"Wieś dobrze zabudowana odznacza się wspaniałym zamkiem, którego zwaliska świadczą kwitnący stan Polski w dawnych szczęśliwszych czasach [...] Słabość rządu a raczej nierząd dotkliwsze nam zrządził szkody od oręża nieprzyjacielskiego, nie pozwolił albowiem odzyskać odstąpionej za małą sumę posiadłości. Sześciu następnych królów nie zdołało wykupić zastawionego starostwa, reprezentacya narodowa w przeciągu 115 lat nie zdołała zebrać funduszów potrzebnych na opłacenie pożyczonej sumy, traktat na koniec roku 1772 zastawnika właścicielem uznał, a orzeł biały w XVII wieku z murów Drahimia spędzony, już się więcej na nich nie gnieździł. Zwaliska zamku w Drahimiu nad jeziorem malowniczy stawiają widok".
Edward hr. Raczyński "Przyjaciel Ludu" 1843 r.
Ocena zabytku
Możesz ocenić: Stare Drawsko (woj. zachodniopomorskie) - Średniowieczny zamek joannicki Drahim
Opis i stan obecny
Ruina zamku Drahim jest pięknie wkomponowana w 60-metrowy przesmyk między jeziorami Żerdno i Drawsko. Budowniczowie wykorzystali grodzisko po obronnej osadzie słowiańskiej. Podwyższyli wzniesienie o 6 metrów i uformowali kopiec o wymiarach
ok. 50 x 50 m. Obecnie z zewnątrz zamek ma postać regularnego czworobocznego obwodu murów (41x46,5 m), z których nie wystają żadne budynki czy wieże.
Gród
Słowiański gród funkcjonował w miejscu zamku od VII wieku, a spalono go ostatecznie w poł. XII wieku. Nie jest znana jego historia, ale archeolodzy odsłonili kilka warstw pożarowych, tak więc płonął on wielokrotnie. Wykopy na dziedzińcu pokazały, że dopiero 6. warstwa kulturowa związana była z grodem - jego szczątki znajdują się 4 metry poniżej obecnego dziedzińca. W płd.-wsch. części zamku, pod tzw. domem pomocnika starosty natrafiono na drewnianą trumnę ze zwłokami mężczyzny w wieku 45-50 lat. Przypuszcza się, że mógł to być jeden z tutejszych wczesnośredniowiecznych władców, na co wskazuje pochówek wewnątrz grodu, będący wtedy znaczącym przywilejem.
Rekonstrukcja grodu w Starym Drawsku wg Z. Radackiegio, rys. J. Nekanda-Trepka
Jednak po wejściu przez furtę od zachodu, turysta może doznać lekkiego szoku. Patrzy bowiem na zrekonstruowaną średniowieczna osadę z dziedzińcem otoczonym chatami, w tym kilkoma szachulcowymi. Wszystko wygląda bardzo ładnie i jest całkiem naturalne, poza jednym istotnym szczegółem. Dlaczego zwiedzający wchodząc do zamku widzą dawną wioskę, a nie zabudowania zamkowe? Co prawda od XVII wieku na dziedzińcu stały 2 budynki szachulcowe, ale ich wygląd nie miał nic wspólnego z obecną zabudową. Z jednej strony należy docenić prywatnego inwestora, który z zarośniętych krzakami ruin uczynił sporą atrakcję turystyczną, z drugiej strony postawienie ahistorycznych budynków, które zasłoniły prawie całkowicie mury zamkowe jest dosyć kontrowersyjne. Żeby to zrekompensować można było przez skrzydło mieszkalne poprowadzić ścieżkę z tablicami opisującymi zamek, niestety zamiast tego jest ono zabite dechami i niedostępne.
Do plusów należy utworzenie małej wystawy archeologicznej oraz platformy widokowej na jezioro z postacią templariusza (zgodnie z obecną modą dokleją się ten zakon do historii zamku). W chatach można coś zjeść, kupić wyroby rzemieślnicze albo przymierzyć zbroje rycerską.
Dodatkowo w sezonie w weekendy odbywają się Średniowieczne Jarmarki Wiejskie z pokazami rycerskimi. Jest to jednak atrakcja głównie dla najmłodszych.
Początkowo zamek Drahim składał się z obwodu murów, do którego od południa przylegało piętrowe reprezentacyjne skrzydło mieszkalne zajmujące 1/4 powierzchni całej budowli. Jego część parterowa przeznaczona była na cele gospodarcze. Wysokość murów warowni wynosiła ok. 7,6 m, a od południa 12,8 m. Zwieńczone były one gankiem strażniczym z otworami strzelniczymi co ok. 2,5 m.
