Ocena zabytku


Możesz ocenić:
Golub-Dobrzyń (woj. kujawsko-pomorskie) - Średniowieczny zamek krzyżacki, poźniej rozbudowany

Ocena obecnej atrakcyjności obiektu
Średnia ocena: 3.9 na 5. Głosów: 349 4 stars
           
 
Ocena nastawienia do turystów na terenie obiektu
Średnia ocena: 3.7 na 5. Głosów: 283 3.5 stars
           
 


Opis i stan obecny


Krzyżacki zamek w mieście Golub-Dobrzyń leży w jego golubskiej części na wysokim wzgórzu na prawym brzegu Drwęcy. Wzdłuż tej rzeki, oddzielającej złączone po II wojnie św. dwie miejscowości przebiegała niegdyś granica kraju. Warownia wspaniale góruje nad okolicą.
ozdoba
Końskie schody
Z dziedzińca zamkowego do komnat wchodzi się charakterystycznymi szerokimi schodami zwanymi końskimi, ponieważ służyły do wjazdu rycerzom na rumaku, w pełnym rynsztunku. Ciężar zbroi był tak wielki, że nie mogli oni zsiąść z konia sami. Stąd w zamkach budowano takie właśnie schody oraz specjalne konstrukcje z łańcuchami zwisającymi z sufitu umożliwiające zejście z konia. Podobno kto wejdzie na schody i obejrzy się za siebie ten w ciągu roku zarży w najmniej odpowiednim momencie i ośmieszy się jak pewien profesor, który zarżał podczas bardzo ważnego wykładu czy pan młody, który w ten sposób odpowiedział w kościele podczas składania przysięgi małżeńskiej.
Zbudowana jest z cegły na planie prostokąta. Mury zwieńczono renesansową attyką. W narożach znajdują się niewielkie wieżyczki, a przed narożnikiem płd.-zach. cylindryczna baszta - pozostałość po zamku krzyżackim. Kiedyś była ona połączona z zamkiem za pomocą drewnianej kładki. Druga baszta od strony płn.-zach nie zachowała się. Przy bramie wjazdowej do której kiedyś prowadził most zwodzony łączący zamek z obszernym warownym przedzamczem stoi przybudówka, także posiadająca wieżyczkę. W otoczeniu zamku postawiono kilka armat (docelowo ma ich być 120), a na skraju wzgórza usytuowany jest bardzo ładny taras widokowy. Wewnątrz zamku znajduje się dziedziniec z drewnianym krużgankiem, jest tam też zejście do kawiarni "Rycerskiej" w piwnicach oraz hotel. Zamek od strony dziedzińca sprawia dziwaczne wrażenie. Środkowa kondygnacja ceglano-murowana wygląda tak jak powinna, ale białe kolumny na parterze i otynkowane II piętro z prostymi oknami to okropne oszpecenie zabytku.
ozdoba
Izba tortur
W dawnej komnatacie gospodarczych można zobaczyć na suficie żelazne haki. Wg lokalnych podań krzyżacy używali pomieszczenia jako izbę tortur. Ponoć jeszcze przed wojną była tu przymocowana misa z otworem, przez który spadała na więźnia woda. Długotrwałe i nieregularne opady kropli wody miały doprowadzać ofiarę do obłędu. Skuteczność tej tortury, wywodzącej się z Chin, została potwierdzona w popularnym programie telewizyjnym "Pogromcy mitów".
Mimo że na zamku Golub w latach 70-tych narodził się polski ruch rycerski i tu właśnie odbywały się pierwsze turnieje, to pozostaną mi po nim złe wspomnienia. Z przykrością muszę stwierdzić, że jest to pierwszy zamek, z którego wyszedłem bardzo zniesmaczony. Żeby wejść na dziedziniec trzeba zapłacić 10 zł (w 2003 r.). Za to wraz z przewodnikiem zwiedza się 4 (słownie cztery) komnaty, w których nie ma żadnego oryginalnego wyposażenia! W jednej znajdują się dawne narzędzia pracy, w kaplicy repliki mieczy (na sprzedaż) i flagi z herbami, w następnych ekspozycje ze sztuką współczesną w tym malarstwo historyczne z portretem, jaśnie pana kasztelana zamku na poczesnym miejscu. Godne uwagi są tzw. końskie schody i krużganki na dziedzińcu. Kaplica z kolei to jedyne powyżej piwnic pomieszczenie, które zachowało pierwotny charakter, stąd można tu podziwiać gotyckie sklepienia i ostrołukowe okna z maswerkami.

