Zamek Lębork

Lębork
Przebudowany średniowieczny
zamek krzyżacki





Ocena zabytku


Możesz ocenić:
Lębork (woj. pomorskie) - Przebudowany średniowieczny zamek krzyżacki

Ocena obecnej atrakcyjności obiektu
3 stars
Średnia ocena: 3.0 na 5. Głosów: 60

       
    
 
Ocena nastawienia do turystów na terenie obiektu
3.5 stars
Średnia ocena: 3.7 na 5. Głosów: 45

       
    
 


Opis i stan obecny


Leżący na Łebą Lębork, pod względem zabytków znany jest bardziej z dobrze zachowanych odcinków fortyfikacji miejskich niż z zamku krzyżackiego. Spowodowane to jest faktem zachowania się jedynie domu zakonnego w postaci mocno przebudowanej oraz młyna. W dodatku dom jest niedostępny, gdyż mieści się w nim sąd. Tylko ozdobione szczyty po bokach, a na elewacjach ślady po dawnych oknach pozwalają domyślać się jego kilkuwiekowych dziejów. Również w piwnicach przetrwały podobno jeszcze zabytkowe sklepienia, ale nie ma do nich wstępu.
Zamek powstał na planie prostokąta o wymiarach 65x55 m. z jednoskrzydłowym domem zakonnym (11x47 m). Stał w południowo-wschodniej części miasta, sprzężony z fortyfikacjami miejskimi. Ciekawostką jest wydzielony z fosy strumyk dzielący całe założenie na pół. Jest to kanał doprowadzający wodę do młyna, który po przekształceniach nadal funkcjonuje. Średniowieczny młyn na parterze mieścił również browar, a na piętrze dom młynarza. Był to jeden z największych młynów na Pomorzu Gdańskim. Obecnie jest brzydkim, niczym się nie wyróżniającym budynkiem. Obok znajduje się nowy dom młynarza z XIX wieku. Do zamku Lębork należał także spichlerz leżący na przeciw domu zakonnego, od strony miasta. Dziś na jego miejscu stoi nieco późniejszy spichlerz, częściowo szachulcowy, zamieniony na siedzibę zielonoświątkowców.
Rozwój warowni doprowadził do powstania nowych budynków zarówno wewnątrz jak i na zewnątrz. Najpierw przy kanale postawiono tzw. Kancelarię, a następnie od wschodu do boku domu zakonnego dobudowano tzw. Nowy Dom. Były to budynki wykorzystywane na cele administracyjne i mieszkalne. Do spichlerza z kolei dobudowano stajnię i wozownię. Niestety, żadna z wymienionych budowli nie zachowała się.
Powstały dwie hipotezy odnośnie pierwotnego wyglądu zamku lęborskiego. Starsza zakłada istnienie 3 wysuniętych wież w murach obwodowych, druga tylko dwóch. Bezsporna jest trójkondygnacyjna podpiwniczona wieża północno-wschodnia, obok wlotu kanału młyńskiego. Prawdopodobnie działało w niej więzienie. Druga wieża stała na przeciwległym narożniku założenia (płd.-zach.). Zamieniono ją później na silos zbożowy i podobnie jak dom zakonny ozdobiono sterczynami (element dekoracyjny w postaci kamiennej wieżyczki). W tej postaci funkcjonuje do dziś. Problematyczna jest trzecia wieża od strony płn.-zach. Starsza teoria mówi, iż na jej miejscu stoi XIX-wieczny dom młynarza, druga (Andrzeja Barańskiego) umiejscawia tu mur obwodowy i bramę. Jej obronę zapewniać miał wysoki budynek młyna.
Sporne jest także skrzydło północne zamku w Lęborku. Najpierw sądzono, że obie wieże połączone były murem obwodowym, a spichlerz ze stajniami stał poza murami. A. Barański dowodzi jednak, iż to właśnie ten 43-metrowy budynek stanowił kurtynę północną. Przekonującym dowodem jest wysunięty odcinek muru łączący stajnię z wieżą płn.-wsch. Jego zachowany fragment jest grubszy niż mury miejskie, więc musiał być częścią założenia zamkowego, które obejmowało w takim przypadku również budynek spichlerza i stajni. Poza tym, przechowywana tam sól była zbyt cenna, aby zostawić ją całkowicie poza murami warowni. Te, a także inne drobne różnice w obu hipotezach na temat wyglądu średniowiecznego zamku, można zobaczyć na rekonstrukcjach poniżej.

Panorama Lęborka z XVII w.
Lębork na początku XVII wieku. Zamek to wysoki budynek po lewej

Opis i grafika zaktualizowane dzięki pracy Rajmunda Mejny "Dzieje średniowiecznego Lęborka",
nadesłanej przez autora.



