Możesz ocenić: Ojców / małopolskie - Średniowieczny zamek królewski
Opis
iewiele niestety pozostało z zamku ojcowskiego, pięknie położonego w Dolinie Prądnika. Tylko brama, wieża, studnia oraz nikłe resztki murów.
Wspaniale prezentuje się przylegająca do okazałej skały wieża bramna z chorągwią. O wybitnie obronnym charakterze obiektu świadczy położenie na stromej skarpie, grubość murów na ponad 1,5, otwory strzelnicze w wieży bramnej oraz druga wieża obronna o ośmiu bokach włączona niegdyś w obwód murów. Jest ona pozbawiona otworów okiennych, posiada pozostałości kominka i schodów. Nie jest ona już tak wysoka jak dawniej, na pocz. XX wieku obniżono ją znacznie, ponieważ groziła zawaleniem. Kiedyś do zamku wjeżdżało się przez most zbudowany na murowanych filarach, które widać do dzisiaj. Od strony południowej na skalnym występie znajdował się budynek mieszkalny z kaplicą zwany siedzibą starościńską. Wnętrze ruin jest średnio ciekawe, poza wieżą, w centralnej części znajduje się głęboka na 40 m studnia a dookoła gdzie niegdzie wystają z ziemi resztki muru. Zamek jest za to pięknym punktem widokowym na cały Ojców, a w wieży bramnej urządzono niewielką wystawę poświęconą historii zamku.
Widok na zamek ojcowski. Akwarela Z. Vogla z 1787 r.
O Ojcowie
zedłem w skupieniu myśląc o Królach, o Piastach,
O starych zamkach z kamienia, o Orlich Gniazdach,
Wyszedłszy sił końcem nad wielkie strome zbocze,
Spojrzałem na bramę. Chorągiew nań łopocze.
a wieża bramna, z miłością wielką wtulona,
Jest swą prawą stroną do wapiennego łona,
Tuż przed nią się most niegdyś rozciągał drewniany,
Na filarach leżał, z kamienia murowanych.
uż za bramą zamku idąc ku lewej stronie,
Na wzniesieniu niedużym, ostatniej obronie
Służąca wieża dumnie w niebo patrząc stoi,
Swoim murem chroniona, jakby z ciężkiej zbroi.
nętrze w koła zarysie, ze schodami z drzewa,
Osiem kątów ma lico, schowane dziś w krzewach.
Dalej, w lewą stronę porośnięte gęstwiną,
Śród mgły i zieleni ruiny murów giną.
ośrodku dziedzińca, w cieniu starego drzewa,
Od wieków cicho tam stoi studnia z kamienia,
W wapieniu wykuta, wydarta litej skale,
Mimo wieków upływu wygląda wspaniale.
amek stoi tutaj na cześć Piastowskiej głowy,
Od czternastego wieku, od jego połowy.
Ponoć, jak na zamczysko tak stare przystało,
O tym też krążą legendy, duże i małe.
Marcin Szwaczko
greeneye(małpa)pmail.pl
Pocztówka z początku XX w.
Plan
A - wieża główna, B - wieża bramna, C - dziedziniec, D - studnia
Źródło: Zamki i dwory obronne ziemi krakowskiej, Marian Kornecki, Kraków 1966
Rekonstrukcja
Wygląd zamku w XV wieku zamieszczony na bilecie wstępu
Historia
urowany zamek został zbudowany w drugiej połowie XIV w. za panowania Kazimierza Wielkiego. Jako budulec wykorzystano ciosany wapień. Nazwa "castrum Oczecz" została nadana prawdopodobnie na cześć jego ojca - Władysława Łokietka, który ukrywał się w tych okolicach przygotowując się do walki o tron. Istnieją podania, że znacznie wcześniej istniał tu gród zbudowany przez księcia lechickiego - szwagra Popiela. Miał on pobudować w dolinie Prądnika kilka grodzisk do obrony przed najazdami germańskimi.
Jan Mężyk
Jan Mężyk, który dzierżawił zamek w Ojcowie w XV w. był najbliższym dworzaninem króla Władysława Jagiełły, rycerzem do specjalnych poruczeń. Pełnił funkcje łożniczego królewskiego, podczaszego i cześnika nadwornego. Znając kilka języków obcych był wysyłany z misjami dyplomatycznymi aż w końcu został sekretarzem królewskim i to on właśnie tłumaczył z niemieckiego Władysławowi Jagielle słowa posłów krzyżackich przed bitwą pod Grunwaldem 15 lipca 1410 r. Wykazał się też znajomością rzemiosła wojennego, w 1432 r. dowodził wojskami polskimi, które pokonały Litwinów z wielkim księciem Świdrygiełłą na czele pod Kopystyrzynem oraz zajęły Podole i Bracław. Król za te zasługi wynagrodził go hojnie starostwami na Rusi i w końcu województwem ruskim. Będąc jednak stale przy królu nie mógł należycie troszczyć się o zamek w Ojcowie, podobnie jak jego żona, która była wychowawczynią córki Jagiełły - królewny Jadwigi.
Widok na zamek od zachodu w II poł. XIX w. wg Napoleona Ordy
Następnymi właścicielami byli Warszyccy, Męcińscy i Morscy
1370 r. - kroniki mówią o burgrabi zamku - Zakliku de Kozkow z Korzkwi. Później zamkiem z nadania króla władali starostowie: wnuk Zaklika - Jan z Korzkwi i dworzanin Hinczka z Rogowa
1404 r. - król Władysław Jagiełło zastawił zamek Piotrowi Szfrańcowi herbu Starykoń. Od tej pory często znajdował się w rękach jego wierzycieli
I poł. XV w. - kolejnym starostą był Jan Mężyk herbu Wadwicz - łaźny królewski
1440 r. - za zasługi wojenne i przysługi finansowe Władysław III Warneńczyk nadał starostwo ojcowskie Mikołajowi z Balic
1515 r. - starostwo ojcowskie otrzymali Bonerowie
1588 r. - Zygmunt III Waza powierzył tytuł starosty Ojcowa Piotrowi Myszkowskiemu herbu Jastrzębiec
Początek XVII w. - zamek na 4 pokolenia przejmuje ród Korycińskich. Starosta Mikołaj Koryciński dostał go od króla Władysława IV za pomoc jaką ten wyświadczył mu w zdobyciu tronu, a konkretnie za mowę jaka wygłosił do szlachty.
Widok na zamek od płd-wsch. Litografia z rysunku z ok. 1820 r.
Źródło: Zamki i dwory obronne ziemi krakowskiej, Marian Kornecki, Kraków 1966
Król na zamku
Starosta Teofil Załuski pod koniec XVIII w. gościł na zamku w Ojcowie króla Stanisława Augusta Poniatowskiego powracającego z Krakowa do Warszawy. W Dolinie Prądnika witał go oprócz starosty jego krewni Ksawery Puszet i starosta wałecki Piotr Dembiński oraz Piotr Ożarowski, starosta wojnicki, późniejszy targowiczanin mianowany hetmanem wielkim, którego lud powiesił podczas Insurekcji Kościuszkowskiej na warszawskim Rynku. Król zwiedził m.in. Jaskinię Ciemną, którą na tą okazję oświetlono. Wjazdowi od zamku towarzyszyły bicia z dział i owacje ludności. Następnie wyprawiono oczywiście wielką ucztę a na zakończenie wizyty król trzymał do chrztu córkę Załuskich.
Teofil Załuski
1620 r. - ówczesna lustracja mówiła że zamek jest "bardzo spustoszały". Jednak wkrótce Mikołaj Koryciński dokonał gruntownej naprawy zamku, przyozdobił go marmurami, rzeźbami, wnętrza wypełnił kobiercami i arrasami.