Aktualizacja. Od 2004 roku sytuacja zmieniła się. Najpierw na gorsze - od tego czasu nie można nawet podejść do zamku, bo już przy parkingu sępy żądają zapłaty. Rok później zmienił się zarządca zamku, po śmierci Z. Kwiatkowskiego następcą został jego syn Piotr i od 2006 roku oddano w końcu do zwiedzania kilka nowych sal, w tym lochy. Aktualnie trasa zwiedzania obejmuje: dziedziniec, gotyckie piwnice z ceglanymi posadzkami i sklepieniami krzyżowo-żebrowymi, Muzeum Etnograficzne, palenisko hypokaustum (średniowieczny systemu ogrzewania), izba tortur, Końskie schody, loch głodowy, cela pokutnicza dla grzesznych braci zakonnych, dormitorium (sypialnia zakonna) z wystawą archeologiczną "TAJEMNICE GÓRY ŚWIĘTEGO WAWRZYŃCA" (grodzisko we wsi Kałdus), refektarz (jadalnia) z wystawą replik dawnej broni artyleryjskiej, kaplica, infirmeria (sala szpitalna), kapitularz (główna sala spotkań).



Plany i rekonstrukcje

Powrót na górę strony


Plan zamku średniowiecznego w Golubiu Dobrzyniu z dwiema basztami


Plan zamku obecnego. 1 - Kapitularz (sala reprezentacyjna), 2 - Kaplica, 3 - Refektarz (jadalnia), 4 - Dormitorium (sypialnia), 5 - Komnata komtura, 6 - Baszta, 7 - Przybudówka, pałacyk Anny Wazówny, 8 - Brama wejściowa

Rekonstrukcja zamku


Rekonstrukcja lub stary widok zamku golub
Rekonstrukcja zamku krzyżackiego w Golubiu wg I. Sławińskiego
Źródło: Zamek w Golubiu-Dobrzyniu , Andrzej Urbański, Toruń 2000
.

Rekonstrukcja lub stary widok zamku golub
Rekonstrukcja południowej ściany zamku golubskiego wg C. Steinbrechta
Źródło: Zamki i strażnice krzyżackie ziemi chełmińskiej, W. Antkowiak, P. Lamparski, Toruń 2002
.


Historia, wydarzenia

Powrót na górę strony

Warownię golubską wzniesiono na przełomie XIII i XIV w z inicjatywy krzyżackiego komtura Konrada von Sacka. Początkowo składał się na nią tylko zamek wysoki z jedną wysoką ośmioboczną wieżą w narożniku płn.-zach., kształtem przypominający obecny zamek. Później dobudowano niezachowane do dziś przedzamcze, otoczone murem z wieżami. Wcześniej natomiast znajdowało się tu jakieś drewniano-ziemne założenie obronne, którego szczątki odnaleźli archeolodzy na przedzamczu.

Rekonstrukcja lub stary widok zamku golub
Widok zamku w Golubiu Dobrzyniu w II poł. XIX w. wg Napoleona Ordy


