Ojców

Średniowieczny zamek królewski

Murowany zamek został zbudowany w drugiej połowie XIV w. za panowania Kazimierza Wielkiego. Jako budulec wykorzystano ciosany wapień. Nazwa "castrum Oczecz" została nadana prawdopodobnie na cześć jego ojca - Władysława Łokietka, który ukrywał się w tych okolicach przygotowując do walki o tron. Istnieją podania, że znacznie wcześniej istniał tu gród zbudowany przez księcia lechickiego - szwagra Popiela. Miał on pobudować w dolinie Prądnika kilka grodów do obrony przed najazdami germańskimi.

Jan Mężyk Jan Mężyk, który dzierżawił zamek w Ojcowie w XV w., był najbliższym dworzaninem króla Władysława Jagiełły, rycerzem do specjalnych poruczeń. Pełnił funkcje łożniczego królewskiego, podczaszego i cześnika nadwornego. Znając kilka języków obcych był wysyłany z misjami dyplomatycznymi, aż w końcu został sekretarzem królewskim. To on tłumaczył z niemieckiego Władysławowi Jagielle słowa posłów krzyżackich przed bitwą pod Grunwaldem 15 lipca 1410 r. Wykazał się też znajomością rzemiosła wojennego, w 1432 r. dowodził wojskami polskimi, które pokonały Litwinów z wielkim księciem Świdrygiełłą na czele pod Kopystyrzynem oraz zajęły Podole i Bracław. Król za te zasługi wynagrodził go hojnie starostwami na Rusi i w końcu województwem ruskim. Będąc jednak stale przy królu nie mógł należycie troszczyć się o zamek w Ojcowie, podobnie jak jego żona, która była wychowawczynią córki Jagiełły - królewny Jadwigi.

1370 r. - kroniki mówią o burgrabi zamku - Zakliku de Kozkow z Korzkwi. Później zamkiem z nadania króla władali starostowie: wnuk Zaklika - Jan z Korzkwi i dworzanin Hinczka z Rogowa
1404 r. - król Władysław Jagiełło zastawił warownię Piotrowi Szafrańcowi herbu Starykoń. Od tej pory często znajdowała się w rękach jego wierzycieli
I poł. XV w. - kolejnym starostą był Jan Mężyk herbu Wadwicz - łaźny królewski
1440 r. - za zasługi wojenne i przysługi finansowe Władysław III Warneńczyk nadał starostwo ojcowskie Mikołajowi z Balic
1515 r. - starostwo ojcowskie otrzymali Bonerowie
1536 r. - zamek na krótko powrócił do polskiego władcy, a konkretnie królowej Bony. Po 20 latach Bona przekazała go przekazała go Stanisławowi Płazie
1588 r. - Zygmunt III Waza powierzył tytuł starosty Ojcowa Piotrowi Myszkowskiemu herbu Jastrzębiec
początek XVII w. - zamek na 4 pokolenia przejął ród Korycińskich. Starosta Mikołaj Koryciński dostał go od króla Władysława IV za pomoc jaką ten wyświadczył mu w zdobyciu tronu, a zwłaszcza za mowę jaka wygłosił do szlachty.
1620 r. - ówczesna lustracja mówi, że zamek Ojców jest "bardzo spustoszały". Jednak wkrótce Mikołaj Koryciński dokonał gruntownego remontu. Powstała wtedy m.in. okazała siedziba starościńska z kaplicą na występie skalnym od strony południowej. Wzmocnione zostały fortyfikacje. Wnętrza przyozdobiono marmurami, rzeźbami wypełniono kobiercami i arrasami.
1633 r. - sejm przyznał Mikołajowi Korycińskiemu zwrot wydatków na naprawę ważnej dla obronności kraju warowni ojcowskiej
1655 r. - Szwedzi zajęli budowlę i wywieźli do Szwecji najcenniejsze przedmioty, ale jej nie zniszczyli, ponieważ stworzyli tu magazyn broni i żywności

Król na zamku Starosta Teofil Załuski pod koniec XVIII w. gościł na zamku w Ojcowie króla Stanisława Augusta Poniatowskiego powracającego z Krakowa do Warszawy. W Dolinie Prądnika witali go, oprócz starosty, jego krewny Ksawery Puszet, starosta wałecki Piotr Dembiński oraz starosta wojnicki Piotr Ożarowski, późniejszy targowiczanin mianowany hetmanem wielkim, którego lud powiesił podczas Insurekcji Kościuszkowskiej na warszawskim Rynku. Król zwiedził m.in. Jaskinię Ciemną, którą na tę okazję oświetlono. Wjazdowi od zamku towarzyszyły bicia z dział i owacje ludności. Następnie wyprawiono oczywiście wielką ucztę, a na zakończenie wizyty król trzymał do chrztu córkę Załuskich. Wg opisu komnaty zamkowe w Ojcowie były: "bogato przyozdobione w atłasy, perskie, tureckie i chińskie makaty, wyłożone wschodnimi kobiercami, zastawione meblami, krytymi aksamitem, adamaszkiem, haftowane złotem - które się odbijały w srebrnych zwierciadłach, wśród różnych pięknych i niezmiernie kosztownych osobliwości". Teofil Załuski

Niebawem zamek rozpoczął odbudowywać Stefan Koryciński, a po jego śmierci wdowa po nim.
Następnymi właścicielami byli Warszyccy, Męcińscy i Morscy
Początek XVIII - zamek przejęli Łubieńscy, a następnie Załuscy. W tym czasie był on jeszcze doskonale prosperująca rezydencją z licznymi budynkami gospodarczymi i folwarkiem u podnóża wzniesienia. Nad założeniem dominowała baszta o 2 piętrach. ojcowskim został Teofil Załuski
1815 r. - Ojców został włączony do dóbr Królestwa Kongresowego, a później sprzedany Konstantemu Wolickiemu. Stan zamku był już określany jako bardzo zły, a zamieszkiwany był tylko okresowo i
1829 r. - ruiny zamku zostały rozebrane przez Wolickiego
Kilka lat później Ojców kupił Karol Szulc
1835 r. - resztki zamku wykupił na licytacji Wojciech Prendowski. Zlecił on wykonanie pełnej odbudowy zamku architektowi Franciszkowi Marii Lanciemu, jednak projekt nie został zrealizowany. Prendowski z resztek murów zbudował karczmę, browar i inne budynki. Jego syn Henryk nie mieszkał już w zamku, odnowił jednak basztę i nadał jej inny wygląd co widać na starych rycinach
Kolejnymi właścicielami byli Przeździeccy i Krasińscy
1893 r. - z inicjatywy Ludwika Krasińskiego przeprowadzono rozpoczęto restaurację warowni, która zakończyła się tylko odnowieniem bramy wjazdowej i wykuciem w niej 2 nowych okien. Przy okazji zlikwidowano most, zasypano fosę, a ośmioboczną wieżę dla bezpieczeństwa obniżono o ok. 6 m. Prace przerwała śmierć Krasińskiego
1913 r. - Ludwika Czartoryska, córka Ludwika Krasińskiego postanowiła kontynuować jego dzieło. Wyremontowała basztę i zbudowała w niej kominek wraz ze schodami.
2006 r. - rozpoczęto długoletnie prace archeologiczne i zabezpieczające zamek w Ojcowie. Pod kierunkiem dr. Michała Wojenki z UJ odkryto wiele zabytków ruchomych jak fragmenty ceramiki naczyniowej, kafli i przedmiotów metalowych. Jednak najciekawsze znalezisko to scytyjski grot strzały z VI wieku przed Chr. Jest to najprawdopodobniej ślad po przejściu przez okolicę Ojcowa wojsk scytyjskich.
Pod zamkowym brukiem odkryto też pozostałości starożytnej osady kultury łużyckiej, poza tym monetę polską z 1767 roku, brązowe haftki i szklane kule do gry.
2016 r. - rozpoczęcie prac konserwatorskich. Wyremontowano obie wieże, odtworzono drewnianą zabudowę wieży obronnej i po długiej przerwie znów udostępniono ją dla turystów

Legendy i podania

Położenie i dojazd

Południe Jury Krakowsko-Częstochowska. Północno - zachodnia część woj. małopolskiego. 24 km na północ od Krakowa. Zobacz na mapie.
Jadąc samochodem można zatrzymać się pod wzgórzem zamkowym. Od 2021 roku parking obsługuje się za pomocą parkometrów - 8 zł/godzina. Dalszy parking - Złota Góra jest tańszy 5 zł/godzina. Teren jest patrolowany przez straż parku ojcowskiego, więc lepiej nie próbować stawać byle gdzie.


Współrzędne geograficzne: