Możesz ocenić: Legnica / dolnośląskie - Średniowieczny zamek książęcy, później rozbudowany
Opis
tojący w północno-wschodniej części starego miasta, nad brzegiem Kaczawy zamek legnicki, mimo że niegdyś nie mający sobie równych w kraju, nie jest dziś zbyt atrakcyjny dla turystów, wciąż jednak zadziwia swoją wielkością i potężnymi wieżami.
Wysokie różnorodne budynki otaczające dziedziniec mieszczą pomieszczenia 3 szkół a jedną jego część zamieniono na boisko.
Niedostępne są obie ponad 50-metrowe wieże: od wschodu św. Piotra (patron miasta) oraz od zachodu św. Jadwigi (żona budowniczego zamku Henryka Brodatego). Ta pierwsza od XV wieku posiada ganek balustradowy, druga oblankowany chodnik na machikułach w typie francuskim oraz nadbudowę z rzędem dużych okien, co można uznać za pierwszy na Śląsku belweder. Znajduje się tam Zielona Komnata ze wspaniałymi malowidłami. Zdecydowanie mocniejszą jest wieża św. Piotra, bo grubość jej murów wynosi aż 4,5 m (św. Jadwigi 2 metry mniej). Obie są cylindryczne z nadbudowa ośmioboczną.
Niegdyś były wolno stojącymi donżonami z wejściami wysoko ponad dziedzińcem zamkowym. Dziś przylegają do nich budynki, z których
najważniejszy to tzw. palatium czyli pałac książęcy (kiedyś także wolno stojący). Jego wymiary w średniowieczu (61,5x16,5 m) świadczą iż książę nie żałował środków stawiając jedną z największych tego typu siedzib w Europie.
Parter palatium zajmowały pomieszczenia gospodarcze, piętro posiadało rząd portali i okien, stąd przypuszczenie iż znajdowały się tu komnaty drużyny książęcej a w czasie oblężenia wojska zaciężnego.
Drugie piętro to 3 pokoje mieszkalne księcia od zachodu oraz wielka sala reprezentacyjna od wschodu (jej maksymalne wymiary to 32x13,5m). Wejście tu prowadziło bezpośrednio z dziedzińca. Dziś palatium jest całkowicie przekształcone i wtopione w mury budynku przy wieży św. Piotra.
Jedynym obiektem przeznaczonym do zwiedzania są fundamenty romańskiej kaplicy zamkowej w specjalnie wybudowanym pawilonie.
Kaplicę zbudowano na planie dwunastoboku o średnicy 12,5 m z 6 filarami wewnątrz i szkarpami na zewnątrz.
Posiadała ona bogate sklepienia krzyżowe żebrowe - detale z nich wystawiane są we wrocławskim Muzeum Architektury.
Była to świątynia dwupoziomowa, parter posiadał wejście od północy a piętro łączyło się z prywatnymi komnatami księcia w palatium.
Co ciekawe na terenie zamkowym istniała jeszcze starsza kaplica wymieniana w dokumentach z lat 1149 i 1193,
dotychczas niezlokalizowana, ale przypuszcza się iż stała ona pod neorenesansowym budynkiem dzielącym dziedziniec na dwie części.
Z najstarszych członów warowni nie przetrwała wieża Lubińska od północy - dziś na jej miejscu można zobaczyć czarny portal, natomiast z nieco późniejszych: wieża zegarowa i basteje, z których płn.-zach. ma dobrze wyeksponowane mury przyziemia. Wieżę zegarową zastąpiono wieżyczką po środku skrzydła dzielącego dziedziniec.
Również obecny wjazd przez wspaniały portal związany z dawnymi fortyfikacjami bastejowymi i bardzo długą sień, nie znajdował się tu pierwotnie. Do XVI wieku wejście prowadziło od strony wieży św. Jadwigi. Władze Legnicy poczyniły już kroki w celu przekazania większej części warowni na cele turystyczne. Po 2 latach remontu, w 2013 roku udostępniono 2 wieże wraz z Zieloną Komnatą i tarasem widokowym.