punktor 1306 r. - zakończono pierwszą, główną fazę budowy zamku murowanego. Komtur von Sack gościł w swej siedzibie księcia dobrzyńskiego Siemowita
punktor lata 1329-33 - zamek bezskutecznie próbował zdobyć Władysław Łokietek z wojskami litewskimi
punktor po 1330 r. - ukończono budowę. Przed narożnikami zachodnimi dobudowano dwie baszty oraz niewielką przybudówkę koło bramy wjazdowej przeznaczoną prawdopodobnie na dom komtura. Stworzono też warowne przedzamcze oddzielone od zamku suchą fosą. Zamek miał trzy kondygnacje. Na najwyższej składowano broń i żywność. Na drugiej urządzono wszystkie ważne pomieszczenia jak refektarz, kapitularz, kaplica, szpital, dormitorium, komnata i mała kapliczka komtura. Niższa służyła celom gospodarczym. W piwnicach były magazyny. Na środku dziedzińca wewnętrznego z drewnianymi krużgankami znajdowała się studnia
ozdoba
Anna Wazówna
Rekonstrukcja lub stary widok zamku golub
Anna Wazówna, polsko-szwedzka królewna pełniąca urząd starosty golubskiego była siostrą króla Zygmunta III oraz wnuczką królowej Bony i Zygmunta Starego. Posiadała wszechstronne wykształcenie, władała 6 językami, w tym biegle polskim i łaciną. Wyznawała luteranizm jednak dobrze dogadywała się z bratem, który był żarliwym katolikiem. Po detronizacji Zygmunta w Szwecji odsunęła się od polityki i osiadła w Polsce. Wysłała list gratulacyjny do hetmana Chodkiewicza po zwycięskiej bitwie ze Szwedami pod Kircholmem. Była znaną miłośniczką zielarstwa i właśnie w Golubiu, gdzie spędzała najwięcej czasu podczas ostatnich 20 lat życia, założyła piękny ogród botaniczny. Hodowała w nim wiele leczniczych roślin w tym tytoń, którego wtedy jeszcze się nie paliło. Były to pierwsze uprawy tej rośliny w naszym kraju. Z ziół sporządzała lekarstwa i leczyła nimi mieszkańców zamku i okoliczną ludność. Pod jej rządami zamek jaki i całe starostwo golubskie bardzo dobrze się rozwijało. W Golubiu gościła wielu znanych ludzi swojej epoki oraz wspierała artystów i ludzi nauki. Mieszkańcy miasta szanowali ją i lubili za jej sprawiedliwość i prawość. Ona również darzyła sympatią tutejszych mieszkańców, starała się, aby żyli bezpiecznie i dostatnio.

punktor 1410 r. - Golub został zajęty przez Polaków, jednak wkrótce na mocy pokoju toruńskiego przekazano go z powrotem zakonowi
punktor 1422 r. - podczas tzw. wojny golubskiej między Polską a Krzyżakami zamek zdobyły i zniszczyły wojska polskie. Jak pisze Długosz "...król Jagiełło obległ zamek nad miastem na wysokim wzgórzu leżący i począł bić do niego z dział wielkich, a w czwartek rycerstwo uderzyło nań z całą mocą (...) Pięćdziesięciu rycerzy zakonnych legło pod mieczem między nimi komtur, czterdziestu wojennego żołnierza do niewoli zabrano...". Niedługo potem zamek został zajęty i odbudowany przez zakon
punktor 1454 r. - po wybuchu wojny trzynastoletniej zamek Golub bez walki został przejęty przez Polaków. Stał się majątkiem królewskim zarządzanym przez starostę
punktor 1455 r. - dzierżawcą warowni był Grot z Ostrowa
punktor 1460 r. - najemne wojska krzyżackie podstępem zdobyły miasto, ale sam zamek był broniony przez 2 lata(!) przez wierną królowi załogę czeską pod dowództwem Andrzeja Puszkarza
punktor 1462 r. - mianowany już wcześniej starostą, ale wtrącony do więzienia w swoim kraju czeski rotmistrz Ulryk Czerwonka odbił miasto
punktor 1466 r. - Golub na stałe już dostał się w ręce Polaków
punktor 1511 r. - z rozkazu króla Zygmunta Starego zamek odremontował biskup Konopacki. Główna wieża straciła swe znaczenie, prawdopodobnie została zniszczona i nie odbudowano jej już. Nie wiadomo dokładnie kiedy została całkowicie rozebrana, być może właśnie w tym czasie
punktor 1524 r. - na blisko 100 lat starostwo golubskie dostaje się rodowi Kostków
punktor 1527 r. - starosta Stanisław Kostka z Sztembergu (Szymbarku) rozpoczął remont zamku. Zamiast drewna zaczął używać cegły. Odnowił kapitularz, w którym sklepienie zastąpiono stropami belkowymi i przebudował wnęki okienne pokryte polichromią co zapowiadało już renesans
punktor 1555 r. - po jego śmierci miasto przeszło w ręce Jana, późniejszego wojewody sandomierskiego, senatora, kandydata na króla Polski, kasztelana gdańskiego, podskarbiego Prus, ekonoma Malborka i sekretarza króla Zygmunta Augusta
punktor 1611 r. - starostwo golubskie otrzymała Anna Wazówna. Kilka lat później przystąpiła ona do przebudowy zamku gotyckiego w stylu renesansowym. Mury zwieńczono attyką, w narożach postawiono dwukondygnacyjne wieżyczki, mury ozdobiono sgraffitami. Przekształcona i powiększona została, zachowana do dziś przybudówka od frontu będąca pałacykiem Anny Wazówny. Na terenie opadającym ku Drwęcy powstały słynne piękne ogrody włoskie. Także wnętrza zyskały nowy wygląd.
punktor 1626 r. - pierwszy najazd Szwedów na zamek golubski
punktor 1655 r. - kolejny podczas "potopu". Zamek został zdewastowany. Odbudowa przeciągnęła się do pocz. XVIII w., a przeprowadził ją starosta Fryderyk Denhof, zmieniając wnętrza w duchu epoki baroku
punktor poł. XVIII w. - w zamku stacjonowały wojska rosyjskie

