Możesz ocenić: Nidzica / warmińsko-mazurskie - Gotycki zamek krzyżacki
Opis
ardzo dobrze zachowana krzyżacka warownia stoi na wzgórzu na wschód od centrum Nidzicy na lewym brzegu Nidy. Obiekt nie był powiązany z ufortyfikowanym miastem,
otaczały go moczary i bagna. Całość zbudowano z cegieł na kamiennej podmurówce, na planie prostokąta o wymiarach 50x34 m. Mury częściowo zdobione są cegłą zendrówką.
Wjazd prowadzi przez przedzamcze z bramą, dwoma budynkami i basteją. Dziś znajduje się tu kasa oraz sklepik z obrazami i rzeźbami, a kiedyś stały stajnie i mieszkała służba. Nie zachowało się drugie mniejsze przedzamcze (widać je na rekonstrukcji), obecnie na jego miejscu rośnie okazały dąb. Brama do zamku właściwego wysunięta jest poza lico muru obwodowego i posiada ozdobny szczyt. Broniła jej niegdyś brona i most zwodzony ponad suchą fosą. Nad bramą znajdowała się kaplica zamkowa, a w pobliskich komnatach mieszkał wójt i kapelan. Po obu stronach bramy stoją dwie potężne kwadratowe wieże o pięciu kondygnacjach. W piwnicach pod nimi działało więzienne.
Ferdynand Gregorovius
Zamek został odbudowany w XIX staraniem nidzickiego prawnika Ferdynada Tymoteusza Gregoroviusa. Jego syn również Ferdynad był sławnym niemieckim historykiem i pisarzem, autorem dziejów Rzymu i Aten. Jak sam twierdził, zamek nidzicki miał ogromny wpływ na jego życie: "Szacowny zamek był wielkim czynnikiem w mojej małej historii życia - stąd brał się związek z Zamkiem św. Anioła w Rzymie. Bez tamtych nidzickich wież rycerskich zapewne nie napisałbym historii miasta Rzymu w średniowieczu".
Stykające się z wieżami boczne piętrowe skrzydła służyły na cele gospodarcze oraz na kwatery dla rycerstwa i giermków. Skrzydło zachodnie (czyli naprzeciwko wejścia) również zwieńczone jest ozdobnymi szczytami, był to bowiem główny budynek zakonny. Posiada on dwa piętra (z pierwszym reprezentacyjnym) i piwnice.
Znajduje się tu m.in. druga kaplica i refektarz z zachowanymi freskami z XIV i XV wieku. Wszystkie skrzydła zamkowe poza wschodnim na koronie murów posiadają ganki obronne. Prostokątny dziedziniec zamkowy otoczony jest łączącym wszystkie budynki na poziomie pierwszego piętra, drewnianym gankiem, na który można swobodnie wchodzić. Nie zachowała się tutaj studnia i wieżyczka z klatka schodową w narożniku płd.-wsch.
Zamek warto obejść dookoła, aby zobaczyć wystające z murów wykusze czyli dawne ubikacje, duże gotyckie okna ostrołukowe, strzelnice oraz pozostałości drugiej linii murów z niskimi bastejami. We wnętrzach zajmowanych przez muzeum regionalne prezentowane są wystawy archeologiczne, historyczne i etnograficzne, z oryginalnego wyposażenia niestety nic się nie zachowało. Jest tu także kawiarnia.
Zamek zyskał ostatnio iluminację, warto byłoby więc zobaczyć go nocą, choć w lecie i tak prawie całkowicie zasłaniają go drzewa. Wg mnie zdecydowanie powinno się je przetrzebić...
Przedwojenna pocztówka
Plan
Ufortyfikowane miasto i zamek
Źródło: Leksykon Zamków w Polsce, L. Kajzer, S. Kołodziejski, J. Salm, Arkady 2002
Plan I piętra
Źródło: Zamki krzyżackie w Polsce, M. Haftka, Malbork - Płock 1999
Rekonstrukcja
Rekonstrukcja zamku z XVI wieku autorstwa P. Moszczyńskiego
Źródło: Nidzica - Przewodnik historyczny, L. Ekiert
Historia
ierwotną warownię drewnianą wznieśli Krzyżacy już połowie XIII wieku. Budowę murowanego zamku Neidenburg (Zamek nad Nidą) rozpoczęto w II poł. XIV wieku z inicjatywy wielkiego mistrza Winrycha von Kniprode. Początkowe plany wzniesienia niewielkiego zamku zostały zmienione, postanowiono postawić potężną warownię mającą strzec granicy krzyżacko - mazowieckiej.
Widok miasta i zamku z roku 1684 wg K. Hartknocha
Źródło: Zamki krzyżackie w Polsce, M. Haftka, Malbork - Płock 1999
Zmagania z zakonem
12 lipca 1410 wojska polsko - litewskie zdobyły poraz pierwszy zamek nidzicki. Nie był on broniony, ponieważ cała załoga wraz z prokuratorem wyruszyła do zgrupowania wojsk zakonnych. Król Jagiełło oddał zamek księciu Januszowi Mazowickiemu. Wkrótce jednak Nidzica powróciła do Krzyżaków na mocy pokoju toruńskiego. Podczas kolejnej wojny zwanej głodową, Krzyżacy stawili zacięty opór. Wojska Jagiełły pod jego osobistym dowództwem, oblegały zamek przez 8 dni. 6 sierpnia 1414 r. obrońcy skapitulowali.
