ezydencja biskupów krakowskich w Kielcach nie bez racji nazywana jest pałacem. Jest jednak kilka argumentów, które przesądziły, że zdecydowałem się na zaliczenie jej do zamków. Przede wszystkim położenie na wzgórzu zwanym zamkowym i otoczenie kamiennym murem obwodowym o grubości 1,5 m. W murze do dzisiaj można zobaczyć częściowo zachowaną basteję zwaną basztą prochową. Tak więc, mimo że obiekt przez wieki miał charakter otwarty, to jednak budowano go z myślą o funkcjach obronnych. Także atrakcyjny wygląd z zewnątrz i wspaniałe wnętrza zasługują na opisanie i polecenie turystom.
Symboliczna troistość
W elewacji frontowej zamku występuje zasada troistości. Było to specjalne życzenie bp Zadzika, wielkiego wroga reformacji a szczególnie arianizmu.
Fasada podzielona jest na 3 części, z których każda posiada 3 osie okienne, każda logia ma 3 arkady, a wieże po 3 kondygnacje, są tu też 3 lukarny (okienka w dachu). Miało to symbolicznie podkreślać znaczenie i rolę Trójcy Świętej, której dogmat zaciekle zwalczali arianie.
Pałac zbudowany na planie czworoboku zbliżonego do kwadratu, posiada 2 kondygnacje oraz 4 narożne wieże z 3 kondygnacjami. Wszystkie wieże są identyczne, sześcioboczne zwieńczone ładnym hełmem, ale dwie frontowe nie przylegają do bryły pałacu lecz łączą je z nim dwie wąskie przybudówki. Kiedyś stały na nich posągi posłów szwedzkich (Oxenstierna oraz Brache) i moskiewskich (Lwow oraz Szeremetiew), z którymi prowadził rokowania fundator zamku bp Jakub Zadzik. Od frontu, po obu bokach stoją parterowe dobudówki w kształcie odwróconej litery L. Z tyłu znajduje się ogród, który zamyka mur z basteją oraz spichlerz. Za murami stoją dawne budynki gospodarcze wykorzystywane obecnie przez służby penitencjarne.
Całość jest dobrze zachowana, oprócz posągów do naszych czasów nie przetrwały tylko dwie bramy wjazdowe i część muru obwodowego i basteją od strony północnej. W samej bryle pałacu zmieniano przez wieki praktycznie tylko układ okien. Bardzo okazale prezentuje się wyposażenie rezydencji zamienionej na muzeum wnętrz, dawnej broni i malarstwa. Jest to jedyna w Polsce barokowa rezydencja z I poł. XVII wieku z zachowanym oryginalnym wystrojem wnętrz. Podziwiać można wspaniałe komnaty biskupie z meblami, portalami, kominkami, posadzkami i przepięknymi stropami autorstwa Tomasza Dolabelli oraz ogromny zbiór obrazów m.in. Chełmońskiego, Wyspiańskiego, Gierymskiego, Witkiewicza. Każdy eksponat jest dobrze opisany, choć czasem jest to zrobione trochę nie wygodnie - przy wejściu do danej komnaty. W jednej z sal jeszcze przed wojną utworzono Sanktuarium J. Piłsudskiego z pośmiertną maską i mundurem Marszałka.
Powojenna pocztówka
Plan
Plan parteru i piętra. Parter (górna część zdjęcia): 1- loggia wejściowa, 2 - loggia ogrodowa, 3 sień, 4 - dojście do sanitariów, 5 - izba Stołowa dolna, 6 - sionka, 7 - pokój dolny pierwszy, 8 - pokój dolny drugi, 9 - izby w wieżach, 10 - izdebka Kredencerska, 11 - izba Zamczysta, 12 - izba podskarbiego, 13 - izba Skarbowa pierwsza, 14 - izba Skarbowa druga, 15 - izdebka Murowana
Piętro (dolna część zdjęcia): 1 - sień górna (sala Rycerska), 2 - drugi pokój prałata, 3 - pierwszy pokój prałata, 4 - pierwszy pokój senatorski, 5 - drugi pokój senatorski, 6 - alkierz pod wieżą, 7 - izba Stołowa górna, 8 - drugi pokój biskupi, 9 - trzeci pokój biskupi, 10 - pierwszy pokój biskupi, 11 - sypialnia, 12 - skarbczyk, 13 - izba w wieży Pod Moskwą, 14 - izba w wieży Szwedy Zwanej 15 - alkierz pod wieżą
Źródło: Pałac w Kielcach, Alojzy Oborny, KAW, Kielce
Historia
amek kielecki wzniesiono w I poł. XVII w. z inicjatywy biskupa Jakuba Zadzika. Była to przynajmniej trzecia budowla w tym miejscu, ponieważ wcześniej stały tu na pewno 2 obronne dwory biskupie. Jeden z nich wzniósł bp Piotr Tomicki z XVI w., ale nie wiele o nim wiadomo, podobnie jak o
najstarszej drewnianej siedzibie biskupów najechanej i zniszczonej w XIII w. przez księcia Konrada Mazowieckiego.
