Zamek Zielone Ludowe

Zielone Ludowe
Średniowieczny zamek rycerski Homole





"Wśród starych, pogrążonych w gruzach zamków Hrabstwa Kłodzkiego najbardziej znanym jest zamek Homole (...), jakkolwiek do obecnych czasów pozostało z niego nie więcej, niż kilka nieznacznych szczątków."
Karl Müller, założyciel "Die Natur",
największego pisma popularno-naukowego w Niemczech


Ocena zabytku


Możesz ocenić:
Zielone Ludowe (woj. dolnośląskie) - Średniowieczny zamek rycerski Homole

Ocena obecnej atrakcyjności obiektu
3 stars
Średnia ocena: 2.8 na 5. Głosów: 32

       
    
 
Ocena nastawienia do turystów na terenie obiektu
4 stars
Średnia ocena: 4.2 na 5. Głosów: 19

       
    
 


Opis i stan obecny


ozdoba
Zapomniane ruiny
Jeszcze w XIX wieku zamek Homole był wielką atrakcją dla kuracjuszy z Dusznik-Zdroju. Ruiny były bardzo znane i tłumnie odwiedzane. Wytyczony był do nich specjalny szlak z ławeczkami, a na szczycie znajdowała się altanka i pustelnia. W XVIII stuleciu swą wizytę zapowiedział na Homoli nawet król pruski Fryderyk Wilhelm II, ale ostatecznie tu nie dotarł. Obecnie ruiny stoją jakby zapomniane...
Ruiny zamku zwanego Homole, Homola lub Homoli we wsi Zielone Ludowe pomiędzy Lewinem Kłodzkim a Dusznikami-Zdrojem stoją na szczycie zadrzewionego wzgórza Gomola / Gomoła o wysokości 733 m, będącego częścią Gór Orlickich. Zamek wybudowany na planie nieregularnym miał niewielkie rozmiary, szacunkowo 48x23 metry. Do dzisiaj zachowała się tylko wysoka na ok. 8 metrów część wieży (100 lat wcześniej miała ona jeszcze 12 m), w 3 miejscach resztki murów obwodowych i relikty suchej fosy. Widać, że mury wieży były bardzo grube (ponad 2 m), a cała warownia trudna do zdobycia ze względu na strome zbocza wzgórza, na które trzeba się wspinać, aby zobaczyć ruiny.
ozdoba
Obszar chroniony
Od 2008 roku góra Gomoła wraz z otoczeniem jest częścią obszaru chronionego Natura 2000. Podłoże bogate w wapń przyczyniło się do występowanie na tym terenie szeregu rzadkich i chronionych roślin jak np. goryczuszka czeska, arnika górska, zaraza wielka, lilia bulwkowata, storczyk męski, pełnik europejski, podkolan zielonawy. Dlatego też w 2020 r. wybudowano kładkę dla turystów, zapobiegającą niszczeniu roślin.
Niektóre źródła szacują wysokość wieży aż na 30 metrów, ale jej obwód jest za mały na taką wielkość. Z pewnością nie przekraczała ona 20 metrów. W skład zamku wchodziła jeszcze warowna brama, budynek mieszkalny (z kaplicą) od południa i prawdopodobnie gospodarczy od północy.
Mimo że okolica jest bardzo ładna, pofałdowana wzniesieniami, to z góry widok jest żaden. Ładnie jest za to u podnóża Gomoły. Być może stawy o nazwie Bukowy Staw i Bukowy Stawik, które się tam znajdują, są pozostałością mokradeł chroniących niegdyś warownię.

Aktualizacja Od 2020 r. Homole nie jest już "dzikim" i zapomnianym miejscem. Powstała ścieżka z drewnianą kładką. Są ławki i tablice informacyjne. Stawy latem przestały być widoczne, zarosły całkowicie. Wejście na Gomołę stało się teraz znacznie prostsze. Szczyt został ogrodzony, a sama wieża również jest otoczona drewnianym pomostem (co sprawia dość dziwne wrażenie) z ławą i dwiema tablicami.


Ruiny Homole na grafice Sachse
Grafika z ruinami zamku Homole koło Dusznik Zdroju, Theodore Sachse, ok. 1840 r.