Rekonstrukcja lub stary widok zamku golub
Miasto i zamek Golub od wschodu w I poł. XVIII w. Rysunek J.F. Steiner
Źródło: Leksykon Zamków w Polsce, L. Kajzer, S. Kołodziejski, J. Salm, Arkady 2002

punktor 1772 r.- po rozbiorze kraju zamek zajął pruski okupant. Siedzibę starostwa przeniesiono do Wąbrzeźna a zamek golubski zaczął popadać w ruinę
punktor XIX w. - zamek pełnił różne funkcje, m.in.: magazynu, szkoły, budynku mieszkalnego
punktor 1807 r. - wojska Napoleona po usunięciu z zamku Prusaków założyły tu szpital wojskowy
punktor 1842 r. - podczas huraganu nastąpił zawał attyki skrzydła wschodniego co spowodowało zniszczenie sklepień aż do piwnic
punktor 1867 r. - kolejna podobna katastrofa nastąpiła w skrzydle północnym i częściowo południowym
punktor lata 30 XX w. - częściowo odremontowano zamek, powstało tu muzeum
punktor lata 1939-45 - zamek bardzo ucierpiał podczas działań wojennych. Był tu m.in. ośrodek szkoleniowy Hitlerjugend
punktor lata 1947-53 - przeprowadzono prace zabezpieczające
punktor 1967 r. - zakończono wstępną odbudowę zamku. Przekazano go miejscowemu oddziałowi PTTK
punktor 1976 r. - zakończono odbudowę zamku wysokiego. Zorganizowano pierwszy w kraju turniej rycerski
punktor 2005 r. - rozpoczęto prace remontowe. Dokonano wymiany pokrycia krużganków i baszt, odtworzenia murów fosy, docieplenia poddasza, remontu kotłowni, hydroforni i drogi dojazdowej. Od nowego roku udostępniono nowe sale - na piętrze muzeum turniejów rycerskich oraz izba pamięci poświęcona mgr Kwiatkowskiemu, w piwnicach natomiast będzie pokazywany krzyżacki loch głodowy. Prace kosztowały 1,4 mln zł i w 75% zostały sfinansowane ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.
punktor 2013 r. - zakończono kolejny etap prac remontowych. Skupiły się one na części hotelowej. Podniesiony został standard pokojów. Obecnie wszystkie posiadają własne łazienki, a w niektórych wystrój nawiązuje do renesansu.



Legendy i podania

Powrót na górę strony

Zamek ma swoja zjawę - "białą damę", a jest nią oczywiście Anna Wazówna. Podobno widywano ją odzianą w białą szatę zdobioną perłami, przechadzającą się nocą po komnatach i krużgankach. Od kilku lat na zamku odbywają się bale sylwestrowe zwane "Sylwestrem Sław" z udziałem najsławniejszych Polaków (w tym takie "sławy" jak Rywin i Kulczyk). Kulminacyjnym punktem jest wyjście z ukrytego za obrazem Wazówny przejścia w wielkiej sali reprezentacyjnej, owej białej damy. Co roku ducha odtwarza aktualna Miss Polonia, która tańczy następnie z gośćmi do samego świtu, kiedy to znika by ponownie się pojawić za jakiś czas i pokazać, że nadal troszczy się o swój zamek. Poza tym towarzystwo bawi się w pieczenie barana, pochód z pochodniami itp.

Rekonstrukcja lub stary widok zamku golub
Pocztówka z pocz. XX wieku

Podania opowiadają też jak to duch Anny pomógł więźniom, których pojmali Szwedzi podczas "potopu". Wraz z ich wkroczeniem do Golubia zakończył się szczęśliwy okres rozwoju miasta. Poczynili ogromne zniszczenia, a na ludzi nałożyli bardzo dotkliwe kontrybucje. Kto nie mógł zapłacić był więziony i głodzony pod zamkiem, nie oszczędzano nawet kobiet i dzieci. Niechybnie wszyscy pomarliby w lochach, gdyby kobieca postać w bieli nie pokazała im tajnego przejścia prowadzącego pod Drwęcą do zamku w Radzikach Dużych. Gdy Szwedzi zauważyli ucieczkę Polaków przeszukali cały zamek aż znaleźli przejście w podziemiach i ruszyli w pościg. Gdy uciekający słyszeli już zbliżających się Szwedów, ze wzgórza osunął się wielki głaz i wpadł do rzeki niszcząc swoim ciężarem podziemne korytarze. Wielu najeźdźców zginęło, a reszta uciekła z miasta. Obecnie nie znajdziemy już tego korytarza, bo zostało zabudowane podczas prac konserwatorskich.


Informacje praktyczne


ADRES I KONTAKT
punktorZamek Golubski - ul. PTTK 13, Golub-Dobrzyń

CZAS
punktor Czas oglądnięcia z zewnątrz i zwiedzania wnętrz to ok. 75 minut

WSTĘP
punktor Płatny na dziedziniec i do wnętrza zamku - 20 zł, ulgowy 15 zł, dzieci i młodzież do lat 16 - 10 zł. Opłata parkingowa: samochód osobowy 10 zł. Otwarty w sezonie (od 01.05. do 30.09.) od godz. 9.00 do 19.00, poza sezonem (od 01.10. do 30.04.) od godz. 9.00 do 16.00.

Ponieważ informacje o godzinach otwarcia, a przede wszystkim cenach biletów szybko się dezaktualizują, sprawdź je na stronie oficjalnej opisywanego zamku/dworu:
Zamek w Golubiu - Dobrzyniu


Położenie i dojazd


Wschodnia część woj. kujawsko-pomorskiego. 35 km na północny wschód od Torunia. Zobacz na mapie.
Zamek widać z daleka, prowadzi do niego główna droga pod górę. Jadąc samochodem od południa należy go minąć i po chwili skręcić w drogę w lewo. Przy zamku jest parking płatny.

GPS
Współrzędne geograficzne:

Otwórz w:  Google Maps,  Bing Maps,  Openstreet Maps
format D (stopnie):   N53.115582°, E19.049306°
format DM (stopnie, minuty):   53° 6.93492'N, 19° 2.95836'E 
format DMS (stopnie, minuty, sekundy):   53° 06' 56.10''N, 19° 02' 57.50''E 



Bibliografia



punktor Antkowiak Włodzimierz, Lamparski Piotr - Zamki i strażnice krzyżackie ziemi chełmińskiej
punktor Guerquin Bohdan - Zamki w Polsce
punktor Jurasz Tomasz - Zamki i ich tajemnice
punktor Kaczyńscy Izabela i Tomasz - Polska - najciekawsze zamki
punktor Kajzer Leszek, Kołodziejski Stanisław, Salm Jan - Leksykon zamków w Polsce
punktor Rogiński Ryszard - Zamki i twierdze w Polsce - historia i legendy
punktor Sypek Robert - Zamki i obiekty warowne Państwa Krzyżackiego cz. 1

Fotogaleria


Klikając w zdjęcie otrzymasz jego powiększenie w nowym oknie. Okno to można zamknąć kliknięciem w dowolny punkt POZA zdjęciem.

