Braniewie pierwszy zamek
1242 r. - plemiona pruskie zniszczyły zamek. Rok później Krzyżacy przekazali zagrożone ciągłymi atakami ziemie biskupom warmińskim. Zamek został odbudowany, ale ostatecznie zniszczyli go Prusowie podczas kolejnego powstania w 1261 r.
1273 r. - biskup Henryk Fleming rozpoczął tworzenie nowej osady (której nadał potem prawa miejskie) w nieco innym miejscu, w górę Pasłęki, także na jej lewym brzegu. Tam też wzniesiono nowy murowany zamek
koniec XIII w. - zamek szybko okazał się zbyt mały, przystąpiono więc do rozbudowy. Powstał reprezentacyjny dwukondygnacyjny budynek po stronie wschodniej
XIV w. - kolejny etap rozbudowy zamku. Rozbudowano budynki gospodarcze, zwiększono obronność założenia dzięki trzem narożnym wieżom i fosie od strony miasta
1340 r. - biskupi warmińscy przenieśli się do Ornety i odtąd zamek stał się siedzibą burgrabiego mianowanego przez biskupa, którym był zwykle miejscowy wójt
1396 r. - w Braniewie doszło do rozruchów, podczas których mieszczanie zaatakowali zamek niszcząc mury i wieże od strony miasta. Wielki mistrz Konrad von Jungingen nakazał mieszczanom odbudowę warowni w ciągu 5 lat
lata 1454-1466 - w czasie wojny trzynastoletniej warownia została spalona
1520 r. - zamek i miasto podstępem zajęli Krzyżacy. Próby odbicia przez Polaków nie przyniosły rezultatów
koniec XV w. - ukończono jej odbudowę
1602 r. - pierwszy poważny remont zamku
1626 r. - zamek i miasto zajął król szwedzki Gustaw Adolf. 9 lat szwedzkiej okupacji doprowadziło Braniewo do upadku
1635 r. - Szwedzi opuścili Braniewo na mocy pokoju w Sztumskiej Wsi, zamek został poważnie zrujnowany
1703 r. - kolejny najazd szwedzki i zniszczenia zamku
1803 r. - częściowa odbudowa budynków warowni.
1811 r. - w zamku otwarto instytut pedagogiczny dla nauczycieli warmińskich szkół ludowych
1865 r. - teren zamkowy włączono w granice administracyjne miasta (wcześniej stanowił odrębną jednostkę administracyjną)
II poł. XIX w. - zamek Braniewo stopniowo popadał w coraz większą ruinę
1873 r. - postanowiono rozbudować szkołę, w tym celu rozebrano większość murów zamkowych. Neogotyckie budynki stojące na miejscu zamku nie miały z nim już nic wspólnego. Obiekt nosił jednak nazwę Szkoła Zamkowa. Wieża bramna, która przetrwałą łączyła 2 skrzydła szkoły, a kaplica w niej nadal pełniła swą funkcję
1945 r. - budynki szkolne z wieżą zostały zniszczone w wyniku ostrzału artyleryjskiego i bombardowań armii sowieckiej
1958 r. - zlikwidowano pozostałe jeszcze resztki szkoły, pozostawiając tylko samą wieżę zamkową
1960 r. - w wieży przeprowadzono niewielkie prace rekonstrukcyjne i konserwacyjne
lata 2018-2020 - prace restauracyjne obiektu w ramach projektu "Nowe życie wieży bramnej zamku biskupiego w Braniewie"
wrzesień 2020 r. - uroczyste otwarcie wyremontowanej wieży jako atrakcji turystycznej z tarasem widokowym. Funkcjonuje w niej też Informacja Turystyczna
Fortyfikacje zamku braniewskiego (na dole po prawej) i miasta w 1635 r. wg miedziorytu P. Stertzella'a.
