Możesz ocenić: Sanok / podkapackie - Średniowieczny zamek królewski
Opis
amek w Sanoku położony jest na wzgórzu o wysokości 362 m., z trzech stron
Zabójstwo w zamku
W XVII w., gdy w zamku funkcjonował sąd grodzki, w dzień nawrócenia św. Pawła doszło tam do głośnego wypadku. Podczas jednego z procesów powstało spore zamieszanie - kuchmistrz koronny Załuski próbował rozbroić zwaśnione strony i został przez nich zabity.
otoczonym stromymi skarpami. Kiedyś na zamku przebywali starostowie królewscy, którzy z nadania monarchy i w jego imieniu sprawowali władzę na tym terenie.
Ocalał tylko jeden, główny budynek (wschodnia część zamku) oraz bardzo stara studnia. Jeszcze w XX wieku stało boczne skrzydło południowe czyli dołączone do zachowanego budynku od prawej strony, natomiast północne zostało rozebrane sto lat wcześniej. Kiedyś więc zamek miał kształt litery C otwartej na zachód
Niedawno zrekonstruowano przyziemia wolno stojącej czworobocznej wieży od północy. Niestety wygląda to fatalnie, ale pełni przynajmniej funkcję tarasu widokowego na dolinę Sanu. Warto zejść w dół i zajrzeć przez dziurę do oryginalnych murów wieży. Nie zachowała się też ciekawa brama z dwiema wieżyczkami od strony południowej.
Wzgórze zamkowe połączone było z miastem pomostem na filarach, który współcześnie zastąpiono nasypem. Dawny wąwóz, dzięki któremu zamek nie odniósł szkód podczas kilku pożarów miasta został prawie całkowicie zasypany.
Na zewnątrz zamku niestety nie ma zbyt wiele do oglądania, w środku natomiast znajduje się bardzo interesująca ekspozycja Muzeum Historycznego ze wspaniałą kolekcją ikon. Najwyższe piętro poświęcone jest sztuce współczesnej, przede wszystkim pochodzącemu z Sanoka śp. Zdzisławowi Beksińskiemu.
Aktualizacja: budynek południowy został zrekonstruowany i mieści galerię Beksińskiego. Jego wygląd i sposób wykonania wzbudza jednak mieszane odczucia. Wg mnie to kompromitacja - ktoś kto wymyślił te idiotyczne, małe okienka zasługuje na napiętnowanie za degradację zabytku. W zamku utworzono nowe wystawy, można zwiedzać piwnice i poniemiecki schron.
Widok zamku po 1912 roku i rozebraniu skrzydła południowego. Zdjęcie pokazuje w jak zniekształconej postaci dotrwał zamek do XX wieku. Dopiero po wojnie przywrócono mu choć częściowo dawny wygląd.
Rekonstrukcja
Przypuszczalny wygląd zamku z wolno stojącą wieżą. Taka rekonstrukcja z pewnością podniosłaby atrakcyjność sanockiej warowni
Historia
amek zbudowano z inicjatywy Kazimierza Wielkiego na miejscu dawnego grodu wzmiankowanego już w drugiej połowie XII wieku przez kronikarzy ruskich. Współczesne prace archeologiczne doprowadziły do odkrycia cmentarza, budynków mieszkalnych i gospodarczych, fortyfikacji oraz naczyń codziennego użytku z dawnej osady. Powstała w 1340 r. warownia była obiektem drewniano-murowanym, istnieje zapis, iż miała murowaną wieżę i drewniane budynki. Otaczała ją drewniana palisada, a od miasta odgrodzona była głębokim sztucznym wąwozem.
Zamek w roku 1846. Litografia z "Okolic Galicji" Stęczyńskiego
Źródło: Zamki i budownictwo obronne ziemi rzeszowskiej, Józef Frazik, Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne 1972
Słynni goście
Sanok leżał na szlakach prowadzących na Ruś i Węgry, na zamku często więc gościli znamienici goście. Król Władysław Jagiełło tutaj właśnie publicznie ogłosił w roku w 1417 zamiar poślubienia Elżbiety Granowskiej. Następnie wziął z nią w sanockim kościele swój trzeci ślub, a na zamku wyprawił gody. Ślubu udzielił arcybiskup lwowski Jan Rzeszowski. Współcześni raczej surowo i szyderczo oceniali małżeństwo króla. Tak pisał niejaki Bielski: "Król, co miał nieprzyjaciela gonić, to wolał tymczasem weselić się w Sanoku. Aby jeszcze był młodą pojął, ale babę Elżbietę córę Ottona z Pilic, wojewody sandomierskiego, którą przedtem uniósł jeden Morawczyk,a potem mu ją drugi wydarł, potem zaś była za Granowskim. Taz królowi nie wiedzieć z czego się podobała, bo już stara była, a wyschła od suchot." Z kolei Jan Długosz tak skomentował fakt, iż wkrótce po ślubie w orszak królewski uderzył piorun, zabijając kilka koni i raniąc władcę: "Znak pomsty gniewu Bożego przydarzył się królowi Władysławowi nie z innego powodu jak dlatego że nie wstydził się pojąć za żonę rodzonej - z racji pokrewieństwa duchowego - siostry Elżbiety Granowskiej" (matka Elżbiety - Jadwiga, była matką chrzestną króla stąd mowa o duchowym pokrewieństwie).