Golub - Widok na zamek z miasteczka Golub - Zamek Golub - Skrzydło zachodnie z bramą wejściową Golub - Fragment zamku Golub - Przybudówka - pałacyk Anny Wazy Golub - Armata wykorzystana na planie filmu Potop Golub - Schody prowadzące do zamku od strony miasta Golub - Dziedziniec Golub - Na krużganku Golub - Dziedziniec Golub - Narożnik płn.-wsch. - zwykłe okna na piętrze Golub - Kawiarnia zamkowa Golub - Dawna kaplica Golub - Dawna fosa Golub - Widok na miasto z tarasu na przedzamczu
Zdjęcia wykonane: latem 2003


Golub - Zamek Golub - Zamek Golub - Zamek
Zdjęcia nadesłane


Materiały wideo


Zamek Golubski w Golubiu Dobrzyniu z lotu ptaka 4K



Noclegi


punktor Golub-Dobrzyń - Dom Wycieczkowy PTTK "Zamek", ul. Zamek 1, tel. (056) 683 24 55, 683 24 66
punktor Golub-Dobrzyń - Hotel "KAPRYS", ul. Kilińskiego 7, tel. (056) 683 24 47, 683 27 24
punktor Golub-Dobrzyń - Pole Biwakowe, ul. Zamurna 2, tel. (056) 683, 52 39, 683 21 69

Proponujemy wyszukanie noclegu w opisywanej miejscowości lub jej okolicy w serwisach noclegowych. Oferty cenowe online są zwykle atrakcyjniejsze niż rezerwacje telefoniczne!


oferta noclegowa 1       

Miniforum

Powrót na górę

Zapraszam do przesyłania swoich wypowiedzi i komentarzy odnośnie opisywanego zamku. Ukazują się one na stronie od razu po wpisaniu do formularza.

Ostatnie wpisy

  • Re: do: mieszkanka okolice g-d       Autor:  kulturalny kulturysta      Data:  2022-06-11 09:54:01
    Chyba ci nikt dawno mordy nie przemodelował na szczerbato-fioletowy­.   Skoro tatusia i tatuś cię nie nauczyli wypowiadać się kulturalnie i z szacunkiem, to ja cię nauczę za pomocą starożytnej metody prawilnego słowiańskiego wpierdolu lamusie.
  • Re: Zamek w Golubiu- odradzam       Autor:  Anonim      Data:  2018-06-30 12:45:33
    Brak kompetencji i wiedzy oraz zainteresowania ze strony przewodnika. Skromnie bardzo i bałagan. Sala "śmieci” historycznych to dobicie nawet pełnych wiary fascynatœw historii.
  • Re: Zamek w Golubiu- odradzam       Autor:  Jan      Data:  2018-01-14 19:21:28
    Niestety mimo upływu lat i zmiany prezesa,choć tamten był koszmarny w porównaniu do obecnego,cały czas jest wiele do poprawy,rozumiem ,gdyby taka jakość była gratis ,ale kasując pieniadze od pani blond wymalowanej przewodnik oczekujemy chociaż minimum wiedzy i kultury ,a moje dziecko które śmiało o coś zapytać nie jest dla tej pani bachorem ,co niestety mimo mojego wieku usłyszałem.Wiec będąc drugi i ostatni raz pozdrawiam!





Powót do strony startowej
Powrót do strony startowej

(c) 2001-2023 bd - Kontakt - Polityka Prywatności
Wszelkie prawa do własnych zdjęć i tekstów zastrzeżone, nie mogą być one wykorzystywane bez mojej zgody. Nie udzielam pozwolenia na kopiowanie opisów.