puste 
Woj. pomorskie / Pow. sztumski / Gm. Stary Dzierzgoń


Ikonka - zamek

PRZEZMARK
🏰 Średniowieczny zamek krzyżacki 🏰

Przejście do zdjęć
Zdjęciapuste

Frontowe zdjęcie zamku Przezmark

Ocena


Możesz ocenić:
Przezmark / pomorskie - Średniowieczny zamek krzyżacki

Ocena obecnej atrakcyjności obiektu
4.5 stars Średnia ocena: 4.7 na 5. Głosów: 318
            
 
Ocena nastawienia do turystów na terenie obiektu
5 stars Średnia ocena: 4.8 na 5. Głosów: 295
            
 


Opis


Ozdobna pierwsza litera na wzgórzu we wsi Przezmark, przy samej drodze zobaczyć można pozostałości krzyżackiej warowni otoczonej wodami jeziora Mołtawa Wielka. Wybitnie obronne położenie na półwyspie jakoś jej nie sprzyjało. Była zdobywana i niszczona, a do naszych czasów w dobrym stanie przetrwała tylko wysoka sześciokodygnacyjna wieża narożna na przedzamczu. Jej wielkość świadczy o potędze całego założenia. Zamek główny jest obecnie zarośniętym kopcem, na którym widać resztki bramy wjazdowej, kilka fragmentów murów oraz w wykopie piwnice pod dawnym skrzydłem wschodnim. Niedługo może się to zmienić, ponieważ archeolodzy zapowiadają tu poważne prace i być może zostanie odsłoniętych znacznie więcej murów.
Wjazd do zamku prowadził od północy przez warowną przedbramie zwane "pierwszą basteją" (nie ma po niej śladu). Na przedzamczu górowała wspomniana już kwadratowa wieża o wysokości 35 m. Widać ślady po stykających się z nią kiedyś budynkach. Na najwyższym poziomie wieży znajdował się ganek strażniczy, a nad nim wisiał dzwon z herbami wielkich mistrzów krzyżackich. W piwnicach natomiast funkcjonowało więzienie. W przeciwległym narożu przedzamcza również stała wieża lecz cylindryczna.
Przedzamcze od zamku głównego oddzielone było nawodniona fosą, dziś jest ona suchą i zarośnięta chwastami. Nad fosą znajdował się most zwodzony. Zamek główny otoczony był obwodem kamienno ceglanych murów o wymiarach 47 x 73 m. Znajdowała się w nim przynajmniej jedna wieża od strony płn.-wsch., gdzie umieszczono skarbiec. Dzisiaj widać jeszcze jej resztki z otworem okiennym. Istniała również druga, niższa linia murów obwodowych otaczających zamek główny od południa, zachodu i wschodu. W powstałym w ten sposób międzymurzu utworzono prawdopodobnie ogrody. Część mieszkalna zamku to początkowo dwukondygnacyjny "dom wielki" po stronie wschodniej. Później rozbudowano zamek o skrzydła południowe i zachodnie. Od południa na zewnątrz murów znajdowała się potężna ośmioboczna wieża od której biegł ganek do wieży latrynowej usytuowanej ze zrozumiałych względów nad samym jeziorem.
Zamek (a właściwie zagospodarowane przedzamcze) jest obecnie otoczony ogrodzeniem, stanowi bowiem własność prywatną, lecz uprzejmi właściciele wpuszczają turystów. W wieży jest dosyć ubogie wyposażenie, ale w przyszłości ma się to zmienić, bo prace przy zamku cały czas trwają. Na dziedzińcu z ładnymi alejkami, kwiatami i inną roślinnością ozdobną stoją drewniane domki, zapewne pozostałość po dawnym ośrodku wczasowym. Do niedawna w linii północnych murów obwodowych zobaczyć można było ruinę spichlerza wzniesionego w XVIII wieku, lecz jest już on chyba rozebrany całkowicie. Aby dostać się do zamku głównego nie należy wchodzić do góry drogą lecz pójść ścieżką po lewej stronie, koło jeziora. Przy fosie można wejść na górę do pozostałości skrzydła wschodniego zamku z resztkami wieżyczki. Idąc dalej dołem dochodzi się do innego wejścia na zamek główny po schodkach. W lecie nie radzę jednak schodzić z wydeptanych ścieżek na zarośnięte tereny, bo osobiście natknąłem się tam na węża. Idąc dalej dołem dookoła kopca zamkowego można zobaczyć wysoki fragment muru obwodowego.




Plan

Powrót na górę



Plan wg Z. Nawrockiego. 1 - zamek główny, 2 - przedzamcze, 3 - skrzydło mieszkalne, 4 - wieża główna, 5 - wieża narożna przedzamcza (zachowana), 6 - fosa

Historia

Powrót na górę

Ozdobna pierwsza litera pierwotnie zamek w Przezmarku był obiektem drewniano -ziemnym wzniesionym w II pol. XIII wieku. Murowaną warownię wzniósł w I poł. XIV wieku komtur dzierzgoński i Wielki Szatny Zakonu Krzyżackiego Luter z Brunszwiku. Założenie już wtedy uzyskało rozplanowane nie wiele odbiegające od wyglądu z czasów największej świetności. Składało się z zamku wysokiego i warownego przedzamcza. Część mieszkalną stanowił "wielki dom" w skrzydeł wschodnim na planie prostokąta z kapitularzem i kaplicą.
Wcześniej na miejscu zamku znajdował się gród plemion pruskich wypędzonych przez rycerzy zakonnych oraz osada targowa (stąd najstarsza nazwa miejscowości - Preussisch Markt czyli Pruski Rynek).

Rekonstrukcja lub stary widok zamku przezmark
Zamek od strony płn.-zach. wg rysunku z lat 1627-1628 w Dzienniku A. Boot'a
Źródło: Zamki krzyżackie w Polsce, M. Haftka, Malbork - Płock 1999

punktorok. 1274 r. - Krzyżacy wznieśli pierwszą drewniano - ziemną warownię
punktorlata 1316-1331 - budowa zamku murowanego. Istniejący cypel, na którym istniał niegdyś gród dodatkowo przecięto głęboką fosą zasilaną wodą z jeziora. Na zamku rezydował krzyżacki prokurator, a później wójt
Mroczek i skarby
Zdobycie Przezmarka w roku 1410 opisał Jan Długosz: "Przybyło tam do króla wielu Krzyżaków zostawionych celem obrony grodu Przezmarka a oddawszy pokornie cześć królowi, przekazują mu gród i rezygnują z niego. Ten daje go w dzierżenie rycerzowi wielkopolskiemu Mroczce z Łopuchowa herbu Laski". Rycerz Mroczek z Łopuchowa pochodził z rodu Leszczyców, zasłużonego dla kraju w dobie panowania Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego. Uczestniczył on w wielkiej wojnie z zakonem krzyżackim i musiał mieć duże zasługi skoro powierzono mu zarząd zamku przezmarskiego, w którym znajdował się duży skarb zakonny. Równocześnie król wysłał do zamku swego pisarza Jana Sochę, herbu Nałęcz, z zadaniem wykonania spisu całego majątku. Gdy wracał ze spisem został skrycie zabity wraz z całym orszakiem. O zbrodnię oskarżono Mroczka, któremu mogło zależeć, aby król nie poznał faktycznego stanu majątku zakonnego. Wobec braku dowodów rozprawa sądowa zakończyła się uniewinnieniem po złożeniu przysięgi rycerskiej. O Mroczku było głośno jeszcze 2 lata później, gdy na czele pięciuset zbrojnymi najechał na gospodę, w której spodziewał się zastać i zabić kanclerza, biskupa krakowskiego Wojciecha Jastrzębca.

punktor 1397 r. - na zamku wysokim ustanowiono nowy kościół pod wezwaniem św. Katarzyny
punktor1410 r. - król Władysław Jagiełło zdobył zamek bez walki
punktor1411 r. - na mocy pokoju toruńskiego Przezmark zwrócono Krzyżakom
punktor1414 r. - w czasie tzw. "wojny głodowej" wojska polskie litewskie zdobyły i zniszczyły zamek. Jednakże po zniszczeniu warowni w Dzierzgoniu znaczenie Przezmarka wzrosło. Rozpoczęto prace nad odbudową i rozbudową zamku
punktor1437 r. - przeniesiono tu konwent zakonny z Dzierzgonia, a potem także sąd ziemski. Zwiększono obronność i wyposażenie zamku. W magazynach znajdowało się m.in. po 100 sztuk kusz i broni palnej, 11 beczek prochu. Na czele tutejszego konwentu złożonego z 18 rycerzy stał komtur Walter Kirskorp
punktorlata 1454-1466 - podczas wojny trzynastoletniej zamek spłonął. Najpierw zdobyli go mieszczanie elbląscy, a potem odbili Krzyżacy. Próby odzyskania warowni przez Polaków nie powiodły się. Zdobyto tylko przedbramie zwane "pierwszą basteją"
punktorlata 1508-1527 - zamek był własnością biskupów pomezańskich, a następnie książe Albrecht Hohenzollern przekazał go w ręce prywatne
punktor1584 r. - gdy właścicielem był margrabia Jan Jerzy, przeprowadzono przebudowę zamku pod kierunkiem Blasiusa Bewarta. Zamek wysoki był wtedy budowlą trójskrzydłową, posiadał ozdobne szczyty i nowe duże prostokątne okna
punktor1626 r. - podczas wojny polsko - szwedzkiej książę Prus Jerzy Wilhelm popierał najeźdźców, tak więc i Przezmark stał po ich stronie. W zamku Szwedzi kilkakrotnie zaopatrywali się w żywność
punktor1635 r. - zawaliła się część murów obronnych zamków
punktor1655 r. - w czasie "potopu" szwedzkiego zamek pełnił funkcje kwatermistrzowskie. Jego funkcje militarne były praktycznie żadne. Następnie był wykorzystywany jako siedziba lokalnej administracji
punktor1717 r. - pierwsza rozbiórka murów zamkowych
punktorkoniec XVIII w. - intensyfikacja działań zmierzających do pozyskania z ruin taniego budulca. Zbudowano z nich miejscowy folwark i być może kościół ewangelicki
punktor1935 r. - rozpoczęto prace badawcze i konserwatorskie. Odgruzowano i zabezpieczono ruinę
punktor1958 r. - kolejne prace zabezpieczające. Zachowaną wieżę i teren zamkowy zamieniono na ośrodek wczasowy
punktor2000 r. - ruiny przeszły w ręce prywatne. Kupił je Ryszard Pilachowski wraz z żoną (jest on potomkiem szlachty inflandzkiej). Małżeństwo przeprowadziło się tu z Warszawy. Swój dom postawili przy zamku, na miejscu dawnej kawiarni, a wcześniej średniowiecznego budynku przykuchennego

Rekonstrukcja lub stary widok zamku przezmark
Północne skrzydło w 1750 r. wg rysunku J.H. Dewitz'a za H. Domańska
Źródło: Zamki krzyżackie w Polsce, M. Haftka, Malbork - Płock 1999



Wstęp


Teren zamku jest ogrodzony i dostępny za zgodą właścicieli. Tylko oni mogą wpuścić do wieży (i robią to chętnie). Opłatę w dowolnej wysokości wrzuca się do skrzynki.

Położenie i dojazd

Powrót na górę

Zachodnia część woj. pomorskiego. 38 km na południowy wschód od Malborka, 42 km na północ od Iławy. Zobacz na mapie.
Najbliższa stacja PKP jest w Maldytach. PKS-em można dojechać z Elbląga, Pasłęka, Ostródy, Morąga. Wzgórze zamkowe znajduje się przy samej drodze, wieżę widać z daleka.

GPS
Współrzędne geograficzne:

format D (stopnie):   N53.858232°,  E19.495184°
format DM (stopnie, minuty):   53° 51.49392'N,  19° 29.71104'E 
format DMS (stopnie, minuty, sekundy):   53° 51' 29.64''N,  19° 29' 42.66''E 


Czas


Przystanek PKS jest w pobliżu zamku. Pobieżne oglądnięcie wieży i jej otoczenia trwa ok. 45 min.

