Rymanów

Dwa zamki: średniowieczny książęcy i szlachecki

Wg tradycji pierwszy zamek wybudował w II poł. XIV w. książę Władysław Opolczyk, który lokował też miasto w 1376 r. Jak wiadomo, książę ten stał się wrogiem Władysława Jagiełło i zwolennikiem Krzyżaków co mogło przyczynić się do zniszczenia tej warowni przez polskie rycerstwo. Dlatego też powstało drugie założenie obronne przeznaczone na siedzibę właścicieli miasta. Postawiono je w I poł. XV wieku z inicjatywy Dobiesława z Oleśnicy i Sienna, uczestnika bitwy pod Grunwaldem i dowódcy oblężenia Malborka.

Więzienie zamkowe W drugim zamku rymanowskim znajdowały się lochy, więzienie, a nawet izba tortur. Pierwsza wzmianka o nich pochodzi z połowy XV w., gdy właścicielką Rymanowa po śmierci męża została Katarzyna z Gorajskich Sienieńska. Była to bardzo porywcza kobieta, co potwierdza zajazd jaki uczyniła na dobra biskupa przemyskiego, kiedy poróżniła się z nim o granice wsi. Zarządcy swych dóbr - Piotrowi Czarnockiemu, nakazała zebrać 50 ludzi i najechać dwór biskupi w Króliku Polskim. Tak też uczyniono, dwór został zdewastowany, wyposażenie zniszczone lub rozkradzione. Szkody oszacowano na 70 grzywien (koń wart był 1 grzywnę). Pojmano też część służby i zamknięto w lochach pod rymanowskim zamkiem (wtedy właściwie jeszcze dworem obronnym). Następna relacja pochodzi z 1475 r., gdy Andrzej Sienieński uwięził w wieży swej warowni młynarza ze wsi Głębokie oskarżonego o kradzież wołu. Natomiast w 1597 r. przesłuchiwano tu niejakiego Janusza z Szyki. Dopiero podczas tortur przyznał się do rozprowadzania fałszywych pieniędzy.

Wszedł on w posiadanie tej okolicy dzięki małżeństwu z Katarzyną Gorajską. Nie wiadomo jak wyglądała ta budowla, ale najprawdopodobniej był to znacznych rozmiarów wieżowy dwór obronny, postawiony na wzgórzu o stromych zboczach w pobliżu centrum miasta
1413 r. - ślub Katarzyny i Dobiesława. Z późniejszego okresu zachowane są informacje o bardzo częstym pobycie Katarzyny w Rymanowie wraz ze swoimi 11 dziećmi. Tak więc rezydencja musiała być okazała
1419 r. - Dobiesław gościł w Rymanowie króla Władysława Jagiełłę
1440 r. - kolejnym ważnym gościem na rymanowskim dworze był kardynał Zbigniew Oleśnicki, bratanek Dobiasława i najważniejsza osoba w państwie po królu. Zatrzymał się tu po drodze do Sanoka
1441r. - po śmierci Dobiesława właścicielką została jego żona, która pisała się już "z Rymanowa", a następnie syn Andrzej Sienieński i wnuk Wiktoryn
1537 r. - kolejnym właścicielem został Zbigniew Sienieński, kasztelan sanocki
1567 r. - jego córka wyszła za Andrzeja Stadnickiego, który stał się kolejnym panem tych ziem
1595 r. - Marcin Stadnicki, brat Andrzeja kupił od niego Rymanów. Wiadomo, że gruntownie wyremontował on kościół. Można przypuszczać, że rozbudował także zameczek, bowiem od tego czasu wielokrotnie występuje w dokumentach nazwa "zamek rymanowski". Stadnicki miał kilka rezydencji m.in. zamek w Rybotyczach, jednak po jego śmierci, żona na swą siedzibę wybrała Rymanów. Jej córka Helena wyszła za Michała Zebrzydowskiego
1624 r. - przez tereny dziesiejszego podkarpacia przeszły oddziały tatarskie, ktore spustoszyły także Rymanów
1632 r. - historyk i pisarz staropolski Szymon Starowolski wzmiankował iż "Rymanów, Dynów i Lesko swoje zamki mają"

Spory z biskupem Spór Sienieńskich z Rymanowa z biskupem przemyskim rozpoczęty w XV w. trwał jeszcze długo. W 1547 r. kasztelan sanocki Zbigniew Sienieński ponownie najechał wieś biskupią Królik Polski. Tym razem na czele 100 ludzi zmusił tamtejsze chłopstwo do zapłacenia rocznego czynszu i zabrał z pól całe siano. Biskup Jan Dziaduski rzucił za to klątwę na Sienieńskiego. Ten, obrażony sprowadził pastora protestanckiego, przekazał mu podmiejski kościół i zmienił wyznanie. Także kolejny biskup Walenty Herburt obłożył klątwą Sienieńskiego, co nie zrobiło już na nim wrażenia, ponieważ po przejściu na protestantyzm, nie podlegał biskupiej jurysdykcji. Nie napadał jednak więcej na dobra kościelne.

1655 r. - podczas "potopu" szwedzkiego Rymanów został doszczętnie zniszczony, zamek również musiał więc ucierpieć
1674 r. - Jan Opaliński, który przejął dobra rymanowskie po Zebrzydowskich wystawił dokument (dotyczący popostwa w Wołtuszowej) podpisany "dano na zamku moim rymanowskim". Po śmierci Opalińskiego zamek przeszedł na krótko na własność Jana Samuela Czartoryskiego, który wydał rozporządzenie o odwoływaniu się od wyroków sądu miejskiego do zamku rymanowskiego
XVIII w. - zamek powrócił do Stadnickich, a konkretnie Franciszka Stadnickiego, pana na Lesku
1745 r. - Teresa Stadnicka wyszła za wojewodę wołyńskiego Józefa Ossolińskiego, więc zamek przeszedł w ręce Ossolińskich. Józef, mimo posiadania zamków w Dukli i Lesku, mieszkał właśnie w Rymanowie co świadczy, że musiała to być duża i wygodna rezydencja
1786 r. - Rymanów po raz kolejny stał się posagiem i po ślubie Teresy Ossolińskiej z Józefem Potockim przeszedł w ręce Potockich. Małżeństwo mieszkało na stałe we Wiedniu, a zamek w tym czasie mocno już podupadł
1798 r. - miasto kupił Franciszek Skórski. Postanowił jednak nie inwestować w zamek, który wymagał ogromnych nakładów finansowych. Duże znaczenie miało też niezbyt atrakcyjne położenie w środku miasta i brak miejsca na stworzenie przestronnego parku. Niedługo potem zamek został rozebrany i po drugiej stronie rzeki postawiono nowy dwór, który po Skórskich przejęli Potoccy, dlatego zawany jest dziś "Dworem Potockich". Obecnie to siedziba nadleśnictwa
XIX w. - na zachowanych planach Rymanowa miejsce po zamku jest już puste
1994 r. - w ramach akcji "Archeologiczne Zdjęcie Polski" wykonano badania sondażowe Góry Zamkowej. Potwierdzono istnienie wałów kamienno - ziemnych. Wspominał o nich pod koniec XIX wieku Stanisław Eliasz Radzikowski, znany malarz i historyk.