Jednak, gdy oddziały polsko - litewskie wyruszyły ku Brodnicy, niespodziewanym atakiem odbił zamek komtur Ostródy Jan von Bichau. W 1454 roku antykrzyżacki Związek Pruski przejął zamek i oddał go w polskie ręce. Obsadzono go zaciężną załogą czeską pod wodzą Jana Koldy z Żampachu, który nie dość że utrzymał warownię do końca wojny trzynastoletniej to jeszcze urządzał zwycięskie wyprawy na Działdowo. Niestety kolejny pokój toruński (1466 r.) przywrócił Nidzicę zakonowi. Ostatnie zmagania polsko - krzyżackie w roku 1520, w Nidzicy nie przyniosły nam już wyraźnego sukcesu militarnego. Miasto zostało zdobyte, ale zamek nie. Krzyżacy sprowadzili spore posiłki, a w oblegających wojskach polskich brakowało piechoty i dział (dominowała nieprzydatna w tym przypadku jazda). Dlatego oblężenie zostało zwinięte, spalono tylko młyn przy zamku. Po ostatecznej klęsce i sekularyzacji zakonu, zamek od 1525 r. stał się siedzibą starosty w Księstwie Pruskim, lenniku Rzeczpospolitej.
I poł. XIV w. - drewniana warownia była siedzibą komornika zakonnego
1359 r. - pierwsza wzmianka w dokumentach o murowanym zamku. Prawdopodobnie był to niewielki obiekt usytuowany na miejscu obecnego przedzamcza
lata 1370-1407 - budowa nowego znacznie większego zamku
1404 r. - poświęcono kaplice zamkową
1409 r. - nidzicka warownia zyskała na znaczeniu i stała się siedzibą krzyżackiego prokuratora
12.07.1410 - przed bitwą pod Grunwaldem zamek na krótko zajęły wojska króla Władysława Jagiełły
1413 - komtur Henryk von Plauen rozbudował zamek
1414 r. - ponowne zajęcie zamku przez wojska polsko-litewskie
1454 r. - dzięki antykrzyżackiej postawie mieszczan , zamek został obsadzony załogą czeską na żołdzie polskim i broniony do końca wojny trzynastoletniej
1466 r. - po drugim pokoju toruńskim zamek stał się siedzibą komtura Wilhelma von Eppingena
1472 r. - na zamku zawarto porozumienie z księciem mazowieckim w sprawie ruchu granicznego. Stronę polską reprezentowali m.in. kasztelan Jan Lipski i marszałek płocki Jakub Golnicki
Okrucieństwo Krzyżaków
Rządy krzyżackie w Nidzicy był bardzo okrutne. Zachowały się skargi mieszczan z poł. XV wiek do polskiego króla. Prokurator rezydujący na zamku - Kynsberger z Niborka za lekkie skaleczenie mieszczanina
kazał uciąć biednemu chłopu obie ręce, a kucharza z pewną sumą pieniędzy powiesił, ponieważ bez żadnych dowodów uznał że ten je ukradł. Natomiast za złorzeczenie zakonowi pewna kobieta i dziewczynka zostały jego wyrokiem utopione.
1488 r. - rozpoczęto budowę nowego podzamcza
1517 r. - rozbudowa przedzamcza. Powstała wtedy zachowana do dzisiaj przy wejściu baszta-basteja
1520 - w czasie ostatniej wojny z zakonem Polakom udało się zdobyć tylko miasto
koniec XVI w. - powstały nowe fortyfikacje od zachodu: mury obwodowe z bastejami oraz drugie przedzamcze, które niestety spłonęło dwa wieki później. Pracami kierował prawdopodobnie architekt z Królewca Błażej Berwart
1655 r. - podczas "potopu" zamek zajęli Szwedzi. Rok później bezskutecznie oblegali go sprzymierzeni z Polakami Tatarzy
1657 r. - odbudowa zamku
17.12.1784 - wielki pożar doprowadził do spalenia części zamku, głównie podzamcza
1812 r. - pobyt wojsk napoleońskich w Nidzicy przyczynił się do poważnej dewastacji zamku
lata 1828–1830 - zrujnowanym zamkiem zainteresował się miejscowy radca prawny Ferdynand Tymoteusz Gregorovius. Odbudował go na sąd i więzienie
1837 r. - na stokach wzgórza zamkowego utworzono park.
1945 - podczas wojny warownia została poważnie zniszczona
18.12.1965 - zamek został odnowiony, odsłonięto też przy nim pomnik króla Jagiełły
Przekrój wschodniego skrzydła zamku
Źródło: Nidzica - Przewodnik historyczny, L. Ekiert
Przedwojenna pocztówka
Wstęp
Płatny 6 zł.
