Golub-Dobrzyń

Gotycki zamek krzyżacki, później rozbudowany

1306 r. - zakończono pierwszą, główną fazę budowy zamku murowanego. Komtur von Sack gościł w swej siedzibie księcia dobrzyńskiego Siemowita
lata 1329-33 - zamek bezskutecznie próbował zdobyć Władysław Łokietek z wojskami litewskimi
po 1330 r. - ukończono budowę. Przed narożnikami zachodnimi dobudowano dwie baszty oraz niewielką przybudówkę koło bramy wjazdowej przeznaczoną prawdopodobnie na dom komtura. Stworzono też warowne przedzamcze oddzielone od zamku suchą fosą. Zamek miał trzy kondygnacje. Na najwyższej składowano broń i żywność. Na drugiej urządzono wszystkie ważne pomieszczenia jak refektarz, kapitularz, kaplica, szpital, dormitorium, komnata i mała kapliczka komtura. Niższa służyła celom gospodarczym. W piwnicach były magazyny. Na środku dziedzińca wewnętrznego z drewnianymi krużgankami znajdowała się studnia

Anna Wazówna Anna Wazówna, polsko-szwedzka królewna pełniąca urząd starosty golubskiego była siostrą króla Zygmunta III oraz wnuczką królowej Bony i Zygmunta Starego. Posiadała wszechstronne wykształcenie, władała 6 językami, w tym biegle polskim i łaciną. Wyznawała luteranizm jednak dobrze dogadywała się z bratem, który był żarliwym katolikiem. Po detronizacji Zygmunta w Szwecji odsunęła się od polityki i osiadła w Polsce. Wysłała list gratulacyjny do hetmana Chodkiewicza po zwycięskiej bitwie ze Szwedami pod Kircholmem. Była znaną miłośniczką zielarstwa i właśnie w Golubiu, gdzie spędzała najwięcej czasu podczas ostatnich 20 lat życia, założyła piękny ogród botaniczny. Hodowała w nim wiele leczniczych roślin w tym tytoń, którego wtedy jeszcze się nie paliło. Były to pierwsze uprawy tej rośliny w naszym kraju. Z ziół sporządzała lekarstwa i leczyła nimi mieszkańców zamku i okoliczną ludność. Pod jej rządami zamek jaki i całe starostwo golubskie bardzo dobrze się rozwijało. W Golubiu gościła wielu znanych ludzi swojej epoki oraz wspierała artystów i ludzi nauki. Mieszkańcy miasta szanowali ją i lubili za jej sprawiedliwość i prawość. Ona również darzyła sympatią tutejszych mieszkańców, starała się, aby żyli bezpiecznie i dostatnio.

