ZamkoMania - Polskie zamki i dwory obronne (zamkomania.pl) ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() | |||||||||||||||||||
Możesz ocenić: Jaćmierz (woj. podkarpackie) - Średniowieczny dwór rycerski (zniszczony)
Jaćmierz to podsanocka miejscowość z bogatą historią, o której pamięć niestety już się zaciera. Dawne miasto posiadające niegdyś
dwa przedmieścia, kościół, zbór kalwiński, obronną siedzibę rycerską i rezydencję dworską jest obecnie niewielką wsią.
Dziś mało kto wspomina nawet o XVIII-wiecznym dworze, po którym zostały jeszcze zarośnięte ogrody i stawy, a co dopiero o dworze obronnym z XV wieku. Dlatego też trudno znaleźć jakiekolwiek informacje o tym obiekcie. Na szczęście wciąż funkcjonuje lokalna nazwa jednego ze wzgórz - "Zamczysko".
Jest ono znane jako teren dworski, ponieważ w miejscu siedziby obronnej postawiono tam nowy dwór z folwarkiem. Po zabudowie miejsca w topornym PRL-owskim stylu funkcjonuje lokalną nazwa "Kołchoz". Przetrwał tam spichlerz z piwnicami sklepionymi kolebkowo, choć sam obiekt datowany jest na pocz. XX wieku. Niestety nie można nic powiedzieć o wyglądzie dworu obronnego w Jaćmierzu, bo jest pomijany w fachowej literaturze. Przypuszczać należy, iż był obiektem murowanym i rozbudowanym wraz ze wzbogacaniem się rycerskiego rodu Jacimirskich, którzy z czasem stali się typową szlachtą ziemiańską. Wspomina o nim natomiast Przemysław Dąbkowski opisując 100 lat temu tę rodzinę. Obwarowane założenie obejmowało wg niego dom mieszkalny i budynki gospodarcze. Musiały być one liczne i solidne, bowiem dwór był zastawiony na wysokie kwoty pieniężne. Jednak nad dworem Fryderyka Jacimirskiego autor wyraźnie wyżej stawia siedzibę jego syna Jana w Niebieszczanach, którą nazywa "więcej pańską" i "twierdzą". Wzbudzała ona podziw u sąsiadów oraz w aktach sądowych. Budowla w Niebieszczanach również jest mało poznana, ale wiadomo że posiadała nowoczesne fortyfikacje bastionowe. Nie jest pewne gdzie dokładne stał dwór Jacimirskich. Przyjmuje się, że było to w bezpośrednim sąsiedztwie (w kierunku południowo-wschodnim) wspomnianego spichlerza. Patrząc na teren dworski okiem skanera terenowego LIDAR można jednak wytypować jeszcze inne miejsca. Na zachód od spichlerza widać nieregularną platformę ziemną. Natomiast wzgórze za wschód od spichlerza posiada 2 kształty przypominające nieco bastiony. Dosyć dziwne informacje podaje Juliusz Marszałek w swoim "Katalogu grodzisk i zamczysk". W Jaćmierzu miano jakoby poszukiwać grodziska wczesnośredniowiecznego, ale badania zakończyły się negatywnie. Ani słowa o Zamczysku, ani o siedzibie właścicieli miasta.
![]() XIX-wieczna mapa terenu dworskiego w Jaćmierzu. Czerwonym kwadratem obrysowany spichlerz, a raczej wcześniejszy budynek, który stał w jego miejscu (obecny spichlerz datowany jest na lata 1900-1925). Niebieski kwadrat to budynek nowego dworu ![]() Teren dworski w Jaćmierzu na mapie z ok. 1750 roku. Widać, że budynki stoją na kopcu ziemnym. Na północy ewidentnie folwark.
Jaćmierz wzmiankowany był w 1390 roku jako własność niemieckiego rycerza Fryderyka Myssnara z Miśni.
