Owiesno

Gotycki zamek rycerski, rozbudowany w pałac

Warownia w Owieśnie należy do typu zamków nizinnych.

Templariusze Kiedyś atrakcją Owieśna był gródek z XIII w., identyfikowany z templariuszami, który przyciągał turystów. Niektórzy historycy uważali, że Pogorzelowie mogli w I poł. XIII w. ufundować na swej ziemi siedzibę zakonu templariuszy. Choć hipoteza ta została obalona przez B. Grundmanna w 1982 r. to jednak wiele osób nadal wierzy w obecność tajemniczego zakonu w Owieśnie i wielkie skarby tu ukryte. Symbolem bogactwa u templariuszy był bowiem owies, poza tym potwierdzona w dokumentach niewielka siedziba zakonu znajdowała się nie aż tak daleko, bo koło Oławy, więc ich obecność w Owieśnie nie byłaby wcale tak nieprawdopodobna. Inni twierdzą, że byli tu nie templariusze, lecz bożogrobcy. Faktem jest, że murowane pozostałości jakiegoś gródka można było oglądać jeszcze w końcu XIX w. Niestety, nie miałem czasu szukać tego miejsca, ale leży ono gdzieś za parkiem zamkowym, w lesie.

Zbudowano ją na planie koła o średnicy 30 m z wewnętrznym dziedzińcem, co jest rzadkością nie tylko w Polsce. Zamek był dobrze ufortyfikowany, w średniowieczu otaczał go mur obwodowy, fosa i kolejna zewnętrzna linia murów, za którą rozpościerały się stawy. Brama wejściowa usytuowana była od strony południowej. Na zachód od niej stała wysoka wieża, najpierw obronna, później bardziej dekoracyjna - barokowa z zegarem. Mimo kilku przebudów, które zmieniły charakter obiektu na rezydencję pałacową, jego ogólny kształt pozostał taki sam. Całość nieco powiększono, podwyższono o jedną kondygnację i utworzono drugie wejście od północy. Wzmianki o wnętrzach zamku mówią o bogatej w stare woluminy bibliotece oraz kaplicy "po prawej stronie holu".

Zamek Owiesno przetrwał nienaruszony wojnę i nawet po pobycie Sowietów wciąż znajdowało się w nim wyposażenie. Dopiero w latach 50-tych i 60-tych fala szabrowników oraz miejscowa ludność doprowadziła go do stanu ruiny. Jeszcze długo później zamek był bezkarnie dewastowany.
Na początku lat 90-tych, chyba w obawie przed złodziejami, wywieziono stąd barokową fontannę do Lewina Kłodzkiego, gdzie podobno stoi na rynku. Obecnie można oglądać zniszczone, ale wciąż wysokie na 3 kondygnacje mury, barokowy portal w bramie południowej i kupę gruzu w środku. Obydwa wejścia są ogrodzone i zamknięte. Przy jednym stał traktor - prowadzono akurat prace odgruzowujące. Mimo niewielkich rozmiarów, przed wojną w pałacu mieściło się podobno aż 60 pomieszczeń, ale trudno w to uwierzyć. Jednak z pewnością całość wraz z ogrodem i parkiem ze stawami tworzyła bardzo piękne i gustowne założenie rezydencjonalne. Miejscowi wspominają m.in. iż w fosie pływały łódki z parasolkami.

Obecnie przy pałacu znajduje się jeden duży zamieszkały budynek, która kiedyś była powozownią oraz inne mniej lub bardziej zrujnowane budynki gospodarcze, administracyjne, folwarczne, niektóre sięgające XVIII stulecia. Przy jednym z nich, o konstrukcji szachulcowej, widać pozostałość zewnętrznego muru obwodowego (pewnie jest go więcej, ale latem wszystko zakrywa roślinność). Wjazd prowadzi przez zdewastowaną bramę. W połowie lat 90-tych stały na niej rzeźby lwów i antyczne popiersia, jednak dziś nie ma po nich śladu. Filary dwóch kolejnych bocznych bram napotykamy obchodząc zamek dookoła, zapewne zamykały one dostęp do podzamcza wjeżdżającym od północy.

Aktualizacja. Po przejęciu przez prywatną fundację zamek został oczyszczony z roślinności i gruzu, odnowiono też główną bramę na przedzamcze. Wnętrza stały się dostępne. Przed zamkiem, jak i przy głównej drodze stoją drogowskazy i tablice informacyjne. Niestety, po kilku latach zabytek zarósł chyba jeszcze bardziej niż przed pracami. Można jednak wciąż wejść na teren ruin i pooglądać wnętrza oraz obejść je dookoła. Wyremontowana brama na przedzamcze wygląda bardzo dobrze, szkoda że nie są prowadzone dalsze prace. Stawy przy bramie w suchym lecie 2022 całkowicie zarosły, woda w ogóle nie była widoczna.