ZamkoMania - Polskie zamki i dwory obronne (zamkomania.pl) ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() | ||||||||||||||||||||||||||
Możesz ocenić: Maleszowa (woj. świętokrzyskie) - Średniowieczny zamek rycerski, później rozbudowany
Przy ruinach znajdował się też zarośnięty nasyp, o którym lata temu nikt nie wspominał. Podczas odwiedzin otoczony był straszliwym błotem i koparkami, ale widać było iż do niedawna jeszcze musiała tu stać woda lub mokradła. Jeden z członków ekipy budowlanej, która pracowała na miejscu powiedział, że na tej wyspie stał o wiele wcześniejszy zamek, niż te widoczne ruiny. Mimo błota udało mi się tam dostać i zobaczyć kilka pozostałości tego zamku, zapewne siedziby Maleszowskich i Krasińskich. Faktycznie na wyspie do dzisiaj zachował się niewielki fragment muru oraz cztery pomieszczenia piwniczne, w tym sklepione kolebkowe z lunetami. Wejścia do nich zabezpieczono drewnianymi belkami. Obszar wyspy posiada charakterystyczne pofałdowanie. Wyspa zamkowa jest jednak niewielka i niemożliwym wydawało się, aby w takiej postaci mogła pomieścić rezydencję na miarę Kielc czy Podzamcza Piekoszowskiego, nawet w znacznie skromniejszej wersji. Wskazywało to na istnienie w Maleszowej dwóch budowli - starej na wyspie i nowszej obok niej. Dopiero wiele lat później ukazały się pierwsze wiarygodne informacje na temat zamku Maleszowa, choć jego dokładne dzieje nadal są okryte mgłą. Była tylko jedna budowla, która jakoś mieściła się na wyspie i potrafiła wzbudzała zachwyty jej mieszkańców i gości. Być może powierzchnia wyspy uległa z czasem zmniejszeniu. Zachowane ruiny poza wyspą okazały się być pierwotną stajnią i wozownią, zamienioną z czasem na oranżerią i ananasarnię. Budynek w lepszym stanie to oficyna, traktowana później jako dwór. Na zachód od założenia, za odnowionym folwarkiem i drogą, stoi kolejny zagadkowy budynek nazywany "lamusem". Dziś to zwykły dom mieszkalny, ale ze starymi piwnicami i murami, wpisany do rejestru zabytków. Podobnie jak reszta zabudowy na terenie Maleszowa jest on datowany na XVIII/XIX wiek. Jedynie piwnice na wyspie na XVII stulecie. Cały teren rezydencji maleszowskiej został na początku tego wieku kupiony przez prywatnego właściciela, natrafiłem więc na początki jej adaptacji na hotel, dom weselny i centrum konferencyjne. Nie mają one jednak wiele wspólnego z dawnym zamkiem. Nowa zabudowa położona jest po stronie zachodniej, na terenie dawnych budynków folwarcznych jak stodoła czy spichlerz. Uporządkowano za to zabytkowe otoczenie, stąd spuszczenie wody z fosy otaczającej wyspę zamkową. Na wyspę prowadzi mostek i powstała też druga, mniejsza wysepka. Zamek funkcjonował jeszcze w połowie XVIII wieku, potoczony stawami i ogrodami, co widać na starej mapie poniżej, ale musiał to być już schyłek świetności rezydencji, bo jej właściciele w latach 90-tych tego stulecia zamieszkali w pałacu Tarnoskała w pobliskich Piotrkowicach, pozostawiając Maleszową z dobrze prosperującym folwarkiem jego zarządcy. Koniec wspaniałego niegdyś zamku - pałacu był więc smutny - domem mieszkalnym stała się dawna oficyna, a z budowli na wyspie pozyskiwano budulec dla budynków gospodarczych, w tym również tych które przetrwały do dziś. W użyciu jest nazwa "Żurawie Gniazdo", która nie dotyczy zamku, lecz samej wyspy na stawie zarośniętej wysokimi starymi drzewami. Określenie to musiało powstać już po zniszczeniu budowli. Dziś przejął je ośrodek w folwarku.
![]() Fragment austriackiej mapy z Maleszowem i zamkiem w XVIII wieku. Dobrze widać wyspę z budynkiem (1), ogrody (5), stawy. Pozostała zabudowa słabo czytelna, stajnie i wozownia to prawdopodobnie nr 2, oficyna nr 3, lamus nr 4.
Kiedy powstał pierwotny zamek w Maleszowej nie wiadomo. Drewniana siedziba mogła stać tu już w XIV wieku.
