Niewielkie, ale pobudzające wyobraźnię pozostałości warowni Ryczów na samotnej skale (o nazwie "Strażnica") przypominają bliźniacze obiekty w Przewodziszowicach, Łutowcu czy Suliszowicach. W tym przypadku jednak murów jest nieco więcej i znacznie lepiej zachowały się fortyfikacje ziemne - wał i fosa. Jeśli dodamy do tego ślady wskazujące na wieżę bramną oraz kamienne murki będące niegdyś filarami mostu, to daje już realne wyobrażenie o wyglądzie całej warowni.
Położenie zameczku to skraj lasu, w pobliżu asfaltowej drogi. Główną częścią była murowana wieża mieszkalno-obronna dostosowana kształtem do szczyty skały, a więc postawiona na planie trapezu o wymiarach 16x11x12x10. Posiadała dwie lub trzy kondygnacje i być może wieżyczkę obserwacyjną. Ściany w narożach i po środku były wzmocnione szkarpami. Wejście do wieży prowadziło od wschodu po drewnianym pomoście na obniżającej się w tym kierunku skale. Dowodzą tego odkryte wycięcia w skale.
Teren od strony północnej zajmował zamek dolny - podzamcze (15x25 m). Znajdowały się tam zabudowania gospodarcze i mieszkalne dla straży. Wjazd prowadził od północy po drewnianym moście na kamiennych filarach. Filary odsłonięto podczas wykopalisk i nie są aktualnie widoczne. Znajduje się tu przegrodzenie fosy oraz sztucznie wypłaszczona skała, na której mogła stać drewniana wieża bramna.
Założenie posiadało hipotetycznie majdan gospodarczy po stronie zachodniej i przez niego mógł być zlokalizowany drugi wjazd na podzamcze.
Całość otoczona była dwiema fosami (zewnętrzna głęboką miejscami na 5 m i szeroka na 10 m), wałem oraz podwójną linią drewnianej palisady, tworzyła owal o wymiarach 85x60 m.
Wał utworzono z ziemi z wykopanej fosy. Jego stoki oblicowano kamieniami wapiennymi chroniącymi przed rozmywaniem przez wody deszczowe.
Na upartego można dostać się do murów po skałach od wschodu (czyli po dawnej drodze wejściowej), jednak ryzyko wypadku jest duże.
Plany i rekonstrukcje
Plan zamku Ryczów na podstawie planu Z. Lisa i W. Mszycy. A - wieża mieszkalno-obronna na skale, B - podzamcze, C - fosa, D - obrobiona skała, miejsce po baszcie bramnej?, E - majdan gospodarczy, F - zagadkowy stożkowy nasyp, G - skały po których prowadziło wejście do wieży, H - skała na której mogła stać wieżyczka obserwacyjna, I - miejsce osunięcia skały w okresie międzywojennym, K1 - wjazd do założenia od północy z mostem na kamiennych filarach, K2 - wjazd do założenia przez majdan gospodarczy (obecne wejście), X - X1 - oś przekroju terenu, patrz poniżej. Na zielono dojście do budowli na skale
Przekrój terenowy zamku Ryczów wg Z. Lisa i W. Mszycy
na osi X - X1 z planu powyżej.
A - wieża, B - podzamcze, C - fosa Źródło: Zamki i inne warownie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, Jolanta Fidura
Najnowszy plan zamku z zaznaczonymi wykopami archeologicznymi i zachowanymi reliktami założenia murowanego: a – wykopy z lat 1990-1991, b – wykopy z 2019 r., c – zachowane relikty zamku. Opracowanie M. Furmanek, R. Zdaniewicz. Jak widać, samej skały z murami jeszcze nie badano.
Rekonstrukcja zamku Ryczów wg B. Drejewicza. Oznaczenia jak na planie.
