Dopiero badania w latach 80-tych pozwoliły ustalić, że zamek w Kowalu, przypuszczalne miejsce narodzin Kazimierza Wielkiego, stał w północnej części miasta w rejonie obecnych ulic: Zamkowej (płd. część zamku ), Kazimierza Wielkiego (zach.) i Kołłątaja (wsch.). Warownia była położona poza miastem, oddzielona od niego parkanem, a z drugiej strony (od północy) zabezpieczała go rzeka Rakutówka i bagna. Warto wiedzieć, że wcześniejsze teorie (m.in. znanego kastelologa Bohdana Guerquina) zakładały inne położenie zamku - na wyspie na Jeziorze Rakutowskim.
Zadziwia fakt, iż do kresu swego istnienia (XVIII w.) był to obiekt w większej części drewniany. Widać, że siedziba starostwa kowalskiego w dawnym województwie brzesko-kujawskim nie była przedmiotem troski dzierżawców. Obszar zamku zajmował teren o wymiarach ok. 35x45 m. W jego obrębie stało kilka drewnianych budynków, z których największy był kancelarią grodzką i mieszkaniem podstarościego, inne to: kuchnia, gorzelnia, budynki mieszkalne, stajnia. Dopiero w XVII wieku powstał jedyny murowany budynek. Masywna przypora w domu przy ulicy Zamkowa 2 jest pozostałością po tym obiekcie.
Stoi on na XVII-wiecznych fundamentach zamkowych. Dowiodły tego badania przeprowadzone w latach 80-tych XX w. - archeolodzy odkryli w pobliżu przypory sklepione kolebkowo pomieszczenie.
Położony obok dom straży pożarnej prawdopodobnie również zbudowano na zamkowych fundamentach, ponieważ miejscowa ludność wspomina o starych murach odkrywanych podczas stawiania budowli w latach międzywojennych.
Zdjęcie z lotniczego skanowania laserowego terenu zamku w Kowalu. Po wschodniej stronie znajduje się park miejski z oczkiem wodnym. Może to relikt ogrodów zamkowych z fosą?
Historia, wydarzenia
Zamek w Kowalu powstał na przełomie XIV w i XV w., nie mógł
więc urodzić się tu król Kazimierz Wielki. Jednak istnieją pewne informacje o wcześniejszym założeniu obronnym typu grodowego zniszczonym przez Krzyżaków w 1327 roku,
a następnie zastąpionym przez niewielką siedzibę obronną odnowioną przez Kazimierza. Umiejscowienie grodu nie jest dziś znane i nie da się stwierdzić czy stał
na miejscu późniejszego zamku czy też w zupełnie innym miejscu (B. Guerquin zakładał, iż gród i zamek znajdowały się na wyspie na Jeziorze Rakutowskim). Badania wykluczyły natomiast podawany czasem obszar w płd.-wsch. części miasta.
Pierwszym znanym kasztelanem kowalskim był Mikołaj odnotowany w 1314 r.
Z 1383 roku pochodzi informacja Jana z Czarnkowa o dworze obronnym (Covale oppidum cum fortalicio), które zostało zostało opanowane przez wojska wojewody płockiego Abrahama Sochy.
Z historii warowni znane są tylko nieliczne fakty. W 1420 r. na zamku zarządzanym przez starostę brzeskiego przebywał król Władysław Jagiełło i przyjmował tu oferujących mu koronę panów czeskich. W XV wieku funkcjonował w zamku sąd grodzki oraz kaplica.
Później zamek Kowal stał się siedzibą samodzielnego starostwa. Z 1536 r. pochodzi wzmianka o odbudowie spalonej warowni przez starostę. Na początku XVII wieku, po jednym z pożarów nastąpiła odbudowa i rozbudowa z inicjatywy starosty i marszałka nadwornego Andrzeja Przyjemskiego, który "zamek (...) znów a fundamentis wielkim kosztem i sumptem murować począł". Prace szły bardzo powoli i zostały ukończone dopiero przed zniszczeniami szwedzkimi podczas "potopu", które ograniczyły się jednak tylko do niewielkich dewastacji wnętrz. W 1674 r. w Kowalu funkcjonowała kancelaria starościńska, choć sam starosta raczej tu nie przebywał.
