Rymanów
Dwa zamki: średniowieczny książęcy i szlachecki





Ocena zabytku


Możesz ocenić:
Rymanów (woj. podkarpackie) - Średniowieczny zamek książęcy (Góra Zamczyska)

Ocena obecnej atrakcyjności obiektu
2.5 stars
Średnia ocena: 2.7 na 5. Głosów: 18

       
    
 
Ocena nastawienia do turystów na terenie obiektu
3.5 stars
Średnia ocena: 3.5 na 5. Głosów: 12

       
    
 


Opis i stan obecny


Istnienie dwóch zamków w Rymanowie może wydawać się problematyczne, ponieważ we wszelkich publikacjach rzadko wspomina się chociażby o jednym z nich. Zdarza się też, że obydwa obiekty są mylnie ze sobą utożsamiane. Istnieje jednak sporo przesłanek za umiejscowieniem tu dwóch odrębnych założeń obronnych. Niestety, brak badań archeologicznych uniemożliwia potwierdzenie przekazów ludowych i uzupełnienie suchych wzmianek w źródłach historycznych.
Pierwszy zamek rymanowski stał na wzgórzu o wysokości 567 m npm na południe od miasta, właściwie to bliżej Rymanowa Zdroju (na wschód od niego). Wzgórze to ma wiele nazw odwołujących się do zamku: Zamczysko, Góra Zamczyska, Góra Zamkowa. Podobno został on zniszczony w średniowieczu, ale jego resztki były jeszcze widoczne długo później. Miejscowa ludność wciąż przekazuje z pokolenia na pokolenie informacje o tej warowni. Jej mury miały posłużyć jako budulec kościoła w Rymanowie. Na zdjęciach ze skanowania lotniczego LIDAR wciąż widać tam wał i jakieś rowy. W 1994 r. wykonano badania sondażowe, podczas których odkryto dobrze zachowany wał kamienno - ziemny o szerokości 3,5 do 5 metrów i wysokości dochodzącej do 1,5 metra. Wał zachował się również od strony południowo-wschodniej.
Drugi zamek stał w samym Rymanowie, na cyplu wzgórza opadającego stromo do rzeki i od XV w. był rezydencją właścicieli miasta. Z dwóch stron otaczały tę budowlę wąwozy (obecnie są to ulice Grunwaldzka i Podgórze, całość została znacznie zniwelowana i całkowicie zabudowana), a od miasta oddzielony był sztuczną fosą. Na pewno posiadał przynajmniej jedną wieżę. Mimo że historia Rymanowa jest w miarę dobrze poznana, to jednak nie ma wiele informacji o tym obiekcie. Nie wiadomo w ogóle jak wyglądał i wielu rzeczy można się tylko domyślać. Chociaż obecnie mało kto o nim pamięta, to jednak w starych dokumentach kilkakrotnie nazywany jest zamkiem. Od zapomnienia ocalił go miejscowy historyk i dziennikarz Andrzej Potocki.


Zdjęcie lidar Rymanowa
Zdjęcie z lotniczego skanowania laserowego Góry Zamkowej pod Rymanowem


Plany i rekonstrukcje

Powrót na górę strony

Rymanów na mapie z XVIII w.
Mapa Rymanowa z XVIII wieku. Na niebiesko budynki na terenie zamkowym, tuż przy kościele. Główny to zapewne ten z bocznymi skrzydłami.

Plan Rymanowa
Plan Rymanowa z 1854 r. Na czerwono miejsce po zamku czyli pusty plac, a dookoła jakieś niewielkie budynki. Po prawej nowy dwór z ogrodami z 1826 r., opisany myląco jako "Schloss"



