Zamek Pasłęk

Pasłęk
Średniowieczny zamek krzyżacki





Ocena zabytku


Możesz ocenić:
Pasłęk (woj. warmińsko-mazurskie) - Średniowieczny zamek krzyżacki

Ocena obecnej atrakcyjności obiektu
3.5 stars
Średnia ocena: 3.6 na 5. Głosów: 89

       
    
 
Ocena nastawienia do turystów na terenie obiektu
4 stars
Średnia ocena: 4.0 na 5. Głosów: 68

       
    
 


Opis i stan obecny


Zamek pasłęcki stoi w północno - wschodnim narożniku miasta, na cyplu skarpowym wchodzącym w dolinę rzeki Wąskiej. Sąsiadują z nim inne pokrzyżackie budowle: kościół św. Bartłomieja i stary ratusz oraz jedna z bram miejskich - Młyńska.
ozdoba
Lochy zamkowe
W starych dokumentach zachowało się kilka wzmianek o korytarzach pod zamkiem i miastem. Niestety dziś już nie ma do nich wejścia. Wg opisu 1828 roku jeden z tuneli mógł pomieścić człowieka na koniu. Znaleźli się w nim wówczas pastor, wikary i uczniowie ze szkoły. Przejście miejscami było zasypane, gasły świece, więc wycieczka wycofała się, nie dochodząc do końca korytarza. Na przełomie lat 60-tych i 70-tych XX wieku proboszcz kazał zamurować przejście z kościoła do ratusza.
Istnieje też relacja, mówiąca o odkryciu w czasie rozbudowy zamku przez elektora brandenburskiego Jerzego Fryderyka, w miejscu jednej z wież, tajemniczych tuneli, które biegły w różnych kierunkach. Tunel główny miał prowadzić na płd.- zach. i mieć kilka odgałęzień, m. in. w kierunku kościoła św. Bartłomieja. Najdłuższy i najgłębszy tunel skierowany był na północ. Być może z nim związana jest historia, która miała miejsce w 1414 r., podczas oblężenia zamku Pasłęk przez wojska litewskie. W pewnym momencie Krzyżacy zaatakowali od tyłu, siejąc zamieszanie. Następnie konni rycerze znikli w rejonie wsi Robity - "tak jakby zapadli się pod ziemię".
Jest to warownia miejska i zachowana w całkiem okazałej formie - trójskrzydłowej budowli z 2 basztami. Zwykle takie zabytki są doskonale poznane, zbadane, a ich dzieje opisane w archiwach miejskich i uwiecznione na różnych starych dokumentach. W tym przypadku tak nie jest. W historii zamku pasłęckiego jest wiele niejasności, budowla przechodziła wiele przebudów. Pierwotny wygląd i fazy rozwoju wciąż są przedmiotem badań. Obecny kształt został mu nadany po II wojnie światowej na podstawie wyglądu z XIX i XX wieku. Jest to więc trójskrzydłowe założenie z prostokątnym dziedzińcem otwartym od południa. W sporej części otynkowane i pozbawione cech stylowych. Składa się z najstarszego trzykondygnacyjnego skrzydła północnego oraz dwóch bocznych z okrągłymi basztami. Obie wieże posiadają 4 kondygnacje i dachy stożkowe pokryte dachówką, lecz zachodnia jest nieco niższa i szersza.
Na frontowej elewacji (jedynej z odsłoniętą cegłą) skrzydła północnego widać liczne przemurowania i ciekawy relikt zdobień z czasów świetności - blendę z fragmentem polichromii.
Dawny układ wnętrz zamku zachował się jedynie w obecnej części piwnicznej skrzydła północnego, gdzie znajdują się 3 pomieszczenia. Największe jest po środku ze sklepieniem krzyżowo-żebrowym, boczne również posiadają sklepienia krzyżowo-żebrowe, a także kolebkowe. W skrzydłach bocznych praktycznie nie przetrwały zabytkowe elementy, ale w części zachodniej odtworzono izbę ze sklepieniem krzyżowym wspartym na trzech granitowych filarach - dwóch oryginalnych i jednym zrekonstruowanym. Dzisiejszy poziom piwniczny to dawny parter zamku, ponieważ poziom dziedzińca podniesiono aż o 3 metry, prawdopodobnie już w XVI stuleciu. Do pierwotnych piwnic jak na razie nie udało się dotrzeć, stąd różne legendy o ukrytych pod zamkiem skarbach. Oryginalne 1. piętro (czyli obecny parter) miało charakter reprezentacyjny, mieściło kaplicę (od zachodu), refektarz (po środku) i izby urzędnicze (od wschodu). Najwyższa kondygnacja przeznaczona była na magazyny i funkcje obronne.
Obecnie zamek użytkują różne instytucje (Rada Miejska, Biblioteka Publiczna, Pasłęcki Ośrodek Kultury, kino) i nie jest przeznaczony dla turystów. W odtworzonej zabytkowej sali skrzydła zachodniego (ze sklepieniami) od jakiegoś czasu funkcjonuje jednak Izba Historyczna, którą teoretycznie turyści mogą zwiedzać. Niestety późnym popołudniem wszystkie drzwi były zamknięte, podobnie w niedzielę. Zamek można obejść dookoła. Koniecznie trzeba zobaczyć pobliską miejską Bramę Młyńską, która była uznawana za zamkową, bo prowadziła wprost do warowni. Zrekonstruowane mury miejskie ze ścieżką spacerową również są ciekawą atrakcją. Przy skrzydle wschodnim zamku posiadają one szereg strzelnic.

