Ossolin

Renesansowy zamek magnacki

Zamek wzniesiono w I połowie XVII w z inicjatywy Jerzego Ossolińskiego, późniejszego kanclerza wielkiego koronnego, pragnącego mieć rezydencję na miarę swojej pozycji i zamożności. Pierwotnie w miejscu tym stał stary zamek rycerski jego przodków - rodu Toporczyków (którzy później przyjęli nazwisko Ossolińscy).

Jerzy Ossoliński c.d. Budowniczy nowego zamku w Ossolinie, kanclerz wielki koronny Jerzy Ossoliński był najbardziej wpływową osobistością w państwie za panowania Władysława IV i częściowo do swojej śmierci, za Jana Kazimierza. Ten wielki polityk i mąż stanu posiadał ogromną władzę, którą czasem wykorzystywał do knucia intryg i zwalczania swoich politycznych przeciwników. Przykładem może być systematyczne niszczenie kariery bohatera walk ze zbuntowaną kozaczyzną, uwielbianego przez wojsko i szlachtę kniazia Jeremiego Wiśniowieckiego, co nie wyszło krajowi na dobre. Jako, że Ossoliński zawsze stał przy królu i popierał jego plany, był oskarżany o próbę wprowadzania absolutyzmu królewskiego. Z tych powodów, a także ze zwykłej zazdrości o wpływy, był najbardziej znienawidzoną osobą w kraju. Nie wielu jednak odważało się otwarcie przeciw niemu występować. Jego śmierć w 1650 r. przyjęto z ulgą, a nawet radością. Zaczęły powstawać różne wiersze i teksty szydzące z kanclerza, jak np. "Na śmierć pana kanclerza" - "Legł Ossoliński, Kanclerz Wielki od wielkiej choroby. Bo insza choroba nie mogła zdusić tej osoby" albo "Śmierć twoja, wielki mężu, nie w smak wszystkim była, bo cię za późno zgładziła"

koniec XIV w. - Jaśko (Jan) Topór zwany Owcą, syn Nawoja z Przegini, kasztelana sandomierskiego wybudował w Ossolinie niewielki drewniany zamek. Następnie budowla ta została zastąpiona większą, murowaną, ale nie wiadomo kiedy to nastąpiło
I poł. XV w. - kolejnym właścicielem Ossolina był także Jan herbu Topór, kasztelan wiślicki, o którym wiadomo że stale przebywał na dworze Władysława Jagiełły. Podobno bardzo zasłużył się królowi w czasie chrystianizacji Litwy
II XV w. - właścicielem Ossolina był kolejny Toporczyk - Mikołaj, któremu część badaczy przypisuje budowę gotyckiego zamku murowanego
1620 r. - Ossolin odziedziczył Jerzy Ossoliński
ok. 1635 r. - Jerzy Ossoliński wzniósł całkiem nowy zamek na planie regularnego czworoboku. Podobno w jego murach wykorzystano wieże z poprzedniego zamku. Być może zaprojektował go słynny architekt Wawrzyniec Senes, który pracował dla Jerzego i Krzysztofa Ossolińskich przy projektach kościołów i zamku Krzyżtopór. Przy zamku powstał piękny ogród, a drogi od niego (np. do pobliskich Goźlic) obsadzono lipami, tak że patrząc z góry drzewa tworzyły zamknięta figurę geometryczną. Zamek otoczony była murem obwodowym, ale niezbyt wysokim, bo z daleka widać było dobrze całą budowlę. O wnętrzach wiemy, że biblioteka było wyzłacana, z portretami przodków na ścianach, komnaty miały murowane posadzki i kominy, złocone gzymsy, kryształowe okna, sufity z malowidłami. Główna sala posiadała 13 belek bogato złoconych, a pomiędzy nimi malowidła miast i okrętów oraz komin z dwoma posągami trzymającymi herb Ossolińskich. Osada Ossolin zyskała wtedy prawa miejskie (obecnie to niewielka wieś). W tym czasie w zamku goszczono króla Władysława IV

Antoni Lędóchowski Antoni Lędóchowski wbrew pozorom raczej nie był chory na umyśle. Wraz z rodzina przybył w okolice sandomierszczyzny z Wołynia. Był wojewodą czernihowskim, dworzaninem króla Poniatowskiego i posłem na Sejm Czteroletni, podczas którego należał do obozu uchwalającego Konstytucję 3 Maja. Był odznaczony orderem Orła Białego i św. Stanisława. Jako człowiek bardzo religijny wspierał okoliczne kościoły, a po śmierci żony wstąpił do zakonu. W pamięci ówczesnych mieszkańców Klimontowa, Ossolina i okolicy, małżeństwo Lędóchowskich zapisało się jako dobrzy gospodarze wspierający biednych. Budowali im bowiem domy, obniżyli pańszczyznę, postawili szpital i przytułki dla ubogich. Potomni zarzucali mu jednak, że wysadził zamek ossoliński w powietrze, ponieważ poszukiwał w nim skarbów. Sam mówił, że zrobił to ponieważ cenił pokorę, skromność i "aby mu w pyszność synów nie wbijało". Podobno jego syn przegrywał majątek w karty i Lędóchowski chciał zapobiec w ten sposób zastawieniu zamku.

1650 r. - po nagłej śmierci Jerzego, zamkiem Ossolin władała jego żona Izabella, a potem jej córka Urszula Brygida Kalinowska
1655 r. - podczas "potopu" warownia była najeżdżana zarówno przez Szwedów jak i sprzymierzonego z nimi księcia Siedmiogrodu Jerzego II Rakoczego
od II poł. XVII w. - Ossolin przechodził w ręce takich rodów jak: Zebrzydowscy, Morsztynowie, Sanguszkowie, Denhoffowie, ponownie Ossolińscy i Lędóchowscy. Nie znane są szczegóły, jaki mieli oni wpływ na zamek, ale na pewno w jakimś stopniu jego bryła uległa przebudowie. Przy zewnętrznych ścianach postawiono wysokie podpory, które miały zapobiec rozpadaniu i osuwaniu się murów. Zamek bowiem stał bowiem na niepewnym podłożu lessowym. Wzmocniono też mury obwodowe
1731 r. - z ówczesnego inwentarza można wyczytać, że zamek był w złym stanie, bez dachów i okien
1780 r. - właścicielem zamku został Antoni Lędóchowski, który dokonał później jego zniszczenia. Zamek wykorzystywany był w tym czasie jako spichlerz i magazyn
1816 r. - Lędóchowski wysadził zamek w powietrze. Z zamku zachowała się jeszcze wtedy brama wjazdowa, okrągła baszta z przylegającym murem i most
1901 r. - właścicielami została rodzina Karskich. Mury zamkowe były rozbierane, a następnie to co zostało zaadaptowano na gorzelnię
II woj. św. - ruiny Ossolina zostały wysadzone przez wojska sowieckie, gruz wykorzystano do utwardzenia drogi dla czołgów. Podobno jeszcze dziś można zobaczyć kamienie z zamku na drodze od Goźlic do Usarzewa i Zdanowa. Podobnie obeszli się bolszewicy z roślinnością, mianowicie wycięli lipy, które były chlubą ogrodników Ossolińskiego.
2017 i 2018 r. - na terenie ruin zamku Ossolin kręcony był jeden z odcinków serialu "Misja skarb", emitowanego na antenie Fokus TV
2019 r. - wzgórze zamkowe zostało oczyszczone przez pasjonatów historii, odsłonięto niewiodczne dotąd mury

Otwórz w:  Google Maps,  Bing Maps,  Openstreet Maps
format D (stopnie):   N50.67630833°, E21.50324722°
format DM (stopnie, minuty):   50° 40.5784998'N, 21° 30.1948332'E 
format DMS (stopnie, minuty, sekundy):   50° 40' 34.71''N, 21° 30' 11.69''E