W 1793 r. starosta Michał Sokołowski nakazał rozbiórkę zamku w Kowalu, którą ostatecznie ukończono na pocz. XIX w. W 1804 r. rozebrano kaplicę zamkową. Na miejscu warowni powstała zabudowa miejska, ale jeszcze w 1875 widoczne były relikty murów zamkowych, ostatecznie zabudowane budynkiem tzw. "domu ludowego". W latach 1981-82 przeprowadzono prace archeologiczne, podczas których odkryto zabytki ruchome (najstarsze datowane na początek XV wieku) oraz pomieszczenia piwniczne.
Informacje praktyczne
ADRES I KONTAKT brak
CZAS Oglądnięcie terenu zamkowego zajmuje ok. 15 minut.
WSTĘP Teren częściowo wolny, a częściowo zajęty przez różne budynki i instytucje (PKS, OSP).
Położenie i dojazd
Południowo-wschodnia cześć woj. kujawsko-pomorskiego. 12 km na południe od Włocławka. Zobacz na mapie.
Współrzędne geograficzne:
Otwórz w: Google Maps, Bing Maps, Openstreet Maps
format D (stopnie): N52.5317116° E19.1500491°
format DM (stopnie, minuty): 52°31.902696'N 19°9.002946'E format DMS (stopnie, minuty, sekundy): 52°31'54.16''N 19°09'00.18''E
Bibliografia
Guerquin Bohdan - Zamki w Polsce
Kajzer Leszek, Kołodziejski Stanisław, Salm Jan - Leksykon zamków w Polsce
Horbacz Tadeusz, Kajzer Leszek - Zamek w Kowalu w świetle badań 1981–1982
Andrzejewscy Aldona i Aleksander - Zamki Kujaw brzeskich i ziemi dobrzyńskiej w badaniach Profesora Leszka Kajzera
Zapraszam do przesyłania swoich wypowiedzi i komentarzy odnośnie opisywanego zamku. Ukazują się one na stronie od razu po wpisaniu do formularza.
Ostatnie wpisy
Właściciel czesci gruntu Autor: Luiza Data: 2020-09-26 11:29:02
Witam serdecznie jestem właścicielem niewielkiej części budynku na ulicy zamkowej 2 do której doklejony jest rzekomy mur zamku w którym urodził się Kazimierz Wielki z miłą chęcią sprzedam swoją część a przyszłego właściciela proszę o kontakt luiza1@interia.pl. pozdrawiam serdecznie
Arpad: Żeby tak zdecydowanie wyrażać tego typu opinie trzeba mieć wiedzę. Polecam artykuł Tadeusza Horbacza i Leszka Kajzera "Zamek w Kowalu w świetle badań 1981-1982" w:Siedziby obronno-rezydencjonalne w powiecie kowalskim na Kujawach w XIII-XVIII wieku. Łódź 1991
zamek murowany w Kowalu Autor: szeryf 2 Data: 2014-12-31 11:04:32
a ja mam zamiar udowodnić ,że był zamek w Kowalu.I określę dokładnie gdzie!!!.
(c) 2001-2024 bd - Kontakt - Polityka Prywatności Wszelkie prawa do własnych zdjęć i tekstów zastrzeżone, nie mogą być one wykorzystywane bez mojej zgody. Nie udzielam pozwolenia na kopiowanie opisów.
Wykryto blokadę reklam :-(
ZamkoMania.pl to prywatny, niezależny serwis historyczno-krajoznawczy. Nie finansuje nas żadna firma ani instytucja. Pozwalając na wyświetlenie paru nienarzucających się reklam wspierasz nasze dalsze funkcjonowanie i aktualizację informacji.
Dlatego prosimy o wyłączenie blokowania reklam na tej stronie (instrukcja jak to zrobić w: AdBlock, Adblock Plus, Ghostery, uBlock Origin).