Zamek Ojców

Ojców
Średniowieczny zamek królewski





Ocena zabytku


Możesz ocenić:
Ojców (woj. małopolskie) - Średniowieczny zamek królewski

Ocena obecnej atrakcyjności obiektu
4 stars
Średnia ocena: 3.8 na 5. Głosów: 143

       
    
 
Ocena nastawienia do turystów na terenie obiektu
4 stars
Średnia ocena: 3.8 na 5. Głosów: 112

       
    
 


Opis i stan obecny


Niewiele niestety pozostało z zamku ojcowskiego, pięknie położonego w Dolinie Prądnika. Tylko brama, wieża, studnia oraz nikłe resztki murów. Niegdyś był on siedzibą starostwa królewskiego, miał zabezpieczać Kraków od północy oraz szlak handlowy na Śląsk. Jednak jeszcze w XVI wieku zastawiony za 500 grzywien (1 grzywna krakowska = 240 denarów) Ojców stał się starostwem zastawnym - niespłacony dług króla Jagiełły można było wykupić i dzierżawić Ojców wraz z funkcją starosty ojcowskiego. Stąd częste zmiany właścicieli.
Obecnie wspaniale prezentuje się przylegająca do okazałej skały wieża bramna z chorągwią. O wybitnie obronnym charakterze obiektu świadczy położenie na stromej skarpie, grubość murów na ponad 1,5 m, otwory strzelnicze w wieży bramnej oraz druga wieża obronna, ośmioboczna na zewnątrz, a wewnątrz okrągła. Była ona włączona w obwód murów obronnych. Jest pozbawiona otworów okiennych, a wewnątrz są jedynie pozostałości kominka i schodów z początku XX wieku. Oprócz funkcji obronnych pełniła też rolę więzienia. Nie jest tak wysoka jak dawniej, na początku XX wieku znacznie ją obniżono, ponieważ groziła zawaleniem. Kiedyś do zamku wjeżdżało się przez most zbudowany na trzech parach murowanych filarów, które widać do dzisiaj. Od strony południowej na skalnym występie znajdował się podpiwniczony budynek mieszkalny z kaplicą zwany siedzibą starościńską lub domem na skale. Na jego piętrze znajdowała się tylko 1 obszerna komnata - sala reprezentacyjna.
Wykuta w skale studnia na środku dziedzińca miała aż 48 m głębokości, obecnie tylko ok. 20 m. Obmurowanie jest współczesne - z 1972 r. Na dziedzińcu stały niegdyś zabudowania gospodarcze: psiarnia, szopa, stajnie, kuchnia i kurnik. Pod zamkiem również znajdowały się budynki folwarczne jak dom ekonoma, piekarnia, chlewy, wozownia, browar, gorzelnia, karczma, młyn i tartak.
Wnętrze ruin jest obecnie mało atrakcyjne, poza wieżą, w centralnej części znajduje się głęboka na 40 m studnia, a dookoła gdzieniegdzie wystają z ziemi resztki muru. Zamek jest za to ciekawym punktem widokowym na malowniczy Ojców i Dolinę Prądnika, a w wieży bramnej urządzono niewielką wystawę poświęconą historii zamku.
Aktualizacja Od 2019 jest już otwarta baszta obronna.

Akwarela z zamkiem z 1787 r.
Widok na zamek ojcowski. Akwarela Z. Vogla z 1787 r.


pikselO Ojcowie
 zedłem w skupieniu myśląc o Królach, o Piastach,
O starych zamkach z kamienia, o Orlich Gniazdach,
Wyszedłszy sił końcem nad wielkie strome zbocze,
Spojrzałem na bramę. Chorągiew nań łopocze.
puste
a wieża bramna, z miłością wielką wtulona,
Jest swą prawą stroną do wapiennego łona,
Tuż przed nią się most niegdyś rozciągał drewniany,
Na filarach leżał, z kamienia murowanych.
puste
uż za bramą zamku idąc ku lewej stronie,
Na wzniesieniu niedużym, ostatniej obronie
Służąca wieża dumnie w niebo patrząc stoi,
Swoim murem chroniona, jakby z ciężkiej zbroi.
puste
nętrze w koła zarysie, ze schodami z drzewa,
Osiem kątów ma lico, schowane dziś w krzewach.
Dalej, w lewą stronę porośnięte gęstwiną,
Śród mgły i zieleni ruiny murów giną.
puste
ośrodku dziedzińca, w cieniu starego drzewa,
Od wieków cicho tam stoi studnia z kamienia,
W wapieniu wykuta, wydarta litej skale,
Mimo wieków upływu wygląda wspaniale.
puste
amek stoi tutaj na cześć Piastowskiej głowy,
Od czternastego wieku, od jego połowy.
Ponoć, jak na zamczysko tak stare przystało,
O tym też krążą legendy, duże i małe.

