DUKLA
🏰 Zamek rycerski całkowicie przebudowany w pałac 🏰

ezydencja w Dukli posiada charakter barokowego pałacu z dwiema oryginalnymi, flankującymi ją oficynami. Oficyny posiadają kształt trapezu i sprawiają wrażenie większych od samego pałacu. Po badaniach murów okazało się, że są to rozbudowane i podwyższone bastiony, które otaczały siedemnastowieczny zamek. Dziś obiekt jest własnością Muzeum Historycznego (dawniej Muzeum Braterstwa Broni). Turystom udostępniony został sam pałac z dominującą ekspozycją związaną z I i II wojną światową. Jest to już zresztą widoczne z daleka, bo otoczenie budowli wypełniono sprzętem i maszynami wojskowymi. Tematem przewodnim są walki o ważną strategicznie Przełęcz Dukielską. Jest jeszcze wystawa poświęcona historii miasta i pałacu, ale dosyć skromna. Wnętrza nie prezentują się ciekawie, nie znajdziemy tu praktycznie nic ze wspaniałego wyposażenia rezydencji Mniszchów, bo wszystko zostało stracone albo zniszczone podczas wojny. Wyjątkowo śmieszny wydaje się więc zakaz fotografowania pałacu we wnętrzach. Nie dość, że jest niezgodny z prawem, to tak naprawdę nie ma co tam fotografować. No chyba że ktoś jest wielkim pasjonatem osprzętu wojskowego, tylko w jaki sposób pstryknięcie zdjęcia miałoby zaszkodzić tym "zabytkowym eksponatom"?

Potwierdzone dzieje obronnej siedziby w Dukli sięgają połowy XVI wieku. Przyjmuje się, że renesansowy dwór wzniósł Jan Jordan. W 1636 roku Franciszek Bernard Mniszech, starosta sanocki i kasztelan sądecki postanowił przebudować go na okazalszy zameczek otoczony nowoczesną fortyfikacją bastionową. Była to więc rezydencja typu "palazzo in fortezza". Upiększaniem jej wnętrz zajął się na przełomie wieków wnuk fundatora - Józef Wandalin Mniszech. Obecny pałacowy kształt nadali budowli w latach 1764-1765 Jerzy August Wandalin Mniszech, marszałek nadworny, starosta generalny wielkopolski oraz jego żona Anna Amalia z Brühlów. Zamek podwyższono, pozbyto się części fortyfikacji, na 2 bastionach powstały oficyny. W ten sposób powstała późnobarokowa rezydencja magnacka przeciwników króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, będąca ważnym ośrodkiem życia kulturalnego, towarzyskiego i politycznego ówczesnej Polski. Bywali tu przywódcy Konfederacji Barskiej z Kazimierzem Pułaskim włącznie, a także sam Tadeusz Kościuszko.
Następnych prac przy pałacu podjęli się Męcińscy w roku 1875. Zmiany nie były wielkie, ale doprowadziły do utraty cech stylowych. II wojna św. przyniosła znaczne zniszczenia i utratę wyposażenia. Odbudowa w celu utworzenia muzeum i pierwsze ekspozycje miały miejsce w latach 60-tych XX wieku



Osobnym tematem jest park pałacowy. Ciągnie się on ok. pół kilometra za pałacem. Mimo, że jest zaniedbany, zaśmiecony i pozbawiony wielu oryginalnych elementów architektonicznych, to robi wielkie wrażenie. Nie wiem jak lokalne władze i dyrekcja muzeum, posiadając taką perełkę bezczynnie przyglądają się na jego degradację, zamiast walczyć o środki na rewitalizację. Wg mnie w ciągu 2 lat można by spokojnie przyćmić atrakcyjnością parki łańcucki i krasiczyński razem wzięte. Park został ukształtowany w II poł. XVIII wieku na modłę francuską przez Annę Amalię z Brühlów Mniszchowa. Z pałacu do parku prowadziły tarasy i ozdobna bramka. Trzy jeziora ustawione zostały w perspektywie od największego do najmniejszego. Na jednym z nich działał niezachowany niestety teatr. Arkadowe mosty z ozdobnymi wazonami łączyły jeziora. Pozostał po nich jeden filar. Z rozmieszczonych po całym parku kamiennych ław zostały tylko dwie ozdobne podpory. Z wielu rzeźb, posągów i trofeów wojennych nie zostało nic, kilka posagów jest jednak porozrzucanych na terenie miasta. W pełni zachowała się kaplica (ale została ona postawiona dopiero 1875 roku), kilka bram i furt oraz długa aleja akacjowa wzdłuż głównej drogi z Rzeszowa. Poza obrębem parku widać ruinę browaru.
Pierwsze przekształcenie parku nastąpiło w XIX wieku przez Męcińskich, którzy nadali mu styl naturalistyczno-krajobrazowy (utworzyli np. sztuczną wyspę), nie zacierając jednak całkowicie jego pierwotnego charakteru. Oznaki upadku dzieła Anny Amalii dostrzec można było w latach międzywojennych, gdy cała rezydencja pozbawiona była opieki. Reszty dokonała wojna i komuniści. Fatalną w skutkach decyzją władz w latach 60-tych zniszczono sporą część otoczenia pałacu, zniwelowano skarpy i tarasy, zasypano część fortyfikacji ziemnych, wykarczowano starą dąbrowę przy potoku Dukielka, wybudowano stadion. Fragmenty parku odłączono od reszty i przekazano Nadleśnictwu i zakładom drzewnym.