Rudno

Bastejowy zamek magnacki Tęczyn

Zamek w Rudnie zbudował w połowie XIV w. Andrzej Tęczyński herbu Topór - pierwszy poświadczony pan na Tęczynie, wojewoda krakowski. Wcześniej jego ojciec Nawój z Morawicy, wojewoda sandomierski i kasztelan krakowski założył tu osadę (był właścicielem 15 okolicznych wsi) i być może rozpoczął budowę siedziby, poprzez postawienie zabudowań drewnianych i jednej z zachowanych do dzisiaj okrągłych baszt gotyckich (zwanej Dorotką). Średniowieczny zamek Tęczyn składał się z trzech takich baszt i jednej wieży kwadratowej - bramnej nazwanej później Nawojową otoczonych murem. Skrzydła mieszkalne rozłożone były wzdłuż muru północnego i wschodniego.

Tęcza Nazwę zamku wywodzi się od imienia córki możnowładcy Tynka Starży. Wedle legendy przybył on tu w IX wieku, założył Tyniec, a swej córce Tęczy zbudował obronny zamek Tęczynem zwany.

1319 r. - pierwsza wzmianka w dokumentach o wsi Tenczyn i karczowaniu lasu, prawdopodobnie pod przyszły, drewniany jeszcze zamek Nawoja z Morawicy
1402 r. - pierwsza wzmianka o tutejszym zamku w testamencie Jana Tęczyńskiego
1404 r. - ówczesny dokument wspomina kaplicę w zamku
XVI w. - częstymi gośćmi na zamku byli poeci Mikołaj Rey (Rej) i Jan Kochanowski
1570 r. - Jan Tęczyński z warowni rycerskiej uczynił piękną renesansową rezydencję. Przebudował stary zamek i dobudował nowe skrzydła, wieże ozdobił attyką,

Krzyżacy na zamku Po bitwie pod Grunwaldem najważniejszych jeńców krzyżackich trzymano właśnie w Tenczynie. Świadczyło to o jego dużym znaczeniu i zaufaniu do możliwości obronnych. Dla upamiętnienia tego wydarzenia jedną z bastei zamkowych nazwano Grunwaldzką.

a całość wzbogacił o modne wówczas arkadowe krużganki. Komnaty w części północnej były przeznaczone dla właścicieli zamku
1610 r. - Kolejny Jan - ostatni z rodu Tęczyńskich dokonał przebudowy warowni w nowoczesną twierdzę bastejową. Wzniósł nowe fortyfikacje - basteje od południa i wschodu a obok wieży bramnej postawił nową kaplicę. Przystosował też umocnienia do użycia broni palnej. Po tej przebudowie budowla zyskała kształt nieforemnego wieloboku; ze wschodu na zachód szerokości ponad 140 metrów, a z północy na południe - 130 metrów.
1638 r. - po śmierci Jana, Tęczyn przeszedł w ręce jego córki Izabeli, który wyszła za Łukasza Opalińskiego herbu Łodzia. Ten ród stał się następnie właścicielami zamku choć nie był on siedziba rodową, a jedynie administratorską

Skarby zamkowe Jedynymi skarbami jakie można jeszcze znaleźć w Tenczynie są piękne ametysty, które pozyskuje się ze skał na których stoi zamek.

1656 r. - podczas "potopu" zamek próbowali zdobyć Szwedzi. Udało im się to dopiero podstępem. Obrońcy w razie kapitulacji otrzymali przyrzeczenie wolności, jednak Szwedzi wymordowali całą zbrojną załogę, a mieszkańców obrabowali do bielizny. Pisał o tym w pamiętniku Hieronim Holsten, młody niemiecki szlachcic w służbie Karola Gustawa, który po dostaniu się do niewoli przeszedł na stronę polską w 1656 r. W zamku Szwedzi szukali ukrytych tam ponoć skarbów koronnych, nic jednak nie znaleźli. Rok później opuścili go i spalili
Koniec XVII w. - zamek przejęli i częściowo odbudowali Lubomirscy
Początek XVIII w. - zamkiem władali Sieniawscy, a następnie Czartoryscy



1768 r. - wielki pożar powstały od uderzenia pioruna zniszczył zamek, który był już na wpół opuszczony
1769 r. - zamknięta została kaplica i zamek całkowicie opustoszał
1782 r. - z zamku do krypty kościoła w Tenczynku przeniesiono szczątki ostatniego z Tęczyńskich - Jana
1787 r. - ruiny zamku zwiedzał król Stanisław August Poniatowski
lata 1816 - 1945 - właścicielami Tęczyna byli Potoccy z Krzeszowic



1912 r. - w ruinach zamkowych przeprowadzono prace konserwacyjne (powstały wtedy kamienne schody na piętro zamku właściwego), kontynuowane po roku 1949.
Od końca XX wieku zamkiem opiekowało się Bractwo Orlich Gniazd, które dbało o porządek a także organizowało turnieje i pokazy walk oraz tańców średniowiecznych. Obecnie ruiny przejęła regionalna fundacja "Polskie Dziedzictwo – Zamek Tęczyński i Region Ziemi Krzeszowickiej”
2008 r. - powstała społeczna grupa "Ratuj Tenczyn" stawiająca sobie za cel ratunek popadającego w coraz większą ruinę zamku. W tym samym czasie gmina zleciła naprawę dachu wieży bramnej, co okazało się kompletną klapą i doprowadziło tylko do większej dewastacji. Ostatecznie wojewoda małopolski postanowił przekazać zamek ostatnim właścicielom - Potockim. Od tej pory zabytek posiada nieuregulowaną sytuację prawna, mają go przejąć prywatni właściciele ale formalnie jest własnością Skarbu Państwa w użytkowaniu gminy Krzeszowice
pocz. 2009 r. - władze gminne zadecydowały o zamknięciu bramy zamku, rzekomo w trosce o jego stan.
2010 r. - prace remontowe jednak ruszyły. Gmina Krzeszowice pozyskała fundusze. Mają one zagwarantować częściową restaurację zamku do końca 2014 roku.
2016 r. - w wakacje mają się zakończyć prace remontowe i turyści będą mogli zwiedzać zabytek na specjalnie wytyczonej trasie