"Szlachetnie urodzony Wawrzyniec Odrowąż Chlewicki
ten zamek rodzinny Odrowążów Chlewickich w dawnych czasach sam zbudował, wysokie wzgórze wznosząc aby pokonać teren błotnisty. Obronił się przed niesprawiedliwością czasu, żyje i sam niech będzie świadectwem rzeczywistości.
Roku Pańskiego 1605">
Napis na tablicy fundacyjnej
Ocena zabytku
Możesz ocenić: Chlewiska (woj. mazowieckie) - Zamek rycerski całkowicie przebudowany w pałac
Opis i stan obecny
Pałac w Chlewiskach stoi na wzniesieniu w otoczeniu zabytkowego parku krajobrazowego z 21 pomnikami przyrody. Składa się z on dwóch budynków wspartych szkarpami, złączonych pod kątem prostym i niewielkiej wieży, w której widać otwory strzelnicze.
Aktualny wygląd pałacu został nadany podczas kilku przebudów w XVII-XIX wieku. Główny budynek (wyższy) posiada cechy starszej budowli, być może gotyckiej. Grubsze mury, piwnice i sale w przyziemiu ze sklepieniami kolebkowo-krzyżowymi, renesansowy portal.
Skrzydło boczne nie jest podpiwniczone, ale posiada szkarpy. Na jednej z nich umieszczono płytę fundacyjną zamku Wawrzyńca Chlewickiego z 1605 roku.
Skrzydło powstało więc prawdopodobnie podczas prac budowlanych w 1605 roku, nie wykluczone jednak, że jest późniejsze.
Wieża, niewątpliwie obronna, została zamieniona na cele sakralne. Mieszczą się w niej dwie kaplice: Jacka Odrowąża i Bożej Rodzicielki.
Obecnie jest to własność prywatna zamieniona na ekskluzywny ośrodek wypoczynkowo-konferencyjny.
Wejście do założenia zostało zmienione i nie prowadzi przed dawną bramę, lecz od strony dużych drewnianych stajni mieszczących stylową karczmę i hotel.
Stajnie te są zresztą ciekawym obiektem. Noszą nazwę "Stajnie Platera", bowiem wybudowano je w 1886 z polecenia hr. Platera w stylu XVIII-wiecznych stajni angielskich. Ich konstrukcja podparta jest na żeliwnych dźwigarach wyprodukowanych w miejscowej hucie.
Na pochwałę zasługuje wyeksponowanie przez właściciela pozostałości świadczących o istnieniu w Chlewicach wcześniejszych obiektów. Można więc zobaczyć
kilka miejsc z odsłoniętymi starymi murami piwnic, być może XV-wiecznej warowni (w tym jeden sporych rozmiarów wykop), choć
ślady użytych narzędzi na ścianach wskazują na pochodzenie piwnic z okresu renesansu. Wejścia do piwnic są zablokowane, ale dwa pomieszczenia o wymiarach ok 6,2 x 3,2 metra są podobno w dobrym stanie, trzecie z zamurowanym portalem jest zasypane. W jednej z piwnic pod budynkiem głównym działa drink bar.
Wg lokalnych opowieści lochy pod zamkiem tworzyły niegdyś rozległą sieć, prowadziły m.in. do kościoła. Średniowieczne pochodzenie ma znajdująca się na dziedzińcu studnia (XV w.), pochodząca z wcześniejszej budowli. Ma ona głębokość aż 13 m i sięga głębiej niż poziom wód gruntowych, co gwarantuje stałą obecność wody.
Niestety, sam pałac przeznaczony jest tylko dla gości hotelowych
i nie można zobaczyć pozostałości po zamku wewnątrz. Za wejście do parku trzeba płacić. W 2004 roku było to 5 zł. Relatywnie dużo, choć jest całkiem ładny - są stawy, mostki, wysepka,
klatka z oswojoną sarenką i budynek straży pałacowej (kordegarda). W sumie park ma powierzchnię 8 ha, a rośnie w nim 100 gatunków drzew.