Plany i rekonstrukcje


Plan zamku
Plan zamku Homole. Na czarno mury zachowane
Źródło: Zamki Śląskie, Bohdan Guerquin, Warszawa 1957


Rekonstrukcja zamku
Zamek Homole w 1536 roku. Rekonstrukcja Jana Stypuli na podstawie wszystkich dostępnych źródeł


Panorama Dusznik i Homola
Panorama Dusznik Zdroju z 1737 roku. Zamek Homole po prawej, oznaczony 22


Historia, wydarzenia

Powrót na górę strony

Zamek Homole wzniesiono w końcu XIII w. na planie nieregularnym. Składał się z wieży, budynku mieszkalnego, bramnego i murów obwodowych. Kiedyś cała okolica była pod panowaniem Czech, a zamek stolicą małego państewka feudalnego. Dlatego też jest to jeden z nielicznych zamków na Śląsku, który nie doznał uszczerbku w wyniki wojen husyckich (czeski ruch rewolucyjny przeciw cestarstwu i hierarchii kościelnej). Przypuszcza się, że już znacznie wcześniej, bo od X w. stał tu warowny gród słowiański, broniący bardzo ważnego punktu strategicznego - przełęczy Polskie Wrota. Przechodził nią szlak handlowy z Pragi przez Wrocław nad Bałtyk.

Ruiny na początku XIX w.
Ruiny zamku Homole w Zielone Ludowe na początku XIX w.

punktor 1350 r. - pierwsza wspomnienie o zamku w dokumentach, jego właścicielem był Tyczko Panewicz (von Pannwitz). Panewiczom udało się zgromadzić spory majątek, przejęli więc okoliczne miejscowości i stąd powstało określenie Państewko Homolskie. Przechodziło ono w całości w ręce kolejnych rodów do końca XVI wieku
punktor 1366 r.- po raz pierwszy wymieniona jest nazwa zamku - Landfrede
punktor 1392 r. - po Panowicach właścicielem zamku został Dietrich von Janowicz (von Janowitz), pan na zamku w czeskim Nachodzie
punktor 1403 r. - w zachowanym dokumencie dotyczącym fundacji w kościele w Dusznikach, zamek jest już nazywany Homole
ozdoba
Ulubiona twierdza husytów
Zamek Homole był główną siedzibą husytów na ziemi kłodzkiej. Mimo że okoliczni mieszkańcy nękani przez okrutnych Czechów wynajmowali wojsko, które zdobywało zamek, to i tak powracał on wkrótce do przedstawicieli tego ruchu, którzy upodobali sobie warownię na niedostępnym wzgórzu, w malowniczym sudeckim krajobrazie. Husyci z Homola atakowali m.in. klasztor cystersów w Kamieńcu Ząbkowickim, zdobyli zamek w Niemczy, gdzie utworzyli kolejną bazę do najazdów na śląskie miasta. W 1433 r. Jan Kolda i Mikołaj Trczka z Homola najechali czeski Chocen zabijając 70 mieszczan.
Tak ważnego miejsca jak Homole nie mógł pominąć Andrzej Sapkowski w swej Trylogii Husyckiej, wspomina o nim w tomie "Narrenturm".