Pałac w XIX w. Reprodukcja obrazu J. Szermentowskiego
Źródło: Pałac w Kielcach, Alojzy Oborny, KAW, Kielce
1601 r. - po wybuchu zarazy w Krakowie, w dworze kieleckim schronił się bp. Maciejewski wraz z klerykami
1637 r. - początek budowy zamku mającego dorównywać rezydencjom króla, z którym bp Zadzik rywalizował po tym jak Władysław IV odsunął go od władzy. Architektem biskupa był prawdopodobnie Giovanni Trevano, a pracami kierował Tomasz Poncino
1641 r. - ukończono budowę
1655 r. - potop szwedzki doprowadził do spalenia miasta, ocalał tylko zamek oraz kościół na wzgórzu Karczówka
1661 r. - w zamku przebywał król Jan Kazimierz wraz ze swym dworem
lata 1720-1732 - rezydencja kielecka była siedzibą biskupa Konstantego Szaniawskiego. Dobudował on jednopiętrowe boczne skrzydło południowe
lata 1734-1746 - kolejny właściciel bp Jan Lipski dobudował boczne skrzydło północne. Rezydencja zyskała typowy kształt francuskiego baroku
Zamek wg rysunku N. Ordy
Źródło: Zamki województwa kieleckiego, Janusz Kuczyński, Kraków 1969
II poł. XVIII w. - za bp Kajetana Sołtyka przeprowadzono prace budowlane w kilku komnatach, m.in. dodano gipsowe stropy. W międzyczasie znacznie rozwinęło się także otoczenie pałacu. Powstały m.in. magazyny, spichlerze, stajnie, browar, gorzelnia, młyn wodny
1789 r. - pałac został odebrany biskupom i przejęty przez zaborców
04.06.1816 r. - Stanisław Staszic utworzył w skrzydle północnym Szkołę Akademiczno-Górniczą. Później pałac był siedzibą rządową
od 1820 r. - pałac ulegał stopniowym niekorzystnym przekształceniom. Zburzono główną bramę oraz kordegardę dla straży, wieże zamiast hełmów otrzymały nowe szpetne daszki, z fasady usunięto posągi posłów szwedzkich i moskiewskich. Zmieniono także wnętrza, szczególnie wejścia na piętro oraz usunięto niektóre marmurowe portale
Pałac wg rysunku N. Ordy z poł. XIX w. Tu widać jeszcze figury posłów moskiewskich i szwedzkich
Źródło: Pałac w Kielcach, Alojzy Oborny, KAW, Kielce
1860 r. - pierwsza gruntowna restauracja obiektu
1914 r. - w pałacu mieścił się sztab legionowy J. Piłsudskiego, który osobiście tu przebywał. Poza tym pałac wykorzystywano jako: biuro werbunkowe, drukarnię, pocztę polową, biuro przepustek i redakcję "Dziennika Urzędowego Komisariatu Wojska Polskiego"
lata 1923-1925 - kolejna renowacja i próby przywrócenia pałacowi stanu sprzed XIX-wiecznych przeróbek
1938 r. - w pałacu uroczyście otwarto i poświęcono Sanktuarium J. Piłsudskiego
po 1945 r. - komuniści urządzili sobie w pałacu siedzibę prezydium WRN
1971 r. - pałac oddano w użytkowanie Muzeum Narodowemu
2014 r. - podczas prac na dziedzińcu, w pobliżu skrzydła północnego, odkryto fundamenty budowli z XVI wieku, którą jest zapewne jakaś część obronnej siedziby biskupa Tomickiego.
Fasada główna pałacu. stan po przeróbkach w II poł. XIX w.
Źródło: Pałac w Kielcach, Alojzy Oborny, KAW, Kielce
Czasy wojny północnej
Podczas wojny północnej, w roku 1702 w rezydencji biskupiej kwaterował król szwedzki Karol XII. Stąd na czele swoich oddziałów wyruszył przez Morawicę pod Kliszów, gdzie miała mieć miejsce walna bitwa wojsk szwedzkich z saskimi, zakończona klęską tych drugich. W czasie dalszych działań militarnych przez Kielce kilkakrotnie przechodziły różnego rodzaju wojska, pobierając przy okazji za każdym razem znaczne kontrybucje. Doprowadziło to Kielce do ruiny, zamarł handel i stanęły zakłady pracy. Jednak dzięki właścicielom - biskupom krakowskim miasto nie upadło jak inne w tamtym czasie i po zakończeniu działań wojennych w 1711 r. powoli odradzało się.
Drzeworyt Andrzeja Zajkowskiego "Kielce: front zamku widziany w skróceniu". Kłosy 1871 r.
