Nidzica

Gotycki zamek krzyżacki

Bardzo dobrze zachowana krzyżacka warownia stoi na wzgórzu na wschód od centrum Nidzicy na lewym brzegu Nidy. Obiekt nie był powiązany z ufortyfikowanym miastem, otaczały go moczary i bagna. Całość zbudowano z cegieł na kamiennej podmurówce, na planie prostokąta o wymiarach 50x34 m. Mury częściowo zdobione są cegłą zendrówką. Wjazd prowadzi przez przedzamcze z bramą, dwoma budynkami i basteją. Dziś znajduje się tu kasa oraz sklepik z obrazami i rzeźbami, a kiedyś stały stajnie i mieszkała służba. Nie zachowało się drugie mniejsze przedzamcze (widać je na rekonstrukcji), obecnie na jego miejscu rośnie okazały dąb. Brama do zamku właściwego wysunięta jest poza lico muru obwodowego i posiada ozdobny szczyt. Broniła jej niegdyś brona i most zwodzony ponad suchą fosą. Nad bramą znajdowała się kaplica zamkowa, a w pobliskich komnatach mieszkał wójt i kapelan. Po obu stronach bramy stoją dwie potężne kwadratowe wieże o pięciu kondygnacjach. W piwnicach pod nimi działało więzienne.

Ferdynand Gregorovius Zamek Nidzica został odbudowany w XIX staraniem nidzickiego prawnika Ferdynada Tymoteusza Gregoroviusa. Jego syn również Ferdynad był sławnym niemieckim historykiem i pisarzem, autorem dziejów Rzymu i Aten. Jak sam twierdził, warownia nidzicka miała ogromny wpływ na jego życie: "Szacowny zamek był wielkim czynnikiem w mojej małej historii życia - stąd brał się związek z Zamkiem św. Anioła w Rzymie. Bez tamtych nidzickich wież rycerskich zapewne nie napisałbym historii miasta Rzymu w średniowieczu".

Stykające się z wieżami boczne piętrowe skrzydła służyły na cele gospodarcze oraz na kwatery dla rycerstwa i giermków. Skrzydło zachodnie (czyli naprzeciwko wejścia) również zwieńczone jest ozdobnymi szczytami, był to bowiem główny budynek zakonny. Posiada on dwa piętra (z pierwszym reprezentacyjnym) i piwnice. Znajduje się tu m.in. druga kaplica i refektarz z zachowanymi freskami z XIV i XV wieku. Wszystkie skrzydła zamkowe poza wschodnim na koronie murów posiadają ganki obronne. Prostokątny dziedziniec zamkowy otoczony jest łączącym wszystkie budynki na poziomie pierwszego piętra, drewnianym gankiem, na który można swobodnie wchodzić. Nie zachowała się tutaj studnia i wieżyczka z klatka schodową w narożniku płd.-wsch.
Zamek warto obejść dookoła, aby zobaczyć wystające z murów wykusze, czyli dawne ubikacje, duże gotyckie okna ostrołukowe, strzelnice oraz pozostałości drugiej linii murów z niskimi bastejami. We wnętrzach zajmowanych przez muzeum regionalne prezentowane są wystawy archeologiczne, historyczne i etnograficzne, z oryginalnego wyposażenia niestety nic się nie zachowało. Jest tu także kawiarnia.
Zamek Nidzica zyskał ostatnio iluminację, warto byłoby więc zobaczyć go nocą, choć w lecie i tak prawie całkowicie zasłaniają go drzewa. Wg mnie zdecydowanie powinno się je przetrzebić...