KRUPE
🏰 Renesansowy zamek szlachecki 🏰

ierwotny niewielki zamek wzniósł tu Jerzy Krupski (Krupa) herbu Korczak w końcu XV w. Znacznej rozbudowy i przebudowy obiektu do obecnego wyglądu dokonał wiek później podkomorzy chełmski i starosta surażski Paweł Orzechowski herbu Rogala.

Jerzy Krupski (Krupa) Budowniczy pierwotnego zamku w Krupem zasłynął ratując przyszłego króla Polski Jana Olbrachta w bitwie pod Koszycami w 1491 r. podając mu konia w czasie odwrotu. Za to właśnie król podarował mu starostwo bełskie i urząd wojewody bełskiego. Krupski był też uznawany za najbardziej przedsiębiorczego szlachcica na ziemi chełmskiej, dlatego powierzano mu prowadzenie prac budowlanych na królewskich zamkach w tym rejonie. O innym Krupskim podania mówią iż należał do przeciwników Władysława Jagiełły i do końca nie chciał uznać go królem. Jan Kochanowski napisał nawet o tym w swojej fraszce: "Król Jagiełło bił Krzyżaki, I pan Krupa chciał być taki, Na co porwał się nieboże, Krupa Jagłą być nie może"

ok.1492 r. - Jerzy Krupski rozpoczął budowę niewielkiego zamku. Nie zachował się opis tej warowni
1523 r. - pierwsza wzmianka o zamku w dokumentach
Następnym właścicielem był Samuel Zborowski herbu Jastrzębiec oraz jego potomkowie - Gnoińscy. Zborowski otoczył zamek murem kurtynowym z drewnianymi gankami strzelniczymi. Wiadomo że zamek miał wtedy 4 baszty ozdobione herbem Jastrzębiec oraz wieżę bramną. Dodatkowo zamku broniła fosa, rozlewiska i most zwodzony
koniec XVI w. - od Gnoińskich zamek kupił Paweł Orzechowski. Wzniósł on skrzydło płn-zach. z krużgankami i wielkimi salami reprezentacyjnymi oraz płd.-zach. z basztą. Mieściły się tam kuchnie, spiżarnie oraz izba stołowa. Całość wieńczyła attyka i gzymsy
lata 1604 - 1608 - nastąpiła znaczna rozbudowa i przebudowa zamku. Powstało trzypiętrowe skrzydło płd-zach. z wielką salą reprezentacyjną, przedzamcze z zabudowaniami gospodarczymi, dodano attykę, zmodernizowano baszty narożne na basteje. Zamek otaczały dwa ogrody
1644 r. - po Orzechowskich zamek często zmieniał właścicieli
ok. 1656 r. - w czasie "potopu szwedzkiego" został zniszczony przez Szwedów
1665 r. - po wybuchu pożaru mury zamkowe były w bardzo złym stanie, dachy pokryto słomą. Spłonęła cała zabudowa gospodarcza zamku, w jej miejsce pobudowano prowizoryczne budy, które w razie zagrożenia były schronieniem dla mieszkańców okolicznych wsi


1670 r. - z ruin zamek podnieśli dopiero następni właściciele - Reyowie
Kolejnymi właścicielami byli Niemirycze, Buczaccy a potem ponownie Reyowie, którzy wznieśli obok zamku ok. 1780 r. zachowany do dziś dwór
1794 r. - na podniszczonym zamku wybuchł pożar. Nikt nie miał już ochoty go odbudowywać
Kolejne zniszczenia i rozbiórki przyniosły wojny w XX w., m.in. Niemcy rozebrali część północną murów
1962 r. - podjęto prace konserwacyjne i remontowe. Wzmocniono ściany, odnowiono elewacje
2016 r. - za sprawą gminy Krasnystaw powstał plan zagospodarowania zamku. Nieistniejące mury wraz z bastejami mają zostać odtworzone jako zarys, basteja będzie posiadać taras widokowy, powstać ma sala muzealna, trasa po zamkowych piwnicach, iluminacja nocna. Koszt inwestycji 9,4 mln zł. Trwają starania o pozyskania dofinansowania.
maj 2019 - plan rewitalizacji i odbudowy zamku upadły. 8,5 mln zł miały zostać dofinansowane w ramach projektu unijnego, ale wójt i radni nie zgodzili się na wyłożenie 1,5 mln zł jako wkładu własnego