Plany i rekonstrukcje

Powrót na górę strony


Plan zamku Lębork
Plan zamku Lębork wg E. Kal. Ukazuje założenie wg starszej teorii. Niebieskim oznaczono budynki istniejące.
1 - dom zakonny, 2 - budynek zwany Nowym Domem, 3 - budynek zwany Kancelarią, 4 - browar, 5 - młyn, 6 - młyn z XIX wieku, 7 - spichlerz, 8 - stajnie i wozownia, 9,10,11 - wieże w murze obwodowym, 12 - furta, 13 - Kanał Młyński, 14 - most, 15 - kawałek muru potwierdzający teorię A. Barańskiego
Źródło: Zamki krzyżackie w Polsce, M. Haftka, Malbork - Płock 1999

Rekonstrukcja zamku starsza
Zamek w Lęborku wg pierwszej teorii
Źródło: Zamki i obiekty warowne Pomorza Gdańskiego - A. Sypek, R. Sypek


Rekonstrukcja zamku nowsza
Zamek w Lęborku wg nowszej teorii.
Źródło: Powstanie lęborskiego zamku krzyżackiego. Biuletyn Historyczny Lęborskiego Bractwa Historycznego i Muzeum w Lęborku, nr 5;1997 - Andrzej Barański


Filmowa rekonstrukcja zamku
Rekonstrukcja zamku z filmu wykonanego dla muzeum w Lęborku przez firmę MadwandsMedia


Historia, wydarzenia

Powrót na górę strony

Miasto Lębok choć istniało już w XII wieku, a rozwinęło się po upadku Białogardy w I poł. XIV wieku. Zamek wybudowali Krzyżacy po roku 1341, prawdopodobnie wraz z fortyfikacjami miejskimi. Składał się z domu zakonnego, murów obronnych z 3 wieżami i budynkiem młyna. Przez środek założenia płynął kanał Młyński. Dodatkowo na zewnątrz murów po stronie miasta stał spichlerz.

Panorama Lęborka E. Lubinusa
Panorama Lęborka z zamkiem (budynek po lewej, z dymem) z 1618 r. wg rysunku z mapy E. Lubinusa
Źródło: Zamki krzyżackie w Polsce, M. Haftka, Malbork - Płock 1999

punktor 1363 r. - wzmiankowany jest pierwszy wójt krzyżacki rezydujący na zamku - Dietrich von Loupheim
punktor 1386 r. - w zamku podpisano antypolskie porozumienie między Krzyżakami a książętami pomorskimi Warcisławem VII i Bogusławem VIII. Pomorzanie mieli wspomóc zakon wojskiem w razie wojny z Polską, a Krzyżacy zapłacić za to 10 000 grzywien i przekazać im ziemię dobrzyńską
punktor 1410 r. - miasto i zamek zajęły wojska polskie, ale po pokoju toruńskim rok później, musiały one wrócić do zakonu
punktor 1441 r. - wzmiankowana jest kaplica zamkowa
punktor 1455 r. - Lębork otrzymał w lenno książę pomorski Eryk II, a po nim jego następcy
punktor 1637 r. po bezpotomnej śmierci księcia pomorskiego Bogusława XIV, miasto i zamek powróciły do Polski (w skład Prus Królewskich)
punktor XVI w. - nad kanałem przy moście wzniesiono dodatkowy budynek zwany Kancelarią. Do spichlerza natomiast dostawiono stajnię i wozownię
punktor II poł. XVI w.- I poł. XVII w. - przekształcenie średniowiecznej warowni na zamek renesansowy za sprawą książąt pomorskich Jana, Barnima X i Bogusława XIII
punktor XVII w. - od wschodu prostopadle do budynku głównego postawiono tzw. Nowy Dom
punktor 1657 r. - podczas potopu, miasto i zamek Lębork zostały oddane w lenno elektorowi brandenburskiemu Fryderykowi Wilhelmowi
punktor po 1772 r. - po I rozbiorze Lębork przeszedł we władanie pruskie
punktor XVIII w. - średniowieczny spichlerz rozebrano, a na jego miejscu powstał nowy, o piętrze w konstrukcji szachulcowej
punktor 1806 r. - mieszkanie młynarza przeniesiono z piętra młyna do nowego budynku
punktor I poł. XIX w. - budynek główny posiadał jeszcze średniowieczne ganki obronne, później jego zabytkowy charakter został prawie całkowicie zatarty. Zamieniono go na zwykły budynek mieszkalny. Ok. 1820 r. pozostałe budynki i mury obwodowe zaczęto rozbierać
punktor 1935 r. - ocalały główny budynek zamkowy został zaadaptowany na potrzeby sądu

Zamek na pocztówce z XX w.
Tył zamku w Lęborku na pocztówce z początku XX wieku. Budowla była wtedy otynkowana




Informacje praktyczne



ADRES I KONTAKT
punktorZamek Krzyżacki - ul. Przyzamcze 2, Lębork
tel. +48 59 862 25 40  (Prokuratura Rejonowa) kliknij, aby zadzwonić

CZAS
punktor Z centrum miasta idzie się ok. 2 min. Obejście dookoła zajmuje ok. 15 minut.