1410 r. - Golub został zajęty przez Polaków, jednak wkrótce na mocy pokoju toruńskiego przekazano go z powrotem zakonowi
1422 r. - podczas tzw. wojny golubskiej między Polską a Krzyżakami zamek zdobyły i zniszczyły wojska polskie. Jak pisze Długosz "...król Jagiełło obległ zamek nad miastem na wysokim wzgórzu leżący i począł bić do niego z dział wielkich, a w czwartek rycerstwo uderzyło nań z całą mocą (...) Pięćdziesięciu rycerzy zakonnych legło pod mieczem między nimi komtur, czterdziestu wojennego żołnierza do niewoli zabrano...". Niedługo potem zamek został zajęty i odbudowany przez zakon
1454 r. - po wybuchu wojny trzynastoletniej zamek Golub bez walki został przejęty przez Polaków. Stał się majątkiem królewskim zarządzanym przez starostę
1455 r. - dzierżawcą warowni był Grot z Ostrowa
1460 r. - najemne wojska krzyżackie podstępem zdobyły miasto, ale sam zamek był broniony przez 2 lata(!) przez wierną królowi załogę czeską pod dowództwem Andrzeja Puszkarza
1462 r. - mianowany już wcześniej starostą, ale wtrącony do więzienia w swoim kraju czeski rotmistrz Ulryk Czerwonka odbił miasto
1466 r. - Golub na stałe już dostał się w ręce Polaków
1511 r. - z rozkazu króla Zygmunta Starego zamek odremontował biskup Konopacki. Główna wieża straciła swe znaczenie, prawdopodobnie została zniszczona i nie odbudowano jej już. Nie wiadomo dokładnie kiedy została całkowicie rozebrana, być może właśnie w tym czasie
1524 r. - na blisko 100 lat starostwo golubskie dostaje się rodowi Kostków
1527 r. - starosta Stanisław Kostka z Sztembergu (Szymbarku) rozpoczął remont zamku. Zamiast drewna zaczął używać cegły. Odnowił kapitularz, w którym sklepienie zastąpiono stropami belkowymi i przebudował wnęki okienne pokryte polichromią co zapowiadało już renesans
1555 r. - po jego śmierci miasto przeszło w ręce Jana, późniejszego wojewody sandomierskiego, senatora, kandydata na króla Polski, kasztelana gdańskiego, podskarbiego Prus, ekonoma Malborka i sekretarza króla Zygmunta Augusta
1611 r. - starostwo golubskie otrzymała Anna Wazówna. Kilka lat później przystąpiła ona do przebudowy zamku gotyckiego w stylu renesansowym. Mury zwieńczono attyką, w narożach postawiono dwukondygnacyjne wieżyczki, mury ozdobiono sgraffitami. Przekształcona i powiększona została, zachowana do dziś przybudówka od frontu będąca pałacykiem Anny Wazówny. Na terenie opadającym ku Drwęcy powstały słynne piękne ogrody włoskie. Także wnętrza zyskały nowy wygląd.
1626 r. - pierwszy najazd Szwedów na zamek golubski
1655 r. - kolejny podczas "potopu". Zamek został zdewastowany. Odbudowa przeciągnęła się do pocz. XVIII w., a przeprowadził ją starosta Fryderyk Denhof, zmieniając wnętrza w duchu epoki baroku
poł. XVIII w. - w zamku stacjonowały wojska rosyjskie

1772 r.- po rozbiorze kraju zamek zajął pruski okupant. Siedzibę starostwa przeniesiono do Wąbrzeźna a zamek golubski zaczął popadać w ruinę
XIX w. - zamek pełnił różne funkcje, m.in.: magazynu, szkoły, budynku mieszkalnego
1807 r. - wojska Napoleona po usunięciu z zamku Prusaków założyły tu szpital wojskowy
1842 r. - podczas huraganu nastąpił zawał attyki skrzydła wschodniego co spowodowało zniszczenie sklepień aż do piwnic
1867 r. - kolejna podobna katastrofa nastąpiła w skrzydle północnym i częściowo południowym
lata 30 XX w. - częściowo odremontowano zamek, powstało tu muzeum
lata 1939-45 - zamek bardzo ucierpiał podczas działań wojennych. Był tu m.in. ośrodek szkoleniowy Hitlerjugend
lata 1947-53 - przeprowadzono prace zabezpieczające
1967 r. - zakończono wstępną odbudowę zamku. Przekazano go miejscowemu oddziałowi PTTK
1976 r. - zakończono odbudowę zamku wysokiego. Zorganizowano pierwszy w kraju turniej rycerski
2005 r. - rozpoczęto prace remontowe. Dokonano wymiany pokrycia krużganków i baszt, odtworzenia murów fosy, docieplenia poddasza, remontu kotłowni, hydroforni i drogi dojazdowej. Od nowego roku udostępniono nowe sale - na piętrze muzeum turniejów rycerskich oraz izba pamięci poświęcona mgr Kwiatkowskiemu, w piwnicach natomiast będzie pokazywany krzyżacki loch głodowy. Prace kosztowały 1,4 mln zł i w 75% zostały sfinansowane ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.
2013 r. - zakończono kolejny etap prac remontowych. Skupiły się one na części hotelowej. Podniesiony został standard pokojów. Obecnie wszystkie posiadają własne łazienki, a w niektórych wystrój nawiązuje do renesansu.

Legendy i podania

Bibliografia