Możesz ocenić: Ciecierzyn / opolskie - Rycerski dwór obronny (zniszczony)
Opis
bronna siedziba rycerska w Ciecierzynie reprezentowała - w miniaturze -
bardzo popularny w okresie od XIV do XVII w. typ murowanej budowli (zamku lub dworu
obronnego) na planie prostokąta z ryzalitem o charakterze wieży bramnej czy przedbramia.
Z budowli tej, wzniesionej z użyciem cegły palcówki o wymiarach 8 x 14 x 28 cm, zachowały
się fundamenty i częściowo dolne partie murów. Dobrze widoczny jest prostokątny plan
ogólny obiektu o wymiarach około 27 x 18 m oraz dolne partie murów
ryzalitu bramnego na planie kwadratu o boku 3,75 m, wysuniętego w połowie przed lico
murów budowli po stronie zachodniej. Do najlepiej zachowanych fragmentów budowli należą
również dolne partie murów otaczających kwadratowe pomieszczenie w południowo-
wschodnim narożniku obiektu (może pozostałość niewielkiej wieży narożnej?).
Ruiny budowli są usytuowane na szczycie niewielkiego, przypuszczalnie sztucznie
podwyższonego, wzniesienia, stanowiącego cypel wysoczyzny sąsiadującej od południa
z niżej leżącymi terenami nad drobnym, prawobrzeżnym dopływem Pratwy. U stóp
wzniesienia, po stronie północnej, ciągnie się staw na planie łukowatym, będący
pozostałością dawnej fosy. Pozostałością fosy są również dwa inne stawy, położone
w dolinie po zachodniej i północno-wschodniej stronie wzniesienia (ostatni z nich jest
usytuowany na linii koryta potoku).
Średnica wzniesienia z ruinami budowli wynosi około 45 m, a jego wysokość wynosi
około 1 m ponad poziom przechodzącej obok niego drogi oraz około 2,5 m ponad poziom
lustra wody w pozostałościach fosy.
Historia
dokumentowane dzieje Ciecierzyna sięgają początków XV w. W 1405 r. odnotowano
po raz pierwszy nazwę miejscowości w łacińskiej wersji Nova villa, co oznacza dosłownie:
“Nowa Wieś”. Dokładnym odpowiednikiem owej nazwy jest nazwa niemiecka, odnotowana
po raz pierwszy w 1409 r. w postaci Newedorff. Znana od XV w. "Nowa Wieś" została
przypuszczalnie założona jako wieś rycerska na prawie niemieckim na miejscu starszej
osady słowiańskiej o nazwie Ciecierzyn, odnotowanej w drugiej połowie XV w. przez Jana
Długosza oraz w połowie XIX w. prze J.G. Kniego.
Przez teren dzisiejszego Ciecierzyna przechodził we wczesnym średniowieczu
północny odcinek przesieki śląskiej, ciągnący się wzdłuż Pratwy do jej ujścia do Prosny.
Pokrywająca ów obszar puszcza stanowiła we wczesnym średniowieczu część naturalnej
granicy, oddzielającej Śląsk Środkowy od ziemi opolskiej, a uzupełnienie naturalnych
przeszkód terenowych (rzeka, mokradła nadrzeczne, las) stanowiły ciągnące się wzdłuż
Pratwy fortyfikacje w formie wałów ziemnych i rowów, których relikty zachowały się również
w pobliżu Ciecierzyna, na zachód od wsi.
W późnym średniowieczu i czasach nowożytnych okolice Ciecierzyna stanowiły część
strefy nadgranicznej, sąsiadującej bezpośrednio z leżącymi za Prosną ziemiami Królestwa
Polskiego. Wystawiony na liczne zagrożenia, obszar ten był wówczas silnie nasycony
obiektami o charakterze obronnym, których pozostałości zachowały się do dziś -
- w formie grodzisk stożkowatych - na terenie Kostowa, Proślic, Komorzna i Gołkowic. Na
terenie Ciecierzyna zachowały się resztki szczególnie okazałego obiektu, obejmującego
murowaną budowlę o charakterze obronnej siedziby rycerskiej.
Przeszła ona do historii w związku z toczącymi się w latach czterdziestych XV w. walkami na pograniczu Polski i Śląska, mającymi za tło
polityczną rywalizację pomiędzy zwolennikami i przeciwnikami panowania Jagiellonów
w Czechach i na Węgrzech. Według Jana Długosza, z pogranicznych warowni śląskich
w Gorzowie Śląskim i Ciecierzynie (duobus fortalitiis Gorzow et Czeczerzin) dokonywano
w tym czasie szczególnie licznych napaści na teren Królestwa Polskiego. Dla położenia
kresu mnożącym się napadom i rabunkom, wyprawiło się w 1442 r. na Śląsk pospolite
ruszenie z Wielkopolski, które w szczególności zdobyło, spaliło i zburzyło obie uciążliwe
warownie. Wielkopolanie mieli też poczynić liczne szkody na ziemiach śląskich,
a następnie wycofać się bez strat. W następstwie tej akcji Ślązacy, jak utrzymuje Długosz,
zaprzestali napadów na terytorium Królestwa Polskiego. Zaraz potem kronikarz informuje
jednak, że na pograniczu Śląska i Polski bynajmniej nie zapanował spokój, ponieważ do
działań zbrojnych przeciwko Polsce przystąpiły wojska wrocławskie pod dowództwem
Leonarda Assenheimera. Założywszy swoją bazę operacyjną w Namysłowie, wojska te
nękały napadami i rabunkami pograniczną ziemię wieluńska, paląc liczne wsie i miasteczka,
zdobywając Wieruszów ze znajdującą się tam warownią i podchodząc pod sam Wieluń.
