Lubin

Średniowieczna wieża mieszkalna

Na relikty nieznanej wieży średniowiecznej w Lubinie koło Międzyzdrojów natrafiono dopiero w XXI wieku. Początkowo wszelkie informacje były przypuszczeniami opartymi na odkryciach archeologicznych. Grodzisko, na którym stoi wieża znane jest o prawda od dawna, ale badania były prowadzone dopiero w latach 2008-2011 roku pod kierunkiem prof. Mariana Rębkowskiego przez Ośrodek Archeologii Średniowiecza Krajów Nadbałtyckich w Szczecinie Instytutu Archeologii i Etnologii PAN we współpracy z Katedrą Archeologii Uniwersytetu Szczecińskiego w ramach akcji sfinansowanej przez Gminę Międzyzdroje.
Najpierw, w 2009 roku, odkryto fundamenty kościoła pw. św. Mikołaja (jako patrona żeglarzy i rybaków). Świątynia postawiona przez biskupa Ottona z Bambergu w XII wieku, wraz z przyległym cmentarzem, pełniła swoje funkcje do końca XIII wieku, ale całkowicie rozebrano ją dopiero w XVIII wieku (romańską chrzcielnicę przeniesiono i można oglądać przed nowym kościołem). Znalezisko odbiło się szerokim echem, ponieważ jest to najstarszy znany kościół na Pomorzu. Sensację wzbudziła też odsłonięta rok później w zachodniej części grodziska wspomniana wieża. Zbudowana była z kamieni i cegły. Datowano ją na późne średniowiecze i określono jako "basztę o charakterze mieszkalnym". Na grodzisku stał też drugi budynek murowany z tego okresu, w części północnej, blisko kościoła.
Obecnie całość położona jest na prywatnej posesji i udostępniana do zwiedzania, głównie jako punkt widokowy na Zalew Szczeciński oraz malowniczą deltę Świny z licznymi wysepkami. Fundamenty wieży są zadaszone i można je oglądać zza ogrodzenia sznurkowego. Ich rozmiar wskazuje, że była to skromna budowla. Teren przez wieki był przekształcany i wykorzystywany rolniczo, więc nic dziwnego, że na powierzchni trudno dziś coś zobaczyć.
Niestety podczas moich odwiedzin pozostałości kościoła były całkowicie zakryte brezentem i nic nie dało się zobaczyć. Na grodzisku mamy też małą ekspozycję znalezisk archeologicznych, kilka tablic informacyjnych oraz 2 tarasy widokowe - jeden z lunetą i drugi konsumpcyjny przy barze.
Generalnie jest to ciekawie zagospodarowane miejsce, widok na rzekę i zalew w Lubinie jest wspaniały, ale brak możliwości zobaczenia kościoła wbrew temu co jest napisane w materiałach informacyjnych mocno mnie rozczarował...

Aktualizacja. Po wnikliwych badaniach udało się ustalić prawdopodobny wygląd i przeznaczenie wieży. Posiadała ona 2 kondygnacje oraz piwnicę. Do piwnicy prowadziło osobne wejście z zewnątrz po schodkach, właściwe wejście do wnętrza znajdowało się na powierzchni gruntu. Oznacza to, że budowla nie pełniła funkcji obronnych. Istnienia otaczających fortyfikacji również nie stwierdzono. Archeolodzy odnaleźli tylko pozostałości dwóch wałów chroniących cały gród. Piwnica był zbudowana z kamienia, parter z cegły gotyckiej, a piętro posiadało lekką konstrukcję drewnianą w typie szachulcowym.
Niewielka powierzchnia użytkowa wieży (przyziemie o wymiarach (4,0 x 3,8m, grubość murów 50-90 cm), która rzuca się w oczy patrząc na zachowane fundamenty, mogła być zrekompensowana obszerniejszym piętrem. Drewniana konstrukcja wysunięta poza lico parteru jest bardzo prawdopodobna.
Wnętrze było ogrzewane piecem, który w XVI wieku został zmodernizowany, ponieważ znaleziono resztki różnych typów kafli. Okna posiadały szyby zdobione malowidłami, na jednym odkrytym kawałku można odczytać fragment daty 1527. Również ściany posiadały malowidła na tynku w formie niebieskich pasów. Podłoga wyłożona była płytkami posadzkowymi pokrytymi szkliwem w kolorach żółto-brązowym i zielonym, ułożonymi zapewne we wzór szachownicowy.
Drugi budynek późnośredniowieczny został rozebrany w XIX wieku łącznie z fundamentami. Zachowany odcinek muru o długości 2,40 m i szerokości 0,9–1,0 m wykonany z kamieni polnych i cegieł gotyckich łączonych zaprawą wapienną nie pozwala określić jego przeznaczenia ani wielkości. Można go jednak identyfikować ze wzmiankowaną w XVI wieku drewnianą plebanią (na murowanych fundamentach).