1633 r. - sejm przyznał Mikołajowi zwrot wydatków na naprawę ważnej dla obronności kraju warowni ojcowskiej
1655 r. - Szwedzi zajęli zamek i wywieźli do Szwecji najcenniejsze przedmioty, ale go nie zniszczyli ponieważ stworzyli tu magazyn broni i żywności
Niebawem zamek rozpoczął odbudowywać Stefan Koryciński, a po jego śmierci wdowa po nim. Powstała wtedy m.in. tzw. siedziba starościńska z kaplicą na występie skalnym od strony południowej
Następnymi właścicielami byli Warszyccy, Męcińscy i Morscy
Początek XVIII - zamek przejęli Łubieńscy, a następnie Załuscy. W tym czasie był on jeszcze doskonale prosperująca rezydencją
1787 r. - starostą zamku został Teofil Załuski
1815 r. - Ojców został włączony do dóbr Królestwa Kongresowego, a później sprzedany Konstantemu Wolickiemu. Zamek był w bardzo złym stanie
1829 r. - ruiny zamku zostały rozebrane przez Wolickiego
Kilka lat później Ojców kupił Karol Szulc
1835 r. - resztki zamku wykupił na licytacji Wojciech Prendowski. Zlecił on wykonanie pełnej odbudowy zamku architektowi Franciszkowi Marii Lanciemu, jednak projekt nie został zrealizowany. Prendowski z resztek murów zbudował karczmę, browar i inne budynki. Jego syn Henryk nie mieszkał już w zamku, odnowił jednak basztę i nadał jej inny wygląd co widać na starych rycinach
Kolejnymi właścicielami byli Przeździeccy i Krasińscy
1893 r. - przeprowadzono restauracje zamku
2006 r. - rozpoczęto długoletnie prace archeologiczne i zabezpieczające zamek. Pod kierunkiem dr. Michała Wojenki z UJ odkryto wiele zabytków ruchomych
jak fragmenty ceramiki naczyniowej, kafli i przedmiotów metalowych. Jednak najciekawsze znalezisko to scytyjski grot strzały z VI wieku przed Chr.
Jest to najprawdopodobniej ślad po przejściu przez okolicę Ojcowa wojsk scytyjskich.
Pod zamkowym brukiem odkryto też pozostałości starożytnej osady kultury łużyckiej, poza tym monetę polską z 1767 roku, brązowe haftki i szklane kule do gry.
Widok ruin z ok. 1870 r. Ze zbiorów graficznych Biblioteki Jagiellońskiej
Legendy
zamkiem związana jest następująca legenda: za Bolesława Krzywoustego Ojcowem władał Skarbimir, którego siostra z Ogrodzieńca na łożu śmierci wyznaczyła na opiekuna swojej córki Witysławy. Skarbimir zakochał się w niej bez pamięci, nie zważając na to iż była już zaręczona ze Szczebrzycem, którego bardzo miłowała.
Okrutnik zagroził śmiercią Witysławie jeśli za niego nie wyjdzie. Gdy dziewczyna odmówiła, Skarbimir najechał zamek w Ogrodzieńcu i porwał ją do Ojcowa a Szczebrzyca zakuł w kajdany. Gdy dowiedział się o tym książę Bolesław Krzywousty wyruszył z wojskiem na zamek ojcowski, a pojmanemu Skarbimirowi kazał wyłupić oczy. Witysława i Szczebrzyc pobrali się i otrzymali od króla posiadłości Skarbimira.
Nie jest to tylko legenda, bo fakt stłumienia przez księcia buntu wojewody Skarbimira w roku 1117 r. jest potwierdzony w źródłach, zgadza się również sposób jego ukarania. Drewniana warownia Skarbimira z pewnością stała na miejscu dzisiejszych ruin.
Staloryt pt. "Environs de Krakovie-Vue d'Oycow"
z "La Pologne..." t.1, Leonard Chodźko, 1835-1836
Wstęp
Płatny: 2,2 zł (1,1 ulgowy)
Ponieważ informacje o godzinach otwarcia, a przede wszystkim cenach biletów szybko się dezaktualizują, sprawdź je na stronie oficjalnej opisywanego zamku/dworu: otwórz stronę obiektu
Położenie i dojazd
Południe Jury Krakowsko-Częstochowska. Północno - zachodnia część woj. małopolskiego. 24 km na północ od Krakowa. Zobacz na mapie.
Dojazd PKS-em z Olkusza, Krakowa lub pobliskiej Skały. Jeżdżą dość często. Jadąc samochodem można zatrzymać się pod wzgórzem zamkowym, ale na oficjalnym parkingu cena wynosi aż 10 zł/dzień (niestrzeżony!). Bezpłatne są chyba miejsca koło kapliczki na wodzie, inne np. po drugiej stronie wzgórza zamkowego są patrolowane przez straż parku ojcowskiego i można dostać mandat.
Współrzędne geograficzne:
format D (stopnie): N50.21185278°, E19.83039167°
format DM (stopnie, minuty): 50° 12.7111668'N, 19° 49.8235002'E format DMS (stopnie, minuty, sekundy): 50° 12' 42.67''N, 19° 49' 49.41''E
Czas
Przystanek PKS znajduje się u stóp góry zamkowej, wejście na nią zajmuje ok. 5 min.. Pobieżne oglądnięcie trwa ok. 15 min.
Bibliografia
Borkowski Jacek - Orle Gniazda Jury Krakowsko Częstochowskiej
Flaniowska-Gradowska Alicja - Dzieje zamku ojcowskiego
Fidura Jolanta - Zamki i inne warownie wyżyny krakowsko-częstochowskiej
Guerquin Bohdan - Zamki w Polsce
Jurasz Tomasz - Zamki i ich tajemnice
Kaczyńscy Izabela i Tomasz - Polska - najciekawsze zamki
Kajzer Leszek, Kołodziejski Stanisław, Salm Jan - Leksykon zamków w Polsce
Kornecki Marian - Zamki i dwory obronne ziemi krakowskiej
Rogiński Ryszard - Zamki i twierdze w Polsce - historia i legendy
Sypek Robert - Zamki i obiekty warowne Jury Krak.-Częst.
Zdjęcia
Klikając w zdjęcie otrzymasz jego powiększenie w nowym oknie. Okno to można zamknąć kliknięciem w dowolny punkt POZA zdjęciem.
Zdjęcia wykonane: latem 2003
Noclegi
Ojców - można tu znaleźć bardzo wiele prywatnych kwater do wynajęcia. Szczegóły Skała - Schronisko Młodzieżowe PTSM, ul. Szkolna 4, tel. 65 Kraków - Dom Wycieczkowy PTTK, ul. Bulwarowa 37, tel. (012) 44 08 63 Kraków - Schronisko Młodzieżowe PTSM, ul. Oleandry 4, tel. (012) 33 89 21, 33 88 22
Proponujemy wyszukanie noclegu w opisywanej miejscowości lub jej okolicy w serwisach noclegowych.
Oferty cenowe online są zwykle atrakcyjniejsze niż rezerwacje telefoniczne!
Miniforum
Zapraszam do przesyłania swoich wypowiedzi i komentarzy odnośnie opisywanego zamku. Ukazują się one na stronie od razu po wpisaniu do formularza.
Ostatnie wpisy
Re: Tradycje obrzędy zwyczaje w ojcowie i okolicach Autor: Arturion Data: 2015-08-04 12:26:54
Nie jest to zwyczaj tradycyjny, aw każdym razie o stosunkowo świeżej tradycji. jeszcze w XVIII w. nie znany ;-)
Zamek w ojcowie jes strasznie zaniedbywany:( Autor: Łukasz Data: 2013-07-22 11:00:09
W Ojcowie w zamku byłem już dwa razy. Pierwszy raz ok 10 lat temu, drugi w minioną sobotę. Być może dlatego że byłem mały za pierwszym razem nie zwróciłem uwagi na pewien problem na zamku (być może wtedy go nie było). Otóż Spacerując po doszedłem do wniosku, że jest na zamku bardzo zaniedbany porządek. Kosze na śmieci są a śmieci leżą byle gdzie. Ludzie na litość boską na swoim ogródku też rzucacie chusteczki i opakowania po ciastkach na trawnik??? Studnia to wielka dziura ze śmieciami. Druga sprawa to źle zabezpieczone mury. Na bramie pisze wyraźnie ZAKAZ WCHODZENIA NA MURY a dzieci wspinają się i podchodzą do urwiska a mamusie za nimi i się rodzinka cieszy bo ładne widoki... I te krzaczory które rosną koło wieży i na dziedzińcu:(
Miejsce bardzo ładne i z wielką historią ale w moim odczuciu zaniedbane niestety...