Wieś otrzymał od króla Władysława Jagiełły za zasługi wojenne. O prawa miejskie dla Jaćmierza wystarał się w 1437 roku jego syn, również Fryderyk zwany już Jacimirskim. Pełnił on funkcję miecznika sanockiego.
Któremuś z Fryderyków należy więc przypisać budowę siedziby obronnej w Jaćmierzu.
Obwarowany dwór jest wzmiankowany w roku 1440 r. Jakie były dalsze losy zameczku, nie wiadomo.
W 1468 r. Fryderyk sprzedał Jaćmierz Mikołajowi Pieniążkowi z Witowic, podkomorzemu krakowskiemu i staroście sanockiemu. Pieniążkowie sprzedali ją Mikołajowi Frysztackiemu w 1486 r., a 10 lat później właścicielem był sam kasztelan krakowskiego Jana Amor Tarnowskiego, który przekazał Jaćmierz synowi Janowi. Miasto w II poł. XVI wieku było własnością kasztelana przemyskiego Stanisława Drohojewskiego, w XVII w. Adama Bala, w XVIII w. kasztelana brzeskiego Śleszyńskiego, a w XIX stuleciu Leona Grotowskiego. Przynajmniej od XVIII wieku w Jaćmierzu istniał już nowy dwór z folwarkiem otoczony przez ładne ogrody, być może więc stara siedziba obronna uległa zniszczeniu w burzliwym wieku XVII (w 1624 r. miasto spustoszyli Tatarzy), choć nie wykluczone, że została opuszczone przez właścicieli znacznie wcześniej. "Zamczysko" stało się częścią rozległego terenu dworskiego. Nowy dwór przebudowano w XIX wieku, a w latach 60-tych XX wieku na jego miejscu postawiono niski blok mieszkalny (!), który stoi dziś opuszczony, a poniżej powstał PGR albo coś w tym rodzaju. W międzyczasie (1919 r.) Jaćmierz stracił prawa miejskie.
![]() Zdjęcie z lotniczego skanowania laserowego terenu dworskiego / Zamczyska w Jaćmierzu. A - spichlerz, B - stawy, C - najbardziej prawdopodobne miejsce po dworze obronnym, ? - podejrzane miejsca z kształtami ziemnych fortyfikacji
![]() CZAS ![]() WSTĘP ![]()
Należy zapytać się o dojazd do tzw. "Kołchozu" - tak nazywa się miejsce po dawnym dworze. ![]() Współrzędne geograficzne: Otwórz w: Google Maps, Bing Maps, Openstreet Maps
format D (stopnie): N49.62716759°, E22.02129191° format DM (stopnie, minuty): 49° 37.6300554'N, 22° 1.2775146'E format DMS (stopnie, minuty, sekundy): 49° 37' 37.80''N, 22° 01' 16.65''E
![]() ![]()
Klikając w zdjęcie otrzymasz jego powiększenie w nowym oknie. Okno to można zamknąć kliknięciem w dowolny punkt POZA zdjęciem.
![]() ![]() ![]()
Zapraszam do przesyłania swoich wypowiedzi i komentarzy odnośnie opisywanego zamku. Ukazują się one na stronie od razu po wpisaniu do formularza. Ostatnie wpisy
![]() Powrót do strony startowej
(c) 2001-2022 bd - Kontakt - Polityka Prywatności
Wszelkie prawa do własnych zdjęć i tekstów zastrzeżone, nie mogą być one wykorzystywane bez mojej zgody. Nie udzielam pozwolenia na kopiowanie opisów. |
ZamkoMania.pl to prywatny, niezależny serwis. Pozwalając na wyświetlenie paru nienarzucających się reklam wspierasz jego dalsze funkcjonowanie.
Dlatego prosimy o wyłączenie blokowania reklam na tej stronie (instrukcja jak to zrobić w: AdBlock, Adblock Plus, Ghostery, uBlock Origin).
Odśwież stronę