Rembów

Średniowieczny zamek rycerski Szumsko

Ruiny tajemniczego do niedawna zamku we wsi Rembów stoją na mocno zalesionym wzgórzu (315 m npm.) o stromych zboczach przy starym trakcie z biskupiego miasta Łagowa przez królewski Szydłów do stołecznego Krakowa. Wzgórze to jest cyplem z 3 stron otoczonym przez bezimienny potok. Do dzisiaj przetrwało niewiele, niskie resztki murów pośród drzew napotykamy jednak na praktycznie całym szczycie. Najdłuższe to 10-metrowy odcinek ściany budynku mieszkalnego oraz 8-metrowy fragment muru obwodowego. Do budowy używane były miejscowe kamienie, widać że są bardzo stare. Pozyskiwano je m.in. z wykopanej w piaskowcu fosy, a także utworzonego poniżej kamieniołomu.
Zamek nie był przedstawiany na żadnych rycinach i rysunkach, nie pisali o nim historycy, krajoznawcy, nie był wymieniany w słownikach geograficznych, a powojenne mapy turystyczne i dokumenty urzędowe zawierały błędne dane o lokalizacji. W źródłach historycznych istnieją o nim tylko dwie wzmianki. Świadczy to o bardzo krótkim użytkowaniu budowli.
Obiekt miał kształt nieregularny dostosowany do konfiguracji terenu. Archeolodzy odnaleźli ślady pięciu budynków. Obwód kamiennych murów o średniej grubości 2 metry otaczał obszar 36 x 24 m. Od strony północno-zachodniej odnotowano duży ubytek spowodowany osunięciem się części wzgórza. Nie da się dziś określić wysokości murów i ich zwieńczenia. Szacuje się że pełna wysokość od zewnątrz mogła wynosić ok. 8 metrów, a z dziedzińca 3 metry.
Brama znajdowała się hipotetycznie od południowego zachodu. Dojazd po moście zwodzonym miał tylko 1,5 metra szerokości. Od wschodu bramy stał parterowy budynek nazwany przybramnym. Dom ten miał kształt trapezu opartego szerszym bokiem o mur i wymiary: 7,7 do 6,5 na 6,0 m.
Po wschodniej stronie zamku Rembów stała kwadratowa wieża o przynajmniej 2 kondygnacjach i grubych na 1,5 metra murach. Była oddalona od reszty zabudowy i zajmowała najwyższą część wzgórza, pełniła więc role stricte obronne i donżonu (punktu ostatniej obrony). Budowla opierała się o mury obwodowe, tworząc na wschodnim odcinku potężny blok muru o szerokości 3,5 metra. Jej wymiary zewnętrzne to 5,2x5,2 m, więc załoga miał do dyspozycji jedynie metraż ok. 4 m2 na każdej kondygnacji.
Po środku założenia stał kolejny kwadratowy obiekt o boku 6 m i średniej grubości murów 1 metr. Była to wieża mieszkalna wybudowana wraz z murem obwodowym najwcześniej. Posiadała prawdopodobnie niską kondygnację przyziemną, kondygnację mieszkalną i być może mieszkalno-magazynową. Każdy poziom posiadał jedno pomieszczenie o powierzchni 16 m2.
Przy murze obwodowym od północy stał największy budynek mieszkalny, który posiada ślady dostawienia do murów środkowej wieży mieszkalnej, powstał więc później i stał się domem głównym o 2 kondygnacjach i rozmiarach 24 x 6 m. Parter pełnił funkcje gospodarcze, piętro mieszkalne i reprezentacyjne. Każdy poziom posiadał trzy izby.
Piątym budynkiem była kurza stopa od północnego wschodu, czyli wieżyczka z izbą jakby doczepiona do murów od zewnątrz. Posiadała ona 2 przypory i szerokie na 2 metry mury. Taki wysunięty element jest rzadkością w małych założeniach obronnych. Miał charakter obronny i prestiżowy.
Na dziedzińcu natrafiono na głęboki pionowy loch, obecnie zasypany, który mógł być studnią, jednak badania tego nie potwierdziły.
Fosa miała średnio 7 metrów głębokości, górą szerokość wynosiła ok. 17 m, dołem do 3 metrów.

Ruiny w Rembowie, choć niewielkich rozmiarów posiadają swoisty urok. Znany badacz Leszek Kajzer napisał "Zamek, choć niewielki, prezentuje bardzo bogaty program przestrzenny, z wyraźną jednak przewagą elementów obronnych. Stanowi on w skali XIV-wiecznych zamków małopolskich obiekt nowoczesny i nawiązujący do przodujących realizacji architektury środkowoeuropejskiej". Niestety obiekt nie miał szans się rozwinąć i został opuszczony po ok. 50 latach od budowy.
Być może w pobliskiej wsi Szumsko zachowała się pamiątka po zamku - podobno pochodzą z niego drzwi tamtejszego kościoła.
Niedawno u podnóża zamku stanęła tablica informacyjna i dojście zostało oznaczone. Po deszczu wciąż jednak może być problem z dostaniem się, bo nadal trzeba wspinać się po zboczach stromych pagórków.