ZamkoMania - Polskie zamki i dwory obronne (zamkomania.pl) ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() | |||||||||||||||||||||||||
Możesz ocenić: Czudec (woj. podkarpackie) - Średniowieczny zamek rycerski
Zamek w Czudcu położony na wzgórzu nad Wisłokiem zwanym Zamczyskiem, jest jednym z później odkrytych zamków w Polsce. Dokonał tego prof. G. Leńczyk dopiero w 1955 roku. Wszystko dlatego, że mury zachowały się tylko pod powierzchnią ziemi, a informacje w źródłach historycznych są bardzo skąpe. Właściwie to nie ma ich żadnych, poza paroma niewiele wnoszącymi wzmiankami.
Wszystko co wiemy o zamku pochodzi z wykopalisk rozpoczętych w końcu XX wieku.
Po rozbudowie ok. 100 lat później (2. faza zabudowy) założenie poszerzyło się w kierunku północnym i wschodnim. Powstała czworoboczna wieża południowo-wschodnia z piwnicą (później bramna), a relikty średniowiecznych murów zatopione w renesansowych wskazują na istnienie baszty północno - zachodniej. Fragmenty murów wskazują, że od tej strony postawiono nowy budynek stykający się od zewnątrz z zachodnim murem obwodowym. Dom ten posiadał basztę od południowego zachodu. Kolejnym ciekawym elementem odkrytym przez archeologów był piec typu hypocaustum wymurowany z kamienia i cegły gotyckiej. Stanął on poza obszarem pierwotnego zamku i nie wiadomo co dokładnie ogrzewał, bo przy piecu brak śladów murowanej budowli, nie ma też kanałów doprowadzających ciepło dalej. Musiał tu więc stać jakiś budynek drewniany. W XVI wieku obwiedziono warownię nowym murem obwodowym, bez kurtyny północnej - uznano, że od strony stromej skarpy wystarczy jakaś forma drewnianego ogrodzenia. Stary mur obwodowy od północy rozebrano. Powstała baszta sześcioboczna od północnego-wschodu, a wieża północno-zachodnia została zbudowana od nowa. Piec i ewentualny budynek nad nim zlikwidowano, podobnie jak budynek z basztą od zachodu. Wzniesiono za to nowy budynek w obrębie zamku średniowiecznego, a dziedziniec wybrukowano. Wieża sześcioboczna posiadała przybudówkę od zachodu o nieznanym przeznaczeniu oraz piwnicę. Zamek czudecki zyskał więc nieregularny trapezowaty kształt o boku ok. 50 metrów z 3 wieżami. Wszystkie miały grubość murów ok. 150 cm i średnicę wewnątrz 5,4 - 6,2 m. Do niedawna ruiny zamku można było oglądać w dwóch niewielkich wykopach archeologicznych, potem tych wykopów było więcej, ale obecnie z powodu braku środków na konserwację zostały zasypane. Eksponowany jest jedynie częściowo zrekonstruowany zarys baszty sześciobocznej. Do ruin idzie się pod górę niewielkim wąwozem, który jest zachowaną oryginalną drogą dojazdową. W Czudcu można jeszcze zobaczyć stary dwór prawdopodobnie z przełomu XVI/XVII wieku, zamieniony na lamus. Jest on częścią założenia pałacowego, w którym działa Zespół Szkół w Czudcu przy ul. Parkowej. Jest to samotny budynek, który łatwo rozpoznać, ale ani on, ani otoczenie nie wyróżnia się niczym szczególnym. Do środka nie dało się wejść. Trudno powiedzieć jaką dokładnie funkcję pełnił, bo z datowania wynika, że obie budowle istniały równocześnie w XVII wieku. Właścicielem terenu, na którym leży Góra Zamkowa jest Nadleśnictwo Strzyżów.
![]() Plan zamku w Czudcu wg. Antoniego Lubelczyka Rozwarstwienie chronologiczne: kolor czerwony - faza 1. późnośredniowieczna (poł. XIV w.), kolor pomarańczowy - faza 2. późnośredniowieczna (poł. XV w.), kolor zielony - faza 3. renesansowa (1. połowa XVI w.). I I - owalny, otoczony murem teren o szerokości 25-30 m najstarszego zamku jakiego ślady odnaleziono, II - teren zamku renesansowego 1 - dom zamkowy, 1a - zejście do piwnic, 2 - wieża południowo wschodnia (bramna), 3 - dom zamkowy renesansowy, 4 - budynek z basztą, 5 - piec typu hypocaustum, 6 - studnia, 7 - wieża północno-zachodnia, 8 - wieża północno-wschodnia, 9 - dobudówka do wieży, 10 - parkan(?), 11 - kurtyna zachodnia, 12 - kurtyna wschodnia, 13 - kurtyna południowa ![]() Rekonstrukcja zamku z XVI w. od wschodu wg A. Lubelczyka. 1 -najstarsza część zamku, 2 - pierwotny dom zamkowy, 3 - nowy dom zamkowy, 4 - wieża południowo-wschodnia - bramna, 5 - baszta renesansowa, sześcioboczna, 6 - wieża północno-zachodnia, 7 - skrzydło północne zamku renesansowego bez muru kurtynowego
Niewiele informacji pozostało po zamku czudeckim. Już we wczesnym średniowieczu był tu gród warowny broniący szlaku handlowego w dolinie Wisłoka.
Archeolodzy podczas prac pozyskali materiał ceramiczny pochodzący głównie z XI wieku.
Jedna z hipotez zakłada, że zamek postawił po roku 1232 Gryfita - Teodor Czador, wojewoda krakowski, który schronił się w tej okolicy przed księciem Leszkiem Białym. Z pewnością był on właścicielem Czudca, bowiem ufundował tu najstarszy kościół pw. św. Marcina. Problematyczna jest jednak kolizja z tzw. regale grodowym, czyli wyłącznym prawem władcy do budowy grodów obronnych. Pierwszy znany przypadek uzyskania pozwolenia na budowę warownej siedziby uzyskał Klemens z Ruszczy w 1252 r. od Bolesława Wstydliwego. To przemawia za datowaniem zamku raczej na 2. połowę XIII wieku. Czudec do ok. połowy XIV w. był ważnym punktem obronny wschodnich granic Polski, potem król Kazimierz Wielki przesunął granicę bardziej na wschód. ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Zdjęcie z lotniczego skanowania laserowego wzgórza zamkowego w Czudcu i okolicy. A - zamek, B - Wisłok
Legenda mówi, że w lochach zamku czudeckiego przetrzymywano zbójów napadających na kupców. Gdy pewnego razu pod zamek podeszły hordy tatarskie (co zdarzało się wielokrotnie w historii Czudca), a kasztelan był nieobecny, dowództwo objęła jego żona Zofia. Widząc ogromną przewagę napastników postanowiła posłużyć się podstępem. Obiecała więźniom że ich winy zostaną darowane jeśli uda im się zabić przywódcę Tatarów. Przystał na to tylko jeden więzień i uzbrojony w kuszę zaczaił się koło zamku. Gdy Tatarzy na czele ze swoim wodzem rozpoczęli szturm, ukryty w krzakach więzień ugodził go strzałą w pierś. Zaskoczeni napastnicy wycofali się i ruszyli w stronę Strzyżowa, który doszczętnie spustoszyli, zamek jednak cudem ocalał. Stąd też wg legendy powstała nazwa Czudec.
![]() Kafle z zamku w Czudcu. Pierwszy oryginalny z herbem Gozdawa Strzyżowskich, pozostałe z motywami rycerskimi zrekonstruowane
KONTAKT ![]() CZAS ![]() WSTĘP ![]()
Wzgórze zamkowe znajduje się za Wisłokiem, zaraz obok mostu przy dawnym ośrodku wypoczynkowym PKP. Jadąc samochodem od strony Rzeszowa najłatwiej tam trafić skręcając przed Czudcem w lewo w drogę na Barwinek/Krosno i zaraz za mostem jest znak kierujący na "Podzamcze", należy jechać do końca tej drogi. A dalej piechotą pod górę wąwozem, za chałupą w prawo. ![]() Współrzędne geograficzne: Otwórz w: Google Maps, Bing Maps, Openstreet Maps
format D (stopnie): N49.93737778°, E21.83979722° format DM (stopnie, minuty): 49° 56.2426668'N, 21° 50.3878332'E format DMS (stopnie, minuty, sekundy): 49° 56' 14.56''N, 21° 50' 23.27''E
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]()
Klikając w zdjęcie otrzymasz jego powiększenie w nowym oknie. Okno to można zamknąć kliknięciem w dowolny punkt POZA zdjęciem.
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]()
Zapraszam do przesyłania swoich wypowiedzi i komentarzy odnośnie opisywanego zamku. Ukazują się one na stronie od razu po wpisaniu do formularza. Ostatnie wpisy
![]() Powrót do strony startowej
(c) 2001-2022 bd - Kontakt - Polityka Prywatności
Wszelkie prawa do własnych zdjęć i tekstów zastrzeżone, nie mogą być one wykorzystywane bez mojej zgody. Nie udzielam pozwolenia na kopiowanie opisów. |
ZamkoMania.pl to prywatny, niezależny serwis. Pozwalając na wyświetlenie paru nienarzucających się reklam wspierasz jego dalsze funkcjonowanie.
Dlatego prosimy o wyłączenie blokowania reklam na tej stronie (instrukcja jak to zrobić w: AdBlock, Adblock Plus, Ghostery, uBlock Origin).
Odśwież stronę