Zamek na przedwojennej pocztówce
Panorama miasta - na rycinie M. Meriana z 1650 r. Zamek po lewej
Portal wjazdowy z 1532 r. na przedwojennej pocztówce
Plan
Plan zamku z I poł. XIII wieku na tle obecnych murów wg J. Rozpędowskiego.
1 - wieża św. Jadwigi, 2 - wieża św. Piotr, 3 - palatium, 4 - kaplica, 5 - wieża Lubińska, 6 - odcinek muru obwodowego przy wieży, 7 - brama obecna, 8 - brama pierwotna
Historia
o niedawna sądzono iż zamek powstał za sprawą księcia Henryka Brodatego w latach 20-tych XIII wieku na terenie dawnego grodu z przełomu IX/X wieku. Jednak najnowsze badania archeologów z Wrocławia dowiodły, że budowla jest starsza i powstała w II połowie XII wieku za sprawą księcia Bolesława Wysokiego. Założenie pierwotnie składało się z 5 murowanych członów: palatium czyli pałacu książęcego, towarzyszącej mu kaplicy na planie dwunastoboku, dwóch wolno stojących wież cylindrycznych oraz czworobocznej wieży północnej zwaną lubińską. Resztę stanowiła drewniana zabudowa gospodarcza i dom kasztelana. Całość otaczały początkowo drewniano-ziemne a później murowane fortyfikacje z wjazdem od strony zachodniej.
Różne przedstawienia oblężenia Legnicy w 1241 r. 1. Miniatura z 1353 r., 2. Legenda obrazowa o św. Jadwidze - broniący się zamek, 3. Drzeworyt z 1504 r.
1241 r. - zamek i miasto obroniły się przed słynnym najazdem tatarskim, podczas którego zginął książę Henryk Pobożny
I poł. XV w. - pierwsza znacząca rozbudowa książęcej rezydencji za sprawą księcia Ludwika II. Zatrudnił on do tego celu francuskiego architekta spod Paryża. Obie cylindryczne wieże zostały znacznie podwyższone i zyskały obecny wygląd z machikułami, gankiem balustradowym, hełmami w typie zamków francuskich
II poł. XV w. - kolejne prace na zamku wykonał książę Fryderyk I a dotyczyły one głównie przebudowy palatium
I pol. XVI w. - z inicjatywy księcia Fryderyka II dokonano renesansowej przebudowy zamku. Zwiększono jego warowność poprzez otoczenie fortyfikacjami bastejowymi i nowymi fosami. Wjazd prowadził od tej pory, tak jak obecnie od wschodu, przez bramę ze wspaniałym portalem autorstwa Jerzego z Ambergu i sień przy wieży św. Piotra
1. Zamek na panoramie miasta z lat 1536-37, 2. Zamek w połowie XVIII w. wg F.B. Wernhera
od 1547 r. - na zamku rezydował kolejny książę legnicki Fryderyk III
1559 r. - a następnie jego syn Henryk XI, który walczył o władzę z młodszym bratem Fryderykiem IV
1596 r. - po śmierci Fryderyka IV władze w księstwie objął syn Jerzego II brzeskiego - Joachim Fryderyk
1618 r. - następną rozbudowę tym razem barokową rozpoczął książę Jerzy Rudolf, syn Joachima Fryderyka. W murze kurtynowym dzielącym zamek na dwie części powstała wtedy wieża zegarowa (nie zachowała się). Zamek zyskał nowe budynki i wygląd potężnej zamkniętej czteroskrzydłowej budowli z wewnętrznym dziedzińcem, niestety rozebrano wtedy romańską kaplicę
II poł. XVII w. - na miejscu wieży lubińskiej powstała nowa brama zamkowa z zachowanym portalem oraz chroniąca ją basteja
1675 r. po śmierci ostatniego piastowicza Jerzego Wilhelma Legnica przeszła we władanie Habsburgów
1711 r. - wielki pożar spustoszył warownię i odtąd traktowano ją jako magazyn na zboże
1740 r. - Legnica została zdobyta i przyłączona do Prus
