Iłża

Średniowieczny zamek biskupi, później rozbudowany

Zamek Iłża na litografii Napoleona Ordy z końca XIX wieku

Zamek w Iłży na obrazie A. Schouppego z 1882 r.

Odkrycia archeologiczne Kilkakrotne prace archeologiczne na terenie zamkowym w Iłży doprowadziły do odkrycia fundamentów budynku starościńskiego w północno zachodniej części zamku dolnego, a także bruku dziedzińcowego, kuchni, spiżarni i stajni. Natrafiono na kilka śladów pożarów, z których największy miał miejsce podczas "potopu" szwedzkiego. Ze znalezisk należy wymienić kafle z różnych okresów, naczynia gliniane, przedmioty metalowe (sierp, okucia, zawiasy) oraz 6 monet. Wykopaliska pozwoliły też odkryć znacznie starsze ślady działalności człowieka, takie jak narzędzia z krzemienia i kości zwierząt co znaczy, że nasi przodkowie polowali tu już kilkadziesiąt tysięcy lat temu.

Legenda mówi, iż zamek zbudowała księżna Odosława i jej rycerze. Okrutna to była kobieta. Przez lata rabunków i zbójowania zgromadziła ogromny majątek. Warownia miał służyć do ukrycia i bezpiecznego ich przechowywania. Dlatego też pod zamkiem kazała wykuć sieć korytarzy. Po latach podstarzała już księżna wyszła podczas jednej z jesiennych nocy na wysoką basztę i widok okolicy w świetle księżyca tak ją oczarował, iż zrobiła nieopatrzny krok i runęła w dół. Po tym fakcie dokładnie przeszukano cały zamek, a przede wszystkim podziemia, ale nie udało się odnaleźć skarbów Odosławy. Za to co roku na Boże Narodzenie, kto wejdzie na Górę Zamkową zobaczyć może otwarte wrota, a za nimi wypełnione złotem skrzynie. Jeśli jednak spróbuje przekroczyć wrota zostaje za nimi zamknięty na zawsze. Któregoś dnia na Górę Zamkową zaciągnął swą matkę pewien chłopiec. Było akurat Boże Narodzenie i widok ośnieżonej okolicy był wspaniały. Naraz u podnóża baszty ujrzeli otwartą bramę i błysk kosztowności. Kobieta ruszyła w ich kierunku. Gdy już dochodziła do skrzyń usłyszała okropny śmiech i brama zamknęła się na głucho. Na próżno wołała swego synka i próbowała wyjść z otaczającej ją ciemności. W końcu usiadła i tak długo płakała, aż u stóp wzgórza utworzyło się jeziorko. Wypłynął z niego strumyk nazwany przez miejscowych Jej-łzą. Z czasem nazwę ta przejęła rozwijająca się tutaj osada. Potem nazwa uległa zmianie na Iłża.



Jest jeszcze inna legenda, choć kończy się podobnie. Pewnego razu, gdy teren Iłży porastała jeszcze puszcza, przybyła tu stara królowa i rozkazała na wzgórzu wybudować zamek. Trudno tam było o wodę, wywiercono więc w skale bardzo głęboką studnię. Mówiono, że królowa chciała opłakiwać śmierć męża, ale ona wyprawiała wystawne uczy i obmyślała plany pozbycia się znienawidzonej synowej, którą królewicz poślubił wbrew jej woli. W końcu wraz z czarownikiem uknuła okrutną intrygę. Wysłała do młodego króla posłańca, iż tęskni za rodziną i prosi o odwiedziny. Król przybył wraz z małżonką myśląc, że to zakończy niesnaski z matką. Niebawem jednak dostał wiadomość o pilnej naradzie i musiał opuścić zamek, ale na prośbę matki pozostawił przy niej żonę. Teraz zgodnie z planem czarownik rzucił na nią zaklęcie i zamienił w białą kaczkę. W takiej postaci królewna została wrzucona do studni zamkowej. Nieszczęśliwa kaczka tak długo roniła łzy, aż ich potok rozmył skały i wypłynął u stóp wieży jako strumyk. Kaczka również wypłynęła z prądem na powierzchnię a tam anioł odmienił ją z powrotem w dziewczynę i przywiódł wprost w ramiona króla. Wtedy stara królowa została zamieniona w czarną kaczkę, a jej goście i słudzy we wrony i kruki. Zamek jej zaś zniszczony został przez wielką nawałnicę i pioruny, tylko wieża się ostała. Strumyk, który wypływa u stóp Góry Zamkowej na pamiątkę królowej, z której łez powstał nazwali ludzie "Jej łza". Z czasem nazwę przerobiono na Iłżę.

Do dzisiaj ludowa ceramika w Iłży zdobiona jest tzw. łezkami, czyli wieloma warstwami podłużnych kropel wyglądających niczym łzy królowej lub kobiety szukającej swego dziecka z przedstawionych legend.

KONTAKT
gsm 660 881 595

CZAS
Z centrum miasta idzie się 5 min. Pobieżne oglądnięcie ruin zajmuje ok. 30 min.

WSTĘP
Płatny tylko na wieżę - 3 zł (5 zł ulg.) Bilet rodzinny (2+2): 14,00zł. Wzgórze zamkowe jest dostępne bezpłatnie i codziennie od godz. 06:00 do 22:00. Wieża tylko od 1 maja do 30 września. Godziny otwarcia 10-17, w weekendy dłużej.

Ponieważ informacje o godzinach otwarcia, a przede wszystkim cenach biletów szybko się dezaktualizują, sprawdź je na stronie oficjalnej opisywanego zamku/dworu:
Zamek w Iłży


Południowa część woj. mazowieckiego. 27 km na południe od Radomia, 33 km na północ od Ostrowca Świętokrzyskiego. Zobacz na mapie.
Miejscowość leży przy bardzo ruchliwej drodze Radom - Rzeszów, tak więc z dojazdem nie ma problemu. Ruiny są widoczne z daleka. Wejście do nich znajduje się przy wąskiej ulicy odchodzącej z głównej drogi przy zakręcie pod Górą Zamkową. Samochód można zaparkować u podnóża tej góry.


Współrzędne geograficzne: