Chlewiska

Zamek rycerski
przebudowany w pałac

Pałac w Chlewiskach stoi na wzniesieniu w otoczeniu zabytkowego parku krajobrazowego z 21 pomnikami przyrody. Składa się z on dwóch budynków wspartych szkarpami, złączonych pod kątem prostym i niewielkiej wieży, w której widać otwory strzelnicze.
Aktualny wygląd pałacu został nadany podczas kilku przebudów w XVII-XIX wieku. Główny budynek (wyższy) posiada cechy starszej budowli, być może gotyckiej. Grubsze mury, piwnice i sale w przyziemiu ze sklepieniami kolebkowo-krzyżowymi, renesansowy portal. Skrzydło boczne nie jest podpiwniczone, ale posiada szkarpy. Na jednej z nich umieszczono płytę fundacyjną zamku Wawrzyńca Chlewickiego z 1605 roku. Skrzydło powstało więc prawdopodobnie podczas prac budowlanych w 1605 roku, nie wykluczone jednak, że jest późniejsze. Wieża, niewątpliwie obronna, została zamieniona na cele sakralne. Mieszczą się w niej dwie kaplice: Jacka Odrowąża i Bożej Rodzicielki.
Obecnie jest to własność prywatna zamieniona na ekskluzywny ośrodek wypoczynkowo-konferencyjny.
Wejście do założenia zostało zmienione i nie prowadzi przed dawną bramę, lecz od strony dużych drewnianych stajni mieszczących stylową karczmę i hotel.
Stajnie te są zresztą ciekawym obiektem. Noszą nazwę "Stajnie Platera", bowiem wybudowano je w 1886 z polecenia hr. Platera w stylu XVIII-wiecznych stajni angielskich. Ich konstrukcja podparta jest na żeliwnych dźwigarach wyprodukowanych w miejscowej hucie.
Na pochwałę zasługuje wyeksponowanie przez właściciela pozostałości świadczących o istnieniu w Chlewicach wcześniejszych obiektów. Można więc zobaczyć kilka miejsc z odsłoniętymi starymi murami piwnic, być może XV-wiecznej warowni (w tym jeden sporych rozmiarów wykop), choć ślady użytych narzędzi na ścianach wskazują na pochodzenie piwnic z okresu renesansu. Wejścia do piwnic są zablokowane, ale dwa pomieszczenia o wymiarach ok 6,2 x 3,2 metra są podobno w dobrym stanie, trzecie z zamurowanym portalem jest zasypane. W jednej z piwnic pod budynkiem głównym działa drink bar.
Wg lokalnych opowieści lochy pod zamkiem tworzyły niegdyś rozległą sieć, prowadziły m.in. do kościoła. Średniowieczne pochodzenie ma znajdująca się na dziedzińcu studnia (XV w.), pochodząca z wcześniejszej budowli. Ma ona głębokość aż 13 m i sięga głębiej niż poziom wód gruntowych, co gwarantuje stałą obecność wody.
Niestety, sam pałac przeznaczony jest tylko dla gości hotelowych i nie można zobaczyć pozostałości po zamku wewnątrz. Za wejście do parku trzeba płacić. W 2004 roku było to 5 zł. Relatywnie dużo, choć jest całkiem ładny - są stawy, mostki, wysepka, klatka z oswojoną sarenką i budynek straży pałacowej (kordegarda). W sumie park ma powierzchnię 8 ha, a rośnie w nim 100 gatunków drzew.
Do niedawna śmieszyły reklamy rezydencji-hotelu, w której zapewniano iż jest jedną z najstarszych w Polsce (tuż za Wawelem!) i datowanie dwóch komnat z portalem i piwnicami jako XII-wieczne. Później datowanie przesunięto na wiek XV.

Aktualizacja. Z czasem w parku przybyło atrakcji. Wytyczono 3 ścieżki zwiedzania: historyczną, przyrodniczą i rekreacyjną. Umieszczono na nich tablice informacyjne i stanowiska obserwacyjne. Udostępniona została lodownia z wystawą rzeźb Bogów i Bożków Słowiańskich. Jest to kwadratowe pomieszczenie piwniczne po północnej stronie pałacu o wymiarach 4,10x4,10 metra z 4 komorami do przechowywania lodu. Wspomina się o niej w 1837 roku, ale jest zapewne częścią starszych piwnic.
Odtworzono również neogotycką basztę z punktem widokowym. Sporo miejsca zajmuje newage'owy bełkot, powstały obiekty o nazwach "energetyczna spirala", "ogród zen", "piramida horusa", "energetyczna labirynt" itp.