Maleszowa

Gotycki zamek rycerski, później rozbudowany

To jedno z dziwniejszych miejsc, które dotychczas odwiedziłem.

Piękna Franciszka Z rezydencją w Maleszowej związana była Franciszka Krasińska, od 1760 roku żona Karola Wettina, jednego z ulubionych dzieci króla Augusta III Wettina (posiadał on bardzo liczne potomstwo). W pewnym okresie August starał się dla niego o koronę polską po swojej śmierci, mimo że Karol nie był najstarszym synem. Mało realistyczne plany zakładały nawet zdobycie przez niego, dzięki odpowiedniemu ożenkowi, tronu cesarskiego. Karol jednak w tajemnicy poślubił słynąca ze swej urody Franciszkę, przekreślając dalekosiężne plany. Wszyscy bali się zakomunikować o tym fakcie królowi, który był wtedy bardzo chory. Monarcha zmarł ponad 2 lata później, podobno nie dowiedziawszy się prawdy, a małżeństwo Karola i Franciszki zostało zaakceptowane przez Wettinów dopiero w 1775 r. Towarzyszem zabaw Franciszki był Kazimierz Pułaski. Jako dziecko często przebywał w Maleszowej i rezydencji jej ojca Stanisława Krasińskiego, późniejszego generała wojsk koronnych. Jak łatwo się domyślać bohater polskich i amerykańskich walk o niepodległość, w młodości był w niej mocno zakochany, ale jako drobny szlachcic nie mógł nawet myśleć o zaakceptowaniu przez rodziców Franciszki.

Maleszowa naniesiona jest na niektóre mapy zamków, ze względu na ruiny rezydencji Krasickich uznawanej czasem za zamek, a czasem za pałac. Patrząc na ruiny w Maleszowej dzisiaj, raczej trudno zauważyć jakieś cechy obiektu obronnego. Położenie jest nizinne bez śladów fortyfikacji. Ze skąpych informacji w ogólnodostępnej literaturze wynika jednak, iż obiekt przypominał ufortyfikowane pałace w Kielcach i Podzamczu Piekoszowskim. Miał aż 4 kondygnacje i 4 narożne baszty, a otoczony był nawodnioną fosą ze zwodzonym mostem. Zachowane mury zbudowane są z cegły i kamienia, które notabene można też dostrzec na pobliskiej rozwalonej chałupie (mieszkańcy wsi chyba nie oszczędzali zamku). Do całkowicie zrujnowanego skrzydła przylega budynek w nieco lepszym stanie (ma dach), ale czy był wolno stojącym budynkiem czy częścią zamku tego nie wiem. Widać tu też zamknięte wejście do piwnic.
Zastanawiający jest brak informacji o zarośniętej wyspie znajdującej się tuż przy ruinach. Nasyp ten, do niedawna jeszcze oblany wodą, dziś otoczony już tylko straszliwym błotem, od razu wzbudza podejrzenia i faktycznie jeden z członków ekipy budowlanej, która pracuje na miejscu powiedział, iż stał tu o wiele wcześniejszy zamek! Wydaje się więc, że pierwotny zamek w Maleszowej stał właśnie tam, a dopiero w XVII wieku nie mogąc pomieścić wytwornej rezydencji na małym kopcu, zbudowano nowy zamek.
Cały teren został niedawno kupiony przez prywatnego właściciela i rezydencja maleszowska pod okiem konserwatora zabytków jest rekonstruowana. Prace dotknęły także jej otoczenia, stąd spuszczenie wody z fosy przy starym zamku, które - jak mi się wydaje - miało na celu wzmocnienie jej koryta, a następnie przywrócenie dawnego wyglądu. Niespodzianką było to, iż na wyspie do dzisiaj zachował się niewielki fragment muru oraz pomieszczenia piwniczne, których jest aż cztery. Wejścia do nich zabezpieczone są drewnianymi belkami. Cały teren posiada charakterystyczne pofałdowanie. To wszystko potwierdza tezę o istnieniu tu starszego założenia obronnego. Z jakiegoś powodu jednak zamek w Maleszowej powszechnie datuje się na XVII wiek i zapomina o resztkach murów na wyspie...

Opis zamku w Dzienniku Franciszki Krasińskiej "Niektórzy mówią, że nasz zamek o czterech piętrach, z czterema narożnikami, otoczony rowem pełnym wody, z mostem zwodzonym, w kraju skalistym i wśród lasów położony, jest nader smutny; ja tego bynajmniej nie doświadczam; mnie tak na świecie wesoło, że bym chętnie cały dzień skacząc śpiewała. Słyszę Państwa mówiących nieraz, że im nie dosyć wygodnie; w samej rzeczy, jest cztery piętra w naszym zamku, na każdym sala, sześć pokojów i cztery gabinety w narożnikach; jednak ponieważ nas jest bardzo wiele, nie możemy wszyscy i ze wszystkim na jednym piętrze się mieścić: na innym jadamy, na innym się bawiemy, a my, panny, aż na trzecim mieszkamy. Państwo oboje już niemłodzi, przykro im tak co dzień wchodzić i schodzić, ale mnie te wschody niezmiernie bawią; kiedy jeszcze rogówki nie mam, to często, jak się uchwycę poręczy, w mgnieniu oka jestem na dole, nie dotknąwszy nogą ziemi. Pomimo tego, że goście często w ciasnocie mieścić się muszą, bywa ich bardzo wiele, i nie wiem, czy byśmy w wielkich gmachach lepiej bawić się mogli, czyby maleszowski zamek, choćby trzy razy był większy, mógł być świetniejszy. Tak w nim huczno, dworno i okazale, że go sąsiedzi małym Paryżem zowią. "