Możesz ocenić: Niebylec (woj. podkarpackie) - Przebudowany szlachecki dwór obronny
Opis i stan obecny
Nietypowy, murowano-drewniany dwór w Niebylcu stoi na wzgórzu wydawałoby się na odludziu, z dala od centrum wsi. Niegdyś jednak stara droga łącząca Sanok i Rzeszów biegła tuż przy dworze.
Mimo XVI-wiecznego pochodzenia zabytek nie
doczekał się żadnego opracowania, a jego dzieje są poznane w niewielkim stopniu.
Dwór Niebylec ma nieregularny kształt z powodu dobudówek, dostawionych podczas prac rozbudowujących. Gdyby nie szersza północna część, jego plan przypominałby krzyż. Nie posiada on dziś widocznych fortyfikacji, ale stoi na dosyć stromym wzgórzu.
Korpus budowli z kamiennym parterem i piwnicami sklepionymi kolebkowo pochodzą z pierwotnego zameczku Machowskich.
Piwnica była jeszcze kilka lat temu otwarta, ale potem zabito ją dechami i odwiedzający mogą sobie nawet nie
zdawać sprawy z jej istnienia. Było w niej pełno śmieci, a bardzo niskie wejście nie zachęcało do wchodzenia.
Za to wejścia do dworu stoją otworem, nawet to z herbem, do najstarszej części, które do niedawna było zamknięte na kłódkę (stan na maj 2011). Tylko w tym pomieszczeniu można poczuć 500 lat historii tego budynku.
Niestety obrasta on coraz bardziej roślinnością dlatego turyści powinni mieć osłonięte nogi ze względu na rozplenienie się pokrzyw.
Obok dworu stoi
drewniana oficyna z XIX wieku, podłużny ceglany budynek oraz jakieś hangary wykorzystywane do produkcji rolniczej.
Zabytek jest bowiem własnością Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej "Nowa Droga" w Czudcu.
Plany i rekonstrukcje
Mapa Niebylca z 2. połowy XVIII wieku. Dwór to albo budynek stojący w otoczeniu oficyn (oznaczony na pomarańczowo) albo największy, o nieregularnym kształcie (oznaczony na czerwono). Zwraca uwagę brak ogrodów i bardzo bliska zabudowa folwarczna, a także zupełnie inny niż obecnie przebieg głównej drogi na północ.
Historia, wydarzenia
Niebylec założył dworzanin i krajczy królowej Elżbiety Rakuszanki Mikołaj Machowski w 1509 r.
Dwór zbudował albo on, albo ktoś z jego potomków w XVI wieku. Świadczy o tym zachowana szczątkowo renesansowa
kamieniarka, m.in. portal z herbem Machowskich - Awdaniec (Abdank / Habdank). W połowie XVII wieku dwór w Niebylcu przebudował w
stylu barokowym Janusz Romer. Potem właścicielami byli Pieniążkowie, Łempiccy (XVIII-XIX w.), Ankowicze i
Kaklikowie. Najbardziej znanym mieszkańcem dworu był Kajetan Junosza Łempicki, który dzielnie walczył z carskim
wojskiem w czasie konfederacji barskiej, a następnie w powstaniu kościuszkowskim.
Dwór ulegał przebudowom, m.in. w XIX wieku powstała drewniana oficyna i prawdopodobnie drewniane piętro w stylu szwajcarskim, ale generalnie brak jest
szczegółowych informacji. Ostatnimi prywatnymi właścicielami była żydowska rodzina Wallachów. Po wojnie teren
dworski przejęła rolnicza spółdzielnia. W 1981 roku został wpisany do rejestru zabytków. Obecnie stoi opuszczony.
(c) 2001-2024 bd - Kontakt - Polityka Prywatności Wszelkie prawa do własnych zdjęć i tekstów zastrzeżone, nie mogą być one wykorzystywane bez mojej zgody. Nie udzielam pozwolenia na kopiowanie opisów.
Wykryto blokadę reklam :-(
ZamkoMania.pl to prywatny, niezależny serwis historyczno-krajoznawczy. Nie finansuje nas żadna firma ani instytucja. Pozwalając na wyświetlenie paru nienarzucających się reklam wspierasz nasze dalsze funkcjonowanie i aktualizację informacji.
Dlatego prosimy o wyłączenie blokowania reklam na tej stronie (instrukcja jak to zrobić w: AdBlock, Adblock Plus, Ghostery, uBlock Origin).