Możesz ocenić: Rembów (woj. świętokrzyskie) - Średniowieczny zamek rycerski Szumsko
Opis i stan obecny
Ruiny tajemniczego do niedawna zamku we wsi Rembów stoją na mocno zalesionym wzgórzu (315 m npm.) o stromych zboczach przy starym trakcie z biskupiego miasta Łagowa przez królewski Szydłów do stołecznego Krakowa. Wzgórze to jest cyplem z 3 stron otoczonym przez bezimienny potok.
Do dzisiaj przetrwało niewiele, niskie resztki murów pośród drzew napotykamy jednak na praktycznie całym szczycie.
Najdłuższe to 10-metrowy odcinek ściany budynku mieszkalnego oraz 8-metrowy fragment muru obwodowego.
Do budowy używane były miejscowe kamienie, widać że są bardzo stare. Pozyskiwano je m.in. z wykopanej w piaskowcu fosy, a także utworzonego poniżej kamieniołomu.
Zamek nie był przedstawiany na żadnych rycinach i rysunkach, nie pisali o nim historycy, krajoznawcy, nie był wymieniany w słownikach geograficznych, a powojenne mapy turystyczne i dokumenty urzędowe zawierały błędne dane o lokalizacji. W źródłach historycznych istnieją o nim tylko dwie wzmianki. Świadczy to o bardzo krótkim użytkowaniu budowli.
Obiekt miał kształt nieregularny dostosowany do konfiguracji terenu. Archeolodzy odnaleźli ślady pięciu budynków.
Obwód kamiennych murów o średniej grubości 2 metry otaczał obszar 36 x 24 m. Od strony północno-zachodniej odnotowano duży ubytek spowodowany osunięciem się części wzgórza. Nie da się dziś określić wysokości murów i ich zwieńczenia. Szacuje się że pełna wysokość od zewnątrz mogła wynosić ok. 8 metrów, a z dziedzińca 3 metry.
Brama znajdowała się hipotetycznie od południowego zachodu. Dojazd po moście zwodzonym miał tylko 1,5 metra szerokości. Od wschodu bramy stał parterowy budynek nazwany przybramnym.
Dom ten miał kształt trapezu opartego szerszym bokiem o mur i wymiary: 7,7 do 6,5 na 6,0 m.
Po wschodniej stronie zamku Rembów stała kwadratowa wieża o przynajmniej 2 kondygnacjach i grubych na 1,5 metra murach. Była oddalona od reszty zabudowy i zajmowała najwyższą część wzgórza, pełniła więc role stricte obronne i donżonu (punktu ostatniej obrony). Budowla opierała się o mury obwodowe, tworząc na wschodnim odcinku potężny blok muru o szerokości 3,5 metra. Jej wymiary zewnętrzne to 5,2x5,2 m, więc załoga miał do dyspozycji jedynie metraż ok. 4 m2 na każdej kondygnacji.
Po środku założenia stał kolejny kwadratowy obiekt o boku 6 m i średniej grubości murów 1 metr. Była to wieża mieszkalna wybudowana wraz z murem obwodowym najwcześniej. Posiadała prawdopodobnie niską kondygnację przyziemną, kondygnację mieszkalną i być może mieszkalno-magazynową. Każdy poziom posiadał jedno pomieszczenie o powierzchni 16 m2.
Przy murze obwodowym od północy stał największy budynek mieszkalny, który posiada ślady dostawienia do murów środkowej wieży mieszkalnej, powstał więc później i stał się domem głównym o 2 kondygnacjach i rozmiarach 24 x 6 m. Parter pełnił funkcje gospodarcze, piętro mieszkalne i reprezentacyjne. Każdy poziom posiadał trzy izby.
Piątym budynkiem była kurza stopa od północnego wschodu, czyli wieżyczka z izbą jakby doczepiona do murów od zewnątrz. Posiadała ona 2 przypory i szerokie na 2 metry mury. Taki wysunięty element jest rzadkością w małych założeniach obronnych. Miał charakter obronny i prestiżowy.
Na dziedzińcu natrafiono na głęboki pionowy loch, obecnie zasypany, który mógł być studnią, jednak badania tego nie potwierdziły.
Fosa miała średnio 7 metrów głębokości, górą szerokość wynosiła ok. 17 m, dołem do 3 metrów.
Ruiny w Rembowie, choć niewielkich rozmiarów posiadają swoisty urok.
Znany badacz Leszek Kajzer napisał "Zamek, choć niewielki,
prezentuje bardzo bogaty program przestrzenny, z wyraźną jednak
przewagą elementów obronnych. Stanowi on w skali XIV-wiecznych zamków
małopolskich obiekt nowoczesny i nawiązujący do przodujących realizacji architektury
środkowoeuropejskiej". Niestety obiekt nie miał szans się rozwinąć i został opuszczony po ok. 50 latach od budowy.
Być może w pobliskiej wsi Szumsko zachowała się pamiątka po zamku - podobno pochodzą z niego drzwi tamtejszego kościoła.
Niedawno u podnóża zamku stanęła tablica informacyjna i dojście zostało oznaczone. Po deszczu wciąż jednak może być problem z dostaniem się, bo nadal trzeba wspinać się po zboczach stromych pagórków.
Plany i rekonstrukcje
Plan zamku Rembów. B1 - największy budynek północny. B2 - wieża mieszkalna, B3 - budynek przybramny, B4 - wieża - donżon, K - kurza stopa, R - brama
Źródło: Sekrety zamków i pałaców ziemi staszowskiej, J. Fijałkowski, M. A. Zarębski, Staszów 1997
Rekonstrukcja zamku w Rembowie wg. R. Mirowskiego
Rekonstrukcja zamku w XIV w., według L. Kajzera i J. Kuczyńskiego, rys. J. Salm
Historia, wydarzenia
Jeszcze niedawno istniało wiele hipotez dotyczących fundatorów i daty budowy zamku w Rembowie, tak iż nie można było powiedzieć o nim nic pewnego. Dziś, dzięki badaniom archeologicznym wiemy więcej, ale w dużej mierze są to nadal tylko hipotezy. Przyjmuje się, że warownia powstała w I połowie XIV w. z inicjatywy przedstawiciela wpływowego wówczas rodu Odrowążów (Jakuba lub Krzesława). Budowla zwała się Szumsko, a zbudowano ją w dwóch etapach, choć nieodległych czasowo. Początkowo posiadała jedną centralną wieżę, a później dobudowano jeszcze drugą przy płn.-wsch. murach obwodowych. Całość otoczona była murem i fosą.
po 1357 r. - po śmierci Krzesława z Szumska, zamek przeszedł w ręce Kurozwęckich herbu Poraj jako posag małżeński
Skarby zamkowe
W 1959 r. mieszkaniec Rembowa podczas wykopywania pniaka gruszy nieopodal zamku odnalazł skarb. Było to 91 polskich, niemieckich i szwedzkich monet z XVI w. i XVII w. Nie wiadomo jednak czy znalezisko było związane z zamkiem. Miejscowe opowieści mówią o innym skarbie. W XVI stuleciu w ruinach zamku miał jakoby zakopać skarb austriacki arcyksiążę Maksymilian Habsburg, więziony w Polsce po przegranej bitwie pod Byczyną.
II poł. XIV w. - warownia Szumsko została przez nich częściowo rozebrana. Nową siedzibą rodu stał się zamek w Kurozwękach, stojący do dziś, ale przebudowany w pałac. Tam też starannie przeniesiono całe wyposażenie, bowiem archeolodzy nie odnaleźli żadnych przedmiotów żelaznych. Porzucenie zamku wiązać należy z błędami konstrukcyjnymi popełnionymi przy budowie. Fundamenty nie postawiono głęboko na skale, lecz na gruncie lessowym, co spowodowało zsuwanie się ścian ze stromych zboczach wzgórza.
II poł. XV w. - osadę koło zamku zwano Podgrodziem. Wymienia ją Jan Długosz w swoich kronikach, pisząc o karczmie pod zamkiem. Sam zamek nie był już użytkowany
1487 r. - z tego roku pochodzi podobny zapis o uposażeniu plebańskim dla klasztoru jaki nadał Piotr Kurozwęcki we wsi Podgrodzie pod zamkiem.
II poł XVI w. - okolica była w rękach Jana Sienińskiego, który zmienił nazwę wsi na Rembów i uzyskał dla niej prawa miejskie (szybko utracone). Wiek później Sienieńscy wznieśli w Rembowie zachowany do dziś dwór. O zamku informacji brak.
XX w. - mury zamkowe były rozbierane przez okolicznych mieszkańców. Kruszono je łomami i z góry zrzucano prosto do furmanek
lata 1980-81 - przeprowadzono pierwsze i jedyne badania archeologiczne, które doprowadziły do odkrycia skromnej ilości ceramiki naczyniowej datowanej na połowa XIII wieku - połowa XIV wieku. Nie znaleziono ani jednego fragmentu wyrobów żelaznych, co dowodzi celowego
opuszczenia zamku wraz z wszystkimi wartościowymi przedmiotami.
Zdjęcie z lotniczego skanowania laserowego wzgórza zamkowego w Rembowie.
Legendy i podania
Legenda mówi, że dzieje zamku sięgają początku XIV w., gdy z wyprawy krzyżowej powrócili dwaj rycerze: Wacławek i Mszczuj. Obaj przywieźli z Bliskiego Wschodu sporo łupów. Pierwszy dręczony wyrzutami sumienia postanowił zostać pustelnikiem i zamieszkał pod Łysicą, a kosztowności przekazał duchownym m.in. bernardynom na budowę drewnianej samotni. Uległa ona jednak spaleniu, a na jej miejscu postawiono później kościół i klasztor św. Katarzyny. Mszczuj natomiast kupił kawał lasu, który wykarczował przy pomocy niewolników i wybudował zamek z miejscowego kamienia.
