Rusiec
Szlachecki dwór obronny







Opis i stan obecny


Obronny dwór w formie wieży mieszkalno - obronnej w Ruścu stał nad rzeką Nieciecz, na wysepce otoczonej bagnami jeszcze na początku XX wieku. Choć w zmienionej postaci i znacznie skromniejszy niż w czasach świetności to jednak wyglądał całkiem interesująco. Niestety, z jakichś powodów rozebrano go i obecnie nie ma po nim śladu. Działka z terenem dworskim należy do osoby prywatnej. Mury użyto podobno na budowę ogrodzenia kościoła. Przed rozbiórką dokonano jednak pomiarów. Zachowany budynek miał kształt prostokąta o wymiarach 10,3 x 13,9 m. Posiadał dwie kondygnacje, ale wiadomo że wcześniej było ich więcej trzy lub cztery. Od frontu posiadał dobudowany drewniany ganek. Fachowcy oceniają fortalicję w Ruścu jako jedno z najciekawszych założeń rezydencjonalno-obronnych na terenie Ziemi Sieradzkiej - zameczek przypominał siedzibę królewską w Piotrkowie Trybunalskim. Jednakże nie przeprowadzono tu jeszcze dokładnych badań archeologicznych, choć fundamenty i piwnice tkwią zapewne pod ziemią, bo opisy z początku XX wieku mówią o "ogromnych sklepionych piwnicach". Miały one służyć jako składowisko broni i amunicji. Na parterze dworu była sień z tarczami herbowymi oraz drugie pomieszczenie mieszkalne. Podobnie piętro mieściło 2 komnaty ze starymi sklepieniami, kominkami i posadzką. Przed dworem widać było jakieś fundamenty, które identyfikowano jako ślady dawnych fortyfikacji.
Niedawno dokonano ciekawego odkrycia - jak wyglądał zamek w Ruścu w XVII wieku można zobaczyć w kościele bernardynek w Wieluniu. Badacze dziejów miejscowej warowni - W. Dudak i, R. Herman, dostrzegli go w tle portretu fundatorki wieluńskiego klasztoru Anny Koniecpolskiej, która zmarła w Ruścu. Obraz przedstawia dwór wieżowy otoczony murem ze strzelnicami, ozdobny budynek bramny z mostem i fosą, flankowany wczesną formą bastionu.
Obecnie nie są widoczne żadne relikty tej budowli.

ozdoba
Rusiec dla Koniecpolskich
Niewielki Rusiec odgrywał dużą rolę dla potężnego rodu jakim byli Koniecpolscy. W 1603 roku Aleksander Koniecpolski, ojciec Stanisława - hetmana wielkiego koronnego, pisał do żony Anny przebywającej w Dobryszycach, aby w razie zagrożenia przeniosła się do Koniecpola (czyli gniazda rodowego) lub do równie obronnego Ruśca. Świadczy to, iż mimo niemożności odczytania w terenie urządzeń obronnych, zameczek w Ruścu musiał być dobrze ufortyfikowany.
Z kolei w swym testamencie Aleksander napisał: "Koniecpola nie życzę sobie arendować, ale dobrego gospodarza mieć, także i w Ruścu, aby te dwa kawałki ojczyzny naprawić się dziatkom mogły."

Portret Koniecpolskiej
Portret Anny ze Sroczyńskich Koniecpolskiej i zameczek w Ruścu po prawej. Dotychczas sądzono, że to jakaś budowla w Wieluniu, mury obronne, fragment zamku albo klasztoru. Zdjęcie za http://www.bernardynki.czestochowa.opoka.org.pl

Powiększony zamek na portrecie
Widok zamku w Ruścu na powiększonym fragmencie portretu Anny Koniecpolskiej, źródło: Wojciech Dudak, Radosław Herman - Zamek królewski w Wieluniu


Plany i rekonstrukcje


Zdjęcie lidar Ruśca
Zdjęcie z lotniczego skanowania laserowego terenu dworskiego w Ruścu. Brak śladów, chyba że te oczka wodne...




