ZamkoMania - Polskie zamki i dwory obronne (zamkomania.pl) ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() | |||||||||||||||||||||||||||||
Możesz ocenić: Podzamcze Chęcińskie (woj. świętokrzyskie) - Starościński dwór obronny
Obronny dwór w pobliżu słynnego zamku chęcińskiego stoi na niewielkim skalnym wzgórzu. Do niedawna był to zaniedbany i zapomniany zabytek, nie prezentowany na żadnych pocztówkach i zdjęciach.
Jest jednak przykładem ciekawego założenia rezydencjonalno-obronnego.
Wczesnobarokowy budynek dworu o wymiarach 24x8 m jest piętrowy, posiada dwa narożne kwadratowe alkierze o bokach ok. 5,5 m. W zachodnim alkierzu mieściła się kaplica. Mimo przekształceń, okno i portal wciąż posiadają oryginalna kamieniarkę z herbem Gryf Branickich. Prawdopodobnie pochodzą one z zamku chęcińskiego. Wewnątrz zachowały się podobno komnaty ze sklepieniami kolebkowymi i kolebkowo-krzyżowymi, ale wejść tam chyba się nie da. Na dziedzińcu widać nieczynną fontannę oraz wejście do piwnic. Oficyna przypomina kształtem dwór - także posiada dwa narożne alkierze, ale jest szersza. Ciekawe łukowate przejścia pod budynkami łączącymi poszczególne człony to jak już wspomniałem efekt XX-wiecznej rozbudowy. Tylko wykute w skale wejście jest oryginalne - kiedyś była tam furta. Aktualizacja: Obecnie dwór w Podzamczu Chęcińskim jest po remoncie i wraz z całym otoczeniem przeszedł niesamowitą metamorfozę. Po zaniedbanej budowli otoczonej łąką nie ma już śladu. Teraz to wielki kompleks, do którego oprócz budynków zabytkowych należą też obiekty naukowe, medyczne, rozrywkowo - konferencyjne, hotelowe oraz na wolnym powietrzu skrupulatnie odtworzona część włoskich ogrodów (połowa dawnej powierzchni), park doświadczeń dla dzieci i parking na 100 aut. Jest siedzibą Regionalnego Centrum Naukowo - Technologicznego. Wnętrza dworu są udostępnione do zwiedzania bezpłatnie. Nie ma co prawda wiele do oglądania - 2 salki na dole i 3 na górze + taras i balkon, całe wyposażenie to repliki, ale po remoncie wszystko wygląda doskonale, zwłaszcza reprezentacyjne komnaty na piętrze. Obecność oryginalnych detali jak herby czy drewniany sufit są uwypuklane w opowiadaniu przewodnika, który potrafi zaciekawić. Nie ma wstępu do oficyny, ani piwnic. Brama w formie Łuku Triumfalnego jest również pięknie odnowiona. Z dworem sąsiaduje odnowiony spichlerz z początku XX-wieku. Obecnie funkcjonuje tam chyba hotel i restauracja. Największy obiekt Podzamcza to nowoczesna hala Centrum Nauki Leonardo do Vinci. Zarówno wewnątrz niej jak i na zewnątrz utworzono liczne stanowiska do zabawy i nauki dla dzieci. Wiele z nich opiera się na wynalazkach słynnego Leonarda.
Na początku XVII wieku Jan Branicki, starosta chęciński
postanowił wznieść zameczek, który nie będzie go zmuszał do przebywania w pozbawionym wygód i z trudnym wjazdem zamku w Chęcinach. Wcześniej na tym miejscu znajdował się folwark z drewnianym dworem wzmiankowanym w 1602 roku.
Dokument z 1617 roku mówi już o nowym murowanym parterowym dworze z alkierzami zwróconym frontem w kierunku zamku chęcińskiego. Wejście poprzedzał ganek. Obok dworu stał budynek gospodarczy z kuchnią i piekarnią. Kolejnymi mieszkańcami obronnej siedziby byli dwaj starostowie z rodu Branickich. W II poł. XVII wieku po zniszczeniu zamku chęcińskiego podczas "potopu", starosta Stefan Bidziński oficjalnie przeniósł starostwo chęcińskie do Podzamcza i rozbudował tutejszą siedzibę o nową kondygnację, budynek zwany oficyną (leżący prostopadle do dworu) oraz bramę-łuk triumfalny na południu. Wzorem dla projektanta były zapewne wille włoskie. Od 1685 roku właścicielem był następny starosta chęciński Stefan Marchocki (mianowany przez Jana III Sobieskiego za zasługi wojenne), a następnie Stefan Bidziński (syn wcześniejszego starosty o tym samym nazwisku). Nie są znane zniszczenia spowodowane licznymi wojnami w XVII i pocz. XVIII wieku, ale po 1700 roku obiekt przestał pełnić funkcje rezydencjonalne Lustracja z 1765 r. podaje: "Pałacyk na najwyższym miejscu wymurowany o dwóch kondygnacjach, pusty. Obok tegoż drugi pałacyk o kondygnacyi, murowany, mieszkalny. Oblewa je kanał. Za murem ku stronie południowej ogród włoski, szpalerami bramą z ciosowego kamienia wspaniale wystawiony ozdobny, do której idzie