Źródło: Zamki i obiekty warowne Jury Krak.-Częst., Robert Sypek, Agencja Wydawnicza CB
Rekonstrukcja zamku Ryczów wg Zygmunta Lisa. Źródło: Zamki i inne warownie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, Jolanta Fidura
Historia, wydarzenia
Badania strażnicy w Ryczowie potwierdziły XIV-wieczną metrykę obiektu, więc pochodzi ona być może z czasów króla Kazimierza Wielkiego jako jedno z ogniw łańcucha umocnień południowo-zachodniej granicy Polski (jest to tylko hipoteza).
Być może podobne strażnice miały wspomagać większe warownie (w tym przypadku byłby to Ogrodzieniec).
Nie istnieje o niej żaden zapis w dokumentach, choć pierwsza wzmianka o wsi pochodzi już z 1388 roku. Zniszczeniu uległa w wyniku najazdu prawdopodobnie w XV wieku. Z początku tego stulecia pochodzi informacja o ówczesnym właścicielu wsi - Janie z Kwaśniowa.
O wiele wyższe niż obecnie mury wieży stały jeszcze na początku XX wieku od strony wschodniej, niestety w latach międzywojennych runęły wraz z oderwaną częścią skały. W latach 60-tych XX wieku to co przetrwało zostało zabezpieczone. Niedługo później jacyś wandale podłożyli ładunek wybuchowy pod skałę w celu pozyskaniu materiału budowlanego. Pierwsza badania archeologiczne ruin w Ryczowie przeprowadzono w latach 1990-1991 z inicjatywy Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków Archeologicznych w Katowicach.
Skupiły się na podzamczu, fosie i wale. Przyniosły odkrycie sporej ilości ruchomego materiału zabytkowego (w tym militarnego) w postaci grotów strzał, ostróg, sprzączek i naczyń garncarskich, a także kostkę do gry. Datowano go na XIV-XV wiek.
W 2019 r. przeprowadzono prace uzupełniające, głownie w fosie od strony południowej. Ponownie natrafiono na militaria, ułamki naczyń ceramicznych, kości zwierzęce.
Uwagę badaczy zwróciły ostrogi, które przez analogię z podobnymi znaleziskami można datować na koniec XIII - 1. połowie XIV wieku, a więc wcześniejszy okres niż zabytki z badań w latach 90-tych.
Interesujący jest również fragment rękojeści noża bojowego, tzw. puginału.
Zdjęcie z lotniczego skanowania laserowego terenu strażnicy w Ryczowie.
Informacje praktyczne
ADRES I KONTAKT brak
CZAS Oglądnięcie skały zajmuje ok. 10 minut.
WSTĘP Wolny.
Odkopane militaria z badań w 2019 r.: trzpień rękojeści noża bojowego / puginału i fragmenty naczyń ceramicznych. Fot. R. Zdaniewicz.
Położenie i dojazd
Centralna część Jury Krakowsko-Częstochowska, wschodnia część woj. śląskiego, 6 km na południe od Ogrodzieńca. Zobacz na mapie Jury lub woj. śląskiego.
Aby dojechać do ruin zamku w Ryczowie należy dostać się na skrzyżowanie przy kościele i pojechać drogą wzdłuż niego do ulicy Basztowej. Skręcić w lewo i po chwili powinno być widać
skałę po prawej stronie na skraju lasu.
Współrzędne geograficzne:
Otwórz w: Google Maps, Bing Maps, Openstreet Maps
format D (stopnie): N50.42758056° E19.60183889°
format DM (stopnie, minuty): 50° 25.6548336'N 19° 36.1103334'E format DMS (stopnie, minuty, sekundy): 50° 25' 39.29''N 19° 36' 06.62''E
Bibliografia
Zdaniewicz Radosław - Militaria z badań fosy zamku w Ryczowie na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej.
Fidura Jolanta - Zamki i inne warownie wyżyny krakowsko-częstochowskiej
Guerquin Bohdan - Zamki w Polsce
Kajzer Leszek, Kołodziejski Stanisław, Salm Jan - Leksykon zamków w Polsce
Sypek Robert - Zamki i obiekty warowne Jury Krak.-Częst.
Odkopane militaria z badań w 2019 r.: fragmenty ostróg żelaznych ze zbliżeniem elementu zdobniczego u podstawy bodźca ostrogi
Fot. R. Zdaniewicz.
Galeria zdjęć
Klikając w zdjęcie otrzymasz jego powiększenie w nowym oknie. Okno to można zamknąć kliknięciem w dowolny punkt POZA zdjęciem.
Filmy wideo
Strażnica w Ryczowie z drona
Noclegi
Ogrodzieniec - Centrum Rozrywki „JURA”, ul. Kościuszki 107, tel. (032) 67 35 124
Podzamcze - Hotel "Boner", ul. Wojska Polskiego 21, tel. (032) 673 21 45, 673 22 20
Podzamcze - Pok. Gośc. "Karczma Jurajska", Plac Jurajski 1, tel. (032) 67 32 079, gsm 501 172 273
Podzamcze - Pok. Gościnne "BAJM", ul. Wojska Polskiego 41a, tel. (032) 67 32 866, gsm 505 101 989 Podzamcze - Pok. Gościnne "SKALNY" oraz pole namiotowe, ul. Partyzantów 8,
tel. (032) 67 33 317 Podzamcze - Agroturystyka - Kaźmierczak Krystyna, ul. Partyzantów 1, tel. (032) 67 32 398 Podzamcze - Agroturystyka - Podsiadło Jerzy, ul. Wojska Polskiego 2b, tel. (032) 67 33 197
Podzamcze - Agoturystyka - Firek Maria, ul. Wojska Polskiego 31, tel. (032) 67 32 318
Podzamcze - Agroturystyka-Halina Pilarczyk, ul. Skałkowa 4, tel. (032) 67 33 166
Podzamcze - Gospodarstwo agroturystyczne, ul. Wojska Polskiego 2,
tel. (032) 67 32 102 Podzamcze - Agroturystyka-Elżbieta Stefańska, ul. Zamkowa 15,
tel. (032) 67 33 196
Proponujemy wyszukanie noclegu w opisywanej miejscowości lub jej okolicy w serwisach noclegowych.
Oferty cenowe online są zwykle atrakcyjniejsze niż rezerwacje telefoniczne!
Miniforum
Zapraszam do przesyłania swoich wypowiedzi i komentarzy odnośnie opisywanego zamku. Ukazują się one na stronie od razu po wpisaniu do formularza.
Ostatnie wpisy
Współrzędne GPS Autor: zamek Data: 2010-02-08 01:06:46
Współrzędne GPS:
N 50°25'39,02''
E 19°36'06,74''
Re: Trochę tej strażnicy już nie ma Autor: zamek Data: 2009-11-04 19:51:52
Współrzędne GPS:
N 50°25'39,02''
E 19°36'06,74''
<br>
wspaniała okolica, można zrobić wiele ciekawych zdjęć. Później miło się wspomina takie wycieczki.
Re: Trochę tej strażnicy już nie ma Autor: Krzysztof143 Data: 2009-05-31 14:18:45
Ale za to "trochę", a raczej całkiem sporo, jest do obejrzenia. Położenie na skale przewieszonej z dwóch stron i pionowej z trzeciej strony jest bardzo malownicze i pobudza wyobraźnię. Godny obiekt wycieczki rowerowej, najlepiej w połączeniu z ruinami zamków w Ogrodzieńcu i w Smoleniu. Byłem, widziałem i polecam :-)
(c) 2001-2024 bd - Kontakt - Polityka Prywatności Wszelkie prawa do własnych zdjęć i tekstów zastrzeżone, nie mogą być one wykorzystywane bez mojej zgody. Nie udzielam pozwolenia na kopiowanie opisów.
Wykryto blokadę reklam :-(
ZamkoMania.pl to prywatny, niezależny serwis historyczno-krajoznawczy. Nie finansuje nas żadna firma ani instytucja. Pozwalając na wyświetlenie paru nienarzucających się reklam wspierasz nasze dalsze funkcjonowanie i aktualizację informacji.
Dlatego prosimy o wyłączenie blokowania reklam na tej stronie (instrukcja jak to zrobić w: AdBlock, Adblock Plus, Ghostery, uBlock Origin).