punktor 1415 r. - właścicielem został rycerz Bocek von Kunstadt
punktor 1427 r. - za 1000 kup groszy praskich, warownię kupił czeski rycerz Mikołaj Trczka (Mikuláš Trčka) z Lipy
punktor 1428 r. - skrajne skrzydło husytów - taboryci najechali na Śląsk. Homole zostało zdobyte, czy też przekazane (bo Trczka sam był taborytem) Piotrowi (Petrowi) z Wolfiny zwanemu Polakiem, który zajmował go przez ok. 6 lat. Jako że zamek nie ucierpiał w walce, stał się bazą wypadową husytów. W tym czasie spora część miejscowej ludności, zapewne przerażona rozpętanym terrorem, przeszła na husytyzm
punktor 1433 r. - miasta śląskie zorganizowały wyprawę mająca na celu odbicie zamku. Zakończyła się ona pełnym sukcesem. Piotr Polak został wzięty do niewoli. Spokój jednak nie zapanował, bo wkrótce warownię znowu przejął taboryta Jan Kolda z Žampachu
punktor ok. 1444 r. - zamek Homole przeszedł ręce kolejnego husyty Hynko Krusziny z Lichtenburga, który wykorzystując zamieszanie wojenne zaczął powiększać swoje posiadanie na Ziemi Kłodzkiej
punktor 1454 r. - następnym właścicielem został Jerzy z Podiebradu. 4 lata później mianowano go królem Czech. Burgrabią zamku mianował Václava Holý
punktor 1477 r. - warownię otrzymał w lenno od syna Jerzego - Henryka rycerz Hildebrand Kauffung
punktor pocz. XVI w. - kolejny Kauffung - Zygmunt, zszedł na zbójecką drogę. Podobno tak zastraszył okoliczną ludność, że chłopi obawiając się wychodzić z domu za dnia, pracowali na polach w nocy. Dopiero wojsko cesarskie (tron Czech przekazano Habsburgom) zakończyło zbójecki proceder Kauffunga, kiedy to w 1534 r. schwytano go i ścięto głowę w Wiedniu
punktor 1520 r. - zamek Homole kupił hrabia kłodzki Ulryk von Hardegg
punktor 1540 r. - następnie odkupił go Jerzy Zeidlitz, a rok później Johann von Pernstein, po którym Homole odziedziczył jego syn Vratislav von Pernstein
punktor 1549 r. - kolejnym właścicielem zamku i jak całego hrabstwa kłodzkiego został Ernst von Bayern Wittelsbach. Majątek szybko przekazał swojemu synowi Eustachiuszowi, który został nobilitowany przez cesarza Karola V i mógł od tego czasu zwać się Eustach von Landfried (Landfried - inna nazwa Homola). Był on ostatnim użytkownikiem zamku, przeniósł się do dworu w Dusznikach, a opuszczona budowla popadała w ruinę
punktor 1561 r. - cesarz Ferdynand I kupił zamek wraz za całą okolicą
punktor 1595 r. - całość została następnie wykupiona od cesarza przez miasto Duszniki za 10 000 talarów. Zamek był już w całkowitej ruinie
punktor 1788 r. - z inicjatywy dusznickiego urzędnika skarbowego nieopodal ruin homolskich wybudowano letni domek i pustelnię oraz doprowadzono do nich drogę z uzdrowiska
punktor 1810 r. - na wzgórzu Gomoła przeprowadzono pierwsze prace wykopaliskowe. Odkryte korytarze i pomieszczenia podziemne zasypano. Hipotetycznie uznano, że zabudowa zamku rozpoczynała się do 8 m poniżej ówczesnego poziomu gruntu
punktor 1962 r. - na terenie zamku Homole rozpoczęto prace archeologiczne, które doprowadziły do odkrycia pod murem obwodowym sklepionej komnaty. Znaleziono w niej XIII-wieczną ceramikę
punktor 2020 r. - Lasy Państwowe wykonały drewnianą ścieżkę do ruin. Ma ona chronić przed wydeptywaniem rzadkich górskich roślin. Okolica posiada bowiem specyficzne podłoże bogate w wapń. Dzięki temu spotkać tu można rzadkie gatunki roślin chronionych jak storczyk, róża kłodzka, arnika górska, zimowit, goryczuszka.


Stara litografia z zamkiem
Litografia z zamkiem Homole z 1739 r., w tle Duszniki Zdrój




Legendy i podania

Powrót na górę strony

Legenda mówi, że kiedyś w zamku Homole mieszkał starszy już rycerz z młodą i piękną żona. Pewnego dnia odwiedził go inny rycerz, z którym razem polowali. Przybysz z miejsca zakochał się w żonie gospodarza i jak się okazało podczas tajnej schadzki, z wzajemnością. Gdy jednego wieczoru, po uraczeniu się sporą ilością miodu stary rycerz zasnął, zerwał się mocny wiatr, który strącił wiszący na ścianie sztylet. Do lśniącego w blasku księżyca ostrza kochankowie zbliżyli się prawie równocześnie. Pierwsza była kobieta i to ona dokonała zbrodni. Wkrótce potem odbył się ślub, jednak młoda para nie była szczęśliwa. Dręczyły ich wyrzuty sumienia, więc trwonili majątek zabitego na uczty, poza tym rycerzowi żona zaczęła się nudzić. Nie chcąc stracić pozyskanego majątku znowu sięgnął po sztylet i zadźgał nim swą piękną żonę. Kolejna zbrodnia znacznie pogorszyła stan psychiczny rycerza, który zaczął napadać na kupców biorąc w niewolę kobiety i dzieci. Zamek stał się siedzibą rozbójników. Podobno co roku w obu dniach, w których popełniono zbrodnie, o północy można zobaczyć postać pięknej kobiety, która kroczy ścieżką ku ruinom zamkowym.