Wstęp
Płatny do wnętrza zamku (z tego co pamiętam ok. 15 zł) i do ogrodów (1 zł)
Ponieważ informacje o godzinach otwarcia, a przede wszystkim cenach biletów szybko się dezaktualizują, sprawdź je na stronie oficjalnej opisywanego zamku/dworu: otwórz stronę obiektu
Położenie i dojazd
Centralna część woj. świętokrzyskiego. Zobacz na mapie.
Dojazd pociągiem lub PKS-em z większości miast w kraju. Pałac stoi na wzgórzu niedaleko rynku. Jadąc samochodem kierujemy się do centrum aż zobaczymy mur obwodowy na wzgórzu (gdy wjeżdżamy do miasta od południa - po prawej stronie). Skręcamy w jego kierunku na skrzyżowaniu a następnie w prawo i dojeżdżamy w pobliże stawu z fontanną. Tutaj najlepiej zaparkować samochód i podejść do góry piechotą.
Współrzędne geograficzne:
format D (stopnie): N 50.869103°, E 20.627394°
format DM (stopnie, minuty): N 50° 52.14618', E 20° 37.64364' format DMS (stopnie, minuty, sekundy): N 50° 52' 08.77'', E 20° 37' 38.62''
Czas
Z rynku idzie się ok. 5 min. Pobieżne oglądnięcie z zewnątrz i wewnątrz zajmuje min. 100 min.
Bibliografia
Kuczyński Janusz - Zamki województwa kieleckiego
Mirowski Roman - Album Świętokrzyski cz. II
Oborny Alojzy - Pałac w Kielcach
Zdjęcia
Klikając w zdjęcie otrzymasz jego powiększenie w nowym oknie. Okno to można zamknąć kliknięciem w dowolny punkt POZA zdjęciem.
Zdjęcia wykonane: jesienią 2003
Z lotu ptaka
Widok opisywanego obiektu (lub miejsca na którym stał) z satelity
Noclegi
Cedzyna - OW Gołoborze, ul. Dyrekcyjna 2-4, tel. (0..41) 302 19 95 Kielce - Schronisko Młodzieżowe PTSM, ul. Szymanowskiego 5, tel.: (0..41) 342 37 35 Kielce - Bursa Szkolna Nr 1, ul. Kołątaja 4, tel. ? Kielce - Zespół Placówek Szkolno-Wychowawczych, ul. Jagiellońska 30, tel. ? Kielce - Hotel Iskra, ul. Krakowska 72, tel. (041) 366 00 32, 366 04 98 Dąbrowa - Zajazd "Leśny", Dąbrowa 352, tel.: (0..41) 332 54 47 Zgórsko - Motel "Nowiny", Zgórsko 155, tel.: (0..41) 346 52 57 Miedziana Góra - Zajazd "Stodółka" (przy torze wyścigowym Kielce), tel. (041) 303 46 90, 303 47 80
Proponujemy wyszukanie noclegu w opisywanej miejscowości lub jej okolicy w serwisach noclegowych.
Oferty cenowe online są zwykle atrakcyjniejsze niż rezerwacje telefoniczne!
Miniforum
Zapraszam do przesyłania swoich wypowiedzi i komentarzy odnośnie opisywanego zamku. Ukazują się one na stronie od razu po wpisaniu do formularza.
Ostatnie wpisy
pałac Autor: piotrek Data: 2012-07-08 15:46:00
W 2011 pałac przeszedł remont i wygląda w środku jeszcze ładniej.Polecam.
Re: Pałac Biskupów Krakowskich Autor: Mario Data: 2009-04-02 21:02:13
Nie dodałem że ogrody za Pałacem są najczesciej wybiranym "tematem" do zdjęć ślubnych.O czymś to świadczy.W okresie czerwiec-sierpień prezentują się naprawde okazale. Polecam zwiedzanie i robienie pięknych zdjęć
Pozdrawiam
Mario
Pałac Biskupów Krakowskich Autor: mario Data: 2009-04-02 20:44:35
Super strona. Można się dużo dowiedzieć o pałacu. Jeśli ktoś ma problem z dotarciem na miejsce, warto zapytać, kielczanie doskonale znają to miejsce.
Pozdrawiam
Mario
(c) 2001-2021 bd - Kontakt - Polityka Prywatności Wszelkie prawa do własnych zdjęć i tekstów zastrzeżone, nie mogą być one wykorzystywane bez mojej zgody. Nie udzielam pozwolenia na kopiowanie opisów.
Wykryto blokadę reklam :-(
ZamkoMania.pl to prywatny, niezależny serwis. Pozwalając na wyświetlenie paru nienarzucających się reklam wspierasz jego dalsze funkcjonowanie.
Dlatego prosimy o wyłączenie blokowania reklam na tej stronie (instrukcja jak to zrobić w: AdBlock, Adblock Plus, Ghostery, uBlock Origin).