Historia, wydarzenia

Powrót na górę strony

Wg tradycji pierwszy zamek wybudował w II połowie XIV w. książę Władysław Opolczyk, który lokował też miasto w 1376 r. Jak wiadomo, książę ten stał się wrogiem Władysława Jagiełło i zwolennikiem Krzyżaków co mogło przyczynić się do zniszczenia tej warowni przez polskie rycerstwo. Dlatego też powstało drugie założenie obronne przeznaczone na siedzibę właścicieli miasta. Postawiono je w I połowie XV wieku z inicjatywy Dobiesława z Oleśnicy i Sienna, uczestnika bitwy pod Grunwaldem i dowódcy oblężenia Malborka.
ozdoba
Więzienie zamkowe
W drugim zamku rymanowskim znajdowały się lochy, więzienie, a nawet izba tortur. Pierwsza wzmianka o nich pochodzi z połowy XV w., gdy właścicielką Rymanowa po śmierci męża została Katarzyna z Gorajskich Sienieńska. Była to bardzo porywcza kobieta, co potwierdza zajazd jaki uczyniła na dobra biskupa przemyskiego, kiedy poróżniła się z nim o granice wsi. Zarządcy swych dóbr - Piotrowi Czarnockiemu, nakazała zebrać 50 ludzi i najechać dwór biskupi w Króliku Polskim. Tak też uczyniono, dwór został zdewastowany, wyposażenie zniszczone lub rozkradzione. Szkody oszacowano na 70 grzywien (koń wart był 1 grzywnę). Pojmano też część służby i zamknięto w lochach pod rymanowskim zamkiem (wtedy właściwie jeszcze dworem obronnym). Następna relacja pochodzi z 1475 r., gdy Andrzej Sienieński uwięził w wieży swej warowni młynarza ze wsi Głębokie oskarżonego o kradzież wołu. Natomiast w 1597 r. przesłuchiwano tu niejakiego Janusza z Szyki. Dopiero podczas tortur przyznał się do rozprowadzania fałszywych pieniędzy.
Wszedł on w posiadanie tej okolicy dzięki małżeństwu z Katarzyną Gorajską. Nie wiadomo jak wyglądała ta budowla, ale najprawdopodobniej był to znacznych rozmiarów wieżowy dwór obronny, postawiony na wzgórzu o stromych zboczach w pobliżu centrum miasta
punktor 1413 r. - ślub Katarzyny i Dobiesława. Z późniejszego okresu zachowane są informacje o bardzo częstym pobycie Katarzyny w Rymanowie wraz ze swoimi 11 dziećmi. Tak więc rezydencja musiała być okazała
punktor 1419 r. - Dobiesław gościł w Rymanowie króla Władysława Jagiełłę
punktor 1440 r. - kolejnym ważnym gościem na rymanowskim dworze był kardynał Zbigniew Oleśnicki, bratanek Dobiasława i najważniejsza osoba w państwie po królu. Zatrzymał się tu po drodze do Sanoka
punktor 1441r. - po śmierci Dobiesława właścicielką została jego żona, która pisała się już "z Rymanowa", a następnie syn Andrzej Sienieński i wnuk Wiktoryn
punktor 1537 r. - kolejnym właścicielem został Zbigniew Sienieński, kasztelan sanocki
punktor 1567 r. - jego córka wyszła za Andrzeja Stadnickiego, który stał się kolejnym panem tych ziem
punktor 1595 r. - Marcin Stadnicki, brat Andrzeja kupił od niego Rymanów. Wiadomo, że gruntownie wyremontował on kościół. Można przypuszczać, że rozbudował także zameczek, bowiem od tego czasu wielokrotnie występuje w dokumentach nazwa "zamek rymanowski". Stadnicki miał kilka rezydencji m.in. zamek w Rybotyczach, jednak po jego śmierci, żona na swą siedzibę wybrała Rymanów. Jej córka Helena wyszła za Michała Zebrzydowskiego
punktor 1624 r. - przez tereny dziesiejszego podkarpacia przeszły oddziały tatarskie, ktore spustoszyły także Rymanów
punktor 1632 r. - historyk i pisarz staropolski Szymon Starowolski wzmiankował iż "Rymanów, Dynów i Lesko swoje zamki mają"




ozdoba
Spory z biskupem
Spór Sienieńskich z Rymanowa z biskupem przemyskim rozpoczęty w XV w. trwał jeszcze długo. W 1547 r. kasztelan sanocki Zbigniew Sienieński ponownie najechał wieś biskupią Królik Polski. Tym razem na czele 100 ludzi zmusił tamtejsze chłopstwo do zapłacenia rocznego czynszu i zabrał z pól całe siano. Biskup Jan Dziaduski rzucił za to klątwę na Sienieńskiego. Ten, obrażony sprowadził pastora protestanckiego, przekazał mu podmiejski kościół i zmienił wyznanie. Także kolejny biskup Walenty Herburt obłożył klątwą Sienieńskiego, co nie zrobiło już na nim wrażenia, ponieważ po przejściu na protestantyzm, nie podlegał biskupiej jurysdykcji. Nie napadał jednak więcej na dobra kościelne.