Podobno pewnego razu na Białą Damę natknął się ubogi drwal. Zjawa błagała go, by zdjął z niej czar. A możliwe to było tylko raz na sto lat przez siedem dni w roku. Zjawa rzekła, że ukaże się jutro w tym samym miejscu i o tej samej porze w postaci ohydnej żmii z pękiem kluczy w pysku. Drwal nie powinien się lękać, bo nie będzie mogła mu zrobić nic złego. Zabicie gada i odebranie kluczy spowoduje uwolnienie od czaru. Drwal zgodził się spełnić jej prośbę, niestety, gdy następnej nocy ujrzał paskudną żmiję, przestraszył się i uciekł. Minęły kolejne lata tułaczki duszy po ziemskim padole. Tym razem zjawił się człowiek odważny, który ciosem sztyletu zabił gada i wyjął mu z pyska klucze. Ciało żmii rozpadło się w proch, z którego następnie uleciał biały ptak - wolna dusza. Cudowne klucze otworzyły drogę do wnętrza podziemnego skarbca. Człowiek ów zabrał tyle klejnotów, ile mógł, obiecując sobie, że wróci po więcej. Niestety, zgubił czarodziejski pęk i nie znalazł już nigdy drogi powrotnej. Skarby nie przepadły jednak bezpowrotnie. Aby się do nich dostać, trzeba tylko odnaleźć sztylet porzucony gdzieś na zboczach Gomoły. Ten sam, który posłużył dwa razy do zgładzenia jednego z małżonków. Przemieni się on wtedy w klucz i otworzy drogę do zamkowego skarbca...


Panorama Dusznik z zamkiem Homole
Panorama miasta Duszniki Zdrój F. B. Wernera z około 1750 roku. Zamek Homole po prawej na górze


Informacje praktyczne


ADRES I KONTAKT
punktorbrak

CZAS
punktor Z przystanku PKS na szczyt wzgórza zamkowego idzie się ok. 30 minut. Samochodem można podjechać trochę bliżej, ale pod samo wzgórze jest zakaz wjazdu, trzeba więc podejść ok. 0,4 km. Oglądnięcie ruin zamku i zapoznanie się z tablicami informacyjnymi zajmuje ok. 15 minut.

WSTĘP
punktor Wolny.



Położenie i dojazd


Południowa cześć woj. dolnośląskiego. 7 km na wschód od Lewina Kłodzkiego, 25 km na zachód od Kłodzka. Zobacz na mapie.
Obecnie nie ma już wejścia od strony głównej drogi, lecz wytyczono oficjalną ścieżkę z drogi bocznej, po kładce od strony łąk i stawów. Jadąc z Kłodzka należy wypatrywać przystanku Zielone Ludowe i tabliczek z małym tekstem kierującym do ruin po prawej stronie, bezpośrednio przed Lewinem Kłodzkim.

GPS
Współrzędne geograficzne:

Otwórz w:  Google Maps,  Bing Maps,  Openstreet Maps
format D (stopnie):   N50.40154526° E16.34634909°  
format DM (stopnie, minuty):   50° 24.0927156'N 16° 20.7809454'E
format DMS (stopnie, minuty, sekundy):   50° 24' 05.56''N 16° 20' 46.86''E 



Bibliografia



punktor Chorowska Małgorzata - Rezydencje średniowieczne na Śląsku. Zamki, pałace, wieże mieszkalne
punktor Guerquin Bohdan - Zamki w Polsce
punktor Guerquin Bohdan - Zamki śląskie
punktor Janczak Julian - Legendy zamków śląskich
punktor Kajzer Leszek, Kołodziejski Stanisław, Salm Jan - Leksykon zamków w Polsce
punktor Lamparska Joanna - Sudety Środkowe
punktor Mazurska Teresa, Rachwalski Eugeniusz, Załęski Jerzy - Zamki Dolnego Śląska

Rycina z zamkiem z 1820 r.
Zamek Homole na rycinie F. Rosmäslera z ok. 1820 r.


Galeria zdjęć


Klikając w zdjęcie otrzymasz jego powiększenie w nowym oknie. Okno to można zamknąć kliknięciem w dowolny punkt POZA zdjęciem.