1764 r. - król pruski król Fryderyk II nakazał rozebrać fortyfikacje zamkowe
1793 r. - zakopano fosy i zlikwidowano most prowadzący do zamku
1. Dziedziniec z wieżą zegarową na rysunku A. Lesserea z 1834 r., 2. Zamek na rysunku E. Springera, 3. Zamek po przebudowie w poł. XIX wieku
1835 r. - kolejny pożar na zamku, po którym zaczęto myśleć o jego restauracji. Projekt w stylu neogotyckim wykonał Karol Fryderyk Schinkiel i kilka lat później zamek stał się siedzibą urzędów miejskich. Dawne wewnętrzne skrzydło z wieżą zegarową zostało zastąpione obecnym neorenesansowym budynkiem
1945 r. - po opanowaniu miasta przez wojska sowieckie zaczęła się jak zawsze bezmyślna dewastacja. Mimo, że Niemcy już nie zagrażali, palono i niszczono co się dało, w tym także i warownia która stała się kompletną ruiną
lata 60 XX w. - przeprowadzono odbudowę zamku na cele oświatowe
1975 r. - zakończono prace przy odsłanianiu kaplicy i budowie dla niej pawilonu. Otwierano go jednak tylko sporadycznie
od 1991 r. - kaplica jest regularnie udostępniana do zwiedzania
2011 r. - rozpoczęto remont warowni. Prace zlecono Przedsiębiorstwu Wielobranżowemu HARAS Arkadiusz Harasimowicz z siedzibą we Wrocławiu. Pozwolą one na oddanie dla turystów wieży św. Piotra, na której będzie funkcjonował taras widokowy
2013 r. - wieże zostały udostępnione turystom
Henryk XI
Henryk XI Legnicki od najmłodszych lat miał szansę otrzeć się o najwyższą władzę w księstwie, ponieważ jego ojciec Fryderyk III był kilkakrotnie odsuwany od rządów przez cesarza. Jednakże z powodu niepełnoletności nie dopuszczono go do władzy i dopiero w 1559 r. mając 20 lat, Henryk przejął księstwo rozrzutnego ojca (po jego aresztowaniu) wraz z ze sporym długiem 80 tys. talarów. Sam przebił go wielokrotnie i na koniec panowania dług wynosił już 700 tys. talarów. Chcąc go spłacić, próbował odsprzedać książęce przywileje stanom legnickim albo sprytnie przerzucić na nich obowiązek spłaty części zadłużenia. Gdy przedstawiciele stanów odmawiali takiego porozumienia, książę uwięził ich i zmusił do zgody na nowy podatek. Potem wyruszył na długą podróż po Europie, gdzie m.in. walczył na czele 4000 ludzi dla francuskiego księcia Ludwika I Kondeusza a przeciw byłemu królowi Polski Henrykowi Walezemu. Księstwo przekazał tymczasowo młodszemu bratu Fryderykowi IV, co okazało się sporym błędem, bo braciszkowi sprawowanie władzy tak się spodobało, iż nie godził się na jej oddanie. Dopiero po wielu perturbacjach w 1580 r. Henryk XI ponownie odzyskał księstwo. Powitano go ciepło, bo legniczanom po latach milsza okazała się jego rozrzutność niż wyjątkowe skąpstwo brata, ale że nie chciał złożyć hołdu lennego przed cesarzem rok później ostatecznie już stracił władzę na rzecz Frederyka IV a sam uciekł z więzienia do Polski, z którą zawsze łączyły go dobre stosunki. Tutaj gościł na wielu dworach magnackich a nawet na zaproszenie króla Zygmunta Augusta przybył na sejm do Lublina, gdzie zawierano Unię Lubelską. Zaprzyjaźnił się też ze Stefanem Batorym i Zygmuntem Wazą, którzy nie wydali go, mimo mocnych nacisków cesarzowi.
Wstęp
Zwiedzanie jest darmowe. Obejmuje pawilon z reliktami Kaplicy Romańskiej, wieżę św. Jadwigi z Zieloną Komnatą, wieżę św. Piotra z tarasem widokowym, bramę zamkową. Otwarte od końca kwietnia do października.