ozdoba
Poszukiwania tunelu
W 2017 roku rozpoczęto badania weryfikacyjne anomalii wykrytej georadarem rok wcześniej po stronie zachodniej zamku. Hipotetycznie mógł to być tunel łączący zamek z kościołem. Jednakże okazało się, że anomalia to warstwa gruzowa o miąższości ponad 1 m, powstała w trakcie zasypywania fosy w XIX wieku. Odgruzowanie fosy pozwoliło jednak na częściową rekonstrukcję jej przebiegu, co pozwala odtworzyć ją w przyszłości. Ważnym odkryciem był także odcinek zewnętrznego muru obwodowego. Informacje o nim znane były jedynie z przekazów źródłowych i archiwalnych planów, ale nie został potwierdzony jego przebieg, ani forma. Odkrycie to pozwala odsłonić i wyeksponować nieznane fortyfikacje zamkowe, co znacznie zwiększy atrakcyjność turystyczną budowli i miasta. Konieczne jest jednak pozyskanie znacznych środków finansowych.
Początkowo krzyżacka warownia składała się tylko z prostokątnego domu głównego, czyli obecnego skrzydła północnego. Miał on długość 51 metrów. Następnie od wchodu dobudowano wieże główną i nowe skrzydło. Założenie miało kształt kwadratu, obwód domykały mury kurtynowe. Wjazd prowadził przez kurtynę południową, bliżej skrzydła wschodniego. Od strony dziedzińca budynki posiadały krużganki, a mury obwodowe ganki obronne. Stała tu też studnia.
Wkrótce potem zamek został otoczony zewnętrzną linią murów z basztami oraz fosą. Fragment tego muru i fosy został odkryty w terenie dopiero niedawno, nie udało się jeszcze odnaleźć baszt, a musiały to być budowle znacznych rozmiarów, skoro w jednej z nich mieściła się izba komtura. Nie jest jasne w jakiej części obecną wieżę w narożu północno-wschodnim można identyfikować z XIV-wieczną wieżą główną. Wiele wskazuje, że jej geneza jest w całości XVI-wieczna. Podobnie skrzydło wschodnie nie ma nic wspólnego z okresem krzyżackim.
Budowle te powstały prawdopodobnie wraz z kolejną dużą rozbudową zamku po pożarze w 1543 r. (brak precyzyjnego datowania). Zamek zyskał wtedy skrzydło zachodnie i wieżę północno-zachodnią. Powstało podobne do obecnego założenie trójskrzydłowe, tylko znacznie lepiej ufortyfikowane. Zewnętrzne mury zamkowe były sprzężone z fortyfikacjami miejskimi.
Zamek posiadał podzamcze od południa. Nie wykluczone, że teren od zachodu był drugim podzamczem, przekazanym w połowie XVI wieku na Szkołę Łacińską, która istniała tu do czasu I wojny św. Na siedzibę zakonną, a później pruską pracowała wieś Wola Zamkowa, położona pod zamkiem od wschodu, z folwarkiem, stawem i młynem wodnym.
Młyn w tym miejscu pracował jeszcze w XX wieku, a staw wciąż widać spod murów miejskich.
W XVII stuleciu miasto i zamek zyskały fortyfikacje bastionowe. Na szwedzkim rysunku z tamtego okresu widać bastion zamkowy od strony północno-wschodniej. Wnioskując z późniejszych planów, przy kolejnych odbudowach i przebudowach, zamek mógł zyskać czwarte skrzydło od południa, zamykające wewnętrzny dziedziniec. Szybko jednak stracił dawne znaczenie i stał się zwykłą budowlą mieszcząca instytucje publiczne i tak jest do dziś...