Marcin Szwaczko
greeneye(małpa)pmail.pl




Widok Ojcowa w Albumach Stronczyńskiego
Widok na ruiny zamku w Ojcowie w połowie XIX wieku, z tzw. Albumów Stronczyńskiego


Plany i rekonstrukcje

Powrót na górę strony

Plan ruin zamku
Obecny plan zamku Ojców wg B. Guerquina
A - wieża główna, B - wieża bramna, C - dziedziniec, D - studnia, E - resztki budynku na skale, F- filary mostu, G - punkt widokowy

Rekonstrukcja zamku w XV w.
Wygląd zamku w Ojcowie w XV wieku zamieszczony na bilecie wstępu

Rekonstrukcja dziedzińca
Przedwojenna rekonstrukcja dziedzińca zamku ojcowskiego w XVI wg Jana Gumowskiego. Wysoki budynek to siedziba starościńska na skale z wejściem przez arkadowy ganek. Na lewo od niego mur obwodowy z basztą, a w rogu fragment studni.


Historia, wydarzenia

Powrót na górę strony

Murowany zamek został zbudowany w drugiej połowie XIV w. za panowania Kazimierza Wielkiego. Jako budulec wykorzystano ciosany wapień. Nazwa "castrum Oczecz" została nadana prawdopodobnie na cześć jego ojca - Władysława Łokietka, który ukrywał się w tych okolicach przygotowując do walki o tron. Istnieją podania, że znacznie wcześniej istniał tu gród zbudowany przez księcia lechickiego - szwagra Popiela. Miał on pobudować w dolinie Prądnika kilka grodów do obrony przed najazdami germańskimi.

Rekonstrukcja lub stary widok zamku ojcow
Widok na zamek Ojców od zachodu w II poł. XIX w. wg Napoleona Ordy

ozdoba
Jan Mężyk
Jan Mężyk, który dzierżawił zamek w Ojcowie w XV w., był najbliższym dworzaninem króla Władysława Jagiełły, rycerzem do specjalnych poruczeń. Pełnił funkcje łożniczego królewskiego, podczaszego i cześnika nadwornego. Znając kilka języków obcych był wysyłany z misjami dyplomatycznymi, aż w końcu został sekretarzem królewskim. To on tłumaczył z niemieckiego Władysławowi Jagielle słowa posłów krzyżackich przed bitwą pod Grunwaldem 15 lipca 1410 r. Wykazał się też znajomością rzemiosła wojennego, w 1432 r. dowodził wojskami polskimi, które pokonały Litwinów z wielkim księciem Świdrygiełłą na czele pod Kopystyrzynem oraz zajęły Podole i Bracław. Król za te zasługi wynagrodził go hojnie starostwami na Rusi i w końcu województwem ruskim. Będąc jednak stale przy królu nie mógł należycie troszczyć się o zamek w Ojcowie, podobnie jak jego żona, która była wychowawczynią córki Jagiełły - królewny Jadwigi.