WSTĘP
punktor Otoczenie zamku wolne. Wnętrza wykorzystywane przez sąd, więc nie są przeznaczone dla turystów.

Pocztówka z 1920 r.
Zamek w Lęborku na pocztówce po I wojnie św., ok 1920 r.


Położenie i dojazd


Północna część woj. pomorskiego. 50 km na wschód od Słupska, 80 km km na północny zachód od Gdańska. Zobacz na mapie.
Zamek w Lęborku znajduje się w centrum miasta, na południowy wschód od centralnego pl. Pokoju.

GPS
Współrzędne geograficzne:

Otwórz w:  Google Maps,  Bing Maps,  Openstreet Maps
format D (stopnie):   N54.543596772° E17.753400131°  
format DM (stopnie, minuty):   54° 32.61580632'N 17° 45.20400786'E
format DMS (stopnie, minuty, sekundy):   54° 32' 36.95''N 17° 45' 12.24''E 



Bibliografia



punktor Guerquin Bohdan - Zamki w Polsce
punktor Haftka Mieczysław - Zamki krzyżackie w Polsce. Szkice z dziejów
punktor Kajzer Leszek, Kołodziejski Stanisław, Salm Jan - Leksykon zamków w Polsce

Zamek remoncie w 1935 r.
Zamek Lębork po remoncie w 1935 r. i utworzeniu w nim sądu. Widać nowe okna i wejście



Galeria zdjęć


Klikając w zdjęcie otrzymasz jego powiększenie w nowym oknie. Okno to można zamknąć kliknięciem w dowolny punkt POZA zdjęciem.

Lębork - Główny budynek zamkowy od zachodu Lębork - Elewacja frontowa budynku zamkowego Lębork - Widok od południa na budynek zamkowy i wieżę przebudowaną w silos Lębork - Widok od wschodu Lębork - Widok od południa zza fosy Lębork - Budynek młyna zamkowego, a dalej dom młynarza Lębork - Spichlerz zamkowy Lębork - Spichlerz zamkowy Lębork - Dom młynarza na terenie  jednej z wież

Zdjęcia wykonane: latem 2006


Filmy wideo


Fragment filmu przedstawiającego rekonstrukcję 3D średniowiecznego Lęborka. Zamek z młynem pokazany jest kilka razy.




Lębork, w tym zamek z drona



Noclegi


punktor Lębork - Domki Campingowe Tina, ul. Kusocińskiego 54, tel. (059) 862 76 25
punktor Lębork - Hotel Vega, ul. 10 Marca 9, tel. tel. (059) 863 41 76
punktor Lębork - Dom Wypoczynkowy Willa Jar, ul. Piwna 4, tel. (059) 866 23 79

Proponujemy wyszukanie noclegu w opisywanej miejscowości lub jej okolicy w serwisach noclegowych. Oferty cenowe online są zwykle atrakcyjniejsze niż rezerwacje telefoniczne!


oferta noclegowa 1       

Miniforum

Powrót na górę

Zapraszam do przesyłania swoich wypowiedzi i komentarzy odnośnie opisywanego zamku. Ukazują się one na stronie od razu po wpisaniu do formularza.

Ostatnie wpisy

  • Re: Kolejna uwaga do autora       Autor:  zamki.res.pl      Data:  2011-12-24 22:04:59
    ciekawe, że tę bzdurę podaje każde opracowanie historii miasta, ale Ty zapewne wiesz lepiej...
  • Re: Kolejna uwaga do autora       Autor:  LęBORCZANIN      Data:  2011-12-23 19:08:58
    "...1410 r. - miasto i zamek zajęły wojska polskie, ale po pokoju toruńskiom rok później, musiały one wrócić do zakonu..."     a jakież to wojska polskie w 1410 roku działaly na Pomorzu Gdańskim. Przecież to bzdura nie poparta żadnym źródłem.  
  • Niewątpliwej urody zamek w Przezmarku zaprasza do zwiedzania.       Autor:  Kustosz      Data:  2011-06-04 18:13:37
    Zamek w Przezmarku woj.pomorskie gm.Stary Dzierzgoń gorąco zaprasza turystów.





Powót do strony startowej
Powrót do strony startowej

(c) 2001-2024 bd - Kontakt - Polityka Prywatności
Wszelkie prawa do własnych zdjęć i tekstów zastrzeżone, nie mogą być one wykorzystywane bez mojej zgody. Nie udzielam pozwolenia na kopiowanie opisów.