punktor 1655 r. - podczas "potopu" szwedzkiego Rymanów został doszczętnie zniszczony, zamek również musiał więc ucierpieć
punktor 1674 r. - Jan Opaliński, który przejął dobra rymanowskie po Zebrzydowskich wystawił dokument (dotyczący popostwa w Wołtuszowej) podpisany "dano na zamku moim rymanowskim". Po śmierci Opalińskiego zamek przeszedł na krótko na własność Jana Samuela Czartoryskiego, który wydał rozporządzenie o odwoływaniu się od wyroków sądu miejskiego do zamku rymanowskiego
punktor XVIII w. - zamek powrócił do Stadnickich, a konkretnie Franciszka Stadnickiego, pana na Lesku
punktor 1745 r. - Teresa Stadnicka wyszła za wojewodę wołyńskiego Józefa Ossolińskiego, więc zamek przeszedł w ręce Ossolińskich. Józef, mimo posiadania zamków w Dukli i Lesku, mieszkał właśnie w Rymanowie co świadczy, że musiała to być duża i wygodna rezydencja
punktor 1786 r. - Rymanów po raz kolejny stał się posagiem i po ślubie Teresy Ossolińskiej z Józefem Potockim przeszedł w ręce Potockich. Małżeństwo mieszkało na stałe we Wiedniu, a zamek w tym czasie mocno już podupadł
punktor 1798 r. - miasto kupił Franciszek Skórski. Postanowił jednak nie inwestować w zamek, który wymagał ogromnych nakładów finansowych. Duże znaczenie miało też niezbyt atrakcyjne położenie w środku miasta i brak miejsca na stworzenie przestronnego parku. Niedługo potem zamek został rozebrany i po drugiej stronie rzeki postawiono nowy dwór, który po Skórskich przejęli Potoccy, dlatego zawany jest dziś "Dworem Potockich". Obecnie to siedziba nadleśnictwa
punktor XIX w. - na zachowanych planach Rymanowa miejsce po zamku jest już puste
punktor 1994 r. - w ramach akcji "Archeologiczne Zdjęcie Polski" wykonano badania sondażowe Góry Zamkowej. Potwierdzono istnienie wałów kamienno - ziemnych. Wspominał o nich pod koniec XIX wieku Stanisław Eliasz Radzikowski, znany malarz i historyk.

Zdjęcie lidar Rymanowa 2
Zdjęcie z lotniczego skanowania laserowego miejsca po zamku miejskim w Rymanowie (A)


Legendy i podania


Legendę związaną ze starym zamkiem rymanowskim nadesłała Eurena. Dotyczy ona zakochanej pary mieszkającej w warowni. Gdy pewnego dnia kobieta zmarła od szerzącej się zarazy, zrozpaczony rycerz poprzysiągł Bogu zemstę. Z wzoru rycerza zmienił się w pospolitego zbója napadającego na kupców. Trwało to dłuższy czas, dopóki nie schwytano go i nie powieszono na dębie, który stał przed zamkiem (po dzisiejszy dzień stoi na Górze Zamkowej dąb). Miejscowi twierdzą, że ukochani do tej pory w dni parzyste spotykają się pod postacią ptaków na tym dębie.

Rymanów na rysunku z 1835 r.
Najstarszy widok Rymanowa z ok. 1835 r. na rysunku Karola Auera. Widać już tylko nowy dworek.


Informacje praktyczne


ADRES I KONTAKT
punktorbrak

CZAS
punktor Oglądnięcie miejsca po zamku miejskim zajmuje ok. 5 minut. Na Górę Zamkową trzeba przeznaczyć ok. 2 godziny. Prowadzi tamścieżka przyrodnicza z Rymanowa Zdroju oznaczona biało-czerwonym znakiem. Odległość: ok. 2,5 km w jedną stronę.

WSTĘP
punktor Wolny.



Położenie i dojazd


Południowa część woj. podkarpackiego. 16 km na południowy wschód od Krosna, 29 km na zachód od Sanoka. Zobacz na mapie.

GPS
Współrzędne geograficzne:

Góra Zamczyska:
Otwórz w:  Google Maps,  Bing Maps,  Openstreet Maps
format D (stopnie):   N49.5447119473° E21.864648894°  
format DM (stopnie, minuty):   49° 32.682716838'N 21° 51.87893364'E
format DMS (stopnie, minuty, sekundy):   49° 32' 40.96''N 21° 51' 52.74''E 

Miejsce po zamku miejskim:
Otwórz w:  Google Maps,  Bing Maps,  Openstreet Maps
format D (stopnie):   N49.57428187862° E21.86788749725°  
format DM (stopnie, minuty):   49° 34.4569127172'N 21° 52.073249835'E
format DMS (stopnie, minuty, sekundy):   49° 34' 27.41''N 21° 52' 04.39''E 



Bibliografia



punktor Potocki Andrzej - Księga legend i opowieści beskidzkich


Noclegi



Miniforum

Powrót na górę

Zapraszam do przesyłania swoich wypowiedzi i komentarzy odnośnie opisywanego zamku. Ukazują się one na stronie od razu po wpisaniu do formularza.

Ostatnie wpisy

  • Re: Prośba       Autor:  marcin      Data:  2010-01-28 20:43:42
    Witam ja słyszałem ze owszem ten zamek tam był a po jego rozebraniu podobno pobudowano kościół w rymanowie (nie zdroju) ale czy to prawda ?
  • Re: zamki Rymanowa       Autor:  Anonim      Data:  2008-10-01 19:04:51
    gdzie w Rymanowie jest zamek???!!!
  • Re: zamki Rymanowa       Autor:  Anonim      Data:  2008-07-13 23:11:11
    zdięcia





Powót do strony startowej
Powrót do strony startowej

(c) 2001-2024 bd - Kontakt - Polityka Prywatności
Wszelkie prawa do własnych zdjęć i tekstów zastrzeżone, nie mogą być one wykorzystywane bez mojej zgody. Nie udzielam pozwolenia na kopiowanie opisów.