punktor 1370 r. - kroniki mówią o burgrabi zamku - Zakliku de Kozkow / z Korzkwi. Później zamkiem z nadania króla władali starostowie: wnuk Zaklika - Jan z Korzkwi i dworzanin Hinczka z Rogowa
punktor 1404 r. - król Władysław Jagiełło zastawił warownię Piotrowi Szafrańcowi herbu Starykoń. Od tej pory często znajdowała się w rękach jego wierzycieli
punktor I poł. XV w. - kolejnym starostą był Jan Mężyk herbu Wadwicz - łaźny królewski
punktor 1440 r. - za zasługi wojenne i przysługi finansowe Władysław III Warneńczyk nadał starostwo ojcowskie Mikołajowi z Balic
punktor 1515 r. - starostwo ojcowskie otrzymali Bonerowie
punktor 1536 r. - zamek na krótko powrócił do polskiego władcy, a konkretnie królowej Bony. Po 20 latach Bona przekazała go przekazała go Stanisławowi Płazie
punktor 1588 r. - Zygmunt III Waza powierzył tytuł starosty Ojcowa Piotrowi Myszkowskiemu herbu Jastrzębiec
punktor początek XVII w. - zamek na 4 pokolenia przejął ród Korycińskich. Starosta Mikołaj Koryciński dostał go od króla Władysława IV za pomoc jaką ten wyświadczył mu w zdobyciu tronu, a zwłaszcza za mowę jaka wygłosił do szlachty.
punktor 1620 r. - ówczesna lustracja mówi, że zamek Ojców jest "bardzo spustoszały". Jednak wkrótce Mikołaj Koryciński dokonał gruntownego remontu. Powstała wtedy m.in. okazała siedziba starościńska z kaplicą na występie skalnym od strony południowej. Wzmocnione zostały fortyfikacje. Wnętrza przyozdobiono marmurami, rzeźbami wypełniono kobiercami i arrasami.
punktor 1633 r. - sejm przyznał Mikołajowi Korycińskiemu zwrot wydatków na naprawę ważnej dla obronności kraju warowni ojcowskiej

Wesele w Ojcowie z zamkiem
Grafika Antoniego Zaleskiego z 1851 r. - Wesele w Ojcowie

ozdoba
Król na zamku
Starosta Teofil Załuski pod koniec XVIII w. gościł na zamku w Ojcowie króla Stanisława Augusta Poniatowskiego powracającego z Krakowa do Warszawy. W Dolinie Prądnika witali go, oprócz starosty, jego krewny Ksawery Puszet, starosta wałecki Piotr Dembiński oraz starosta wojnicki Piotr Ożarowski, późniejszy targowiczanin mianowany hetmanem wielkim, którego lud powiesił podczas Insurekcji Kościuszkowskiej na warszawskim Rynku. Król zwiedził m.in. Jaskinię Ciemną, którą na tę okazję oświetlono. Wjazdowi od zamku towarzyszyły bicia z dział i owacje ludności. Następnie wyprawiono oczywiście wielką ucztę, a na zakończenie wizyty król trzymał do chrztu córkę Załuskich. Wg opisu komnaty zamkowe w Ojcowie były: "bogato przyozdobione w atłasy, perskie, tureckie i chińskie makaty, wyłożone wschodnimi kobiercami, zastawione meblami, krytymi aksamitem, adamaszkiem, haftowane złotem - które się odbijały w srebrnych zwierciadłach, wśród różnych pięknych i niezmiernie kosztownych osobliwości".

Portret Załuskiego
Teofil Załuski

punktor 1655 r. - Szwedzi zajęli budowlę i wywieźli do Szwecji najcenniejsze przedmioty, ale jej nie zniszczyli, ponieważ stworzyli tu magazyn broni i żywności
punktor Niebawem zamek rozpoczął odbudowywać Stefan Koryciński, a po jego śmierci wdowa po nim.
punktor Następnymi właścicielami Ojcowa byli Warszyccy, Męcińscy i Morscy
punktor Początek XVIII - zamek przejęli Łubieńscy, a następnie Załuscy. W tym czasie był on jeszcze doskonale prosperująca rezydencją z licznymi budynkami gospodarczymi i folwarkiem u podnóża wzniesienia. Nad założeniem dominowała baszta o 2 piętrach.
punktor 1815 r. - Ojców został włączony do dóbr Królestwa Kongresowego, a później sprzedany Konstantemu Wolickiemu. Stan zamku był już określany jako bardzo zły, a zamieszkiwany był tylko okresowo
punktor 1829 r. - mury walącego się zamku zostały rozebrane przez Wolickiego
punktor Kilka lat później Ojców kupił Karol Szulc
punktor 1835 r. - resztki zamku wykupił na licytacji Wojciech Prendowski. Zlecił on wykonanie pełnej odbudowy zamku architektowi Franciszkowi Marii Lanciemu, jednak projekt nie został zrealizowany. Prendowski z resztek murów zbudował karczmę, browar i inne budynki. Jego syn Henryk nie mieszkał już w zamku, odnowił jednak basztę i nadał jej inny wygląd co widać na starych rycinach
punktor Kolejnymi właścicielami byli Przeździeccy i Krasińscy
punktor 1893 r. - z inicjatywy Ludwika Krasińskiego przeprowadzono rozpoczęto restaurację warowni, która zakończyła się tylko odnowieniem bramy wjazdowej i wykuciem w niej 2 nowych okien. Przy okazji zlikwidowano most, zasypano fosę, a ośmioboczną wieżę dla bezpieczeństwa obniżono o ok. 6 m. Prace przerwała śmierć Krasińskiego
punktor 1913 r. - Ludwika Czartoryska, córka Ludwika Krasińskiego postanowiła kontynuować jego dzieło. Wyremontowała basztę i zbudowała w niej kominek wraz ze schodami.
punktor 2006 r. - rozpoczęto długoletnie prace archeologiczne i zabezpieczające zamek w Ojcowie. Pod kierunkiem dr. Michała Wojenki z UJ odkryto wiele zabytków ruchomych jak fragmenty ceramiki naczyniowej, kafli i przedmiotów metalowych. Jednak najciekawsze znalezisko to scytyjski grot strzały z VI wieku przed Chr. Jest to najprawdopodobniej ślad po przejściu przez okolicę Ojcowa wojsk scytyjskich.
Pod zamkowym brukiem odkryto też pozostałości starożytnej osady kultury łużyckiej, poza tym monetę polską z 1767 roku, brązowe haftki i szklane kule do gry.
punktor 2016 r. - rozpoczęcie prac konserwatorskich. Wyremontowano obie wieże, odtworzono drewnianą zabudowę wieży obronnej i po długiej przerwie znów udostępniono ją dla turystów

Ruiny zamku w XIX w.
Krajobraz z ruinami zamku w Ojcowie autorstwa A. Malinowskiego z 2. połowy XIX wieku




Legendy i podania

Powrót na górę strony

Legenda mówi, że za Bolesława Krzywoustego Ojcowem władał Skarbimir, którego siostra z Ogrodzieńca na łożu śmierci wyznaczyła na opiekuna swojej córki Witysławy. Skarbimir zakochał się w niej bez pamięci, nie zważając na to iż była już zaręczona ze Szczebrzycem, którego bardzo miłowała. Okrutnik zagroził śmiercią Witysławie jeśli za niego nie wyjdzie. Gdy dziewczyna odmówiła, Skarbimir najechał zamek w Ogrodzieńcu i porwał ją do Ojcowa, a Szczebrzyca zakuł w kajdany. Gdy dowiedział się o tym książę Bolesław Krzywousty wyruszył z wojskiem na zamek ojcowski, a pojmanemu Skarbimirowi kazał wyłupić oczy. Witysława i Szczebrzyc pobrali się i otrzymali od króla posiadłości Skarbimira.
Nie jest to tylko legenda, bo fakt stłumienia przez księcia buntu wojewody Skarbimira w roku 1117 r. jest potwierdzony w źródłach, zgadza się również sposób jego ukarania. Drewniana warownia Skarbimira z pewnością stała na miejscu dzisiejszych ruin.

Widok Ojcowa w 1795 r.
Widok zamku w Ojcowie do roku 1795 - litografia wg rysunku Z. Vogla sztychowanego przez J. Freya w XIX w.



Informacje praktyczne


ADRES I KONTAKT
punktorRuiny Zamku Kazimierzowskiego - Ojców

CZAS
punktor Wejście na górę zamkową z dolnego parkingu zajmuje 5 minut. Oglądnięcie ruin trwa ok. 20 minut.

WSTĘP
punktor Bilety w cenie 18 zł - bilet normalny, 9 zł - bilet ulgowy. Otwarty w sezonie w godz. 9:00-18:00, po sezonie 9:00-16:00/15:00.

Ponieważ informacje o godzinach otwarcia, a przede wszystkim cenach biletów szybko się dezaktualizują, sprawdź je na stronie oficjalnej opisywanego zabytku:
Zamek w Ojcowie

INNE
punktor Zamek w Ojcowie w portalu promującym turystykę rodzinną "Wakacje z dzieciakiem" - relacje ze zwiedzania obiektu z dziećmi


Zamek na obrazie  Schouppégo
Zamek Ojcowie na obrazie A. Schouppégo z 1861 r.



Położenie i dojazd


Południe Jury Krakowsko-Częstochowska. Północno - zachodnia część woj. małopolskiego. 24 km na północ od Krakowa. Zobacz na mapie.
Jadąc samochodem można zatrzymać się pod wzgórzem zamkowym. Od 2021 roku parking obsługuje się za pomocą parkometrów - 8 zł/godzina. Dalszy parking - Złota Góra jest tańszy 5 zł/godzina. Teren jest patrolowany przez straż parku ojcowskiego, więc lepiej nie próbować stawać byle gdzie.

GPS
Współrzędne geograficzne:

Otwórz w:  Google Maps,  Bing Maps,  Openstreet Maps
format D (stopnie):   N50.21185278° E19.83039167°  
format DM (stopnie, minuty):   50° 12.7111668'N 19° 49.8235002'E
format DMS (stopnie, minuty, sekundy):   50° 12' 42.67''N 19° 49' 49.41''E 



Rekonstrukcja lub stary widok zamku ojcow
Zdjęcie ruin w Ojcowie z 1915 r.



Bibliografia



punktor Borkowski Jacek - Orle Gniazda Jury Krakowsko Częstochowskiej
punktor Flaniowska-Gradowska Alicja - Dzieje zamku ojcowskiego
punktor Fidura Jolanta - Zamki i inne warownie wyżyny krakowsko-częstochowskiej
punktor Guerquin Bohdan - Zamki w Polsce
punktor Jurasz Tomasz - Zamki i ich tajemnice
punktor Kaczyńscy Izabela i Tomasz - Polska - najciekawsze zamki
punktor Kajzer Leszek, Kołodziejski Stanisław, Salm Jan - Leksykon zamków w Polsce
punktor Kornecki Marian - Zamki i dwory obronne ziemi krakowskiej
punktor Rogiński Ryszard - Zamki i twierdze w Polsce - historia i legendy
punktor Sypek Robert - Zamki i obiekty warowne Jury Krak.-Częst.

Widok zamku sprzed I wojny św. Widok zamku po I wojnie św.
Porównanie widoku ruin z tego samego miejsca na pocztówkach sprzed I wojny św. oraz z lat międzywojennych (po remoncie L. Czartoryskiej)



Galeria zdjęć


Klikając w zdjęcie otrzymasz jego powiększenie w nowym oknie. Okno to można zamknąć kliknięciem w dowolny punkt POZA zdjęciem.

Ojców - Widok na ruiny ze skały w centrum Ojcowa Ojców - Widok spod zamku - filary mostu, 2 wieże i resztki budynku na skale Ojców - Zbliżenie na filary mostu i 2 wieże Ojców - Widok spod zamku - ruiny budynku na skale, wieża-stołp i odcinek muru obwoodwego Ojców - Zbliżenie z dołu na resztki budynku na skale i wieżę-stołp Ojców - Wjazd do zamku z widocznymi obiema wieżami Ojców - Wieża bramna Ojców - Dziedziniec  przed wieża bramną Ojców - Zwieńczenie bramy i widok na Ojców spod wieży głównej Ojców - Główna wieża-stołp Ojców - Wieża z dojściem po metalowych schodach Ojców - Wieża główna Ojców - Fragment muru obwodowego Ojców - Dziedziniec ze studnią Ojców - Pusty dziedziniec zamku Ojców - Kawwałek muru obwodowego i skała przy zamku Ojców - Teren badań archeologicznych na dziedzińcu Ojców - Zamek widoczny ze ścieżki spacerowej w Ojcowie Ojców - Ojców z zamkiem z punktu widokowego
Zdjęcia wykonane w latach 2017-2019

Ojców - Wieża bramna Ojców - Górująca wieża główna, a poniżej bramna Ojców - Brama widziana z dołu Ojców - Resztki filarów mostu i obie wieże Ojców - Resztki murów obwodowych Ojców - Wieża bramna od strony dziedzińca Ojców - Studnia na dziedzińcu Ojców - Wieża główna Ojców - Główna wieża-stołp Ojców - Potężna skała, na której stał główny budynek Ojców - Wieża-stołp i mur obwodowy Ojców - Szczyt bramy z ekspozycją muzealną Ojców - Widok z oddali Ojców - Widok na zamek i okolicę z punktu widokowego
Zdjęcia wykonane: latem 2003



Filmy wideo


Zamek Ojców w Dolinie Prądnika z drona



Noclegi


punktor Ojców - można tu znaleźć bardzo wiele prywatnych kwater do wynajęcia. Szczegóły
punktor Skała - Schronisko Młodzieżowe PTSM, ul. Szkolna 4, tel. 65
punktor Kraków - Dom Wycieczkowy PTTK, ul. Bulwarowa 37, tel. (012) 44 08 63
punktor Kraków - Schronisko Młodzieżowe PTSM, ul. Oleandry 4, tel. (012) 33 89 21, 33 88 22

Proponujemy wyszukanie noclegu w opisywanej miejscowości lub jej okolicy w serwisach noclegowych. Oferty cenowe online są zwykle atrakcyjniejsze niż rezerwacje telefoniczne!


oferta noclegowa 1       

Miniforum

Powrót na górę

Zapraszam do przesyłania swoich wypowiedzi i komentarzy odnośnie opisywanego zamku. Ukazują się one na stronie od razu po wpisaniu do formularza.

Ostatnie wpisy

  • Re: Tradycje obrzędy zwyczaje w ojcowie i okolicach       Autor:  Arturion      Data:  2015-08-04 12:26:54
    Nie jest to zwyczaj tradycyjny, aw każdym razie o stosunkowo świeżej tradycji. jeszcze w XVIII w. nie znany ;-)
  • Zamek w ojcowie jes strasznie zaniedbywany:(       Autor:  Łukasz      Data:  2013-07-22 11:00:09
    W Ojcowie w zamku byłem już dwa razy. Pierwszy raz ok 10 lat temu, drugi w minioną sobotę. Być może dlatego że byłem mały za pierwszym razem nie zwróciłem uwagi na pewien problem na zamku (być może wtedy go nie było). Otóż Spacerując po doszedłem do wniosku, że jest na zamku bardzo zaniedbany porządek. Kosze na śmieci są a śmieci leżą byle gdzie. Ludzie na litość boską na swoim ogródku też rzucacie chusteczki i opakowania po ciastkach na trawnik??? Studnia to wielka dziura ze śmieciami. Druga sprawa to źle zabezpieczone mury. Na bramie pisze wyraźnie ZAKAZ WCHODZENIA NA MURY a dzieci wspinają się i podchodzą do urwiska a mamusie za nimi i się rodzinka cieszy bo ładne widoki... I te krzaczory które rosną koło wieży i na dziedzińcu:(     Miejsce bardzo ładne i z wielką historią ale w moim odczuciu zaniedbane niestety...     Wystawa poświęcona historii zamku skromna lecz bardzo ciekawa:)
  • Re: LIPA       Autor:  jura krakowsko częstochowska      Data:  2011-07-04 15:07:02
    Ojców i okolice to piękne miejsce dla osób, które chcą odpocząć od zgiełku. Urozmaicony krajobraz szata roślinna ciekawe historie, które pobudzają wyobraźnię. To nie miejsce dla typowego hip hopowego ziomala co to myśli tylko o krojeniu innych i o jaraniu, albo typowego techno - mułowatego żel mena co to je sterydy wiadrami.





Powót do strony startowej
Powrót do strony startowej

(c) 2001-2024 bd - Kontakt - Polityka Prywatności
Wszelkie prawa do własnych zdjęć i tekstów zastrzeżone, nie mogą być one wykorzystywane bez mojej zgody. Nie udzielam pozwolenia na kopiowanie opisów.