Pocztówka z Pasłęka z 1910
Zamek w Pasłęku na pocztówce po 1910 roku


ozdoba
Bursztynowa komnata
Jest bardzo prawdopodobne, że zamek pasłęcki kryje jeden z największych i najsłynniejszych skarbów - bursztynową komnatę. Jeden z odcinków programu "Nie do wiary" poświęcony był tej hipotezie, za którą przemawiają następujące przesłanki:
- istnieje kilka relacji świadków mieszkających w okresie wojny w Pasłęku, twierdzących, że widziały jesienią 1944 roku, jak nocą na dziedziniec wjeżdżały ciężarówki wojskowe z dużymi skrzyniami. Następnie skrzynie były przenoszone przez żołnierzy gdzieś do wnętrza zamku
- nieopodal Pasłęka, w Słobitach stoi okazały pałac rodu zu Dohna - Schlobitten. Jak wspominał Aleksander zu Dohn - Schlobbiten końcem 1943 roku zaproponowano mu ukrycie bursztynowego skarbu w jego pałacu. Jednak odmówił, z powodu braku możliwości, poza tym sam już myślał o ewakuacji. Być może więc skarb złożono kilka kilometrów dalej w zamku pasłęckim
- podziemia zamkowe posiadają wyjątkowy mikroklimat, doskonale nadający się na przechowanie dzieł sztuki
- z Pasłękiem związany był Erich Koch, gaulaiter Prus, który ponoć po wojnie nie został stracony właśnie z powodu wiedzy o ukryciu komnaty, którą jednak zabrał do grobu w 1986 w polskim więzieniu. Miał on tu w okolicy majątek i często brał udział w organizowanych w Pasłęku zebraniach NSDAP. Możliwe więc, że kazał ukryć skarb w znanej sobie okolicy, a zamek był do tego idealnym miejscem
Przytaczana jest też wizja ojca Czesława Klimuszki, mówiącą o ukryciu bursztynowej komnaty na zamku w Prusach i jego spłonięciu w 1945 r. W 1980 roku do zamku w Pasłęku sprowadzono dwóch radiestetów. Obaj stwierdzili, że duże pokłady bursztynu leżą w północno-wschodniej wieży na głębokości 10-11 metrów. Jest zamurowana i prawdopodobnie dojście do niej jest zaminowane. Ówczesne władze miejskie podjęły próbę dotarcia do podziemi używając do tego celu kilku żołnierzy Obrony Terytorialnej Kraju. Prace jednak przerwano z wielu powodów, z których najważniejszym był brak pieniędzy na specjalistyczne badania archeologiczne.



Pocztówka z 1935 r.
Zamek i kościół św. Bartłomieja w Pasłęku na pocztówce z 1935 r.


Plany i rekonstrukcje


Plan obecnego zamku
Plan zamku obecnego. 1 - skrzydło północne (I poł. XIV w.), 2 - skrzydło wschodnie (koniec XIV w.), 3 - skrzydło zachodnie (II poł. XVI w.), A - baszta płn.-zach, B - baszta płn.-wsch, C - odtworzona sala ze sklepieniem krzyżowym

Plan Pasłęka z XIV w.
Plan średniowiecznego Pasłęka wg C. Steinbrechta z oznaczeniem najważniejszych budowli. 1 - zamek (jeszcze jednoskrzydłowy), 2 - kościół św. Bartłomieja, 3 - ratusz, 4 - kościół ewangelicki św. Jerzego

Plan Pasłęka z XVII w.
Plany Pasłęka: z 1658 r. - szwedzki plan powstały przed oblężeniem; dobrze widać fosę, most prowadzący do bramy, 2 miejskie bastiony i 1 zamkowy oraz plan z ok. 1700 roku. 1 - zamek, A - Brama Kamienna, B- Brama Garncarska, D - młyn zamkowy, G - ogrody zamkowe

Plan Pasłęka z XIX w.
Plany Pasłęka: z ok. 1826 roku Johanna M. Guise i z ok. 1897 roku Wiesego. Widać, że w XIX wieku zamek stracił południowe skrzydło (kurtynę)

Plan przyziemia zamku
Plan przyziemia zamku w Pasłęku wg C. Steinbrechta, czyli obecnie piwnic

Rekonstrukcja Pasłęka
Pasłęk od zachodu z górującym zamkiem w XVII/XVIII wieku wg rysunku rekonstrukcyjnego J. Salma
Źródło: Zamki krzyżackie w Polsce, M. Haftka, Malbork - Płock 1999

Rekonstrukcja Pasłęka
Stylowa rekonstrukcja zamku Pasłęk w XV wieku w od południowego wschodu autorstwa Bożeny Januszewskiej i Katarzyny Wolskiej ("Zamki Państwa Krzyżackiego w dawnych Prusach, M. Garniec, M. Jackiewicz Garniec). Widać dwa skrzydła: północne i wschodnie, między nimi baszta. Na dziedzińcu krużganki. Brama z mostem zwodzonym od południa. Poniżej Brama Młyńska.


Historia, wydarzenia

Powrót na górę strony

Pierwotny zameczek drewniany Krzyżacy wznieśli w II połowie XIII wieku na miejscu grodu plemion pruskich o nazwie Paslok / Passaluck. W I połowie XIV wieku zastąpiono go murowaną warownią.

Panorama Pasłęka z XVII w.
Panorama Pasłęka od płn.-zach. z lat 1627-1628 wg. A. Boota. Po prawej widać zamek.

punktor lata 1297 r. - przy drewnianej warowni powstało miasto Hollant (później pisane Holland lub Hollandt, a w końcu Preussisch Holland), ponieważ zamieszkali w nim osadnicy z Holandii.
punktor lata 1320-1339 - budowa murowanej warowni wraz z zastąpieniem drewnianych fortyfikacji miejskich murem. Zarządzał nią prokurator podlegający komturowi z Elbląga. Z najnowszych badań wiadomo, że początkowo obejmowała jedno trzykondygnacyjne skrzydło północne (dzisiejszy człon środkowy) o wymiarach 11,6 x 50,6 metrów z drewnianym gankiem na dziedzińcu zapewniającym komunikację między kondygnacjami
punktor koniec XIV w. - wzniesiono skrzydło wschodnie budowli z basztą od płn.-wsch. Do obu budynków zamkowych dobudowano murowane krużganki. Czworoboczne założenie domykały mury kurtynowe. Całość otoczono również zewnętrznym murem z basztami.
punktor 1414 r. - nieudane próby zdobycia zamku Pasłęk przez oddziały polsko-litewskie
punktor 1440 r. - w inwentarzu komturstwa elbląskiego znajduje się wzmianka o wieży na zamku w Pasłęku
punktor 1454 r. - propolscy mieszczanie wymogli poddanie na krzyżackiej załodze warowni. Potem warownia pasłęcka pełniła rolę siedziby konwentu (grono najważniejszych rycerzy-zakonników z danej komturii) elbląskiego, a 12 lat później stała się siedzibą samodzielnego komturstwa po przejęciu przez Polskę Elbląga
punktor 1463 r. - wielki pożar miasta, który prawdopodobnie dotknął i zamek
punktor 1501 r. - degradacja budowli do siedziby wójta zakonnego
punktor pocz. XVI w. - Pasłęk nazywany był "gniazdem rozbójniczym". Prawdopodobnie zakon dawał tu schronienie grasującym w okolicy bandytom, którzy siali zamęt i działali na szkodę przychylnych Polsce miast
punktor1517 r. - ze względu na nadgraniczne położenie zamek w Pasłęku stał się główną kwaterą krzyżacką. Przebywał tu ostatni wielki mistrz zakonu krzyżackiego przed sekularyzacją Albrecht Hohenzollern. Stąd planowano atak na Elbląg.
punktor 1520 r. - oblężenie miasta i zamku przez hetmana Mikołaja Firleja (patrz ciekawostka)
punktor 1521 r. - zamek uległ częściowemu zniszczeniu i dewastacji podczas wojny polsko - krzyżackiej. Rozebrano wtedy mury zewnętrzne
punktor 1525 r. - po sekularyzacji zakonu krzyżackiego Pasłęk stał się częścią Prus Książęcych
punktor 1543 r. - wielki pożar strawił warownię pasłęcką
punktor po 1550 r. - Albrecht Hohenzollern nakazał odbudowę, która trwała do lat 80-tych XVI stulecia. Pracami kierował architekt Krzysztof Romer z Królewca, a potem Dawid Romer. Dobudowano wówczas skrzydło zachodnie z basztą płn.-zachodnią. Budowla zyskała wygląd nowoczesnej rezydencji renesansowej
punktor pocz. XVII w. - poprawiono fortyfikacje zamku stawiając z trzech stron ziemne bastiony

Stara rycina Pasłęka
Pasłęk w 1. połowie XVII w. od strony Bramy Młyńskiej (wschodu) na rycinie Ch. Hartknocha


ozdoba
Łaskawy Niemiec
Traktaty welawsko-bydgoskie zawarte w 1657 roku między Prusami a Polską doprowadziły do odwrócenia dotychczasowego sojuszu szwedzko - pruskiego. Szwedzi, dzięki współpracy z księciem Prus i elektorem brandenburskim Fryderykiem Wilhelmem, rezydujący wcześniej w Pasłęku, zmuszeni zostali do zdobywania go siłą. Mimo ogromnych sił wroga miasto i zamek obroniły się, choć dużym kosztem. Zniszczone zostały okoliczne wsie, przedmieścia, domy, warownia i inne budowle. Szybko przystąpiono jednak do odbudowy. Na komendanta Pasłęka Leonarda Stürmanna płynęły skargi do władcy Prus, że mieszczanie, którzy obronili Pasłęk, żyjący i tak w skrajnej nędzy są dodatkowo obciążani przymusem odbudowy miasta. Łaskawy i bezsprzecznie "praworządny" niemiecki władca - książę Fryderyk Wilhelm - docenił trud i bohaterstwo mieszczan. Co prawda nie ulżył ich doli, ale pozwolił na budowę nowej karczmy...

punktor 1627 r. - Pasłęk zajęli Szwedzi. W zamku stacjonował sam król Gustaw Adolf
punktor 1653 r. - w zamku prowadzono rokowania polsko-szwedzkie, zakończone traktatem w Sztumskiej Wsi
punktor 1655 r. - podczas potopu elektor brandenburski i władca Prus Książęcych Fryderyk Wilhelm oddał warownię pasłęcką królowi szwedzkiemu Karolowi Gustawowi. Ten uczynił ją swoją siedzibą i kierował stąd wojskami szwedzkimi, m.in. operacją okrążenia Królewca. Gdy dotarły wieści o narodzinach syna Karola XI wyprawił w Pasłęku wielką ucztę. Parę miesięcy później Karol Gustaw wraz z elektorem brandenburskim Fryderykiem Wilhelmem i słynnym zdrajcą księciem Bogusławem Radziwiłłem uzgadniali tu plan zajęcia Polski
punktor 1659 r. - gdy Fryderyk Wilhelmem zmienił sojusze i związał się z Polską, Szwedzi bez skutku próbowali zdobyć Pasłęk. Miasto było jednym z 6 w kraju, które potrafiło obronić się przez Skandynawami. Zamek uległ tylko dewastacji. Szybko go jednak odbudowano
punktor XVIII w. - kolejne wojny szwedzkie, napoleońskie nie omijały Pasłęka. Zamek przestał odgrywać istotną rolę. Urządzono w nim koszary wojskowe, magazyny, szkołę, teatr, szpital, mieszkania urzędnicze.
punktor1818 r. - budowa Promenady Zamkowej - szlaku spacerowego okrążającego mury zamkowe.
punktor ok. 1863 r. - zasypanie fosy zamkowej. Jej teren wraz z całym zachodnim obszarem zamkowym został później wykorzystany na potrzeby sądu i więzienia. W tym okresie rozebrano również mur kurtynowy od południa
punktor przełom XIX i XX w. - zamek w Pasłęku zaadaptowano na więzienie. Zmiany funkcji i przebudowy praktycznie całkowicie zatarły ślady architektury gotyckiej
punktor 1925 r. - po likwidacji więzienia dawna warownia stała się sądem.
punktor 1945 r. - działania wojenne sprawiły, że z warowni pozostały tylko sterczące wypalone mury
punktor lata 60 XX w. - odbudowa zabytku na cele kulturalne. Rekonstrukcja sali w skrzydle zachodnim ze sklepieniem krzyżowym i wyeksponowanie fragmentu gotyckiej polichromii na elewacji
punktor 1983 r. - przeprowadzono prace archeologiczne pod kierunkiem B. Jesionowskiego, które dowiodły istnienia murowanych krużganków na dziedzińcu
punktor 1996 r. - odbudowa przyzamkowej Bramy Młyńskiej do niższej formy przedwojennej
punktor 1998 r. - w zamku rozpoczęto prace poszukiwawcze bursztynowego skarbu pod kierunkiem dr Jacek Przeniosło, archeologa wsławionego odkryciem murów Kartaginy i dworku Jana Kochanowskiego w Czarnolesie. Odkryto m.in. fragment średniowiecznych murów, brukowaną ulicę w suchej fosie i przypuszczalnie fragment wieży z pierwotnego założenia zamkowego. Dotarto też do tunelu łączącego kościół z zamkiem, ale był on mocno zagruzowany
punktor 2017 r. - badania archeologiczne mające na celu "weryfikację anomalii mogącej być reliktem podziemnej konstrukcji murowanej, o genezie średniowiecznej", czyli tunelu łączącego zamek z kościołem, lokalizowanego 6 metrów pod ziemią (patrz ciekawostka).
punktor 2021 r. - zakończono rewitalizację murów miejskich (prawie 1000 metrów), w tym odcinka przy zamku

Panorama Pasłęka z 1750
Panorama Pasłęka od północy wg Hermanna z 1750 roku. 1 - zamek


ozdoba
Zmagania z Krzyżakami
Po bitwie pod Grunwaldem miasto i zamek zostały zajęte bez walki przez wojska polsko-litewskie. Król Jagiełło nadał Pasłęk swemu bratu księciu Witoldowi, jednak dowództwo twierdzy powierzono słynnemu polskiemu rycerzowi Powale z Taczewa. Niestety pól roku później na mocy zawartego pokoju tereny te musiano przekazać Krzyżakom. Podczas "wojny głodowej" w 1414 r. Polakom i Litwinom nie udało się zdobyć zamku, zniszczono jednak najbliższą okolicę. W 1454 r. w czasie wojny trzynastoletniej w warowni pasłęckiej schronił się komtur Henryk Reuss von Plauen. Już dwa dni później szturm na nią podjęli propolscy mieszczanie z Elbląga, Olsztyna i Pasłęka. Znakomite wyposażenie warowni pozwoliło komturowi odpowiedzieć atakiem na miasto, co wywołało sporą panikę. Nie widząc jednak sensu zamykania się w mniej znaczącym zamku, von Plauen poddał się na honorowych warunkach i ruszył do Malborka. Blisko 10 lat później próbował jeszcze przy pomocy niemieckich mieszczan odzyskać Pasłęk, jednak nie udało mu się to i Krzyżacy musieli ustąpić przed polskimi posiłkami pod wodzą Piotra Dunina. Miasto zostało jednak podpalone. Wkrótce, na mocy drugiego pokoju toruńskiego znowu przeszło we władanie zakonu.
Dopiero w 1520 roku hetman Mikołaj Firlej na czele 5-tysięcznego oddziału rozpoczął oblężenie Pasłęka bronionego przez wzmocnioną załogę krzyżacką złożoną z ok. 2 tys ludzi. Kilka nieszczęśliwych, a być może zaplanowanych wypadków, które doprowadziły do utraty przez Polaków największych bombardier i obsługujących je puszkarzy złamały morale oblegających, mimo że ostrzał artyleryjski odnosił skutek i dowódca krzyżacki wzywał już na pomoc załogę Braniewa. Wśród polskiego wojska mówiono, że "nie ludzie, a diabli bronią" Pasłęka. Jak zwykle też doszły kłopoty z wypłaceniem żołdu, tak więc oblężenie załamało się, a mieszczanie na jednej z wież zamkowych wywiesili zdobytą polską chorągiew i żywego kota jako wyraz ośmieszenia polskich wojsk.
Jednak dwa miesiące potem hetman Firlej powrócił i nie dał już szans Krzyżakom. Zamek i miasto skapitulowały 29 kwietnia 1520 r., bezpośrednio po zdobyciu jednej z baszt miejskich. Aby zamek nie stał się znów siedzibą wrogów Rzeczpospolitej albo rozbójników, na wniosek władz miejskich Elbląga i Gdańska król Zygmunt August polecił go zburzyć. Rozkaz wykonano połowicznie, rozebrano mury obwodowe, ale sam budynek przetrwał.

Zdjęcie powojenne
Zamek pasłęcki przed odbudową w latach 60-tych na zdjęciu W. Górskiego



Zdjęcie zamku z lat 60-tych
Zrujnowany w czasie II wojny św. zamek w Pasłęku. Zdjęcie z 1960 r.
Źródło: Zamki Śląskie, Bohdan Guerquin, Warszawa 1957


Informacje praktyczne



ADRES I KONTAKT
punktorZamek Krzyżacki - plac świętego Wojciecha 5, Pasłęk
tel. +48 55 248 30 55  (biblioteka),   +48 55 248 31 21  (ośrodek kultury) kliknij, aby zadzwonić

CZAS
punktor Oglądnięcie z zewnątrz trwa ok. 15 minut.

WSTĘP
punktor Do otoczenia zamku wolny, ale do środka w godzinach pracy poszczególnych instytucji. Wystawa historyczna (Izba Historyczna) prowadzona jest przez pracowników biblioteki. Obecnie czynna jest ona w godz.: poniedziałek, wtorek, czwartek i piątek: 8 - 16, środa 7 - 15. Od niedawna, w sezonie, Izba jest również otwarta w soboty do g. 14:00. Wstęp darmowy.

Pocztówka z 1920 r.
Widok z zewnątrz na część miasta z zamkiem u na pocztówce z ok. 1920 r.

Wnętrze zamku wg Steinbrechta
Największe, gotyckie pomieszczenie w dawnym przyziemiu zamku (obecnie piwnice) na rysunku C. Steinbrechta z 1919 r.



Położenie i dojazd


Północno-zachodnia część woj. warmińsko-mazurskiego. 15 km na południowy-wschód od Elbląga, 55 km na północny-zachód od Ostródy. Zobacz na mapie.
Zamku nie widać z daleka, ale wystarczy kierować się w stronę jedynego kościoła w obrębie murów miejskich. Zabytek stoi za nim. Samochodem można podjechać na parking blisko budynku.

GPS
Współrzędne geograficzne:

Otwórz w:  Google Maps,  Bing Maps,  Openstreet Maps
format D (stopnie):   N54.06678° E19.659128°  
format DM (stopnie, minuty):   54°4.0068'N 19°39.54768'E
format DMS (stopnie, minuty, sekundy):   54°04'00.41''N 19°39'32.86''E



Pocztówka przedwojenna z Pasłęka
Przedwojenna pocztówka z widokiem miasta z zamkiem


Bibliografia



punktor Jackiewicz Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław - Zamki państwa krzyżackiego w dawnych Prusach. Powiśle, Górne Prusy, Warmia, Mazury
punktor Wysocki Jacek, Solecki Rafał, Szkiłądź Piotr - Otoczenie zamku w Pasłęku w świetle badań archeologicznych
punktor Czubiel Lucjan - Zamki Warmii i Mazur
punktor Haftka Mieczysław - Zamki krzyżackie w Polsce. Szkice z dziejów
punktor Guerquin Bohdan - Zamki w Polsce
punktor Kaczyńscy Izabela i Tomasz - Polska - najciekawsze zamki
punktor Kajzer Leszek, Kołodziejski Stanisław, Salm Jan - Leksykon zamków w Polsce
punktor Rodzewicz W., Włodarski J. - Pasłęk - spotkania z historią i legendą
punktor Rogiński Ryszard - Zamki i twierdze w Polsce - historia i legendy

Promenadą Zamkowa przed wojną
Ścieżka spacerowa za murami miejskimi zwana Promenadą Zamkową oraz baszta. Zdjęcie z okresu międzywojennego

Przedwojenna pocztówka
Przedwojenna pocztówka ukazująca młyn pod zamkiem



Galeria zdjęć


Klikając w zdjęcie otrzymasz jego powiększenie w nowym oknie. Okno to można zamknąć kliknięciem w dowolny punkt POZA zdjęciem.

Pasłęk - Zamek od frontu (południa) Pasłęk - Na pierwszym planie skrzydło wschodnie z basztą płn.-wsch. Pasłęk - Widok od północy na basztę płn.-wsch. Pasłęk - Skrzydło zachodnie z basztą płn.-zach. Pasłęk - Skrzydło zachodnie od strony dziedzińca Pasłęk - Skrzydło północne - dawny krzyżacki dom główny Pasłęk - Skrzydło północne - po środku, przy oknie, widać blendę z resztką polichromii Pasłęk - Główne wejście, na elewacji widać liczne przemurowania Pasłęk -  Mur ze strzelnicami przy skrzydle zachodnim Pasłęk - Brama Młyńska przy zamku Pasłęk - Widok zza murów miejskich na basztę płn.-wsch. Pasłęk - Baszta płn.-zach. z murów miejskich Pasłęk -  Staw przy dawnym młynie zamkowym Pasłęk - Tablica  przy zamku upamiętniająca zbrodnię katyńską Pasłęk - Tablica poświęcona Janowi Pawłowi II na skrzydle zachodnim
Zdjęcia wykonane: wiosną 2024

Pasłęk - Zamek Pasłęk - Skrzydło wschodnie Pasłęk - Dziedziniec Pasłęk - Skrzydło zachodnie Pasłęk - Skrzydło północne z wejściem Pasłęk - Miejski mur obwodowy otaczający zamek od północy Pasłęk - Dziedziniec
Zdjęcia wykonane: latem 2004


Filmy wideo


Zamek w Pasłęku z drona



Noclegi


punktor Pasłęk - Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji ul. Kraszewskiego 2, tel. (055) 649 49 49
punktor Pasłęk - Hotel "Warmianka", ul. Westerplatte 8, tel. (055) 248 31 19, 248 29 64
punktor Dawidy - Dom Gościnny, gsm 602 317 969

Proponujemy wyszukanie noclegu w opisywanej miejscowości lub jej okolicy w serwisach noclegowych. Oferty cenowe online są zwykle atrakcyjniejsze niż rezerwacje telefoniczne!


oferta noclegowa 1       

Miniforum

Powrót na górę

Zapraszam do przesyłania swoich wypowiedzi i komentarzy odnośnie opisywanego zamku. Ukazują się one na stronie od razu po wpisaniu do formularza.

Ostatnie wpisy

  • Jarmark św. Bartłomieja       Autor:  anonim      Data:  2012-10-06 22:08:13
    29 września 2012 z okazji 715 rocznicy nadania praw miejskich odbył się na Starym Mieście w Pasłęku Jarmark św. Bartłomieja. Teren wokół zamku, a szczególnie Brama Młyńska posłużyły jako sceneria do rekonstrukcji historycznej - oblężenia zamku. Następny jarmark w przyszłym roku - zapraszamy !
  • Przezmark i niewątpliwej urody zamek w Przezmarku.       Autor:  Kustosz      Data:  2011-06-04 18:02:32
    Zamek w Przezmarku woj.pomorskie gm.Stary Dzierzgoń gorąco zaprasza turystów.
  • Re: Wizja Czesława Klimuszki w sprawie bursztynowej komnaty       Autor:  Bogdan Golunski      Data:  2010-10-23 23:43:35
    Bedac w Pasleku w 2004 r zrobilem kilka fotek terenu. Gdy powrocilem do Hamburga nie mowiac nic pokazalem te fotki pani Feher, Wegierce zajmujacej sie tak jak ks. Klimuszko parapsychologia. Jedna fotka terenu miedzy kosciolem a zamkiem   byla dla niej bardzo interesujaca. Powiedziala, ze pod duza   wiezba na glebokosci ok. 15m widzi bardzo duzo kolorowych kamieni (bunte Steine). Dodala, ze widzi tez cyfre 2017.   Mozna to byloby interpretowac, ze ukryty skarb w postaci kolorowych kamieni zostanie dopiero obkryty w roku 2017.   Czy chodzi tu o bursztynowa komnate? Poczekamy i zobaczymy.  






Powót do strony startowej
Powrót do strony startowej

(c) 2001-2024 bd - Kontakt - Polityka Prywatności
Wszelkie prawa do własnych zdjęć i tekstów zastrzeżone, nie mogą być one wykorzystywane bez mojej zgody. Nie udzielam pozwolenia na kopiowanie opisów.