ZamkoMania - Polskie zamki i dwory obronne (zamkomania.pl) ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() | |||||||||||||||||||
Możesz ocenić: Jaćmierz (woj. podkarpackie) - Średniowieczny dwór rycerski (zniszczony)
Jaćmierz to podsanocka miejscowość z bogatą historią, o której pamięć niestety już się zaciera. Dawne miasto posiadające niegdyś
dwa przedmieścia, kościół, zbór kalwiński, obronną siedzibę rycerską i rezydencję dworską jest obecnie niewielką wsią.
Mało kto dziś wspomina nawet o XVIII-wiecznym dworze, po którym zostały jeszcze zarośnięte ogrody i stawy, a co dopiero o dworze obronnym z XV wieku. Dlatego też trudno znaleźć jakiekolwiek informacje o tym obiekcie. Na szczęście wciąż funkcjonuje lokalna nazwa jednego ze wzgórz - "Zamczysko".
Jest ono znane jako teren dworski, ponieważ obok miejsca po siedzibie obronnej postawiono nowy dwór z folwarkiem. Po zabudowie miejsca w topornym PRL-owskim stylu funkcjonuje lokalną nazwa "Kołchoz". Przetrwał tam spichlerz z piwnicami sklepionymi kolebkowo, choć sam obiekt datowany jest na pocz. XX wieku. Niestety nie można nic napisać o wyglądzie dworu obronnego w Jaćmierzu. Przypuszczać należy, iż był obiektem murowanym i rozbudowanym wraz ze wzbogacaniem się rycerskiego rodu Jacimirskich, którzy z czasem stali się typową szlachtą ziemiańską. Wspomina o nim natomiast Przemysław Dąbkowski opisując 100 lat temu tę rodzinę. Obwarowane założenie obejmowało wg niego dom mieszkalny i budynki gospodarcze. Musiały być one liczne i solidne, bowiem dwór był zastawiony na wysokie kwoty pieniężne. Jednak nad dworem Fryderyka Jacimirskiego autor wyraźnie wyżej stawia siedzibę jego syna Jana w Niebieszczanach, którą nazywa "więcej pańską" i "twierdzą". Wzbudzała ona podziw u sąsiadów oraz w aktach sądowych. Budowla w Niebieszczanach również jest mało poznana, ale wiadomo że posiadała nowoczesne fortyfikacje bastionowe. Z powodu braku informacji w fachowej literaturze nie znałem dokładnej lokalizacji dworu Jacimirskich, odpowiedni wydawał się teren przy spichlerzu i stawach. Jednak na forum wskazano mi właściwe miejsce, położone nieco dalej wzgórze na południowy wschód od spichlerza. Patrząc na teren dworski okiem skanera terenowego LIDAR można jeszcze wytypować jeszcze inne miejsca - wzgórze za wschód od spichlerza posiada 2 kształty przypominające nieco bastiony. Dosyć dziwne informacje podaje Juliusz Marszałek w swoim "Katalogu grodzisk i zamczysk". W Jaćmierzu miano jakoby poszukiwać grodziska wczesnośredniowiecznego, ale badania zakończyły się negatywnie. Ani słowa o Zamczysku, ani o siedzibie właścicieli miasta.
![]() XIX-wieczna mapa terenu dworskiego w Jaćmierzu. Czerwonym kwadratem obrysowany spichlerz, a raczej wcześniejszy budynek, który stał w jego miejscu (obecny spichlerz datowany jest na lata 1900-1925). Pomarańczowy kwadrat to miejsce po dworze obronnym, a niebieski to budynek nowego dworu, rozebranego w latach 40-tych XX wieku. ![]() Teren dworski w Jaćmierzu na mapie z ok. 1750 roku. Widać, że budynki stoją na kopcu ziemnym. Na północy ewidentnie folwark.
Jaćmierz wzmiankowany był w 1390 roku jako własność niemieckiego rycerza Fryderyka Myssnara z Miśni.
