Ogrodzieniec

Średniowieczny zamek rycerski

O Ogrodzieńcu  zedłem wielkim dziedzinicem ku bastei stronie, Z lewej strony stajnię minąłem i trzy konie. Krużgankami niegdyś strojne wysokie mury, Do dzisiaj dumnie skałami patrzą do góry. otem do górnego zamku doszedłem bramy, Tam labiryntem ciemnym ku baszcie schodami, Czy tu na męki jeńców kasztelana brano? Aby kat się mógł z nimi długo bawić krwawo?  dąc wolno przed siebie schodami z kamienia, Dotarłem do wieży z ciętych bloków wapienia, Z niej już blisko do wielkiej, niemej dzisiaj sali, Która świadkiem niegdyś była wystawnych bali. amczysko to piękne szereg legend posiada, Przekazywane są słowem z dziada pradziada, Można śród nich odnaleźć powieści ciekawe, Czasami z fantazją szyte, czasami krwawe. asztelan zamku, wielu z okrucieństwa znany, Wielki skarb w lochach zamku miał ponoć schowany, Na posag kasztelańskiej przeznaczony córy, Skrył go więc dobrze, zamknął w twarde lochu mury. edług podań, gdy noc się księżycem rozpali, Pojawia się pies czarny z łańcuchem ze stali, Strzegąc wstępu do wielkich głębokich podziemi, To tam według przekazów skarb blaskiem się mieni. Marcin Szwaczko greeneye(małpa)pmail.pl

Pejzaż z zamkiem Ogrodzieniec na obrazie Jana Nepomucena Głowackiego z 1846 r.

Plany i rekonstrukcje

Plan zamku w Ogrodzieńcu - Podzamczu
A - fosa, A1, A2 - dawne bramy wjazdowe, B - brama obecna, C - stajnia, D - wozownia, E - przedzamcze, F - skałki z grotą "Męczarnia", hipotetyczna katownia Warszyckiego i więzienie, G - skała zwana "Wielbłąd", H - miejsce po browarze i gorzelni, I - wieża bramna do zamku właściwego, J - dziedziniec główny - Pański, K - dziedziniec dolny - Rycerski, L - Baszta Skazańców. M - bastion - beluard, N - dziedziniec gospodarczy, O - budynek Kurza Stopa, P - wieża z machikułami zwana Kredencerską Q - kuchnia, R - skrzydło północne, S - główna sypialnia, T - skrzydło północno-zachodnie.

Zamek w Ogrodzieńcu zbudowano na początku XIV w., jego właścicielem był wtedy rycerski ród Włodków Sulimczyków zwanych też Ogrodzienieckimi. Do XVI w. warownia była znacznie skromniejsza, jej pozostałości odkryto na zamku górnym. Częściowo zbudowany była z drewna, a jej naturalną osłonę stanowiły skały, pomiędzy nimi zaś postawiono wały. Nazwa świadczy, iż było to miejsce ogrodzone czyli otoczone murem obronnym. Wcześniej znajdował się w Ogrodzieńcu duży gród warowny zwany Wilczą Szczęką, zdobyty przez Tatarów w 1241 r. Możliwe też, że pierwotnie zamek był siedzibą rozbójników, których wielu pojawiło się po rozpadzie dzielnicowym.




1385 r. - w dokumentach Jana Długosza znajduje się informacja, iż zamek należał do podczaszego krakowskiego Włodka z Ogrodzieńca

Dyplomata z Ogrodzieńca Jeden z Włodków - Baltazar z Ogrodzieńca, występuje w kronikach jako poseł w rokowaniach z Krzyżakami w roku 1414.

XV w. - Włodkowie rozbudowali warownię, która składała się z trzykondygnacyjnej wieży mieszkalnej na skale wschodniej i skrzydła południowego z basztą. Brama stała w tym samym miejscu co obecna wieża bramna
1470 r. - zamek ogrodzieniecki sprzedano bogatym mieszczanom krakowskim - Salomonowiczom
Następnie zamek przeszedł przez ręce Rzeszowskich, Pileckich i ponownie trafił do Włodków
1523 r. - budowlę kupił burgrabia i żupnik krakowski Jan Boner
lata 1532-47 - syn Jana - Sereryn Boner po małżeństwie z Zofią Bethmanówną i połączeniu ogromnych majątków obu rodzin, postanowił zbudować okazałe gniazdo rodowe. Nastąpiła więc całkowita przebudowa zamku - rozebraniu uległy stare mury gotyckie i warownia stała się wspaniałą renesansową rezydencją. Mówiło się o nim "mały Wawel". Wypełniony był pięknymi arrasami, gobelinami, mahoniowymi i hebanowymi meblami. Bonerowie wyposażyli go w najcenniejsze przedmioty sprowadzane z zagranicy. Początkowo planowano zbudować krużganki na wzór wawelskich, skończyło się jednak na gankach na wspornikach
lata 1550-60 - Stanisław Boner, starosta biecki wzniósł skrzydło zachodnie, budynki gospodarcze oraz budynek południowy zwaną "Kurzą Stopą"
lata 1561-76 - następny właściciel - Mikołaj Ligęza wzniósł wczesny bastion - beluard. Była to druga tego typu budowla obronna w Polsce po Rożnowie
1587 r. - zamek szturmem zajęły austriackie wojska Maksymiliana Habsburga wycofujące się spod Krakowa, po nieudanym oblężeniu


1594 r. - zamkiem w Ogrodzieńcu władał Mikołaj Trąba. Później przejął go Jan Firlej - marszałek wielki koronny, spokrewniony z Bonerami
lata 1649-55 - po latach raczej słabego zainteresowania zamkiem przez kolejnych właścicieli dopiero Andrzej Firlej, kasztelan lubelski rozpoczął nowe prace budowlane. Wzniósł m.in. salę marmurową nad beluardem i ozdobił wnętrza w stylu barokowym
1655 r. - budowla mocno zniszczona przez Szwedów podczas "potopu" nie powróciła już nigdy do dawnej świetności
1664 r. - wdowa po Andrzeju Firleju przekazała zamek bratankowi męża Mikołajowi
1669 r. - zamek Ogrodzieniec kupił kasztelan krakowski - Stanisław Warszycki. Po jego śmierci odziedziczył go jego niedorozwinięty syn Jan Kazimierz Warszycki, a po nim Michał na Warszycach - miecznik koronny i wojewoda sandomierski
1695 r. - jako wiano przeszedł w ręce rodziny Męcińskich. Zarządzali nim przez 3 pokolenia
1702 r. - kolejny atak Szwedów na Ogrodzieniec pod wodzą Karola XII. Warownia została kompletnie ograbiona i podpalona
1784 r. - Męcińscy z braku środków na utrzymanie sprzedali zamek podsękowi krakowskiemu Tomaszowi Jaklińskiemu.
1810 r. - zamek został ostatecznie opuszczony. Do tego czasu jego środkową część zamieszkiwała siostra Jaklińskiego, gdy jednak i ona zaczęła grozić zawaleniem, przeniosła się do okolicznego folwarku.



Późniejsi właściciele parceli z zamkiem stopniowo go rozbierali, wykorzystując jako budulec dla innych budowli w okolicy. Byli to Mieroszewscy i Gaszyńscy
po 1860 r. - ziemię wraz z zamkiem kupił Ludwik Kozłowski. Człowiek ten był wg jednych opracowań miejscowym chłopem, wg innych rosyjskim generałem. Bardziej prawdopodobna jest jednak inna wersja. Dziedzicem na Podzamczu w 2. połowie XX oraz członkiem Towarzystwa Rolniczego w Królestwie Polskim z adresem w Ogrodzieńcu był górnoślaski szlachcic Ludwik Maksymilian Kozłowski herbu Wieża. I to jest zapewne ten niesławny Kozłowski, który bez szacunku dla zabytku zaczął po kilka złotych sprzedawać rozbierane mury zamkowe, aż w końcu spieniężył cały teren Żydowi Apfelowi. Od niego kupiła go rodzina Wołczyńskich i byli oni ostatnimi prywatnymi właścicieleami ruin
1914 r. - pod zamkiem rozegrała się bitwa austriacko - rosyjska, co doprowadziło do kolejnych zniszczeń. Potem dewastowali je okoliczni mieszkańcy
1973 r. - po konserwacji zamek udostępniono zwiedzającym, kręcono tu również popularny serial Janosik
1984 r - brytyjski zespół heavymetalowy Iron Maiden wykorzystał ruiny w swoim filmie koncertowym Live After Death
koniec XX w. - zamkiem zaczęła zarządzać firma Zamek Sp. z o.o.
2001 r. - na zamku kręcono "Zemstę" Fredry. Na fotkach poniżej widać co pozostawiła po sobie ekipa reżysera tow. Wajdy Andrzeja. Były one robione pół roku po zakończeniu zdjęć, wcześniej pewnie wyglądało to jeszcze gorzej. Oprócz śmieci pozostawiono też dekorację, którą można różnie oceniać, ale faktem jest, że zasłaniała dużą część ruin. Wajda nie wykazał się elementarną kulturą, bo ta wymaga, aby posprzątać po sobie...
2007 r. - zamek przejęła Gmina Ogrodzieniec
2018 r. - plenery ogrodzienieckie wykorzystano w serialu Wiedźmin. Zamek pełni w nim rolę kluczowej twierdzy w wojnie Nilfgaardu z królestwami północy. Twierdza strzeże najwęższego odcinka rzeki Jarugi, oddzielającej obie strony konfliktu. Zdjęcia kręcono w zamku i okolicznych lasach.

Zamek Ogrodzieniec w serialu Wiedźmin