Zielone Ludowe - Szczyt Gomoli po rewitalizacji Zielone Ludowe - Resztki wieży w otoczeniu drewnianej kładki Zielone Ludowe - Ruiny baszty Zielone Ludowe - Wnętrze zrujnowanej baszty Zielone Ludowe - Największy fragment murów obwodowych za nowym ogrodzeniem Zielone Ludowe - Kładka pod Gomolą prowadząca do ruin Zielone Ludowe - Bukowy Staw pod Gomolą, obecnie zarośnięty Zielone Ludowe - Schody prowadzące do ruin zamku Homole Zielone Ludowe - Tak wygląda ścieżka do ruin powyżej schodów Zielone Ludowe - Wzgórze Gomola z oddali
Zdjęcia wykonane: latem 2022

Zielone Ludowe - Widok na wzgórze Gomola, od tej strony nie wydaje się zbyt wysokie... Zielone Ludowe - Po wyjściu na szczyt widać fragment muru obwodowego Zielone Ludowe - Wieża z boku Zielone Ludowe - Wieża Zielone Ludowe - Wieża Zielone Ludowe - Resztki murów obwodowych w ziemi, dalej także fragment murów Zielone Ludowe - Widok na mur obwodowy z dołu Zielone Ludowe - Widok na wieże z dołu od strony stawu Zielone Ludowe - Widok na okolicę zamku i staw Zielone Ludowe - Podnóże wzgórza zamkowego od strony szosy
Zdjęcia wykonane: wiosną 2002


Filmy wideo


Nadleśnictwo Zdroje - Ruiny Zamku Homole



Noclegi


punktor Lewin Kłodzki - "Marysieńka", ul. Wodna 3, tel. (074) 869 85 19, gsm 603 051 564
punktor Lewin Kłodzki - OW "Nad basenem", ul. Górska 1, tel./fax (074) 869 86 29
punktor Duszniki Zdrój - Baza Noclegowo -Turyst. Traper, ul. Zdrojowa 42, tel. (074) 866 94 57

Proponujemy wyszukanie noclegu w opisywanej miejscowości lub jej okolicy w serwisach noclegowych. Oferty cenowe online są zwykle atrakcyjniejsze niż rezerwacje telefoniczne!


oferta noclegowa 1       

Miniforum

Powrót na górę

Zapraszam do przesyłania swoich wypowiedzi i komentarzy odnośnie opisywanego zamku. Ukazują się one na stronie od razu po wpisaniu do formularza.

Ostatnie wpisy

  • Re: Pozostalosci budynkow w okolicy ruin zamku Homole       Autor:  Lukas      Data:  2016-07-07 17:12:45
    Też widziałem ruiny tych zabudowań. Było to jakieś 20 lat temu.
  • Re: Re: poszukiwania       Autor:  alo      Data:  2014-04-13 19:21:14
    czy można znaleźć okolica mocno przeszukana chodź nie ukrywam ,że pewno tak
  • Re: odbudować wieżę(zrekonstruować)       Autor:  eksplorator      Data:  2014-04-13 19:16:43
    wieżę powiadasz odbudować,powiem ,że to nie takie proste,sama wycinka drzew pozwolenia, kasa. Odbudowa też nie jest prosta bo nie wiadomo jak wyglądała można przejrzeć budowle z podobnej epoki i na podstawie coś pomyśleć ale i tu nasuwa się pytanie czy ktoś taki jak konserwator zabytków wyrazi zgodę bo jak sami wiemy zabytki niszczeją a jak coś zaczyna się dziać z nimi pozytywnego nagle nie wolno straszenie karami itp trzeci aspekt tej sprawy to grunt na którym znajduje się ów zamek gmina czy miasto też dole by zapewne chciało sprzedawać bilety ktoś powie to nie realne i nie opłacalne .Więc proszę mi wierzyć że wyszliśmy z taka inicjatywą kiedyś odbudowy powołaliśmy do życia nawet pewne stowarzyszenie i powiem że nauczyło mnie to czegoś a mianowicie jaka kol wiek odbudowa nie ma sensu niestety w takim a nie innym kraju żyjemy gdzie wszystko opiera się na pieniądzach w własnym ego .Pozdrawiam miłego zwiedzania





Powót do strony startowej
Powrót do strony startowej

(c) 2001-2024 bd - Kontakt - Polityka Prywatności
Wszelkie prawa do własnych zdjęć i tekstów zastrzeżone, nie mogą być one wykorzystywane bez mojej zgody. Nie udzielam pozwolenia na kopiowanie opisów.