Morsko

Średniowieczny zamek Bąkowiec

Nie wiadomo kto i kiedy wzniósł zamek Bąkowiec. Przyjmuje się, że powstał w XIV wieku, a za fundatorów można uznać rycerzy Morskich herbu Topór (Władysław Łokietek odebrał im wieś Morsko w 1327 za rozbójnictwo, ale nie wiadomo czy stał już wtedy zamek), króla Kazimierza Wielkiego, Koziegłowskich herbu Lis lub księcia Władysława Opolczyka. Pewne jest, iż Opolczyk dzierżył Bąkowiec od roku 1370 do 1390, kiedy to przekazał go swojemu zaufanemu stronnikowi - rycerzowi ze Śląska Mikołajowi Strzale. Początkowo była to niewielka strażnica na skale, jakich w okolicy było wiele.
W 1389 roku wspominany jest kapelan zamkowy i jest to pierwsza wzmianka o zamku Bąkowiec. W 1391 roku zamek został zdobyty przez wojska Władysława Jagiełły. Król rozpoczął w ten sposób rozprawę z wrogim księciem Opolczykiem. W 1392 roku, wraz z kresem panowania Opolczyka, pojawił się nowy właściciel Piotr z Marcinowic, Jakubowic i Lgotki, późniejszy komornik ziemski i podsędek ziemski krakowski. W latach 1413-34 panem na Bąkowcu został Jan z Sieciechowic, który otrzymał go w wianie wraz z ręką Heleny - córki wspomnianego Piotra. Funkcję burgrabiego zamku powierzył na pewien czas rycerzowi o imieniu Piotr herbu Lis (1418-22).
W 1424 r. Jan i Helena próbowali sprzedać Bąkowiec Krystynowi II z Koziegłów (kasztelanowi sądeckiemu). Mimo notki w księgach ziemskich o tej transakcji, raczej nie doszła ona do skutku, bo w 1434 roku małżonkowie ponownie sprzedali zamek wraz z przynależnym dobrami (3 i pól wsi + karczma) Mikołajowi Morawcowi z Konaszówki za 500 grzywien i konia wartego 100 grzywien.
Od 1435 dobra z zamkiem Bąkowiec przejął oficjalnie Krystyn II z Koziegłów, a potem jego syn Jan młodszy z Giebułtowa. Z powodu niepełnoletności Jana, jego krewny i opiekun - sam bp Oleśnicki - w 1442 r. przekazał zamek w dzierżawę na 4 lata Hińczy z Pilawy. Giebułtowcy władali Bąkowcem z przerwami do 1692 roku. M.in. w 1601 roku zmarł po ciężkiej chorobie Jan Giebułtowski piszący się na Bąkowcu, waleczny żołnierz znany z wieloletnich walk z Turkami na Podolu, dwukrotnie z Moskalami pod Stefanem Batorym i z wojskami cesarskimi arcyksięcia Maksymiliana pod Byczyną.
W nieznanych okolicznościach warownia na kilkadziesiąt lat przechodziła do innych rodów. Na przełomie XV i XVI w. do Włodków, ok. 1530 r. do Zborowskich. Nie wiadomo jakie był etapy powstawania zamku. Rozbudowę strażnicy zazwyczaj przypisuje się Włodkom, ale nie jest to potwierdzone. Wiadomo, że w XVII wieku była już w bardzo złym stanie.
Po Giebułtowskich Bąkowiec kupili Brzescy, a w 1768 r. Adam Heppen. W XIX i XX wieku właścicielami są kolejni Heppenowie, Kietlińscy i Kurkowie.
W XX wieku zabytek miał nieszczęście stać się przedmiotem osobliwych zabiegów budowlanych. Najpierw w 1927 r. kupił go architekt Witold Czeczott, któremu kilka lat później zachciało się wybudować na skale od strony południowej budynek - kamienicę z materiału pozyskanego z oryginalnych murów. W wojnie teren zamku wciąż należał do Czeczottów. Dopiero 1966 roku wdowa po Witoldzie przekazała go na rzecz Skarbu Państwa. Po 1967 roku teren przejęły Zabrzańskie Zakłady Naprawcze Przemysłu Węglowego i przekształciły w ośrodek wypoczynkowy. U stóp skały dostawiły podłużny kamienny budynek mieszczący szatnię i stołówkę, oraz nieco dalej kawiarnię z tarasem. Na miejscu dawnego majdanu gospodarczego i baszty bramnej powstał wyciąg narciarski. Administracyjnie ruiny zostały włączono do wsi Skarżyce, która została potem wchłonięta przez Zawiercie.
W 1961 roku miały miejsce prace zabezpieczające ruiny, podwyższono wtedy nieco mury. W 1975 r. zamek przyłączono do wsi Morsko.
Obecnie zamek Bąkowiec nadal leży na terenie ośrodka wypoczynkowego pod nazwą Ośrodek Rekreacyjny "Morsko Plus", będącego od 1999 roku prywatna własnością firmy z Dąbrowy Górniczej, najpierw KEM Sp. z o.o., a od 2014 r. Morsko Plus Sp. z o.o. Po 2015 roku usunięto część powojennych budynków. W 2020 r. cały ośrodek został wystawiony na sprzedaż za 18 mln zł.

Legendy mówią o skarbie pozostawionym w zamku Bąkowiec przez bogatego pana, który wyruszył na wojnę i nigdy nie powrócił, zostawiając swój majątek ukryty gdzieś na terenie warowni.

Inna legenda opowiada o rycerzu z Morska, który uwięził swoją córkę w lochu zamkowym, gdy ta zakochała się w ubogim chłopaku. Córka zmarła z głodu a młodzieniec postanowił się zemścić. Pod skałą zwaną Okiennikiem Wielkim zebrał ludzi i zaczął nękać zbójeckimi napadami mieszkańców zamku i okoliczną ludność. Pewnego dnia podczas burzy zaatakował warownię. W jej zdobyciu dopomogły mu pioruny, które nagle zaczęły bić w zamek niszcząc całą zabudowę i zabijając obrońców poza panem zamku. Wywleczono go z ruin i powieszono. Od tego czasu podczas burz w ruinach pojawia się postać wisielca, a jakby z głębi skały dochodzi szloch uwięzionej córki...

ADRES I KONTAKT
Zamek Bąkowiec / Ośrodek Morsko Plus - ul. Zamkowa 70, Morsko

CZAS
Oglądnięcie ruin Bąkowca z zewnątrz zajmuje ok. 15 minut.

WSTĘP
Wolny. Można jedynie obejść skałę z ruinami po wyznaczonej ścieżce.

Centralno pólnocna część Jury Krakowsko-Częstochowska, wschodnia część woj. małopolskiego, 10 km. od Zawiercia w kierunku płn-wsch. Zobacz na mapie Jury lub woj. śląskiego.
Zamek leży de facto poza Morskiem. Po dojechaniu do wsi kierujemy się oznaczoną drogą przez las do Ośrodka Rekreacyjnego (ok. 2 km od wsi)


Współrzędne geograficzne: