Hoczew

Średniowieczny zamek rycerski

Hoczew to stara wieś, pierwsza wzmianka o niej pochodzi z 1400 r. jako własność sędziego sanockiego Jaczka Rusina Zamek zbudowano w połowie XV w. na miejscu dawnego grodu z X wieku strzegącego szlaku na Węgry z inicjatywy Matiasza (Jana) II Bala. Zamek był siedzibą jego rodu.
1427 r. - Hoczew i cała okolica przeszła w ręce Matiasza I ze Zboisk herbu Gozdawa, syna węgierskiego rycerza Piotra, który wraz ze swym bratem Pawłem otrzymał od króla Kazimierza Wielkiego sporą część ziemi sanockiej
poł. XV w. - Matiasz II, wnuk Matiasza I, przybrawszy ojcowski przydomek Bal (nadany zapewne z powodu jego potężnej postury) jako nazwisko przeniósł się z Nowotańca do Hoczwi i postawił tu zamek
1493 r. - pierwsza wzmianka o zamku hoczewskim w dokumentach
XVI w. - zamek tętnił życiem, stał się siedzibą protestantów, ponieważ Balowie przeszli na kalwinizm
koniec XVI w. - zamek Hoczew spłonął od pożaru wywołanego przez piorun. Balowie przenieśli się do Baligrodu, gdzie postawili nowy zamek. Jednakże jedna gałąź tego rodu pozostała jeszcze w Hoczwi i odbudowała tutejszą siedzibę
I poł. XVII w. - po ślubie Zofii Bal ze Stanisławem Bełżeckim, wojewodą podolskim Balowie kończą się dzieje rodu Balów w Hoczwi. Po Bełżeckich zamek należał do Lubomirskich, Urbańskich, Łempickich
1740 r. - Hoczew przejęli Fredrowie, którzy postawili obok podniszczonego już zamku, nową siedzibę zwaną "białym dworkiem". Potem wieś należała kolejno do Krasickich, Rylskich, Platerów, Nowaków
Koniec XVIII w. - zrujnowany zamek został ostatecznie opuszczony
1946 - "biały dworek" został spalony przez bandytów z UPA. Po opuszczeniu przez właścicieli w 1939 r. został on potem zajęty na posterunek milicji
po 1946 r. - za PRLu teren dworski został zniszczony. Rozebrano wszystkie budynki, wycięto park i ogród. Na ich miejscu wybudowano m.in. boisko

Kara dla niewiernych W połowie XVI w. Balowie, którzy przeszli na kalwinizm, zostali zaocznie wyklęci przez biskupa przemyskiego Herburta oraz skazani przez sąd za zagarnięcie dóbr kościelnych. Matiasz III Bal zarekwirował bowiem majątek miejscowej parafii, który przeznaczył na działalność kalwińską. Prześladował on zresztą nie tylko katolików, ale również protestantów, co w końcu zmusiło króla Zygmunta Augusta do interwencji. Z tych powodów nie był to w tym okresie ród lubiany przez okoliczną ludność. Spłonięcie ich zamku w dzień św. Michała zostało potraktowane jako kara Boża. Jednakże wyrok sądowy nie został wykonany, a Balowie 100 lat później wrócili do katolicyzmu.

Bibliografia