Ponieważ informacje o godzinach otwarcia, a przede wszystkim cenach biletów szybko się dezaktualizują, sprawdź je na stronie oficjalnej opisywanego zamku/dworu: otwórz stronę obiektu
Przedwojenna pocztówka - widok na wieżę św. Piotra
Położenie i dojazd
Centralna część woj. dolnośląskiego. 70 km na zachód od Wrocławia. Zobacz na mapie.
Z dojazdem nie ma problemu. Zamek znajduje się w północno-wschodniej części starego miasta.
Współrzędne geograficzne:
format D (stopnie): N 51.21116389°, E 16.16228611°
format DM (stopnie, minuty): N 51° 12.6698334', E 16° 9.7371666' format DMS (stopnie, minuty, sekundy): N 51° 12' 40.19'', E 16° 09' 44.23''
Przedwojenna pocztówka - dziedziniec zamku z budynekime dzielącym warownię na dwie części
Bibliografia
Chorowska Małgorzata - Rezydencje średniowieczne na Śląsku. Zamki, pałace, wieże mieszkalne
Guerquin Bohdan - Zamki w Polsce
Guerquin Bohdan - Zamki śląskie
Kajzer Leszek, Kołodziejski Stanisław, Salm Jan - Leksykon zamków w Polsce
Mazurska Teresa, Rachwalski Eugeniusz, Załęski Jerzy - Zamki Dolnego Śląska
Zdjęcia
Klikając w zdjęcie otrzymasz jego powiększenie w nowym oknie. Okno to można zamknąć kliknięciem w dowolny punkt POZA zdjęciem.
Zdjęcia wykonane: wiosną 2007
Z lotu ptaka
Widok opisywanego obiektu (lub miejsca na którym stał) z satelity
Noclegi
Legnica - Hotel Arkadia, ul. Gliwicka 6, tel. (076) 850 78 00, 850 78 01
Legnica - Akademik Miedzianka i Bursa Dla Młodzieży, ul. Żółkiewskiego 8, tel. (076) 723 80 47, gsm 605 079 207
Legnica - Hotel Narol, ul. Gliwicka 1, tel. (076) 862 69 27, 866 95 78,
Legnica - Szkolne Schronisko Młodzieżowe, ul. Jordana 17, tel. (076) 862 54 12, 723 33 23
Legnica - Pokoje Gościnne Erkada, ul. Janowska 20, tel. (076) 850-20-32. gsm 600 498 641
Legnica - Motel Legnica, Autostrada A4, tel. (069) 460-98-68
Proponujemy wyszukanie noclegu w opisywanej miejscowości lub jej okolicy w serwisach noclegowych.
Oferty cenowe online są zwykle atrakcyjniejsze niż rezerwacje telefoniczne!
Miniforum
Zapraszam do przesyłania swoich wypowiedzi i komentarzy odnośnie opisywanego zamku. Ukazują się one na stronie od razu po wpisaniu do formularza.
Ostatnie wpisy
. Autor: Ciany Data: 2016-05-10 01:24:23
Wieże są obecnie udostępnione do zwiedzania
Tam straszyło... ;) Autor: Gosia Data: 2015-01-31 16:06:39
Też mieszkałam tam przez rok, zaprzyjaźniłyśmy się z duchem, który przedastawił się! jako Hanna :)
Zamek Autor: Basia Data: 2013-02-21 23:48:56
Miałam zaszczyt spędzić rok w zamku jako uczennica 1 LO; później przeprowadziliśmy się na Pl. Zawadzkiego.
Bardzo miłe wspomnienia.
Pozdrawiam.
(c) 2001-2021 bd - Kontakt - Polityka Prywatności Wszelkie prawa do własnych zdjęć i tekstów zastrzeżone, nie mogą być one wykorzystywane bez mojej zgody. Nie udzielam pozwolenia na kopiowanie opisów.
Wykryto blokadę reklam :-(
ZamkoMania.pl to prywatny, niezależny serwis. Pozwalając na wyświetlenie paru nienarzucających się reklam wspierasz jego dalsze funkcjonowanie.
Dlatego prosimy o wyłączenie blokowania reklam na tej stronie (instrukcja jak to zrobić w: AdBlock, Adblock Plus, Ghostery, uBlock Origin).