Wjazd prowadził od północy przez most zwodzony. Tam też po lewej stronie biegły schodki na ganek. Za mostem, w miejscu obecnego XVIII-wiecznego kościoła, znajdowało się podzamcze, odcięte od lądu rzeką, a od zamku fosą, która powstała na bazie fosy starego grodu od północy i południa. Napełniona była ona wodą do głębokości ok. 5 m. Od wschodu i zachodu wzgórze zamkowe chroniły jeziora.
Mennica
Wydaje się, że na przełomie XIV i XV wieku skłóceni z Pomorzanami i Polakami joannici dostrzegli możliwość poprawy swojego położenia dzięki nielegalnym środkom finansowym produkowanym na zamku Drahim.
Archeolodzy odkryli matryce i inne przedmioty służące do fałszowania monet na dużą skalę z całego Pomorza, Państwa Krzyżackiego, Polski a nawet Śląska! Samych monet znaleziono około 1500.
Na dziedzińcu znajdowała się studnia, a od XVI wieku także ceglany piec, odkryty przez archeologów i dziś w miarę wiernie zrekonstruowany. W następnym stuleciu zbudowano po stronie zachodniej tzw. dom starosty o wymiarach 19x10 m. Był to piętrowy, podpiwniczony budynek szachulcowy przeznaczony na cele mieszkalne i urzędnicze kolejnych starostów drahimskich. Na przeciwko stanął drugi podobny, choć mniejszy (21x7,5 m) i niższy budynek tzw. dom pomocnika starosty. Oba domy nie przylegały do murów obwodowych, lecz były od nich oddalone o 2 metry co zapewniało wpadanie światła zarówno od wschodu jak i zachodu. W narożniku płd.-zach. stała szopa z piwnicą, która wg inwentarzy mogłaby pomieścić aż 20 ton piwa (notabene ciekawa jednostka miary:)). W narożniku płn.-wsch. znajdowała się piwnica z czasem przeznaczona na arsenał. Ostatnim elementem była wartownia po prawej stronie bramy, mieszcząca też kuchnię z piecem. Tego wszystkiego już nie ma, ale dokładne badania archeologiczne i inwentarze z II połowy XVII wieku pozwoliły wiernie odtworzyć warownię z tego właśnie okresu i prawdopodobny wygląd w średniowieczu, a nawet sporo szczegółów ze słowiańskiego grodu.
Militaria
Znaleziska archeologiczne wskazują, że życie na zamku Drahim podporządkowane było sprawom militarnym. Dominują bowiem przedmioty związane z uzbrojeniem, m.in. ogromna liczba grotów strzał o bardzo różnorodnych kształtach. Odkryto też groty oszczepów, noże, miecze, siekiery, części uprzęży końskich, narzędzia żelazne.
Nie do końca jasna jest jednak kwestia fortyfikacji. Wiadomo, że zamek w Starym Drawsku posiadał wyjątkowe walory obronne, nie tylko dzięki położeniu między dwoma jeziorami i grubym murom (2,5 m). Na dwóch XVII-wiecznych planach widać fortyfikacje bastionowe (odmiennego typu!), a na jednej także i bastejowe. Jest to o tyle dziwne, że obecnie nie ma po nich śladu i nawet trudno je sobie wyobrazić. Badania dowiodły jednak istnienia fundamentów murowanych bastei, nie ma natomiast najmniejszego dowodu na posiadanie przez zamek bastionów. Zamieszczony poniżej plan Szweda Puffendorfa z czasów "potopu" uznaje się tylko za projekt zaadaptowania Drahimia na szwedzką warownię, trudno jednak wytłumaczyć plan z roku 1675.
Nie wykluczone jest, że zamek miał posiadać cylindryczną wieżę typową dla budowli joannitów, ale z braku środków zaniechano jej budowy.
Archeolodzy wysnuli taki wniosek po odkryciu lochu w płd.-zach. narożniku warowni ocembrowanego dużymi głazami kamiennymi. Później polscy starostowie ograniczyli się tylko do wzniesienia 4 drewnianych narożnych wieżyczek strażniczych nad każdą basteją.
Plany i rekonstrukcje
Najstarszy plan zamku Drahim w Starym Drawsku z akwaforty Puffendorfa z 1657 r.
Plan zamku Drahim z przedzamczem z ok. 1675 r.
Źródło x2: Średniowieczne zamki Pomorza Zachodniego. Zbigniew Radacki, PWN 1976
Położenie zamku na przesmyku między jeziorami. Repr. J. Łaryonowicz
Rekonstrukcje zamku Drahim wg Z. Radackiego, rys. J. Nekanda-Trepka. 1 - XIV-XV wiek, 2 - XVII-XVIII wiek, 3 - XX wiek.