W późniejszych czasach Ciecierzyn pozostawał częścią klucza dóbr, obejmującego
ponadto Miechową i Proślice. Właścicielami tych dóbr byli Frankenbergowie, a później
m. in. przedstawiciele rodu von Prittwitz und Gaffron. W połowie XIX w. właścicielem
Ciecierzyna był Henryk hr. von Strachwitz, pan na Proślicach.
Pomyłka archeologów
Scharakteryzowane powyżej pozostałości obronnej siedziby rycerskiej opisane są
w literaturze archeologicznej jako stanowisko 17 na terenie Ciecierzyna. Wedle tejże
literatury, na terenie Ciecierzyna miałoby istnieć ponadto domniemane grodzisko, określane
oficjalnie jako stanowisko 2. Grodzisko to jest opisywane jako obiekt na planie zbliżonym do
koła o średnicy około 18 m i wysokości wału około 1,5 m. J. Kaźmierczyk, K. Macewicz
i S. Wuszkan sytuują domniemane grodzisko w lesie, na południowy zachód od przysiółka
Ciecierzyn Młyn. Według zamieszczonego w ich pracy szkicu sytuacyjnego, opracowanego
przez M. Dzierżanowską, grodzisko miałoby jednak znajdować się w nieco innym miejscu -
- na południowy wschód od przysiółka oraz na terenie otoczonym przez las, a nie
w samym lesie. W rzeczywistości w żadnym z tych dwóch miejsc, inspekcjonowanych
przeze mnie w kwietniu 2001 r., nie udało mi się znaleźć żadnych śladów domniemanego
grodziska. W miejscu, w którym sytuuje grodzisko M. Dzierżanowska, znajduje się pole
uprawne, a po południowo-zachodniej stronie przysiółka nie ma w ogóle lasu; żadnych
efektów nie dało też przeszukiwane okolicznych lasów, ciągnących się na wschód
i południowy wschód od przysiółka.
Sprawę domniemanego grodziska zdaje się wyjaśniać narysowany
ołówkiem szkic sytuacyjny rzekomego stanowiska 2, na który natrafiłem w grudniu 2003 r.,
przeglądając zasoby archiwalne Działu Archeologii Wojewódzkiej Służby Ochrony Zabytków
w Opolu. Na szkicu tym przedstawiono kolisty w przybliżeniu kopiec czy pagórek w otoczeniu
trzech stawów bądź sadzawek. Sam rysunek jako taki w oczywisty sposób odnosi się do opisanych powyżej
pozostałości obronnej siedziby rycerskiej, określanych oficjalnie jako stanowisko 17. Trudno
wyobrazić sobie, by na terenie Ciecierzyna istniały dwa obiekty w formie kopca otoczonego
przez trzy, dokładnie tak samo rozmieszczone stawy!
Jak się wydaje, istniejące na terenie Ciecierzyna pozostałości obronnej siedziby rycerskiej zostały, z nieznanych powodów, dwukrotnie wprowadzone do literatury archeologicznej jako dwa odrębne obiekty - raz jako
stanowisko 2, a drugi raz jako stanowisko 17.
Zdjęcie z lotniczego skanowania laserowego terenu grodziska
Wstęp
Wolny
Położenie i dojazd
Północna część woj. opolskiego. 4 km na północny zachód od Byczyny i 20 km na północ Kluczborka. Zobacz na mapie.
Pozostałości obronnej siedziby rycerskiej znajdują się w kępie drzew w północno-zachodniej części miejscowości, po północnej stronie rozległego kompleksu dawnych
zabudowań folwarcznych. W bezpośrednim sąsiedztwie ruin, po stronie zachodniej,
przechodzi droga prowadząca od usytuowanej przy szosie bramy folwarku.
Współrzędne geograficzne:
format D (stopnie): N51.13994709306°, E18.1497458357°
format DM (stopnie, minuty): 51° 8.3968255836'N, 18° 8.984750142'E format DMS (stopnie, minuty, sekundy): 51° 08' 23.81''N, 18° 08' 59.09''E
Zdjęcia
Klikając w zdjęcie otrzymasz jego powiększenie w nowym oknie. Okno to można zamknąć kliknięciem w dowolny punkt POZA zdjęciem.
Kościół katolicki znajdował się ok.100 m od bramy wjazdowej do majątku.W tym miejscu znajduje się teraz suszarnia.W końcu lat 60-tych stały jeszcze mury.Natomiast pałac który znajdował się w parku został spalony przez żołnierzy radzieckich w styczniu 1945 r.Zastrzelili oni również 7 ówczesnych mieszkańców Ciecierzyna.
Re: Ciecierzyn Autor: Jarek G. Data: 2014-03-05 20:05:15
Dzień dobry poszukuję miejsca gdzie stał kiedyś kościół katolicki,w Ciecierzynie ponoć został spalony. Mam też pytanie kiedy został spalony? Pozdrawiam Jarosław Gryszan
(c) 2001-2021 bd - Kontakt - Polityka Prywatności Wszelkie prawa do własnych zdjęć i tekstów zastrzeżone, nie mogą być one wykorzystywane bez mojej zgody. Nie udzielam pozwolenia na kopiowanie opisów.
Wykryto blokadę reklam :-(
ZamkoMania.pl to prywatny, niezależny serwis. Pozwalając na wyświetlenie paru nienarzucających się reklam wspierasz jego dalsze funkcjonowanie.
Dlatego prosimy o wyłączenie blokowania reklam na tej stronie (instrukcja jak to zrobić w: AdBlock, Adblock Plus, Ghostery, uBlock Origin).