Kalisz

Średniowieczny zamek królewski

Zamek wybudowano z inicjatywy Kazimierza Wielkiego w I poł. XIV wieku. Wspomina o tym Jan Długosz. Budowa była wieloetapowa i trwała jeszcze w XV stuleciu. Początkowo był to czteroskrzydłowy obiekt, bezwieżowy z bramą od południa, zbudowany na planie czworoboku o wymiarach wg różnych badaczy: 40x50 m lub w przybliżeniu 46x46 m. Zamek był siedzibą starosty generalnego wielkopolskiego.
lata 1382-83 - Kalisz był miejscem bratobójczych walk między zwolennikami różnych kandydatów do polskiego tronu. Miasto było zdobywane, ale zamek nie.

Uratowany przez piekarza W czasie walk o następstwo tronu po Ludwiku Węgierskim zamek kaliski był dwukrotnie celem ataku szlachty wielkopolskiej - zwolenników księcia mazowieckiego Ziemowita IV. W końcu 1382 roku próbowano zdobyć go z zaskoczenia od strony zachodniej. Jak głosi legenda idący wcześnie rano do pracy piekarz z piekarni zamkowej zobaczył drabiny i rycerstwo piłujące otwór w bramie zawiadomił straż i napad się nie udał. Drugi atak był już poważniejszy. W styczniu roku następnego Bartosz z Odolanowa najechał zamek od strony miasta, a bronić go musiała kilkuset osobowa załoga, która otrzymała wsparcie od Piasta śląskiego Konrada Oleśnickiego. Warowni ponownie nie udało się zdobyć.

1394 r. - zachowany dokument mówi o pieniądzach przekazanych przez króla Władysława Jagiełłę staroście Sędziwojowi z Szubina na budowę zamku kaliskiego
1537 r. - wielki pożar zniszczył zamek, a głównie boczne skrzydła zachodnie i wschodnie. Powierzchnia użytkowa warowni została zmniejszona o ok. 2/3
1564 r. - ówczesna lustracja zawiera pierwszy zachowany opis zamku kaliskiego. Z dawnej czteroskrzydłowej bryły pozostała właściwie tylko część północna i południowa. Zachodnia była bowiem zrujnowana, wykorzystywano tylko część jej dolnej kondygnacji, a część zastąpiono stajnią, wschodnia została wypalona zupełnie. Od północnego zachodu stała niewielka wieża. Dwie bramy prowadziły do miasta i do przedzamcza/przygródka. Główny budynek północny stał przy murach miejskich i miał 4 kondygnacje. Na jego dolnych kondygnacjach znajdowały się obszerne sale nazwane "tanecznicami". Komnaty mieszkalne urządzono na dwóch najwyższych piętrach.
1628 r. - z kolejnej lustracji wynika, iż stan zamku polepszył się, ale nadal jest "podruinowany" i " wiele murów pustych". Głównym budynkiem stało się prawdopodobnie skrzydło południowe z bramą, przestało istnieć całkowicie pominięte w opisie przedzamcze. Być może na gruzach skrzydła wschodniego postawiono już nowy budynek, który jest wspominany w późniejszych dokumentach

Rezydencja królów Na zamku kaliskim bardzo często przebywali królowie Kazimierz Wielki i Władysław Jagiełło. Szczególnie ten ostatni upodobał sobie Kalisz. W latach 1394-1433 był tu 27 razy, a od początku XV stulecia regularnie spędzał na zamku Wielkanoc. Wiele ważnych decyzji dla Wielkopolski i całego państwa zapadało właśnie w tej budowli.

lata 1655-60 - podczas "potopu" warownia straciła fortyfikacje i bramę
pocz. XVIII w. - kolejna wojna północna mocno pogorszyła stan zamku
lata 1726-30 - postanowiono odbudować warownię, przeznaczając na ten cel 15 tys. złotych. Prawdopodobnie jednak wzniesiono tylko nowy budynek na dawnym skrzydle wschodnim
1789 r. - ówczesna lustracja mówi, iż zamek był opuszczony i w ruinie. Wykorzystywano tylko budynek od wschodu w którym mieściła się kancelaria i archiwum grodzkie
1792 r. - wielki pożar zniszczył ostatecznie zamek
1803 r. - teren miejski wraz z ruiną zamku Kalisz oddano w wieczystą dzierżawę Fryderykowi Wiedermanowi, twórcy loży masońskiej - "Hesperus". Później właścicielami byli kolejno: chirurg, winiarz i z powrotem miasto
1819 r. - na części terenu zamkowego postawiono Szkołę Wojewódzką - dzisiejsze Liceum im. Adama Asnyka
1956 r. - pierwsza badania archeologiczne przeprowadzone przez W. Szenicowa
lata 80 XX w. - przeprowadzono kolejne badania archeologiczne pod kierunkiem Tadeusza Poklewskiego i wyeksponowano fundamenty jednej ze ścian zamku. Odnaleziono też fragmenty naczyń i kafli, monety, elementy uzbrojenia oraz narzędzia metalowe