Źródło: Gród i zamek w Starym Drawsku, Janocha H., Lachowicz F., Ptaszyńska D., Poznań 1972
Historia, wydarzenia
Budowa zamku Drahim nastąpiła w połowie XIV wieku z inicjatywy zakonu św. Jana (joannitów). Miał on wraz z warownią w Machlinach osłaniać dawną siedzibę komandorii templariuszy w Czaplinku (Tempelburg), przejętą przez joannitów po kasacie zakonu templariuszy przez papieża. Dużo wcześniej, bo już w VII wieku w miejscu tym funkcjonował gród słowiański, otoczony wałem drewniano-ziemnym, którego pozostałości odkopano podczas prac archeologicznych.
Widok ogólny zamku Drahim w Starym Drawsku z 1846 r. - reprodukcja z albumu Thiedego "Pommerania"
ok. 1350 r. - powstał pierwszy zamek drewniany lata 60-te XIV w. - budowa murowanego zamku 1368 r. - Kazimierz Wielki pokonał Brandenburgię w walce o dostęp do Pomorza i margrabia Otton Leniwy musiał oddać Polsce zwierzchnictwo nad komandorią czapliniecką wraz z Drahimiem. Nadal jednak terenem tym zarządzali joannici, lecz już jako lennicy króla
1376 r. - w wyniku walk joannitów z księciem szczecińskim Świętoborem I zdobyte zostały przez niego zamki w Czaplinku i Machlinach, jednak znakomicie obwarowany Drahim obronił się 1407 r. - chcąc ukrócić wrogie Polsce knowania joannitów, król Władysław Jagiełło kazał zdobyć zamek Drahim, co też się stało za sprawą oddziałów dowodzonych przez Tomasza z Węgleszyna. Z dawnej komandorii utworzono starostwo, zarządzane jednak z Drahimia, a nie zniszczonego Czaplinka
1442 r. - król Władysław Warneńczyk oddał starostwo drahimskie Janowi Wedelowi. Kolejnym starostą był Jan Sędziwój Czarnkowski z Człopy.
1657 r. - Szwedzi zniszczyli warownię podczas "potopu". Następnie na mocy traktatu bydgoskiego mającego odsunąć Brandenburczyków i Prusaków od przymierza ze Szwedami, król Jan Kazimierz oddał Drahim w zastaw za 120 tys. talarów reńskich. Zaprawiony w bojach jak nikt inny, ówczesny starosta i hetman Stanisław "Rewera" Potocki nie zamierzał pokojowo oddawać ziemi wrogom i nie podporządkował się traktatowi. Brandenburczycy czekali rok aż wiekowy starosta umrze i dopiero wtedy odebrali warownię siłą
II poł. XVII w. - ówczesne inwentarze wymieniają m.in. nowe budynki szachulcowe położne równolegle wzdłuż skrzydeł zachodniego i wschodniego, tzw. dom starosty i dom pomocnika starosty 1758 r. - podczas wojny prusko - rosyjskiej zamek Drahim został ostatecznie zniszczony. Bronił się w nim płk. Cosel z 20 żołnierzami przed odziałem kozackim gen. Denikoffa
Karol Wojtyła na zamku
15 lipca 1955 r. podczas spływu kajakowego rzeka Drawą, w ruinach zamku Drahim odpoczywał Karol Wojtyła. Przyszły papież jeszcze kilkakrotnie brał udział w podobnym spływie. Dlatego liczący ponad 170 km szlak kajakowy rozpoczynający się w pobliskim Czaplinku od 1993 r. nosi imię "Jana Pawła II".
po 1772 r. - po I rozbiorze Polski Prusacy urządzili w zamku w Starym Drawsku siedzibę podatkowego urzędu ziemskiego
1784 r. - zaczęto rozbierać mury zamkowe na potrzeby położonego obok kościoła
1818 r. - teren zamku Drahim kupiła osoba prywatna
1927 r. - po przejęciu ruiny przez powiat szczeciniecki, przeprowadzono pierwsze prace konserwacyjne
lata 60-te XX w. - dalsze prace konserwacyjne i badawcze
XXI w. - ruiny w Starym Drawsku kupiło prywatne Muzeum Motoryzacji i Techniki w Otrębusach pod Warszawą
Litografia z zamkiem Drahim E. Raczyńskiego - "Przyjaciel Ludu" 1843 r.
Informacje praktyczne
ADRES I KONTAKT Drahim - Zamek Templariuszy - DW163 14, Stare Drawsko
CZAS Zwiedzanie i obejście dookoła trwa ok. 30 minut.
WSTĘP Wstęp w sezonie od godz. 7.30 do 21, płatny 25zł (20 zł ulg.). Otwarty regularnie tylko w wakacje, w innych miesiącach tylko w weekendy. Generalnie po sezonie należy dzwonić po informacje.
Ponieważ informacje o godzinach otwarcia, a przede wszystkim cenach biletów szybko się dezaktualizują, sprawdź je na stronie oficjalnej opisywanego zabytku: Zamek w Starym Drawsku
Położenie i dojazd
Centralno-wschodnia cześć woj. zachodniopomorskiego. Zobacz na mapie. Zamek leży przy samej drodze.
