iasto Ruda Śląska leżące w środkowej części województwa śląskiego powszechnie kojarzone jest przez wielu ludzi wyłącznie z ośrodkiem górniczym i z historią ostatnich 200 lat, natomiast jego historia jest znacznie bogatsza i wcześniejsza, bo średniowieczna. W granicach administracyjnych miasta znajdują się dwa tajemnicze obiekty architektury militaris. Pierwszy to ruiny XIV wiecznego zamku Rudzkich w dzielnicy Ruda, drugi obiekt to grodzisko stożkowate w Kochłowicach z II połowy XIII wieku.
Podziemia zamku
W 2004 roku Bractwo Rycerskie Ziemi Rudzkiej rozpoczęło starania o rekonstrukcję gródka kochłowickiego.
Mimo współpracy z władzami miasta, wniosek o dofinansowanie prac z funduszy Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego został niestety odrzucony. W chwili obecnej trwają prace nad nowym projektem. Poszukiwani są także sponsorzy tego ambitnego pomysłu. Kontakt z bractwem: brzr@tlen.pl.
Gródek stożkowaty zlokalizowany jest na prawym brzegu rzeczki Kochłówki i wpadającego do niej strumyka zwanego Przykopą. Leży on w północno-zachodniej części Kochłowic zwanej lokalnie Budnowcem. Jego usytuowanie w terenie jest bardzo ciekawe, ponieważ do budowy wykorzystano naturalny cypel terasy zalewowej rzeczki Kochłówki, który został odcięty przekopem od reszty. Z przekopu tego utworzono później głęboką fosę. Kształt gródka zbliżony jest do elipsy o wymiarach 75 x 60 m. Widoczne są dwa zachowane poziomy obiektu; poziom górny czyli stożek właściwy (wymiary na szczycie 25 x 18 m) utworzony przez człowieka w wyniku sypania ziemi z budowanej fosy przy odcinaniu terasy oraz poziom drugi przylegający do niego od południowo-wschodniej strony, niższy, naturalny cypel (27 x 17 m).
Cześć wyższa o kształcie elipsy wznosi się na wysokość 8 m, a niższa o przybliżonym kształcie trójkąta z zaokrąglonymi narożnikami 5 m.
Z relacji mieszkańców jeszcze w latach 60-tych XX w. stożek grodziska był o wiele wyższy a obniżenie jego jest wynikiem działalności kopalni i powodowanych przez nią szkód górniczych. Platforma gródka podziurawiona jest „dzikimi” wykopami sporządzonymi w latach 20 XX w przez „miejscowych poszukiwaczy skarbów”.
Grodzisko kochłowickie znane było badaczom już w 1928 roku, ale dopiero w 1980 zostało przebadane archeologicznie przez Jacka Pierzaka. Badania te rzuciły nowe światło na omawiany obiekt. W czasie badań odkryto na wyższym stożku ślady po wieży mieszkalno-obronnej, która zbudowana była z bierwion drewnianych łączonych na zrąb. Odnalezione bryły polepy z zachowanymi od strony wewnętrznej negatywami bierwion drewnianych świadczyć mogą, iż z zewnętrzne ściany wieży były oblicowane, warstwą gliny. Oblicowanie miało za zadanie chronić zapewne obiekt przed pożarem. W trakcie badań na wyższym stożku odkryto też 2 ślady po słupach, co interpretować można jako pozostałość palisady otaczającej gródek od strony fosy. Na niższym stożku nie stwierdzono żadnych śladów po budynkach, co może świadczyć, że teren ten wykorzystywany był jako mały dziedziniec o funkcjach gospodarczych. Z odnalezionego w czasie badań materiału archeologicznego można wywnioskować, że gródek ten powstał około II połowę XIII w. Analiza stratygraficzna wykazała również, że obiekt ten nie uległ żadnym poważnym zmianą przestrzennym. Kres jego funkcjonowania można określić na koniec XIV lub początek XV w., wtedy to prawdopodobnie spłonął z niewyjaśnionej bliżej przyczyny. Być może było to efektem nieumyślnego zaprószenia ognia albo porażenia piorunem. Wyklucza się raczej możliwość zbrojnego najazdu ze względu na brak militariów w warstwie kulturowej.
