Podlesie

Średniowieczny gródek rycerski

Podlesie leży na obszarze Niecki Włoszczowskiej, sąsiadującej od wschodu z obszarem Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Wieś rozłożyła się na południowym skraju szerokiego pasa mokradeł, którego oś stanowi Kanał Lodowy, ciągnący się na długości około 25-30 km pomiędzy Koniecpolem a Gidlami (kanał ten spełnia rolę łącznika pomiędzy dolinami Pilicy oraz Wiercicy i Warty, przecinającymi obszar Niecki Włoszczowskiej).
Na terenie wsi zachował się interesujący zespół zabytków architektury, stanowiący ilustrację ważnej roli, jaką odgrywało niegdyś Podlesie w podwójnej roli siedziby parafii i ośrodka dóbr szlacheckich. Zespół ten stanowi zarazem ciekawą ilustrację ewolucji form siedzib szlacheckich w okresie od średniowiecza po schyłek czasów nowożytnych.
Na podmokłym terenie nizinnym na północnym skraju zabudowań wioski znajdują się pozostałości obronnej siedziby rycerskiej z okresu średniowiecza (przypuszczalnie) w formie dużego i dobrze zachowanego grodziska stożkowatego. Grodzisko ma formę kolistego kopca o płaskim wierzchołku i stromych stokach, otoczonego nawodnioną fosą. Po zewnętrznej stronie fosy widoczne są ślady nasypów ziemnych, być może w formie wału. Po stronie zachodniej nasyp ma formę rozleglejszej wyniosłości wśród łąk - być może znajdował się tutaj zewnętrzny majdan gospodarczy.
Grodzisko w Podlesiu jest pozostałością obronnej siedziby rycerskiej, wzniesionej z wykorzystaniem naturalnych walorów położenia obronnego wśród mokradeł, których resztkami są przecinające dziś okoliczny teren liczne rowy melioracyjne. Obiekt nie był jeszcze przedmiotem systematycznych badań archeologicznych.

Na wyżej położonym obszarze zwartej zabudowy (około 400 m na południe od grodziska) znajduje się zespół dawnych zabudowań folwarcznych z budynkiem dworu szlacheckiego, którego część środkowa (m. in. ganek z dwiema kolumnami toskańskimi) pochodzi przypuszczalnie z końca XVIII w.
W pobliżu dworu, po przeciwległej stronie drogi, wznosi się drewniany kościół parafialny z XVIII w., przy którym znajduje się wolno stojąca drewniana dzwonnica z 1808 r. Wyposażenie wewnętrzne kościoła stanowią m. in. XVIII-wieczne ołtarze w stylu baroku i rokoka.