Także następna żona króla - Zofia mieszkała na zamku przez dłuższy czas.
A w XV w. w Sanoku udzielono schronienia wygnanej z Węgier, królowej Izabeli Zapolyi.
1366 r. - zamek przebudował Kazimierz Wielki, a zachowana relacja mówi, że w tym roku spędził tu pewien czas
ok. 1440 r. - w zamku mieszkała młoda żona króla Władysława Jagiełły - Sońka (Zofia) z Holszan. Tu odwiedził ją kardynał Zbigniew Oleśnicki powracający z koronacji jej syna Władysława zwanego później Warneńczykiem w Budzie
1448 r. - z dokumentów wynika, iż na zamku trwały prace remontowe, m.in przy moście, "wieży glinianej" i mieszkaniu królowej
Rysunek na drzewie Kostrzewskiego.
Źródło: Tygodnik Ilustrowany 1863 r.
1470 r. - Sanok spustoszył wielki pożar, zamek pozostał jednak nietknięty
1510 r. - Zygmunt Stary zarządził budowę wodociągowej, która prowadziła także do zamku
1514 r. - kolejny wielki pożar Sanoka nie dotknął dobrze ufortyfikowanego wzgórza zamkowego
Lata 1516-23 - starostą zamku był Stanisław Pilecki
Lata 1523-48 - akcja modernizacji zamków kresowych przeprowadzona przez króla Zygmunta Starego objęła także Sanok. Średniowieczny zamek został przebudowany w stylu renesansowym pod nadzorem starosty Mikołaja Wolskiego. Palisadę zamieniono na mur, zbudowano bramę wjazdową i łazienkę królewską. Wtedy też powstał piętrowy budynek mieszkalny, który z pewnymi zmianami dotrwał do czasów dzisiejszych. Dalej cześć zamku pozostała jednak drewniana. Zmieniła to dopiero kolejna rozbudowa w 1558 r., która przyniosła powstanie dwóch bocznych skrzydeł, baszty, studni oraz bliżej nie zidentyfikowanego "muru wewnętrznego"
1616 r. - zamek zaczął popadać w ruinę, ponieważ brakowało środków na jego utrzymanie. Na sejmikach szlacheckich w Sądowej Wiszni domagano się jego remontu
1624 r. - najazd Tatarów zniszczył Sanok. Zamek, mimo że poważnie nadwątlony pozostał nie zdobyty
1634 r. - istnieje zapis mówiący, iż odbudowa zamku postępowała bardzo powoli, 2 lata później część budynków obsunęła się do Sanu
1665 r. - ówczesna lustracja zamku mówi, że wymaga on szybkiego remontu. Część mieszkalna miała wtedy dwie kondygnacje, na dole znajdowała się izba sądowa, na górze sala i pokoje mieszkalne, pod wieżą w piwnicy więzienie. Całość otoczona była murem
1765 r. - zamek był już w bardzo złym stanie
XIX w. - zamek popadł w ruinę, mury zostały częściowo rozebrane przez władze austriackie.
1912 r. - rozebrano skrzydło południowe zamku
1934 r. - w zamku powołano do życia Muzeum Ziemi Sanockiej
1939 r. - Niemcy splądrowali obiekt a 5 lat później wywieźli najcenniejsze zbiory, z których część odnaleziono pod Legnicą
1945 r. - w zamku działał szpital wojskowy, a następnie rusznikarnia
Lata 1952-54 - nastąpiła restauracja i konserwacja zamku, m.in. usunięto tynk, przywrócono dawne okna, zlikwidowano balkon. Muzeum kontynuowało działalność.
1968 r. - placówka zmieniła, nazwę na Muzeum Historyczne w Sanoku
2006 r. - pojawił się pomysł odbudowy bocznego skrzydła zamku z przeznaczeniem w całości na muzeum prac Z. Beksińskiego, a następnie czworobocznej wieży
2012 r. - prace przy bocznym skrzydle są na ukończeniu, niestety odbiega ono od oczekiwań miłośników zabytków. Wieża na szczęście nie będzie odbudowywana
2013 r. - zakończono drugi etap remontu. Zamek posiada już ładny dziedziniec i mury obwodowe. Zagospodarowano piwnice zamkowe, podwyższono pozostałości wieży i powstały nowe ekspozycje
Widok zamku w II poł. XIX w. wg N. Ordy
Powiększenie budynku z dwiema wieżami, który mógł być budynkiem bramnym, ale jak zwrócono uwagę na forum może to być synagoga
Wstęp
Płatny do wnętrza zamku. Z zewnątrz nie można go dokładnie obejrzeć, ponieważ trwają prace rekonstrukcyjne.
