Legnica

Gotycki zamek książęcy, później rozbudowany

Do niedawna sądzono, iż zamek powstał za sprawą księcia Henryka Brodatego w latach 20-tych XIII wieku na terenie dawnego grodu z przełomu IX/X wieku. Jednak najnowsze badania archeologów z Wrocławia dowiodły, że budowla jest starsza i powstała w II połowie XII wieku z fundacji księcia Bolesława Wysokiego. Założenie pierwotnie składało się z 5 murowanych członów: palatium czyli pałacu książęcego, towarzyszącej mu kaplicy na planie dwunastoboku, dwóch wolno stojących wież cylindrycznych oraz czworobocznej wieży północnej zwaną lubińską. Resztę stanowiła drewniana zabudowa gospodarcza i dom kasztelana. Całość otaczały początkowo drewniano-ziemne, a później murowane fortyfikacje z wjazdem od strony zachodniej.
1241 r. - zamek i miasto obroniły się przed słynnym najazdem tatarskim, podczas którego zginął książę Henryk Pobożny
I poł. XV w. - pierwsza znacząca rozbudowa książęcej rezydencji za sprawą księcia Ludwika II. Zatrudnił on do tego celu francuskiego architekta spod Paryża. Obie cylindryczne wieże zostały znacznie podwyższone i zyskały obecny wygląd z machikułami, gankiem balustradowym, hełmami w typie zamków francuskich
II poł. XV w. - kolejne prace na zamku legnickim wykonał książę Fryderyk I, a dotyczyły one głównie przebudowy palatium
I pol. XVI w. - z inicjatywy księcia Fryderyka II dokonano renesansowej przebudowy zamku. Zwiększono jego warowność poprzez otoczenie fortyfikacjami bastejowymi i nowymi fosami. Wjazd prowadził od tej pory, tak jak obecnie od wschodu, przez bramę ze wspaniałym portalem autorstwa Jerzego z Ambergu i sień przy wieży św. Piotra
od 1547 r. - na zamku rezydował kolejny książę legnicki Fryderyk III
1559 r. - a następnie jego syn Henryk XI, który walczył o władzę z młodszym bratem Fryderykiem IV
1596 r. - po śmierci Fryderyka IV władze w księstwie objął syn Jerzego II brzeskiego - Joachim Fryderyk
1618 r. - następną rozbudowę tym razem barokową rozpoczął książę Jerzy Rudolf, syn Joachima Fryderyka. W murze kurtynowym dzielącym zamek na dwie części powstała wtedy wieża zegarowa (nie zachowała się). Zamek zyskał nowe budynki i wygląd potężnej zamkniętej czteroskrzydłowej budowli z wewnętrznym dziedzińcem, niestety rozebrano wtedy romańską kaplicę
II poł. XVII w. - na miejscu wieży lubińskiej powstała nowa brama zamkowa z zachowanym portalem oraz chroniąca ją basteja
1675 r. - po śmierci ostatniego piastowicza Jerzego Wilhelma Legnica przeszła we władanie Habsburgów
1711 r. - wielki pożar spustoszył warownię i odtąd traktowano ją jako magazyn na zboże
1740 r. - Legnica została zdobyta i przyłączona do Prus
1764 r. - król pruski król Fryderyk II nakazał rozebrać fortyfikacje zamkowe
1793 r. - zakopano fosy i zlikwidowano most prowadzący do zamku
1835 r. - kolejny pożar na zamku, po którym zaczęto myśleć o jego restauracji. Projekt w stylu neogotyckim wykonał Karol Fryderyk Schinkiel i kilka lat później budowla stała się siedzibą urzędów miejskich. Dawne wewnętrzne skrzydło z wieżą zegarową zostało zastąpione obecnym neorenesansowym budynkiem
1945 r. - po opanowaniu miasta przez wojska sowieckie zaczęła się jak zawsze bezmyślna dewastacja. Mimo że Niemcy już nie zagrażali, palono i niszczono co się dało, w tym także i dawną warownię, która stała się kompletną ruiną
lata 60 XX w. - przeprowadzono odbudowę zamku na cele oświatowe
1975 r. - zakończono prace przy odsłanianiu kaplicy i budowie dla niej pawilonu. Otwierano go jednak tylko sporadycznie
od 1991 r. - kaplica jest regularnie udostępniana do zwiedzania
2011 r. - rozpoczęto remont warowni. Prace zlecono Przedsiębiorstwu Wielobranżowemu HARAS Arkadiusz Harasimowicz z siedzibą we Wrocławiu. Pozwolą one na oddanie dla turystów wieży św. Piotra, na której będzie funkcjonował taras widokowy
2013 r. - wieże zostały udostępnione turystom

Henryk XI Henryk XI Legnicki od najmłodszych lat miał szansę otrzeć się o najwyższą władzę w księstwie, ponieważ jego ojciec Fryderyk III był kilkakrotnie odsuwany od rządów przez cesarza. Jednakże z powodu niepełnoletności nie dopuszczono go do władzy i dopiero w 1559 r. mając 20 lat, Henryk przejął księstwo rozrzutnego ojca (po jego aresztowaniu) wraz z ze sporym długiem 80 tys. talarów. Sam przebił go wielokrotnie i na koniec panowania dług wynosił już 700 tys. talarów. Chcąc go spłacić, próbował odsprzedać książęce przywileje stanom legnickim albo sprytnie przerzucić na nich obowiązek spłaty części zadłużenia. Gdy przedstawiciele stanów odmawiali takiego porozumienia, książę uwięził ich i zmusił do zgody na nowy podatek. Potem wyruszył na długą podróż po Europie, gdzie m.in. walczył na czele 4000 ludzi dla francuskiego księcia Ludwika I Kondeusza a przeciw byłemu królowi Polski Henrykowi Walezemu. Księstwo przekazał tymczasowo młodszemu bratu Fryderykowi IV, co okazało się sporym błędem, bo braciszkowi sprawowanie władzy tak się spodobało, iż nie godził się na jej oddanie. Dopiero po wielu perturbacjach w 1580 r. Henryk XI ponownie odzyskał księstwo. Powitano go ciepło, bo legniczanom po latach milsza okazała się jego rozrzutność niż wyjątkowe skąpstwo brata, ale że nie chciał złożyć hołdu lennego przed cesarzem rok później ostatecznie już stracił władzę na rzecz Frederyka IV a sam uciekł z więzienia do Polski, z którą zawsze łączyły go dobre stosunki. Tutaj gościł na wielu dworach magnackich a nawet na zaproszenie króla Zygmunta Augusta przybył na sejm do Lublina, gdzie zawierano Unię Lubelską. Zaprzyjaźnił się też ze Stefanem Batorym i Zygmuntem Wazą, którzy nie wydali go, mimo mocnych nacisków cesarzowi.