Pierwszym znanym właścicielem wsi (zwanej wtedy
Maleszowem) z nadania króla Kazimierza Wielkiego w roku 1365 był rycerz Wierzbięta z Maleszowa herbu Gryf. Następnie w dokumentach wymieniani są kolejno Jan z Maleszowa i Jarosław z Maleszowa. Ok. 1414 roku Maleszowscy sprzedali majątek rodowy swoim krewnym Zborzęńskim herbu Łabędź. W 1455 roku Dersław Zborzeński sprzedał Maleszów Andrzejowi z Goździkowa herbu Łabędź. W 1508 r. wieś powraca do Gryfitów, właścicielem jest Stanisław Maleszowski herbu Gryf lub jego ojciec. W 1540 r. panem wsi pisanej już Maleszowa jest na pewno Stanisław Maleszowski i wzmiankowano tutejszy dwór. Był to zapewne pierwszy murowany dwór obronny na wyspie. Anna Maleszowska, córka Stanisława wyszła za Jana Gałeckiego h. Junosza. Ten, wiano żony sprzedał w 1576 r. Stanisławowi Krasińskiemu herbu Korwin (Ślepowron) piastującego wiele znaczących urzędów jak: wojewoda płocki, kasztelan ciechanowski, kasztelan sierpecki, kasztelan podlaski, kasztelan płocki, członek Trybunału Skarbowego Koronnego. Jego potomkowie przez blisko 200 lat mieszkali w Maleszowej. Pierwszym był syn Stanisława - Gabriel. On zapewne rozbudował dwór obronny w zamek w 1629 roku. Taka data znajduje się na ocalałej, choć zniszczonej, tablicy pamiątkowej. Pod datą 1759 w kronikach kościelnych pojawia się wzmianka o kaplicy w zamku maleszowskim. Pobłogosławiony w niej został związek małżeński starosty radomskiego Michała Świdzińskiego z Barbarą Krasińską. W tym okresie siostra Barbary i Franciszki Krasińskiej - Maria, wniosła Maleszową w wianie Joachimowi Tarnowskiemu z Dzikowa. Przeprowadził on zmiany w rezydencji w kierunku maksymalizacji zysków z nowoczesnego folwarku, rozwinął uprawy (m.in. ananasów) i hodowlę. Istniejące budynki przebudował, albo postawił od nowa i nadał im styl klasycystyczny. Długo tu jednak z małżonką nie mieszkał, po śmierci dziecka wyprowadzili się w 1788 roku na stałe do pałacu w sąsiednich Piotrkowicach. Nieużytkowana rezydencja popadła w ruinę, więc rozebrano ją na budulec potrzebny pod nowe budynki folwarczne. Z czasem jednak folwark też podupadł do czego przyczyniły się carskie represje. Majątek maleszowski po 1857 roku został zlicytowany i rozdrobniony. W roku 1873 budowla na wyspie jest już nazywana "kupą gruzu", "szczątki murów z czterema piwnicami". W dobrym stanie był utrzymywany tylko ogród. W czasie II wojny św. obszar zamkowy zajęli niemieccy okupanci. Po wojnie w oficynie funkcjonowała szkoła i siedziba ZHP. Folwark został oddany PGR-owi. Prywatny inwestor pojawił się w Maleszowej po 2001 roku. Powstał ośrodek wypoczynkowy, konferencyjny, weselny. Właściciel bardzo oszczędnie pisze o swoim biznesie i planach w Internecie czy serwisach społecznościowych.
W XIX stuleciu wierzono, że piwnice na Żurawim gnieździe kryją skarby magnackiej rodu Krasińskich. Gazeta Kielecka z 1873 roku pisze, iż miejscowy ogrodnik był świadkiem znalezienia siodła wysadzanego drogimi kamieniami ze złotymi strzemionami. Później przeszukiwano jeszcze kilkukrotnie podziemia, ale nic nie odkryto, poza kamieniem z napisem "są pieniądze, ale nie dla ciebie".
![]() Zdjęcie z lotniczego skanowania laserowego terenu zamkowego w Maleszowej. A - stary zamek na wyspie, B - być może zarys dawnych rozmiarów wyspy(?), C - zrujnowana oranżeria, D - oficyna-dwór, E - folwark, dziś hotel, F - lamus
ADRES I KONTAKT
![]()
tel. +48 794 440 400
![]() CZAS ![]() WSTĘP ![]()
Centralna cześć woj. świętokrzyskiego. 25 km na południe od Kielc. 7 km na północ od Chmielnika. Zobacz na mapie.
Ruiny położone są przy samej drodze, po prawej stronie, jadąc od strony Kielc. ![]() Współrzędne geograficzne: Otwórz w: Google Maps, Bing Maps, Openstreet Maps format D (stopnie): N50.68230556°, E20.71603056° format DM (stopnie, minuty): 50° 40.9383336'N, 20° 42.9618336'E format DMS (stopnie, minuty, sekundy): 50° 40' 56.30''N, 20° 42' 57.71''E
![]() ![]()
Klikając w zdjęcie otrzymasz jego powiększenie w nowym oknie. Okno to można zamknąć kliknięciem w dowolny punkt POZA zdjęciem.
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]()
Proponujemy wyszukanie noclegu w opisywanej miejscowości lub jej okolicy w serwisach noclegowych.
Oferty cenowe online są zwykle atrakcyjniejsze niż rezerwacje telefoniczne!
Zapraszam do przesyłania swoich wypowiedzi i komentarzy odnośnie opisywanego zamku. Ukazują się one na stronie od razu po wpisaniu do formularza. Ostatnie wpisy
![]() Powrót do strony startowej
(c) 2001-2023 bd - Kontakt - Polityka Prywatności
Wszelkie prawa do własnych zdjęć i tekstów zastrzeżone, nie mogą być one wykorzystywane bez mojej zgody. Nie udzielam pozwolenia na kopiowanie opisów. |
ZamkoMania.pl to prywatny, niezależny serwis. Pozwalając na wyświetlenie paru nienarzucających się reklam wspierasz jego dalsze funkcjonowanie.
Dlatego prosimy o wyłączenie blokowania reklam na tej stronie (instrukcja jak to zrobić w: AdBlock, Adblock Plus, Ghostery, uBlock Origin).
Odśwież stronę