Należy pamiętać, iż gródki rycerskie mimo, że lokowane w strategicznych miejscach obwarowane były wałami i posiadały głębokie fosy, nie pełniły wyłącznie funkcji obronnych. Owszem funkcja obronna była ważna, ale oprócz niej taki obiekt pełnił jeszcze funkcje mieszkalną i gospodarczą. Gródki rycerskie były siedzibami średniozamożnych rycerzy, którzy prowadzili gospodarkę rolno-hodowlaną a sama siedziba mogła zaledwie ochronić właściciela i jego rodziną przed zazdrosnym okiem sąsiada lub przed bandą złodziejaszków.
Plan
Plan gródka z naniesionymi wykopami z 1980 roku wg J. Pierzaka.
Źródło: Średniowieczny gródek stożkowaty w Rudzie Śląskiej- Kochłowicach, Jacek Pierzak,[w:] Studia i materiały z dziejów Śląska , t. 17, 1987.
Rekonstrukcja
Rekonstrukcja gródka wg Michała Strużyny
Historia
ierwsza wzmianka źródłowa o wsi Kochłowice pochodzi z roku 1369 i znajduje się w dokumencie podziału ziemi bytomskiej, w którym położenie sąsiedniego Czarnego Lasu wyznaczono w kierunku „Kochelwicz”. Nie ma tu jednak żadnej informacji o siedzibie rycerskiej. Podobnie ma się rzecz w dokumencie z 1451 roku, kiedy to książę cieszyński Wacław zamienia dobra „Cochlowicze”.
Wzmianka z 1467 roku mówi już tylko o samym kopcu, tak więc obiekt już zapewne nie istniał.
Od 2009 roku gródkiem opiekuje się Stowarzyszenie Genius Loci. W 2013 roku rozpoczęły się prace archeologiczne. Odkryto wschodni i zachodni obrys wieży mieszkalno-obronnej, na miejscu której leżała spora warstwa przepalonej polepy glinianej co oznacza, że budynek spłonął. Dwa metry pod obecnym poziomem fosy natrafiono na kamienno-drewniane umocnienia kopca, prawdopodobnie zabezpieczające go przed podmywaniem przez wodę. Z zabytków ruchomych odkopano
fragmenty średniowiecznej ceramiki, kafli piecowych, gwoździe, odważniki ołowiane. Prace były kontynuowane w kolejnym roku i skupiły się na fosie. Odsłonięto konstrukcje zapobiegające osuwaniu się zbocza, złożone z dwóch rzędów pali i kamieni oraz most prowadzący do gródka. Fosa została uznana za suchą, choć zalewaną sezonowo roztopami i deszczami.
Ogrom prac budowniczych wskazywałby jednak, iż miała być nawodniona. Odkryte zabytki (ceramika, kafle, szkło) oraz narzędzia i odpady rzemieślnicze (gładziki garncarskie, topór ciesielski, resztki skór) świadczą o dużym prestiżu i znaczeniu tutejszej siedziby rycerskiej.
Wstęp
Wolny.
Położenie i dojazd
Środkowa część woj. śląskiego. 10 km na północny-zachód od Katowic. Zobacz na mapie.
Z Katowic kierujemy się na autostradą A4 na Wrocław, po czym zjeżdżamy na zjeździe z autostrady na Kochłowice. Dojeżdżamy następnie do centrum Kochłowic i kierujemy się ul. Ludwika Tunkla na Świętochłowice, po czym po ok. 1 km skręcamy w lewo w ul. Barbary, którą dojechać musimy do końca aż zobaczymy oczyszczalnie ścieków. Tu zostawiamy samochód i obchodzimy wspomnianą wyżej oczyszczalnie. Obiekt znajduje się ok. 200 m od oczyszczalni.
Dokładny plan:
Współrzędne geograficzne:
format D (stopnie): N 50.260507°, E 18.891273°
format DM (stopnie, minuty): N 50° 15.63042', E 18° 53.47638' format DMS (stopnie, minuty, sekundy): N 50° 15' 37.83'', E 18° 53' 28.58''
Bibliografia
Kostrzewski J., 1928: Nowe materiały do pradziejów Śląska, [w:] Przegląd Archeologiczny, t. 4.
Jakimowicz R., 1939: Atlas grodzisk i zamczysk śląskich, z. 1, Kraków
Pierzak J., 1987: Średniowieczny gródek stożkowaty w Rudzie Śląskiej- Kochłowicach, [w:] Studia i materiały z dziejów Śląska , t. 17.
Zdjęcia
Klikając w zdjęcie otrzymasz jego powiększenie w nowym oknie. Okno to można zamknąć kliknięciem w dowolny punkt POZA zdjęciem.
Zdjęcia wykonane: latem 2006
Z lotu ptaka
Widok opisywanego obiektu (lub miejsca na którym stał) z satelity
Zapraszam do przesyłania swoich wypowiedzi i komentarzy odnośnie opisywanego zamku. Ukazują się one na stronie od razu po wpisaniu do formularza.
Ostatnie wpisy
Re: 9 XI 2007 Konferencja historyczna o KOCHŁOWICACH Autor: katarzyna Data: 2009-12-02 21:07:58
witam,Czy na tej konferencji ktos moze wspomnial o rozpoczeciu roku szkolnego dnia 5 lutego 1045 roku? Wojna jeszcze trwala a mlode Kochlowiczanki ze srednim niepelnym wyksztalceniem zaczely uczyc po polsku dzieci, ktore przez 5 lat chodzily do niemieckiej szkoly.Chyba istnieje kronika szkoly? Prawdziwa historia zamienia sie w mit, czas szybko ucieka.Pozdrawiam KS
Re: 9 XI 2007 Konferencja historyczna o KOCHŁOWICACH Autor: katarzyna Data: 2009-12-02 20:42:14
witam,Czy na tej konferencji ktos moze wspomnial o pierwszych dniach 5.lutego 1945 roku w szkole podstawowej i. M.Konopnickiej? Bylo nas kilka kochlowiczanek,ktore uczyly dzieci w tej szkole.Wojna jeszcse trwala. Byly to miedzy innymi Wanda Mjeszczanin, Lukaszek,Ela Wilk, Janka,Kasia Piwon . W kronice szkoly jest ta wiadomosc. Wspominam i pozdrawiam KS
grodek w kochlowicach Autor: katarzyna Data: 2009-10-18 20:10:06
wspomnienia z dziecinstwa odzyly. zjezdzalo sie tam w zimie na saneczkach.to urokliwe miejsce warto aby wrocilo do historii kochlowic mojego miejsca urodzenia.zagladam czasem na wasza strone .pozdrawiam kochlowiczanka
(c) 2001-2021 bd - Kontakt - Polityka Prywatności Wszelkie prawa do własnych zdjęć i tekstów zastrzeżone, nie mogą być one wykorzystywane bez mojej zgody. Nie udzielam pozwolenia na kopiowanie opisów.
Wykryto blokadę reklam :-(
ZamkoMania.pl to prywatny, niezależny serwis. Pozwalając na wyświetlenie paru nienarzucających się reklam wspierasz jego dalsze funkcjonowanie.
Dlatego prosimy o wyłączenie blokowania reklam na tej stronie (instrukcja jak to zrobić w: AdBlock, Adblock Plus, Ghostery, uBlock Origin).