Do niedawna śmieszyły reklamy rezydencji-hotelu, w której zapewniano iż jest jedną z najstarszych w Polsce (tuż za Wawelem!) i datowanie dwóch komnat z portalem i piwnicami jako XII-wieczne. Później datowanie przesunięto na wiek XV.
Aktualizacja. Z czasem w parku przybyło atrakcji. Wytyczono 3 ścieżki zwiedzania: historyczną, przyrodniczą i rekreacyjną. Umieszczono na nich tablice informacyjne i stanowiska obserwacyjne. Udostępniona została lodownia z wystawą rzeźb Bogów i Bożków Słowiańskich.
Jest to kwadratowe pomieszczenie piwniczne po północnej stronie pałacu o wymiarach 4,10x4,10 metra z 4 komorami do przechowywania lodu.
Wspomina się o niej w 1837 roku, ale jest zapewne częścią starszych piwnic.
Odtworzono również neogotycką basztę z punktem widokowym. Sporo miejsca zajmuje newage'owy bełkot, powstały obiekty o nazwach "energetyczna spirala", "ogród zen", "piramida horusa", "energetyczna labirynt" itp.
Zdjęcie z lotniczego skanowania laserowego okolicy zamku w Chlewiskach. B1 - główny budynek, B2 - budynek wschodni, W - wieża, P - odsłonięte piwnice, S - stawy
Plany i rekonstrukcje
Plan całego założenia chlewickiego z początku XXI wieku. 1 - pałac, 2 - kordegarda, wjazd, 3 - winiarnia, 4 - stara lodownia, 5 - padok konny, 6 - karczma, pokoje gościnne, stajnie, A - dziedziniec pałacowy, B - staw widokowy, C - staw duży, D - plaża, E - park regularny, F - park krajobrazowy
Chlewiska na mapie z ok. 1770 r. Wygląd podobny do dzisiejszego.
Ogrody po stronie zachodniej, na południu folwark, liczne stawy, w tym obecny staw duży podzielony na 3 mniejsze.
Na wschodzie oddalony młyn.
Historia, wydarzenia
Pierwotny zamek w Chlewicach był siedzibą jednej z gałęzi możnego w średniowieczu rodu Odrowążów,
którzy przyjęli nazwisko Chlewickich od nazwy osady. Powstanie datuje się na koniec XV wieku.
Ówczesny wygląd założenia nie jest znany. Wcześniej był tu drewniany gródek postawiony w XII wieku przez Piotra Włostowica Dunina z Ołbina, który otrzymał te ziemie od Bolesława Krzywoustego.
Następnie przejęli je Odrowążowie. W 1360 r. za zasługi dla kraju otrzymali dla Chlewisk przywilej lokacyjny od króla Kazimierza Wielkiego.
Sławni panowie zamku
Z zamkiem w Chlewiskach związanych jest kilka ciekawych postaci historycznych. Mikołaj Chlewicki był w okresie "potopu" szwedzkiego dowódcą eskorty króla Jana Kazimierza podczas jego ewakuacji na Śląsk. Stanisław Sołtyk był posłem Sejmu Czteroletniego, jednym z założycieli Towarzystwa Przyjaciół Nauk i marszałkiem sejmu w 1811 r. Natomiast jego syn generał Roman Sołtyk uczestniczył w kampaniach napoleońskich oraz w Powstaniu Listopadowym. Na jego wniosek w roku 1830 dokonano detronizacji cara Mikołaja I.
XIV-XVI wiek - W Chlewicach rezydowali Odrowążowie. M.in. wpływowy Dobiesław i jego potomkowie Jakub, Mikołaj i Piotr. Z czasem przyjęli oni nazwisko Chlewickich. Prawdopodobnie siedzibą był dwór obronny, początkowo drewniany, a od XV stulecia murowany. Jako właściciele wymieniani są wtedy bracia Dobiesław Chlewicki, kasztelan czechowski i Strasz Chlewicki, a następnie synowie tego pierwszego: Stanisław i Szymon.
