Możesz ocenić: Dąbrówka Starzeńska / podkarpackie - Bastejowy zamek szlachecki przebudowany w pałac
Opis
uiny zamku w Dąbrówce Starzeńskiej stoją nieopodal Sanu, na skraju wsi przy głównej drodze z Dynowa, w otoczeniu parku.
Na temat jego wyglądu i historii jest kilka błędów i nieporozumień wynikłych np. poprzez występujące w literaturze banalne pomyłki stron świata.
Do XXI wieku zachowały się dwie basteje od zachodu, nikłe resztki murów obwodowych, budynków oraz fosy. Od wschodu natomiast widać dziury w ziemi prowadzące zapewne do piwnic pierwotnego dworu obronnego.
Pierwszą murowaną budowlą obronną był bowiem dwór Stadnickich położony w północno wschodniej części obecnego założenia (zachował się pagórek z fragmentami murów). Nie są znane jego urządzenia obronne. Wiadomo, że został włączony do powstałego później zamku, założonego na planie zbliżonym do kwadratu, częściowo niedomkniętego od wschodu. Budowla posiadała obszerny wewnętrzny dziedziniec i dwie czworoboczne basteje od zachodu. Główny budynek mieszkalny zajmował skrzydło północne, a inne zabudowania znajdowały się od płn.-wsch. (stary dwór) i w narożniku płd.-zach.
Całość otaczała fosa. Naturalnym kierunkiem wjazdu powinien być otwarty wschód, jednak opisy zamku albo pomijają tę kwestię albo podają kierunek południowy.
Dopiero w XVIII wieku obwód murów został zamknięty od wschodu. W XIX wieku nastąpiły duże zmiany w wyglądzie zamku. Od zachodu do muru kurtynowego Starzeńscy dostawili budynek zwany dworem, a basteje zamienili na cele mieszkalne. Także skrzydło południowe stało się nowym budynkiem mieszkalnym.
Niestety brak jest opisów i wizerunków zamku,
wszystkie dokumenty zostały spalone przez wojska sowieckie po 17 września 1939 r.
Dzisiejszy stan wiedzy opiera się tylko na pracach archeologicznych. Badania murów i ukrytych pod ziemią fundamentów pozwoliły dokonać rozwarstwienia obiektu prezentowanego na planie poniżej. Wiadomo jedynie że bogata w stare woluminy biblioteka i archiwum Starzyńskich mieściły się w izbach we wschodniej części skrzydła południowego, a pokoje ozdobione były cennymi działami sztuki.
Z zamkiem nierozerwalnie związany jest piękny niegdyś park, posiadający XVII-wieczny rodowód, w którym zobaczyć można neoromańską kaplicę grobową Starzeńskich z 1905 r. Prowadzi do niej aleja grabowa.
Plan
Plan i rozwarstwienie zamku wg J. Teodorowicz-Czerpińskiej i A. Hunicza.
Historia
Diablątko
Po przejęciu zamku łańcuckiego przez Lubomirskich i rozbudowie warowni w Dąbrówce zamieszkał tu Stanisław Stadnicki, syn słynnego awanturnika, również Stanisława zwanego Diabłem. Nie daleko pada jabłko od jabłoni, więc syn podobnie jak ojciec prowadził wojny z sąsiadami, szczególnie ze Stanisławem Wapowskim z Nozdrzca i Dynowa. M.in. wybudował tamę na Sanie, tak że woda zalała pola i grunty orne Wapowskiemu.
ierwsza wzmianka o wsi pochodzi z XV wieku.
Właścicielami byli wtedy Kmitowie, a potem Dynowscy i Nabrzychowie. Już na początku XVI wieku wymieniony jest bliżej nieznany dwór (zapewne drewniany) Nabrzychskich. W 1564 miejscowość przejęli Stadniccy i wybudowali nowy murowany dwór obronny. W latach 1626-33 Stadniccy rozbudowali go w zamek o 3 skrzydłach i 2 narożnych bastejach. W 1663 Anna Stadnicka wyszła za Jana Karola Czartoryskiego i wniosła mu w wianie Dąbrówkę. Z kolei w 1689 r. Teofilia Czartoryska wniosła ją w wianie Ogińskim, którzy w XVIII wieku zamknęli obwód murów od wschodu. Po wygaśnięciu tego rodu zamek przejął jego spadkobierca Józef Antoni Podolski, a następnie rodzina Parysów. W 1789 roku kupił go Piotr Starzeński. Jego rodzina zamieszkiwała w zamku do wybuchu II wojny św. W XIX i XX wieku do murów obwodowych od południa i zachodu dobudowali oni skrzydła mieszkalne.
Powstańcy na zamku
Rodzina Starzeńskich dowiodła swego patriotyzmu podczas powstania styczniowego, kiedy to August Starzeński ukrył na zamku w Dąbrówce przywódców powstania Mariana Langiewicza i Ludwika Mierosławskiego. Gdy do Dynowa nadciągnęła carska pogoń, zorganizował powstańcom ucieczkę.
Końcem września 1939 r. gdy rezydował tu Kazimierz Starzeński zajęli go napadający na Polskę Sowieci.
Jak na barbarzyńców przystało, zamek zdewastowali i ograbili, a bibliotekę i archiwum spalili. Sprofanowali też zwłoki Starzeńskich w kaplicy grobowej.
Od 1941 obiekt zajęli Niemcy, a od 1944 ponownie Sowieci niszcząc to co jeszcze pozostało. 25 lutego 1947 r. wysadziła go w powietrze UPA doprowadzając do stanu ruiny. Reszty dokonała zapewne okoliczna ludność pobierając z ruin materiał budowlany.
Wstęp
Wolny.
Położenie i dojazd
Centralna cześć woj. podkarpackiego. 3 km na południe od Dynowa, 41 km na południowy wschód od Rzeszowa. Zobacz na mapie.
Zamek stoi przy drodze.
Współrzędne geograficzne:
format D (stopnie): N 49.78208333°, E 22.23540278°
format DM (stopnie, minuty): 49° 46.9249998'N, 22° 14.1241668'E format DMS (stopnie, minuty, sekundy): 49° 46' 55.50''N, 22° 14' 07.45''E
Bibliografia
Marszałek Juliusz - Katalog grodzisk i zamczysk w Karpatach
Piórecki Jerzy - Zabytkowe ogrody i parki województwa krośnieńskiego
Gosztyła Marek, Proksa Michał - Zamki Polski południowo-wschodniej
Guerquin Bohdan - Zamki w Polsce
Jurasz Tomasz - Znane i nieznane. Zamki, pałace, kościoły Polski południowo-wschodniej
Kajzer Leszek, Kołodziejski Stanisław, Salm Jan - Leksykon zamków w Polsce
Zdjęcia
Klikając w zdjęcie otrzymasz jego powiększenie w nowym oknie. Okno to można zamknąć kliknięciem w dowolny punkt POZA zdjęciem.
Z lotu ptaka
Widok opisywanego obiektu (lub miejsca na którym stał) z satelity
Noclegi
Dynów - Oberża Hotelik, ul. ks. J. Ożoga 1, tel. (016) 652 15 21, gsm 502 24 21 35
Ulanica k. Dynowa - Gospodarstwo agroturystyczne "Przy Cesarskim Gościńcu", Ulanica 7, tel. (016) 65 21 527
Proponujemy wyszukanie noclegu w opisywanej miejscowości lub jej okolicy w serwisach noclegowych.
Oferty cenowe online są zwykle atrakcyjniejsze niż rezerwacje telefoniczne!
Miniforum
Zapraszam do przesyłania swoich wypowiedzi i komentarzy odnośnie opisywanego zamku. Ukazują się one na stronie od razu po wpisaniu do formularza.
Ostatnie wpisy
osoby w Dąbrówce Autor: Adam Trzciński Data: 2020-03-31 14:59:49
W pałacu na początku XIX wieku mieszkała rodzina Trzcińskich.
Także obok pałacu istniała kaplica erygowana w 1906 roku pw.św.Józefa.
Jestem bardzo zainteresowany szczegółami.
Adam
Dąbrówka Starzeńska Autor: Anna Data: 2013-08-25 12:04:19
Urodziłam się w tamtym regionie i wychowałam.To piękne okolice szkoda bardzo,że tak mało infrastruktury turystycznej jest w okolicy Dynowa.Cudowne lasy bukowe na wzgórzach rozpierają serce,wrzesień to cała gama czerwieni i żółci.O lecie nie wspominam.W najbliższej okolicy jest tylko Wiking przy przeprawie promowj w Krzemiennej,gdzie mozna odpocząć i zjeść,aby nabrać sił wybierającym się na wzgórze Dębnik w Uluczu.
Re: na terenie Autor: Anonim Data: 2011-07-16 21:36:09
Zgadza się, obecnie traw drugo sezon badań w Dąbrówce w rejonie najstarszej części założenia - dworu obronnego i tzw. "trzeciej baszty". Odnośnie kaplicy prace konserwatorskie z zewnątrz są zakończone, a lada dzień rozpoczną się prace wewnątrz kaplicy :)
pozdrawiam
(c) 2001-2021 bd - Kontakt - Polityka Prywatności Wszelkie prawa do własnych zdjęć i tekstów zastrzeżone, nie mogą być one wykorzystywane bez mojej zgody. Nie udzielam pozwolenia na kopiowanie opisów.
Wykryto blokadę reklam :-(
ZamkoMania.pl to prywatny, niezależny serwis. Pozwalając na wyświetlenie paru nienarzucających się reklam wspierasz jego dalsze funkcjonowanie.
Dlatego prosimy o wyłączenie blokowania reklam na tej stronie (instrukcja jak to zrobić w: AdBlock, Adblock Plus, Ghostery, uBlock Origin).