Inna legenda jest jakby rozwinięciem poprzedniej. Wg niej Mszczuj przywiózł z wyprawy krzyżowej piękną żonę, która jeszcze przed ukończeniem budowy zamku Szumsko w Rembowie urodziła mu 6 synów. Pewnego razu do wsi podeszła grupa Tatarów. Widząc, że zamek jest bardzo trudny do zdobycia poczekali w ukryciu aż Mszczuj ze swą świtą wyjedzie na polowanie. Gdy to zrobił, Tatarzy zdobyli słabo broniony zamek. Żona Mszczuja dla bezpieczeństwa wprowadziła dzieci do podziemi i zasypała wejście. W walce została jednak ugodzona strzałą. Opuszczone dzieci nie doczekały się pomocy i podusiły. Po powrocie zrozpaczony Mszczuj rzucił się w pościg za Tatarami. Dysponował jednak zbyt małą liczbą ludzi i poległ w nierównej walce. Do dzisiaj na tydzień przed Wielkanocą duch rycerza krąży na koniu dookoła ruin zamku i poszukuje swoich dzieci...
Informacje praktyczne
ADRES I KONTAKT brak
CZAS Oglądnięcie resztek zamku zajmuje ok. 15 minut, dojście z drogi ok. 10 minut.
WSTĘP Wolny.
Położenie i dojazd
Wschodnia część woj. świętokrzyskiego. 3 km. na północ wschód od Rakowa, 38 km na południowy wschód od Kielc Zobacz na mapie.
Wejście z drogi na górę zajmuje niecałe 10 min. Pobieżne oglądnięcie ruin trwa ok. 10 min.
Współrzędne geograficzne:
Otwórz w: Google Maps, Bing Maps, Openstreet Maps
format D (stopnie): N50.7124337146° E21.0463848134°
format DM (stopnie, minuty): 50°42.746022876'N 21°2.783088804'E format DMS (stopnie, minuty, sekundy): 50°42'44.76''N 21°02'46.99''E
Bibliografia
Fijałkowski Jerzy, Zarębski - Maciej Andrzej - Sekrety Zamków i Pałaców Ziemi Staszowskiej
Guerquin Bohdan - Zamki w Polsce
Kajzer Leszek, Kołodziejski Stanisław, Salm Jan - Leksykon zamków w Polsce
Kuczyński Janusz - Zamki województwa kieleckiego
Praca zbiorowa - Przemiany architektury rezydencjonalnej w XV-XVIII wieku na terenie dawnego województwa sandomierskiego
Kajzer Leszek, Kuczyński Janusz - Średniowieczny zamek rycerski w Rembowie kolo Rakowa
Galeria zdjęć
Klikając w zdjęcie otrzymasz jego powiększenie w nowym oknie. Okno to można zamknąć kliknięciem w dowolny punkt POZA zdjęciem.
Zdjęcia wykonane: wiosną 2018
Zdjęcia wykonane: latem 2002
Noclegi
Raków - Irena i Jan Dudowie, Mędrów 21, tel. gsm 609 396 784 Raków - Teresa i Józef Piotrowicz, Pągowiec 16, tel. (041) 353 51 20, gsm 692 608 800 Raków - Elżbieta i Henryk Kot, Nowa Huta 20, tel. gsm 602 799 492 Raków - Danuta Kołodziejczyk, Chańcza 37, tel. gsm 600 631 594
Proponujemy wyszukanie noclegu w opisywanej miejscowości lub jej okolicy w serwisach noclegowych.
Oferty cenowe online są zwykle atrakcyjniejsze niż rezerwacje telefoniczne!
Miniforum
Zapraszam do przesyłania swoich wypowiedzi i komentarzy odnośnie opisywanego zamku. Ukazują się one na stronie od razu po wpisaniu do formularza.
Co ty pie... Ty też odpowiadasz za działania twoich przodków?
Re: Ratujmy te ruiny ! Autor: Victor Data: 2021-04-27 14:28:58
Przede wszystkim podziękowania dla mieszkańców że doprowadzili zamek do tego stanu. Nawet kamienie pozabierali z murów. Kto ma się troszczyć o dziedzictwo, jeśli nawet mieszkańcy nie doceniają skarbu, jaki mają
Re: uwagi dla zmotoryzowanych Autor: Victor Data: 2021-04-27 14:27:10
Nieufni? Złodzieje nikomu nie ufają. Jak można być tak zachłannym i bezmyślnym żeby nawet kamienie z murów zabierać. Doprowadzili zamek do totalnej ruiny.
(c) 2001-2024 bd - Kontakt - Polityka Prywatności Wszelkie prawa do własnych zdjęć i tekstów zastrzeżone, nie mogą być one wykorzystywane bez mojej zgody. Nie udzielam pozwolenia na kopiowanie opisów.
Wykryto blokadę reklam :-(
ZamkoMania.pl to prywatny, niezależny serwis historyczno-krajoznawczy. Nie finansuje nas żadna firma ani instytucja. Pozwalając na wyświetlenie paru nienarzucających się reklam wspierasz nasze dalsze funkcjonowanie i aktualizację informacji.
Dlatego prosimy o wyłączenie blokowania reklam na tej stronie (instrukcja jak to zrobić w: AdBlock, Adblock Plus, Ghostery, uBlock Origin).