ulica lipami sadzona, dwojgiem staj wiekiem dochowana, a na końcu ulicy altana piękna murowana w samym ogrodzie. Cały ogród murem obwiedzion; brama kosztowna w kapitelach, już się zaczyna psuć". W 1775 roku starostą był Bogumił Załuski. Z dokumentów z roku 1789 wynika, że założenie składało się z dworu i oficyny, drewnianej kuchni, dwóch murowanych stajni z drewnianymi wozowniami i mieszkania ekonoma. Obok zaś stały: budynki folwarczne, obory, stajnia, szopy, chlewy, dwie stodoły, spichlerz. Później Podzamcze traktowano już tylko jako folwark. Fosy zamieniono na stawy, a sam budynek dworu obronnego stał się w XIX wieku spichlerzem. Przy okazji zniszczono dawne detale architektoniczne i zmieniono układ okien. Sytuacja zmieniła się dopiero w odrodzonej Polsce w latach 20-tych XX wieku. Ministerstwo Rolnictwa przekazało całe założenie w Podzamczu Chęcińskim szkole rolniczej. Przebudowano i podwyższono o 1 kondygnację oficynę oraz zbudowano arkadowe połączenie między nią a dworem. Drugi, podobny łącznik zastąpił dawną furtę wykutą w skale i połączył dwór z nowym budynkiem mieszczącym sanitariaty dla uczniów. Przywrócono też dawne otwory okienne i przeprowadzono remont sklepień. Kolejne prace przy dworze prowadzono w latach 1939-1944 pod nadzorem architekta Leona Kuszewskiego. Po wojnie obiekt nadal pełnił funkcję szkoły, ale w XXI wieku stał już opuszczony. W 2010 roku dwór w Podzamczu przejęło Regionalne Centrum Naukowo-Technologiczne w Kielcach i w grudniu rozpoczęło prace archeologiczne, konserwatorskie i restauratorskie. Od 2013 roku zabytek wygląda jak nowy. Dzięki pracom remontowym został odrestaurowany dwór wraz z budynkiem oficyny, z przeznaczeniem na Centrum Szkoleniowo - Konferencyjne (z zapleczem gastronomicznym), a także XVII wieczny Łuk Triumfalny i dawne ogrody barokowe. Obiekt posiada też iluminację nocną.
![]() Aktualny plan założenia dworskiego w Podzamczu Checińskim. 1 - dwór, 2 - oficyna, 3 - łącznik oficyna - dwór, 4 - łącznik nad furtą do budynku szkolnego, 5 - ogrody barokowe, 7 - Łuk Triumfalny, 8 - stawy z dawnej fosy, 9 - nowoczesny budynek Centrum Nauki Leonardo do Vinci
Starosta chęciński Stefan Bidziński był aktywnym uczestnikiem wojen XVII-wiecznej Rzeczypospolitej. Pewnego razu został wzięty do niewoli i wywieziony do Turcji, ale udało mu się uciec wraz z innym jeńcem - Arabem.
Trudną i bardzo niebezpieczną drogę powrotną do Polski przeżył tylko Bidziński. Starosta nie pozostawił jednak swojego towarzysza i przywiózł jego ciało ze sobą do Podzamcza. Wkrótce potem zdechł także ich koń. Nakazał więc usypanie dużego kurhanu, w którym pochował swego przyjaciela wraz koniem. Podobno zakopał tam też kilka cennych rzeczy, w tym bardzo kosztowne siodło. Po latach ludzie często rozkopywali kurhan, ale za jakiś czas w tajemniczy sposób zawsze powracał on do swej pierwotnej postaci. Dziś już jednak nikt nie wie gdzie go szukać...
![]() CZAS ![]() WSTĘP ![]()
Fortalicja stoi niedaleko głównej drogi Kraków - Kielce. Jadąc od strony Krakowa należy skręcić w prawo, kierując się na szkołę rolniczą. ![]() Współrzędne geograficzne: Otwórz w: Google Maps, Bing Maps, Openstreet Maps
format D (stopnie): N50.78325278°, E20.46441389° format DM (stopnie, minuty): 50° 46.9951668'N, 20° 27.8648334'E format DMS (stopnie, minuty, sekundy): 50° 46' 59.71''N, 20° 27' 51.89''E
![]()
Klikając w zdjęcie otrzymasz jego powiększenie w nowym oknie. Okno to można zamknąć kliknięciem w dowolny punkt POZA zdjęciem.
Centrum Nauki Leonardo da Vinci i dwór w Podzamczur z drona
![]() ![]() ![]() ![]()
Zapraszam do przesyłania swoich wypowiedzi i komentarzy odnośnie opisywanego zamku. Ukazują się one na stronie od razu po wpisaniu do formularza. Ostatnie wpisy
![]() Powrót do strony startowej
(c) 2001-2022 bd - Kontakt - Polityka Prywatności
Wszelkie prawa do własnych zdjęć i tekstów zastrzeżone, nie mogą być one wykorzystywane bez mojej zgody. Nie udzielam pozwolenia na kopiowanie opisów. |
ZamkoMania.pl to prywatny, niezależny serwis. Pozwalając na wyświetlenie paru nienarzucających się reklam wspierasz jego dalsze funkcjonowanie.
Dlatego prosimy o wyłączenie blokowania reklam na tej stronie (instrukcja jak to zrobić w: AdBlock, Adblock Plus, Ghostery, uBlock Origin).
Odśwież stronę