Bibliografia



punktorGuerquin Bohdan - Zamki w Polsce
punktorHaftka Mieczysław - Zamki krzyżackie w Polsce. Szkice z dziejów
punktorKajzer Leszek, Kołodziejski Stanisław, Salm Jan - Leksykon zamków w Polsce
punktorSypek Robert - Zamki i obiekty warowne Państwa Krzyżackiego cz. 2

Zdjęcia


Klikając w zdjęcie otrzymasz jego powiększenie w nowym oknie. Okno to można zamknąć kliknięciem w dowolny punkt POZA zdjęciem.

Przezmark - Przedzamcze z potężną wieżą Przezmark - Wieża od zachodu Przezmark - Wieża od południa Przezmark - Widok z fosy oddzielającej zamek główny od przedzamcza Przezmark - Wieża i fosa oddzielająca zamek główny od przedzamcza Przezmark - Jedno z pięter wieży bez wyposażenia Przezmark - Parter wieży Przezmark - Brama do zamku głównego Przezmark - Widok z wieży na dawne przedzamcze Przezmark - Resztki skrzydła z bramą na zamku głównym Przezmark - Ocałałe resztki zamku głównego Przezmark - Fragment zamku głównego Przezmark - Widok z zarośniętego kopca po zamku głównym. Od lewej brama, wieża na przedzamczu, ruiny wieży narożnej Przezmark - Odsłonięte piwnice zamku głównego Przezmark - Wejście od południa po schodkach na zamek główny Przezmark - Fragment murów obwodowych poniżej kopca zamkowego
Zdjęcia wykonane: latem 2004



Noclegi


punktor Przezmark - Kwatera agroturystyczna Białek Felicja , Przezmark 11b, tel. (055) 276 14 37
punktor Przezmark - Domek letniskowy, tel. (032) 216 80 11, gsm 606 308 228

Proponujemy wyszukanie noclegu w opisywanej miejscowości lub jej okolicy w serwisach noclegowych. Oferty cenowe online są zwykle atrakcyjniejsze niż rezerwacje telefoniczne!


oferta noclegowa 1       

Miniforum

Powrót na górę

Zapraszam do przesyłania swoich wypowiedzi i komentarzy odnośnie opisywanego zamku. Ukazują się one na stronie od razu po wpisaniu do formularza.

Ostatnie wpisy

  • Miejsce z duszą       Autor:  Jarosław Rama      Data:  2019-07-14 23:52:15
    Dziś odwiedziłem to miejsce razem z Żoną i dziećmi (kilkuletnie). Wszystkim się bardzo podobało. Pan Ryszard który jest właścicielem to wyjątkowy człowiek. Z pewnością będziemy odwiedzać miejsce oraz Pana Ryszarda. Dziękujemy i do zobaczenia.
  • Gratka dla miłośników zamków krzyżackich       Autor:  Igor, Jacek, Katarzyna      Data:  2018-09-23 21:04:39
    Od dwóch lat moja rodzina każdy wolny czas spędza na zwiedzaniu tego co pozostało po krzyżakach. I dzisiaj trafiliśmy na zamek w Przezmarku i to był strzał w dziesiątkę miejsce z tzw duszą i wspaniałym właścicielem. Jesteśmy ze Szczecinka ale w to miejsce na pewno wrócimy licząc już na miejsce noclegowe. I chcielibyśmy zobaczyć w wieży namalowanego przez syna orła przekazanego w podarunku.
  • Wspaniałe miejsce       Autor:  Adam      Data:  2018-06-25 20:54:33
    Wspaniałe miejsce z klimatem. Właściciele pasjonaci. Oby jak najwięcej takich miejsc. Mam nadzieję że uda się rozwinąć to miejsce wedle planów Pana Ryszarda. Trzymamy kciuki. Na pewno jeszcze tu wrócimy.





Powót do strony startowej
Powrót do strony startowej

(c) 2001-2021 bd - Kontakt - Polityka Prywatności
Wszelkie prawa do własnych zdjęć i tekstów zastrzeżone, nie mogą być one wykorzystywane bez mojej zgody. Nie udzielam pozwolenia na kopiowanie opisów.