Współrzędne geograficzne:
Otwórz w: Google Maps, Bing Maps, Openstreet Maps
format D (stopnie): N53.60085278° E16.19603056°
format DM (stopnie, minuty): 53°36.0511668'N 16°11.7618336'E format DMS (stopnie, minuty, sekundy): 53°36'03.07''N 16°11'45.71''E
Bibliografia
Guerquin Bohdan - Zamki w Polsce
Janocha H., Lachowicz F., Ptaszyńska D. - Gród i zamek w Starym Drawsku
Kaczyńscy Izabela i Tomasz - Zamki w Polsce północnej i środkowej
Kajzer Leszek, Kołodziejski Stanisław, Salm Jan - Leksykon zamków w Polsce
Radacki Zbigniew - Średniowieczne zamki Pomorza Zachodniego
Galeria zdjęć
Klikając w zdjęcie otrzymasz jego powiększenie w nowym oknie. Okno to można zamknąć kliknięciem w dowolny punkt POZA zdjęciem.
Zdjęcia wykonane: latem 2008
Filmy wideo
Zamek Drahim z drona
Noclegi
Okolica jest pełna kwater i gospodarstw agroturystycznych. Największą miejscowością w okolicy jest Czaplinek.
Stare Drawsko - Zajazd Drahim - pokoje gościnne, Stare Drawsko 24, tel. (094) 375 88 20
Stare Drawsko - Ośrodek Wczasowo-Wypoczynkowy "Nad Srebrnym", tel. (094) 375 36 00,
Stare Drawsko - Pole namiotowe, tel. (094) 375 88 10, gsm 602 501 205
Czaplinek - Camping Czaplinek - domki, pokoje, ul. Drahimska 79, tel. (094) 375 51 68
Czaplinek - Camping "U Jacka", ul. Pięciu Pomostów 1a, tel. (094) 375 45 55
Czaplinek - Domek letniskowy "U Janiny", ul. Wałecka 87B, tel. (094) 375 46 56, gsm 508 394 655
Czaplinek - Ośrodek Wypoczynkowy "Zodiak", ul. Pięciu Pomostów 7, tel. (094) 375 40 29, 375 88 77
Proponujemy wyszukanie noclegu w opisywanej miejscowości lub jej okolicy w serwisach noclegowych.
Oferty cenowe online są zwykle atrakcyjniejsze niż rezerwacje telefoniczne!
Miniforum
Zapraszam do przesyłania swoich wypowiedzi i komentarzy odnośnie opisywanego zamku. Ukazują się one na stronie od razu po wpisaniu do formularza.
“ OPOWIESCI DRAHIMSKIE”
Autor/napisal: Roman Jozef Rymar
zam: Czaplinek,ul.Drahimska7
Toronto.Canada
Finalista konkursu BAZGROL2014 pod patronatem
malzonki prezydenta RP, pani Anny Komorowskiej
i Parlamentu Europejskiego /bajka o Czaplinku i jeziorze Drawsko wybranaz 2650 bajek z calego swiata/
www.drahimskieopowiesci.blox.pl
www.drahimskieopowiesci.com
/zakazany przez wladze i konkurencje
pisarz z Czaplinka/
"..nic to.." jak pisal H.Sienkiewicz
“ ty,ktory skrzywdziles,poeta pamieta”.....Cz. Milosz
Polecam Dom Wczasowy Pięciu Pomostów w Czaplinku przy ul. Pięciu Pomostów 4. Ceny ok. Czysto, miejsce na ognisko, życzliwi właściciele.
Re: Zamek Autor: Piotr Wójcik Data: 2012-09-03 12:54:11
Tak,rekonstrukcja dziedzińca nieco zaskakująca ale brawa za wykonaną pracę.Czuć ducha epoki,jedno ale-cena[10 zł.]wydaje sie zbyt wygórowana.To jednak nie Warszawa i jej ceny
(c) 2001-2024 bd - Kontakt - Polityka Prywatności Wszelkie prawa do własnych zdjęć i tekstów zastrzeżone, nie mogą być one wykorzystywane bez mojej zgody. Nie udzielam pozwolenia na kopiowanie opisów.
Wykryto blokadę reklam :-(
ZamkoMania.pl to prywatny, niezależny serwis historyczno-krajoznawczy. Nie finansuje nas żadna firma ani instytucja. Pozwalając na wyświetlenie paru nienarzucających się reklam wspierasz nasze dalsze funkcjonowanie i aktualizację informacji.
Dlatego prosimy o wyłączenie blokowania reklam na tej stronie (instrukcja jak to zrobić w: AdBlock, Adblock Plus, Ghostery, uBlock Origin).