Na początku XVII wieku panem na Chlewiskach został Wawrzyniec Odrowąż Chlewicki.
1605 r. - zachowana i wmurowana w szkarpę płyta fundacyjna głosi, iż zamek wybudował wtedy Wawrzyniec Odrowąż Chlewicki.
Zakłada się jednak, że chodzi o odbudowę i rozbudowę starego gniazda rodowego.
1661 r. - po ponad 3 wiekach Chlewiccy przestali być panami dóbr chlewickich
XVIII w. - właścicielem posiadłości zostali bracia Józef i Aleksander Podkański. W tym okresie jak i w następnym wieku zamek Chlewice był kilkakrotnie przebudowywany na wygodną rezydencję pałacową
1801 r. - kolejnymi właścicielami zostali Stanisław Sołtyk i jego syn Roman
1831 r. - dobra Sołtyków, w tym Chlewiska, zostały skonfiskowane za ich działalność patriotyczną
1886 r. - zbudowano zachowane do dzisiaj stajnie wg wzorów angielskich
1895 r. - właścicielem Chlewisk został Ludwik Bloer-Plater, znany przedsiębiorca, a następnie jego synowie
1912 r. - majątek kupił hrabia Pusłowski
po 1945 r. - upaństwowiony pałac często zmieniał użytkowników
1999 r. - pałac kupiła firma Manor House z Radomska
2010 r. - Stajnie Platera wpisano do rejestru zabytków.
25 grudnia 2012 - w zabytku wybuchł pożar. Spalił się dach i poddasze budynku wschodniego
2014 r. - zrekonstruowano neogotycką basztę z XVIII wieku
Legendy i podania
Legenda mówi, iż w średniowieczu drewniany gród w Chlewiskach został spalony przez Tatarów. Część z nich dostała się do niewoli i została zmuszona do odbudowy obiektu w postaci murowanego zamku. Oni to wydrążyli tajemnicze i wciąż nie zbadane lochy. Pewnego razu jeden z Chlewickich - młody Kostek, wracając z polowania zobaczył piękną wieśniaczkę i od razu zakochał się w niej. Ojciec nie chciał nawet słyszeć o ich związku. I gdy Kostek nie zamierzał kierować się nakazami ojca lecz serca, postanowił sprawę zakończyć ostatecznie. Kazał więc pojmać dziewczynę i zamurować w lochach zamkowych. Kostek zaczął badać ściany, aż w końcu znalazł ukryte wejście. Ukochana wciąż żyła, ale gdy chcieli opuścić piwnice okazało się, że wszystkie drogi zagradzały kamienne ściany. Zrozpaczeni pozostali w ciemnościach... Po latach wyszło na jaw, że to sam Chlewicki kazał zamurować wejście odkryte przez syna, aby oszczędzić hańby jaka spadłaby na ród po ślubie syna z chłopką. Jakiś czas później podobno sam zniknął bez wieści. Od tej pory duchy Kostka i jego ukochanej dają o sobie znać w ciemne noce. Usłyszeć można płacz, jęki i wołanie o pomoc dobywające się z lochów zamkowych.
Informacje praktyczne
ADRES I KONTAKT Pałac Odrowążów w Chlewiskach - Czachowskiego 43, Chlewiska
CZAS Zwiedzenie parku i oglądnięcie pałacu z zewnątrz zajmuje ok. 30 minut.
WSTĘP Wstęp płatny do parku, ok. 15 zł. Pałac tylko dla gości hotelowych.
Położenie i dojazd
Południowa część woj. mazowieckiego. 33 km na południowy zachód od Radomia, 8 km na północny zachód od Szydłowca. Zobacz na mapie.
Park pałacowy graniczy z główną drogą, więc do zamku Chlewice nie sposób nie trafić, choć obecne wejście jest nieco mylnie położone przy dawnych budynkach stajni na końcu wsi, a nie przy oryginalnej bramie. Samochód można zaparkować przed wejściem lub już na terenie ośrodka (bezpłatnie).