Wieś otrzymał od króla Władysława Jagiełły za zasługi wojenne. O prawa miejskie dla Jaćmierza wystarał się w 1437 roku jego syn, również Fryderyk zwany już Jacimirskim. Pełnił on funkcję miecznika sanockiego.
Któremuś z Fryderyków należy więc przypisać budowę siedziby obronnej w Jaćmierzu.
Obwarowany dwór jest wzmiankowany w roku 1440 r. Jakie były dalsze losy zameczku, nie wiadomo.
W 1468 r. Fryderyk sprzedał Jaćmierz Mikołajowi Pieniążkowi z Witowic, podkomorzemu krakowskiemu i staroście sanockiemu. Pieniążkowie sprzedali ją Mikołajowi Frysztackiemu w 1486 r., a 10 lat później właścicielem był sam kasztelan krakowskiego Jana Amor Tarnowskiego, który przekazał Jaćmierz synowi Janowi. Miasto w II poł. XVI wieku było własnością kasztelana przemyskiego Stanisława Drohojewskiego, w XVII w. Adama Bala, w XVIII w. kasztelana brzeskiego Śleszyńskiego, a w XIX stuleciu Leona Grotowskiego. Przynajmniej od XVIII wieku w Jaćmierzu istniał już nowy dwór z folwarkiem otoczony przez ładne ogrody, być może więc stara siedziba obronna uległa zniszczeniu w burzliwym wieku XVII (w 1624 r. miasto spustoszyli Tatarzy), choć nie wykluczone, że została opuszczona przez właścicieli znacznie wcześniej. "Zamczysko" stało się częścią rozległego terenu dworskiego. Nowy dwór przebudowano w XIX wieku, a rozebrano w latach 40-tych XX wieku. Ostatnim właścicielem był Franciszek Grotowski. W latach 60-tych XX wieku na jego miejscu postawiono niski blok mieszkalny (!), który stoi dziś opuszczony, a poniżej powstał PGR albo coś w tym rodzaju. W międzyczasie (1919 r.) Jaćmierz stracił prawa miejskie.
![]() Zdjęcie z lotniczego skanowania laserowego terenu dworskiego / Zamczyska w Jaćmierzu. A - spichlerz, B - stawy, C - miejsce po dworze obronnym, D - park dworski, ? - podejrzane miejsca z kształtami ziemnych fortyfikacji
ADRES I KONTAKT
![]() CZAS ![]() WSTĘP ![]()
Centralna cześć woj. podkarpackiego. 50 km na północny wschód od Rzeszowa. Zobacz na mapie.
Należy zapytać się o dojazd do tzw. "Kołchozu" - tak nazywa się miejsce po dawnym dworze. ![]() Współrzędne geograficzne: Otwórz w: Google Maps, Bing Maps, Openstreet Maps format D (stopnie): N49.6252833044°, E22.0257042406° format DM (stopnie, minuty): 49° 37.516998264'N, 22° 1.542254436'E format DMS (stopnie, minuty, sekundy): 49° 37' 31.02''N, 22° 01' 32.54''E
![]() ![]()
Klikając w zdjęcie otrzymasz jego powiększenie w nowym oknie. Okno to można zamknąć kliknięciem w dowolny punkt POZA zdjęciem.
![]() ![]() ![]()
Zapraszam do przesyłania swoich wypowiedzi i komentarzy odnośnie opisywanego zamku. Ukazują się one na stronie od razu po wpisaniu do formularza. Ostatnie wpisy
![]() Powrót do strony startowej
(c) 2001-2023 bd - Kontakt - Polityka Prywatności
Wszelkie prawa do własnych zdjęć i tekstów zastrzeżone, nie mogą być one wykorzystywane bez mojej zgody. Nie udzielam pozwolenia na kopiowanie opisów. |
ZamkoMania.pl to prywatny, niezależny serwis. Pozwalając na wyświetlenie paru nienarzucających się reklam wspierasz jego dalsze funkcjonowanie.
Dlatego prosimy o wyłączenie blokowania reklam na tej stronie (instrukcja jak to zrobić w: AdBlock, Adblock Plus, Ghostery, uBlock Origin).
Odśwież stronę