Wystawa poświęcona historii zamku skromna lecz bardzo ciekawa:)
Ojców i okolice to piękne miejsce dla osób, które chcą odpocząć od zgiełku. Urozmaicony krajobraz szata roślinna ciekawe historie, które pobudzają wyobraźnię. To nie miejsce dla typowego hip hopowego ziomala co to myśli tylko o krojeniu innych i o jaraniu, albo typowego techno - mułowatego żel mena co to je sterydy wiadrami.
(c) 2001-2021 bd - Kontakt - Polityka Prywatności Wszelkie prawa do własnych zdjęć i tekstów zastrzeżone, nie mogą być one wykorzystywane bez mojej zgody. Nie udzielam pozwolenia na kopiowanie opisów.
Wykryto blokadę reklam :-(
ZamkoMania.pl to prywatny, niezależny serwis. Pozwalając na wyświetlenie paru nienarzucających się reklam wspierasz jego dalsze funkcjonowanie.
Dlatego prosimy o wyłączenie blokowania reklam na tej stronie (instrukcja jak to zrobić w: AdBlock, Adblock Plus, Ghostery, uBlock Origin).
iewiele niestety pozostało z zamku ojcowskiego, pięknie położonego w Dolinie Prądnika. Tylko brama, wieża, studnia oraz nikłe resztki murów.
Wspaniale prezentuje się przylegająca do okazałej skały wieża bramna z chorągwią. O wybitnie obronnym charakterze obiektu świadczy położenie na stromej skarpie, grubość murów na ponad 1,5, otwory strzelnicze w wieży bramnej oraz druga wieża obronna o ośmiu bokach włączona niegdyś w obwód murów. Jest ona pozbawiona otworów okiennych, posiada pozostałości kominka i schodów. Nie jest ona już tak wysoka jak dawniej, na pocz. XX wieku obniżono ją znacznie, ponieważ groziła zawaleniem. Kiedyś do zamku wjeżdżało się przez most zbudowany na murowanych filarach, które widać do dzisiaj. Od strony południowej na skalnym występie znajdował się budynek mieszkalny z kaplicą zwany siedzibą starościńską. Wnętrze ruin jest średnio ciekawe, poza wieżą, w centralnej części znajduje się głęboka na 40 m studnia a dookoła gdzie niegdzie wystają z ziemi resztki muru. Zamek jest za to pięknym punktem widokowym na cały Ojców, a w wieży bramnej urządzono niewielką wystawę poświęconą historii zamku.
zedłem w skupieniu myśląc o Królach, o Piastach,
a wieża bramna, z miłością wielką wtulona,
nętrze w koła zarysie, ze schodami z drzewa,
ośrodku dziedzińca, w cieniu starego drzewa,
amek stoi tutaj na cześć Piastowskiej głowy,
urowany zamek został zbudowany w drugiej połowie XIV w. za panowania Kazimierza Wielkiego. Jako budulec wykorzystano ciosany wapień. Nazwa "castrum Oczecz" została nadana prawdopodobnie na cześć jego ojca - Władysława Łokietka, który ukrywał się w tych okolicach przygotowując się do walki o tron. Istnieją podania, że znacznie wcześniej istniał tu gród zbudowany przez księcia lechickiego - szwagra Popiela. Miał on pobudować w dolinie Prądnika kilka grodzisk do obrony przed najazdami germańskimi.
Następnymi właścicielami byli Warszyccy, Męcińscy i Morscy
zamkiem związana jest następująca legenda: za Bolesława Krzywoustego Ojcowem władał Skarbimir, którego siostra z Ogrodzieńca na łożu śmierci wyznaczyła na opiekuna swojej córki Witysławy. Skarbimir zakochał się w niej bez pamięci, nie zważając na to iż była już zaręczona ze Szczebrzycem, którego bardzo miłowała.
Okrutnik zagroził śmiercią Witysławie jeśli za niego nie wyjdzie. Gdy dziewczyna odmówiła, Skarbimir najechał zamek w Ogrodzieńcu i porwał ją do Ojcowa a Szczebrzyca zakuł w kajdany. Gdy dowiedział się o tym książę Bolesław Krzywousty wyruszył z wojskiem na zamek ojcowski, a pojmanemu Skarbimirowi kazał wyłupić oczy. Witysława i Szczebrzyc pobrali się i otrzymali od króla posiadłości Skarbimira. 
