Lwówek Śląski-Płakowice

Renesansowy zamek szlachecki i średniowieczny dwór rycerski

Zamek Płakowice w Lwówku Śląskim na litografii z 1841 r.

Plany i rekonstrukcje

Zamek Płakowice na grafice F. B. Wernera z Topografia Śląska 1744-1768

Obiekt wybudował Rumpold von Talkenberg z Podskala w latach 1550-1563. Tak jak obecnie, zamek (czy też pałac płakowicki) posiadał trzy wysokie trójkondygnacyjne skrzydła z alkierzami basztowymi, otoczone przez praktycznie niezachowane albo zredukowane fortyfikacje w postaci fosy i wysokiego muru obwodowego. Na początku następnego stulecia Płakowice wraz z ręką Magdaleny von Talkenberg stały się własnością Caspara von Schaffgotscha.

Koreańczycy w pałacu Po wybuchu wojny koreańskiej komunistyczny przywódca Kim Ir Sen wysyłał osierocone dzieci do krajów bloku wschodniego. Do Polski trafiły one po raz pierwszy w 1951 r. Ogłoszono to oficjalnie, dzieci były pokazywane w telewizji i prasie. Ulokowano je w Gołotczyźnie pod Ciechanowem, a potem w Otwocku. Kolejny trasport dzieci w 1953 r. był już znacznie większy. 1200 młodych Koreańczyków przebywało wcześniej 2 lata w złych warunkach w Związku Sowieckim. Uznano, że tym razem lepiej utajnić całą operację. Postanowiono wywieźć je z dala od Warszawy, wybrano więc odległe, położone "za górami i lasami" Płakowice. W pałacu dzieci był wychowywane w wojskowej dyscyplinie i karności przez wychowawców, którzy przybyli wraz z nimi z Korei. W przyszłości miały zostać wzorowymi funkcjonariuszami partyjnymi. W pałacu nie było im jednak źle. Władze PRL nie żałowały środków i w domu dziecka panował wyższy standard żywieniowy niż w ówczesnych polskich domach, a polski personel traktował je ciepło, zupełnie inaczej niż rodacy. W 1959 r. sieroty powróciły do Korei. Wiele z nich pisało listy do swoich polskich opiekunów, były też podobno przypadki prób ucieczki do Polski. Ten epizod w dziejach Płakowic wyszedł na jaw dopiero w 2001 roku, gdy we Wrocławiu natrafiono na grobowiec koreańskiej dziewczynki. Okazało się, że to wychowanka z Płakowic chora na białaczkę.

Czasy wojen napoleońskich przyniosły dwie bitwy pod Płakowicami i legendę o ukrycia w zamku kasy z żołdem dla wojska. Jeszcze wiele lat później bezskutecznie jej tam poszukiwano. W XVIII wieku Hochbergowie zgromadzili w zamku bogatą kolekcję ksiąg i obrazów, dokonali też przebudowy rezydencji. W 1824 roku hrabia August Ludwig von Nostitz-Rieneck sprzedał zamek Płakowice rządowi pruskiemu. Ten ogołocił go ze wszystkiego co cenne, łącznie z portalami, kominkami oraz innymi dekoracjami i nakazał utworzenie Zakładu dla Umysłowo Chorych. Od wojny prusko – austriackiej w 1866 funkcjonował tu szpital wojskowy. Pod koniec XIX wieku wybudowano nowy okazały budynek szpitalny. Jest to stojąca przy zabytku podłużna ruina, nigdy nie odbudowana po zniszczeniu przez pożar. Przed 2. wojną św. Niemcy (znani z humanitaryzmu i praworządności) przeprowadzali w szpitalu płakowickim masowe eutanazje pacjentów. Po wojnie kompleks był w miarę dobrym stanie. Komuniści utworzyli w nim dom dziecka. W 1966 r. zajął go batalion wojsk Obrony Terytorialnej Kraju i częściowo wyremontował. Potem jednak popadł w ruinę i nie był użytkowany. Dopiero przejęcie przez baptystów z Australii przywróciło mu trochę dawnego blasku, choć widać, że do zrobienia jest jeszcze bardzo dużo.

Druga budowla obronna zaistniała dzięki Szymonowi Wrzesińskiemu i Przemysławowi Popławskiemu, którzy odnaleźli dokument z 1480 roku na temat leżących obok siebie dwóch dworów przedzielonych spornym potokiem. Inne, późniejsze już dokumenty ujawniają, iż jeden z braci Raussendorf, przekazał część majątku ze starym dworem płakowickim zakonowi joannitów w 1522 roku. Z kolei wiadomo, że zakonnicy produkowali w tym majątku piwo jeszcze w XVII wieku.
Istnieje także wzmianka z ok. 1830 r. mówiąca, że jeden z mieszkańców: "kupił ten kawałek [ziemi] niedaleko pałacu, na którym znajdowały się ruiny dawnego zamku Raussendorfów". Tak więc obiekt istniał jeszcze w XIX wieku i mógł to być pierwotny dwór obronny, który wg niektórych historyków został zastąpiony nowym renesansowym zamkiem. Druga hipoteza mówi, iż starsza siedziba średniowieczna może być związana z komorą celną przy przeprawie przez Bóbr, działającą tu od XIII wieku. Jednak lokalizacja przeprawy może być inna niż się powszechnie sądzi.
Wspomniani badacze sytuują dwór przy ulicy Widnica, w miarę blisko zamku renesansowego, niedaleko skrzyżowania starych dróg. Stoją tam obecnie XIX-wieczne domy i to wszystko pasuje do treści wspomnianych dokumentów. Dwa dwory stojące obok siebie, przedzielone rzeczką, jeden zamieniono na zamek, drugi na browar z folwarkiem joannitów. Po sekularyzacji zakonu w I poł. XIX wieku jego majątek rozsprzedano mieszczanom, którzy postawili tu później swoje domy.

Informacje praktyczne

Zamek Płakowice w Lwówku Śląskim na rysunku z ok. poł XIX w.

Otwórz w:  Google Maps,  Bing Maps,  Openstreet Maps
format D (stopnie):   N51.11585278°, E15.61460833°
format DM (stopnie, minuty):   51° 6.9511668'N, 15° 36.8764998'E 
format DMS (stopnie, minuty, sekundy):   51° 06' 57.07''N, 15° 36' 52.59''E