ZamkoMania - Polskie zamki i dwory obronne (zamkomania.pl) ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() | |||||||||||||||||||||||||||||
Możesz ocenić: Nowy Sącz (woj. małopolskie) - Gotycki zamek królewski, później rozbudowany
Zamek sądecki stał na skarpie w północno-zachodnim krańcu miasta, w widłach dwóch rzek: Dunajca i Kamienicy.
Była to siedziba starostwa, więc budowla pełniła funkcje urzędnicze, sądu i archiwum.
Chroniły ją fortyfikacje miejskie i 3 baszty. Baszta Kowalska przetrwała do dziś, ale nie jest pewne w jakim stopniu była to wieża zamkowa, a w jakim miejska.
W pewnych okresach na pewno traktowana była jako część obwarowań miejskich.
Baszta Szlachecka (funkcjonowało w niej więzienie dla szlachty) oraz baszta narożna zachodnia nie zachowały się.
Każda baszta pełniła funkcje stricte obronne, na dole mieściła arsenał, na górze stanowiska pod armaty i dla strzelców. Mury obronne ze strzelnicami posiadały drewniany ganek, na którym wartę pełniła stróża zamkowa rekrutująca się z mieszkańców okolicznych wsi.
W pełni wiarygodne odtworzenie układu przestrzennego zamku sądeckiego nie jest możliwe z powodu braku źródeł i badań terenowych. Niestety pożary, które nawiedzały miasto w 1486, 1522 i 1611 roku niszczyły też archiwa. Zamek posiadał nieregularny kształt związany z przebiegiem murów miejskich, ponieważ główna zabudowa była do nich dostawiona. Od wschodu, czyli od strony miasta znajdował się niezabudowany odcinek. Przypuszcza się, że początkowo zamek nie był w ogóle oddzielony od miasta. Dopiero w XVII wieku wzniesiono tam mur z Bramą Grodzką. Dom główny na pewno posiadał kaplicę. Nieco więcej informacji zachowało się o przebudowie renesansowej w XVII stuleciu. W całym zamku urządzono ponad 40 izb, łącznie z salami sądowymi i archiwum grodzkim. Osobno stał budynek kuchni i stajni z piętrem mieszkalnym. W głównym budynku od północy było 25 pomieszczeń. Reprezentacyjne sale na piętrze słynęły z przepychu. Jedna z nich, zwana Salą Książęcą, posiadała bogate zdobienia snycerskie i portrety Lubomirskich na ścianach, inna były wyłożone marmurem - miały marmurowe posadzki, portale, kominki. Do czasów współczesnych zachowały resztki murów zamkowych, miejscami o wysokości 2-3 metrów oraz zrekonstruowana Baszta Kowalska, w której niekiedy urządzana jest jakaś ekspozycja. Choć wyremontowano ją w 2018 roku i miała zostać otwarta dla turystów, to wciąż nie jest udostępniona do regularnego zwiedzania. Można tylko wejść na ganek strażniczy odcinka murów miejskich. Ruiny i Baszta Kowalska tworzą obecnie malowniczy park miejski. Od dawna mówi się o zrekonstruowaniu całego zamku, podobnie jak zrobiono to przed wojną, ale na razie brak na to środków. ![]() Przedwojenne zdjęcie zamku Nowy Sącz autorstwa J. Gawłowskiego
![]() Plan zamku Nowy Sącz wg zachowanych fundamentów w latach 60-tych XX wieku. A - zamek, B - Baszta Kowalska wg Mariana Korneckiego ![]() Plan zamku w Nowym Sączu przed pożarem w 1768 r. Autor i czas powstania nieznane, oryginalnie z błędami. A - rzeka Dunajec, B - główny budynek zamkowy - dom wielki, C - budynek zamkowy południowy (dom nowy), D - Baszta Kowalska, E - baszta zamkowa narożna, F - Wieża Szlachecka, G - Brama Krakowska, H - mury miejskie, od zachodu widać podwójną linię - mur miejski i nowszy zamkowy z pocz. XVII w. I - prawdopodobne miejsce Bramy Grodzkiej, K - ogród ojców franciszkanów. ![]() Widok zamku nowosądeckiego od strony dziedzińca oraz plan przyziemia po spaleniu w 1768 r. ![]() Na mapie Nowego Sącza z 2. połowy XVIII wieku zamek ma kształt litery C, Baszta Kowalska oznaczona kółkiem na prawo od niego. ![]() Plan Nowego Sącza od wschodu z 1804 roku F. A. Moscheroscha von Wiesselheim. Oznaczone obiekty: 7 - zamek, 7a - Baszta Kowalska, 9 - łaźnia żydowska, 13 - gospoda, 14 - prom, 16 - resztki miejskich murów obronnych ![]() Rekonstrukcja zamku Nowy Sącz w XIV wieku wg K. Moskala ![]() Próba rekonstrukcji zamku w Nowym Sączu - odbudowanego po pożarze w latach 1611-1616. Źródło: Nowy Sącz, Przewodnik po zabytkach, PTTK "Beskid", Nowy Sącz 1994 r. ![]() ![]() Najnowsza wizualizacja zamku sądeckiego po przebudowie renesansowej dokonanej przez starostów Lubomirskich po pożarze w 1611 roku oraz kontrowersyjna propozycja w jakiej formie może być odbudowany. Źródło: Sądecka Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. i serwis zameksacz.pl
Kasztelani sądeccy są wymieniani już w 1220 roku (Herbarz Niesieckiego podaje nazwisko Jana Zaprzańca). Jednak ich siedzibą był najpierw gród w Naszacowicach, potem Podegrodziu.
Murowaną warownię datowano do niedawna na połowę XIV wieku, ale nowsze opracowania przesuwają jej powstanie na przełom XIII i XIV w., na okres kiedy Nowy Sącz zyskał prawa miejskie od króla Wacława II i prawdopodobnie stawiano też miejskie mury obronne, bo w 1405 roku Władysław Jagiełło wydał przywilej mający wesprzeć remont murów. Do budowy zamku użyto ponoć kamieni pochodzących z grodu w Naszacowicach. W połowie XIV w. zamek rozbudował król Kazimierz Wielki, stąd często temu władcy przypisuje się jego fundację. Warownia została sprzężona z fortyfikacjami miejskimi, stała się siedzibą starostwa i kasztelanii. ![]() Zamek królewski w Nowy Sączu, odbudowany przez S. Lubomirskiego po spaleniu w 1611 r. Rysunek nieznanego autora.
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]()
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Panorama Nowego Sącza od północy na litografii E. Kronbacha sprzed 1823 roku i powiększenie zamku z Basztą Kowalską ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Zamek Nowy Sącz na drzeworytach M. Marynowskiego z 1840 r. Pierwszy widok z zewnątrz - od północy, drugi od strony dziedzińca ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Zamek Nowy Sącz na litografii M. B. Stęczyńskiego z 1846 r.
Z powyższymi
wydarzeniami łączy się podanie o tym jak szwedzki oficer dragonów Pontus de la Garde zakochał się w miejscowej dziewce Basi. Kiedy dowódcy szwedzcy postanowili spalić niebezpieczne dla nich miasto i rozkazali już wojsku gotować się do rzezi, oficer nie mógł znieść, że jego kochanka wraz z rodziną zginie więc ostrzegł ją o zbliżającym się ataku.
Basia podzieliła się tę wiadomością z mieszczaństwem, które miało teraz czas uprzedzić Szwedów. Jak już wspomniano wraz o okolicznymi chłopami ruszyli oni na Szwedów. W walkach zginęła Basia obok swego ukochanego, ale miasto dzięki jej postawie zostało wyzwolone.
![]() Pocztówka z Basztą Kowalską i murem miejskim w Nowym Sączu z 1938 r. Legenda związana z zamkiem dotyczy źródełka, które wypływało u podnóża Baszty Kowalskiej. Woda z niego nigdy nie zamarzała i miała siarkowy smak. W jego pobliżu straż na zamku pełnili młodzi i odważni rycerze. Co jakiś czas jednak któryś z nich znikał bez wieści. W końcu znalazł się śmiałek, który uzbrojony w halabardę, święconą kredę i różaniec stanął nieopodal źródełka. Kredą zakreślił wokół siebie krąg i czekał co się wydarzy. Po północy usłyszał piękne śpiewy, muzykę i wyłaniające się ze źródełka nimfy, które zapraszały go do tańca. Zrozumiał, że to one były przyczyną zguby rycerzy i nie wychodząc z poświęconego kręgu rzucił do źródełka różaniec. Woda zasyczała, a nimfy przemieniły się w obrzydliwe czarownic i odleciały w noc. Niestety po źródełku nie ma dziś śladu, zostało podobno zasypane podczas wybuchu w 1945 r. ![]() Zdjęcie zamku Nowy Sącz w 1940 r. z ganku strażniczego na murach
ADRES I KONTAKT
![]() CZAS ![]() WSTĘP ![]()
Południowa część woj. małopolskiego. 65 km na południowy zachód od Tarnowa, 100 km na południowy wschód od Krakowa. Zobacz na mapie.
Ruiny leżą w północnej części starego miasta, tuż koło dużego skrzyżowania i mostu prowadzącego do Limanowej. Parking dla samochodów jest bardzo blisko, lecz płatny (w centrum Nowego Sącza obowiązuje strefa płatnego parkowania). ![]() Współrzędne geograficzne: Otwórz w: Google Maps, Bing Maps, Openstreet Maps format D (stopnie): N49.62863268191°, E20.68922390025° format DM (stopnie, minuty): 49° 37.7179609146'N, 20° 41.353434015'E format DMS (stopnie, minuty, sekundy): 49° 37' 43.08''N, 20° 41' 21.21''E
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Zamek od strony dziedzińca na pocztówce przedwojennej
Klikając w zdjęcie otrzymasz jego powiększenie w nowym oknie. Okno to można zamknąć kliknięciem w dowolny punkt POZA zdjęciem.
Rekonstrukcja 3D zamku w Nowym Sączu sprzed 1939 r. Nowy Sącz z drona
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]()
Proponujemy wyszukanie noclegu w opisywanej miejscowości lub jej okolicy w serwisach noclegowych.
Oferty cenowe online są zwykle atrakcyjniejsze niż rezerwacje telefoniczne!
Zapraszam do przesyłania swoich wypowiedzi i komentarzy odnośnie opisywanego zamku. Ukazują się one na stronie od razu po wpisaniu do formularza. Ostatnie wpisy
![]() Powrót do strony startowej
(c) 2001-2023 bd - Kontakt - Polityka Prywatności
Wszelkie prawa do własnych zdjęć i tekstów zastrzeżone, nie mogą być one wykorzystywane bez mojej zgody. Nie udzielam pozwolenia na kopiowanie opisów. |
ZamkoMania.pl to prywatny, niezależny serwis. Pozwalając na wyświetlenie paru nienarzucających się reklam wspierasz jego dalsze funkcjonowanie.
Dlatego prosimy o wyłączenie blokowania reklam na tej stronie (instrukcja jak to zrobić w: AdBlock, Adblock Plus, Ghostery, uBlock Origin).
Odśwież stronę