Współrzędne geograficzne:
Otwórz w: Google Maps, Bing Maps, Openstreet Maps
format D (stopnie): N51.24709444° E20.75804167°
format DM (stopnie, minuty): 51° 14.8256664'N 20° 45.4825002'E format DMS (stopnie, minuty, sekundy): 51° 14' 49.54''N 20° 45' 28.95''E
Bibliografia
Sypkowie Agnieszka i Robert - Zamki i warownie ziemi sandomierskiej
Galeria zdjęć
Klikając w zdjęcie otrzymasz jego powiększenie w nowym oknie. Okno to można zamknąć kliknięciem w dowolny punkt POZA zdjęciem.
Zdjęcia wykonane: wiosną 2004
Noclegi
Chlewiska - Hotel "Pałac Odrowąża" - ul. Czachowskiego 56, tel. (0..48) 628 70 61 (ceny tylko na kieszeń tow. Kulczyka lub Krauzego)
Szydłowiec - Schronisko Młodzieżowe, ul. Kościuszki 39A, tel. (048) 617 43 11 Szydłowiec - Bar - Motel "Iguś", ul. Kościuszki 263, tel. (048) 617 44 93, 617 45 51 Szydłowiec - Zajazd "Oleńka", Barak 1a, tel. (048) 617 49-59, 617 49 60
Proponujemy wyszukanie noclegu w opisywanej miejscowości lub jej okolicy w serwisach noclegowych.
Oferty cenowe online są zwykle atrakcyjniejsze niż rezerwacje telefoniczne!
Miniforum
Zapraszam do przesyłania swoich wypowiedzi i komentarzy odnośnie opisywanego zamku. Ukazują się one na stronie od razu po wpisaniu do formularza.
Ostatnie wpisy
Zamek zamknięty Autor: Stachelbeere Data: 2013-06-16 22:38:23
Tak jak wcześniej pisałam o Szydłowcu tak tutaj wspomnieć śpieszę, że zwiedzanie zamku możecie zaplanować na inny termin, gdyż obecnie jest zamknięty i remontowany. Od pracownika dowiedziałam się, że wnętrza w grudniu 2012 strawił pożar a część jest zalanych. Park dostępny. Wstęp nadal 5 zł. PS zwiedzałam okolicę dzisiaj.
a kto dostal palac w 1831 po przepadku za dzialalnosc patriotyczna ? Autor: on Data: 2012-12-26 02:16:19
oto jest pytanie??????? i kto sprzedal nastepnemu wlascicielowi paterowi,..historycy badaze , nikt nie zainteresowal sie tematem kto ich tak urzadzil, pomijam wladze carskie
Re: Gródek XII wieczny Autor: zamki.res.pl Data: 2012-08-28 00:06:20
Piotrów w rodzie Duninów było wielu. Informacja pochodzi ze strony pałacu. Piszą tam o Piotrze Duninie ze Skrzynna, ale nie udało mi się potwierdzić istnienia takiej osoby. Chlewiska były natomiast na pewno własnością Piotra Włostowica Dunina i to pewnie o niego chodzi...
(c) 2001-2024 bd - Kontakt - Polityka Prywatności Wszelkie prawa do własnych zdjęć i tekstów zastrzeżone, nie mogą być one wykorzystywane bez mojej zgody. Nie udzielam pozwolenia na kopiowanie opisów.
Wykryto blokadę reklam :-(
ZamkoMania.pl to prywatny, niezależny serwis historyczno-krajoznawczy. Nie finansuje nas żadna firma ani instytucja. Pozwalając na wyświetlenie paru nienarzucających się reklam wspierasz nasze dalsze funkcjonowanie i aktualizację informacji.
Dlatego prosimy o wyłączenie blokowania reklam na tej stronie (instrukcja jak to zrobić w: AdBlock, Adblock Plus, Ghostery, uBlock Origin).