Historia, wydarzenia


Wieś wzmiankowana jest w II połowie XIV wieku przy okazji przekazania jej przez króla wojewodzie kaliskiemu i staroście łęczyckiemu - Korycińskiemu herbu Topór. Ten ród wzniósł dwór obronny rozbudowany zapewne przez następnych właścicieli - Koniecpolskich herbu Pobóg, którzy prawdopodobnie nabyli Rusiec od Zebrzydowskich herbu Radwan w II połowie XVI wieku. Dalsze dzieje obiektu są słabo poznane. W 1609 roku hetman wielki koronny Stanisław Koniecpolski nadał Ruścowi prawa miejskie.
W XVII wieku istniał już w Ruścu wygodniejszy dwór modrzewiowy, który był siedzibą właścicieli i w którym zmarła Anna z Koźmic Sroczycka Koniecpolska, żona Aleksandra wojewody podolskiego i sieradzkiego. Stary dwór wciąż stał na terenie parku dworskiego pośród szpalerów lipowych.
W 1719 roku w modrzewiowym dworze zmarł Jan Aleksander Koniecpolski. Jego majątek przejęła córka Marianna, która z Zygmuntem Walewskim posiadała 2 synów: Franciszka i Aleksandra. Walewscy odziedziczyli więc ogromne dobra Koniecpolskich, w tym Rusiec. Jednak w tym okresie miasto już podupadło, a posiadłość Koniecpolskich była zadłużona.
W II połowie XIX Rusiec został upaństwowiony, a grunty rozparcelowane. Potem terenem dworskim zarządzały prawdopodobnie lokalne władze z jakimiś oszalałymi maniakami destrukcji na czele. Na przełomie wieków XIX i XX drewniany dwór został bowiem zburzony. To samo spotkało później starszą siedzibę. W 1911 roku przebudowaną i obniżoną o dwie kondygnacje pozostałość zameczku rozebrano w celu pozyskania budulca. Następnie bezlitośnie wycięto park dworski. Zrobiono to wszystko mimo interwencji Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, które początkowo zablokowało dewastację, ale niestety na krótko...

Stare zdjęcie dworu
Dwór Rusiec z tyłu w roku 1910, autor M. Rawita - Witanowski


Informacje praktyczne


ADRES I KONTAKT
punktorbrak

CZAS
punktor -

WSTĘP
punktor Miejsce po dworze to teren prywatny. Wstęp zabroniony.


Zdjęcie Ruśca z 1910
Widok dworu Rusiec w roku 1910
Źródło: M. Rawita - Witanowski - "Ziemia" 1910





Położenie i dojazd


Zachodnia część woj. łódzkiego. 27 km na zachód od Bełchatowa. Zobacz na mapie.

GPS
Współrzędne geograficzne:

Otwórz w:  Google Maps,  Bing Maps,  Openstreet Maps
format D (stopnie):   N51.32649624° E18.98755091°  
format DM (stopnie, minuty):   51° 19.5897744'N 18° 59.2530546'E
format DMS (stopnie, minuty, sekundy):   51° 19' 35.39''N 18° 59' 15.18''E 



Bibliografia



punktor Kajzer Leszek - Zamki i dwory obronne w Polsce Centralnej

Noclegi



Miniforum

Powrót na górę

Zapraszam do przesyłania swoich wypowiedzi i komentarzy odnośnie opisywanego zamku. Ukazują się one na stronie od razu po wpisaniu do formularza.

Ostatnie wpisy

  • Re: W którym to miejscu stał ten budynek.       Autor:  Kałuziak s Antoniego      Data:  2010-02-13 01:19:50
    Ten budynak stał na posiadłości Kałuziaków obecnie Włodzimierza
    Mariana i Józefa na przeciwko OSP Rusiec
    Sam mając 10 lat z ojcem wykopywałem kamienie z fundamentów tego budynku jako materiał na nową budowę budynku przy ul Dąbrowskiego 18 w latach 1957
  • W którym to miejscu stał ten budynek.       Autor:  Grzegorz      Data:  2009-11-15 22:09:49
    Ktoś wie gdzie dokładnie stał ten budynek? Bliżej ulicy Koniecpolskiego czy w stronę Mickiewicza?
  • historia RUśCA       Autor:  zbyszek      Data:  2007-10-22 22:10:40
    Od niedawna mieszkam na ulicy koniecpolskiego i bardzo żałuje że po zamku nie ma ani śladu.Czekam na wiadomości na temat histori Ruśca.





Powót do strony startowej
Powrót do strony startowej

(c) 2001-2024 bd - Kontakt - Polityka Prywatności
Wszelkie prawa do własnych zdjęć i tekstów zastrzeżone, nie mogą być one wykorzystywane bez mojej zgody. Nie udzielam pozwolenia na kopiowanie opisów.