Ponieważ informacje o godzinach otwarcia, a przede wszystkim cenach biletów szybko się dezaktualizują, sprawdź je na stronie oficjalnej opisywanego zamku/dworu: otwórz stronę obiektu
Położenie i dojazd
Północna część woj. warmińsko-mazurskiego. 52 km na południe od Olsztyna, 30 km na północ od Mławy. Zobacz na mapie.
Dojazd pociągiem z 4 kierunków: Warszawa, Olsztyn, Łódź, Działdowo. PKS-em z wielu miast: Gdańska, Warszawy, Elbląga, Olsztyna. Zarośnięte wzgórze, które widać z rynku kryje w sobie mury zamku.
Współrzędne geograficzne:
format D (stopnie): N 53.35967778°, E 20.42903611°
format DM (stopnie, minuty): N 53° 21.5806668', E 20° 25.7421666' format DMS (stopnie, minuty, sekundy): N 53° 21' 34.84'', E 20° 25' 44.53''
Czas
Z rynku miejskiego idzie się niecałe 5 min. Z dworca PKP ok. 15 min. Zwiedzenie wnętrz z przewodnikiem trwa ok. 30 min.
Bibliografia
Czubiel Lucjan - Zamki Warmii i Mazur
Ekiert Ludwik - Nidzica - Przewodnik historyczny
Guerquin Bohdan - Zamki w Polsce
Haftka Mieczysław - Zamki krzyżackie w Polsce. Szkice z dziejów
Jurasz Tomasz - Zamki i ich tajemnice
Kaczyńscy Izabela i Tomasz - Polska - najciekawsze zamki
Kajzer Leszek, Kołodziejski Stanisław, Salm Jan - Leksykon zamków w Polsce
Rogiński Ryszard - Zamki i twierdze w Polsce - historia i legendy
Zdjęcia
Klikając w zdjęcie otrzymasz jego powiększenie w nowym oknie. Okno to można zamknąć kliknięciem w dowolny punkt POZA zdjęciem.
Zdjęcia wykonane: latem 2004
Z lotu ptaka
Widok opisywanego obiektu (lub miejsca na którym stał) z satelity
Proponujemy wyszukanie noclegu w opisywanej miejscowości lub jej okolicy w serwisach noclegowych.
Oferty cenowe online są zwykle atrakcyjniejsze niż rezerwacje telefoniczne!
Miniforum
Zapraszam do przesyłania swoich wypowiedzi i komentarzy odnośnie opisywanego zamku. Ukazują się one na stronie od razu po wpisaniu do formularza.
Ostatnie wpisy
Re: Drzewa przetrzebić ? Autor: Zawiedziony drzewami Data: 2015-06-22 20:36:35
Jestem ZA przetrzebieniem lub wycinką drzew przy Zamku.
Kto widział zamek między drzewami? Cały urok jest zabrany, zniszczony, nie można podziwiać Zamku tylko drzewa. Będę chciał oglądać drzewa pójdę do parku lub pojadę do lasu. Zamek widoczny byłby reklamą dla miasta. Tak trzeba wiedzieć że coś w tym buszu jest. Jestem za drzewami sam jeździłem na akcje by sadzić lasy jestem za ekologia ale nie za niszczeniem takich Zamków, zasłanianiem takich pięknych widoków. Ja nie jadę tam by spędzić tam kilka lat by poczuć klimat chcę zobaczyć ZAMEK nie drzewa.
Drzewa przetrzebić ? Autor: K Data: 2015-04-29 01:38:45
Mieszkałem w Nidzicy i uważam inaczej. Wycięcie drzewostanu coś temu zamkowi odbierze. Te tajemnicze, nieuchwytne coś co powoduje że... Żeby to zrozumieć, trzeba pomieszkać tam przynajmniej parę lat...
prośba o legendę Autor: Maria Data: 2013-10-13 18:20:46
Dzień dobry,
niedawno byłam na obozie naukowym na Pojezierzu Chełmińsko - Dobrzyńskim. Między innymi zwiedzaliśmy zamek w Nidzicy. Po takim obozie wszyscy uczniowie naszego gimnazjum piszą projekty na wybrany temat.
Ja z koleżankami piszemy pracę o Zamkach Krzyżackich. Moim zadaniem jest opisanie legend związanych z zamkami. Niestety nie znalazłam żadnej legendy o zamku w Nidzicy lub o jego mieszkańcach. Jeśli Państwo taką znają bardzo proszę o pomoc.
POzdrawiam serdecznie Maria Mizerska Uczennica kl. I SG nr 7 w Krakowie
(c) 2001-2021 bd - Kontakt - Polityka Prywatności Wszelkie prawa do własnych zdjęć i tekstów zastrzeżone, nie mogą być one wykorzystywane bez mojej zgody. Nie udzielam pozwolenia na kopiowanie opisów.
Wykryto blokadę reklam :-(
ZamkoMania.pl to prywatny, niezależny serwis. Pozwalając na wyświetlenie paru nienarzucających się reklam wspierasz jego dalsze funkcjonowanie.
Dlatego prosimy o wyłączenie blokowania reklam na tej stronie (instrukcja jak to zrobić w: AdBlock, Adblock Plus, Ghostery, uBlock Origin).