Źródło: Zamki krzyżackie w Polsce, M. Haftka, Malbork - Płock 1999
Zbliżenie na zamek
Walki z zakonem
Braniewo podobnie jak i inne miasta Warmii było miejscem burzliwych wydarzeń w czasie zmagań polsko - krzyżackich. W 1454 roku mieszczanie po raz drugi już (najpierw w 1396 r.) szturmowali zamek biskupów, ale tak aby nie uszkodzić go za bardzo. Mógł być bowiem przydatny w dalszych walkach z Krzyżakami. Następnie kapituła warmińska zezwoliła, aby zamek i miasto obsadziła 150-osobowa załoga polska pod dowództwem Jana Skalskiego. Krzyżacy dwukrotnie podchodzili pod Braniewo, ale nie udało im się go zdobyć. Jednak w 1461 r. mieszczanie sami wpuścili do miasta stronników prokrzyżackiego biskupa Legendorfa. Niewielka wtedy polska załoga zamknęła się w zamku, jednak w końcu musiała ulec przeważającej sile mieszczan. Dwa miesiące później Jan Skalski usiłował odbić miasto jednak poniósł duże straty i wycofał się. Kolejne próby podjęto w 1478 r. ale również bez skutku. To co nie udało się Polakom powiodło się w 1520 roku Krzyżakom. Ostatni wielki mistrz Albrecht Hohenzolern podstępnie w niedzielę, gdy bramy były otwarte, zajął miasto. Zrobił to dlatego, iż biskupem warmińskim został wrogi Krzyżakom Fabian Luzjański. Dla Braniewa nastał czas terroru, niewygodnych ludzi internowano i brano jako zakładników. Miasto i zamek zostały dodatkowo ufortyfikowane, wzmocniono artylerię i utworzono nowe formacje zbrojne, głównie z okolic Królewca. Twierdza wydawała się teraz nie do zdobycia i faktycznie dwie próby odbicia miasta przez Polaków nie przyniosły rezultatu. Hetman Mikołaj Firlej mający do dyspozycji 6 tys. ludzi kazał wykopać dookoła szańce i prowadził ostrzał artyleryjski, który jednak nie wyrządzał krzywdy mocnym fortyfikacjom Braniewa. Dodatkowo Krzyżacy urządzali niespodziewane wycieczki za mury i odnosili sukcesy do czego przyczynił się brak żołdu oraz głód panujący pośród oblegającego wojska. Janusz Świerczewski, który zastąpił hetmana zwiększył impet oblężenia, zablokował miasto, próbował nawet prowadzić prace hydrotechniczne, aby obniżyć poziom wody w Pasłęce, ale jednak brak najcięższych dział nie pozwolił na zdobycie twierdzy. Dopiero sto lat później zrobili to Szwedzi niszcząc i grabiąc wszystko co się dało.
Wstęp
Wolny
Położenie i dojazd
Północno-zachodnia część woj. warmińsko-mazurskiego. 36 km na północny-wschód od Elbląga, 10 km na wschód od Fromborka. Zobacz na mapie.
Dojazd pociągiem z Elbląga, Olsztyna lub Fromborka. Również PKS-em z tych miast.
Szukając zamku najlepiej wypatrywać wysokiej wieży kościoła św Katarzyny. Z Elbląga i Fromborka trzeba kierować się na Gronowo i granicę państwa. Po wjeździe w ul. Fromborską, która przechodzi w ul. Gdańską za kościołem należy skręcić w niewielką drogę w prawo. Wieżę zamkową widać zresztą z głównej ulicy. Z dworców PKP i PKS jest dość daleko, trzeba iść w prawo ul. Kościuszki, a potem skręcić w lewo na most na Pasłęce i dalej w prawo, aż do ulicy Gdańskiej.
Współrzędne geograficzne:
Otwórz w: Google Maps, Bing Maps, Openstreet Maps
format D (stopnie): N54.381791°, E19.825821°
format DM (stopnie, minuty): 54° 22.90746'N, 19° 49.54926'E format DMS (stopnie, minuty, sekundy): 54° 22' 54.45''N, 19° 49' 32.96''E
Czas
Z obu dworców dojście zajmuje ok. 20 minut. Zwiedzanie trwa ok. 30 min.
Zdjęcie wieży w otoczeniu budynków Szkoły Zamkowej po zniszczeniach podczas II wojny św.
Wstęp
Wejście do wieży w godzinach otwarcia Miejskiej Biblioteki Publicznej w Braniewie, dni powszednie 9-17, sb. 8-14.
Bibliografia
Guerquin Bohdan - Zamki w Polsce
Haftka Mieczysław - Zamki krzyżackie w Polsce. Szkice z dziejów
Kajzer Leszek, Kołodziejski Stanisław, Salm Jan - Leksykon zamków w Polsce
Zdjęcie wieży w otoczeniu budynków Szkoły Zamkowej po zniszczeniach podczas II wojny św.
Zdjęcia
Klikając w zdjęcie otrzymasz jego powiększenie w nowym oknie. Okno to można zamknąć kliknięciem w dowolny punkt POZA zdjęciem.
Zdjęcia wykonane: latem 2021
Zdjęcia wykonane: latem 2004
Noclegi
Braniewo - Sezonowe Schronisko Młodzieżowe, ul. Gdańska 19, tel. (055) 243 24 27
Braniewo - Hotel ZSB, ul. Królewiecka 13, tel. (055) 243 23 21
Braniewo - Pokoje gościnne Z. Białkowski, ul. 700-lecia 32, tel. (055) 243 40 63, gsm 604 497 282
Braniewo - Internat Garnizonowy, ul. Grota Roweckiego 14, tel. (055) 243 24 85 w. 693
Braniewo - Hotel Kristal, ul. Skośna 7, tel. (055) 243 22 45
Braniewo - Hotel Warmia II, ul. Kościuszki 100, tel. (055) 243 93 53
Braniewo - Hotel Warmia***, ul. Gdańska 18, tel. (055) 243 93 53
Proponujemy wyszukanie noclegu w opisywanej miejscowości lub jej okolicy w serwisach noclegowych.
Oferty cenowe online są zwykle atrakcyjniejsze niż rezerwacje telefoniczne!
Miniforum
Zapraszam do przesyłania swoich wypowiedzi i komentarzy odnośnie opisywanego zamku. Ukazują się one na stronie od razu po wpisaniu do formularza.
Ostatnie wpisy
Przezmark i jego niepowtarzalny urok. Autor: Kustosz Data: 2011-06-04 17:51:53
Zamek w Przezmarku woj.pomorskie gm.Stary Dzierzgoń gorąco zaprasza turystów.
Re: wstęp na wieżę bramną Autor: madzia23672462 Data: 2011-03-13 13:53:30
poinnien zostać jakoś zorganizowany bo miasto by na tym zarobiło i ludzie by z chęcią na nią wchodzili;-)
(c) 2001-2021 bd - Kontakt - Polityka Prywatności Wszelkie prawa do własnych zdjęć i tekstów zastrzeżone, nie mogą być one wykorzystywane bez mojej zgody. Nie udzielam pozwolenia na kopiowanie opisów.
Wykryto blokadę reklam :-(
ZamkoMania.pl to prywatny, niezależny serwis. Pozwalając na wyświetlenie paru nienarzucających się reklam wspierasz jego dalsze funkcjonowanie.
Dlatego prosimy o wyłączenie blokowania reklam na tej stronie (instrukcja jak to zrobić w: AdBlock, Adblock Plus, Ghostery, uBlock Origin).
urowany zamek w najstarszym mieście Warmii stał nad rzeką Pasłęką w narożniku południowo wschodnim Braniewa przy miejskim bastionie. Dziś zarówno z zamku jak i tych fortyfikacji niewiele zostało. Samotna ceglana (z kamienną podmurówką) wieża bramna o wysokości ok. 15 m stoi przy jednej z głównych dróg Braniewa, obok Bazyliki Mniejszej pw. św. Katarzyny. Co ciekawe jest to najstarsza część warowni, a jednak właśnie ona przetrwała. W dolnej oryginalnej części są to wciąż mury i kamienie z XIII wieku.
ierwszy krzyżacki zamek powstał w I poł. XIII wieku na gruzach grodu pruskiego Brauseburgue.
Był to niewielki zameczek-strażnica nad rzeką Pasłęką. Nie znane są żadne jego opisy. Drugi, jako siedziba biskupów warmińskich wzniesiony został przez bp Henryka Fleminga niecałe pół wieku później.
ok. 1240 - Krzyżacy wznieśli w Braniewie pierwszy zamek
