Chlewiska

Zamek rycerski całkowicie przebudowany w pałac

Pałac w Chlewiskach stoi na niewielkim wzniesieniu w otoczeniu zabytkowego parku krajobrazowego z 21 pomnikami przyrody. Składa się z on dwóch budynków wspartych szkarpami złączonych pod kątem prostym, z dołączoną niewielką wieżyczką, w której widać otwory strzelnicze. Aktualny wygląd pałacu został nadany podczas kilku przebudów w XVIII i XIX wieku. Tylko główny budynek (wyższy) posiada relikty dawnej budowli obronnej. Obecnie jest to własność prywatna zamieniona na ekskluzywny ośrodek wypoczynkowo-konferencyjny.
Wejście do założenia zostało zmienione i nie prowadzi przed dawną bramę, lecz od strony dużych drewnianych stajni mieszczących stylową karczmę i hotel. Stajnie te są zresztą ciekawym obiektem. Noszą nazwę Stajnie Platera, bowiem wybudowano je w 1886 z polecenia hr. Platera w stylu XVIII-wiecznych stajni angielskich. Ich konstrukcja podparta jest na żeliwnych dźwigarach wyprodukowanych w miejscowej hucie.
Dużym plusem jest wyeksponowanie przez właściciela pozostałości świadczących o istnieniu w Chlewicach wcześniejszych obiektów. Można więc zobaczyć kilka miejsc z odsłoniętymi starymi murami piwnic szesnastowiecznej lub nawet starszej warowni (w tym jeden sporych rozmiarów wykop z dużym łukowatym wejściem) oraz umieszczoną na szkarpie płytę fundacyjną z zamku odbudowanego przez Wawrzyńca Chlewińskiego w XVII w. Piwnice pod zamkiem tworzyły kiedyś rozległą sieć, prowadziły m.in. do miejscowego kościoła. Średniowieczne pochodzenie ma znajdująca się na dziedzińcu studnia (XV w.), pochodząca z wcześniejszej budowli. Ma ona głębokość aż 13 m i sięga głębiej niż poziom wód gruntowych, co gwarantuje stałą obecność wody.
Niestety, sam pałac przeznaczony jest tylko dla gości hotelowych i nie można zobaczyć pozostałości po zamku wewnątrz. Są to piwnice po budynkiem głównym (zamienione drink bar), pomieszczenia ze sklepieniami kolebkowo-krzyżowymi czy renesansowy kamienny portal. Za wejście do parku trzeba płacić. W 2004 roku było to 5 zł. Relatywnie dużo, choć jest on całkiem ładny - są stawy, mostki, wysepka, klatka z oswojoną sarenką i budynek straży pałacowej (kordegarda). W sumie ma on powierzgcnię 8 ha, a rośnie w nim 100 gatunków drzew.
Do niedawna śmieszne były zapewnienia w reklamie rezydencji-hotelu, iż jest jedną z najstarszych w Polsce (tuż za Wawelem!) i datowanie dwóch komnat z portalem i piwnicami jako XII-wieczne. Obecnie datowanie zmieniono już na wiek XV.
Aktualizacja. Z czasem w parku przybyło atrakcji. Wytyczono 3 ścieżki zwiedzania: historyczną, przyrodniczą i rekreacyjną. Umieszczono na nich tablice informacyjne i stanowiska obserwacyjne. Udostępniona została lodownia z wystawą rzeźb Bogów i Bożków Słowiańskich. Odtworzono neogotycką basztę z punktem widokowym. Sporo miejsca zajmuje newage'owy bełkot, powstały obiekty o nazwach "energetyczna spirala", "ogród zen", "piramida horusa", "energetyczna labirynt".