Ponieważ informacje o godzinach otwarcia, a przede wszystkim cenach biletów szybko się dezaktualizują, sprawdź je na stronie oficjalnej opisywanego zamku/dworu: otwórz stronę obiektu
Położenie i dojazd
Południowa część woj. podkarpackiego. 90 km na południe od Rzeszowa. Zobacz na mapie.
Z dojazdem nie ma żadnego problemu. PKS-em z Krosna, Przemyśla, Rzeszowa. Zamek leży bardzo blisko rynku.
Współrzędne geograficzne:
format D (stopnie): N49.56234722°, E22.20923056°
format DM (stopnie, minuty): 49° 33.7408332'N, 22° 12.5538336'E format DMS (stopnie, minuty, sekundy): 49° 33' 44.45''N, 22° 12' 33.23''E
Nieistniejące skrzydło południowe na pocztówce z 1905 roku
Czas
Z dworca PKS i PKP idzie się ok. 20 min., z rynku, gdzie najlepiej zaparkować samochód ok. 3 min. Pobieżne oglądnięcie zamku i muzeum zajmuje ok. 30 min.
Bibliografia
Gosztyła Marek, Proksa Michał - Zamki Polski południowo-wschodniej
Guerquin Bohdan - Zamki w Polsce
Kaczyńscy Izabela i Tomasz - Polska - najciekawsze zamki
Kajzer Leszek, Kołodziejski Stanisław, Salm Jan - Leksykon zamków w Polsce
Marszałek Juliusz - Katalog grodzisk i zamczysk w Karpatach
Rogiński Ryszard - Zamki i twierdze w Polsce - historia i legendy
Zdjęcia
Klikając w zdjęcie otrzymasz jego powiększenie w nowym oknie. Okno to można zamknąć kliknięciem w dowolny punkt POZA zdjęciem.
Nowe skrzydło - stan na marzec 2012
Zdjęcia wykonane: latem 2005
Noclegi
Sanok - Hotel "Turysta", ul. Jagiellońska 12, tel. (013) 463 09 22
Sanok - Internat Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy, ul. Konarskiego 10, tel. (013) 463 09 25
Sanok - Hotel Pod 3 Różami - ul. Jagielońska 13, tel. (013) 46 309 22
Sanok - Dom Turysty, ul. Mickiewicza 29, tel. (013) 463 14 39, 463 10 13
Proponujemy wyszukanie noclegu w opisywanej miejscowości lub jej okolicy w serwisach noclegowych.
Oferty cenowe online są zwykle atrakcyjniejsze niż rezerwacje telefoniczne!
Miniforum
Zapraszam do przesyłania swoich wypowiedzi i komentarzy odnośnie opisywanego zamku. Ukazują się one na stronie od razu po wpisaniu do formularza.
Ją tam biegałem jak dziecko!po prostu bawilismy się ,na zamku,
Re: Re: rozbudowa zamku w sanoku to tragedia Autor: uczeń Data: 2013-10-14 18:20:41
Wywalcie te wszystkie mapki i plany na zbity pysk, bo to już nieaktualne, od 2006 w bibliotece miejskiej były plany zamku wykonane przed i po remoncie zamku w 1800.
Re: Re: rozbudowa zamku w sanoku to tragedia Autor: widzmin Data: 2013-05-15 10:01:50
.... skrzydło tzw. południowe obecnie dobudowane !!!, nie "odbudowane" (sic!), nie powstało w XVI w.(sic!) tylko na początku wieku XIX, było to pomieszczenie dla cyrkułu i starosty spalone przez ruskich w 1915, dwa to co pozostało po I wojnie przypominało raczej kamienną oborę niż zamek, co do gustu okienek i koloru wykuszu radziłbym się nie wypowiadać, reszta w normie, jest galeria i pomieszczenia na ekspozycje, komu tęskno za sanockim renesansem może sobie dalej pstrykać zdjęcie przy którymś z okien :)
(c) 2001-2021 bd - Kontakt - Polityka Prywatności Wszelkie prawa do własnych zdjęć i tekstów zastrzeżone, nie mogą być one wykorzystywane bez mojej zgody. Nie udzielam pozwolenia na kopiowanie opisów.
Wykryto blokadę reklam :-(
ZamkoMania.pl to prywatny, niezależny serwis. Pozwalając na wyświetlenie paru nienarzucających się reklam wspierasz jego dalsze funkcjonowanie.
Dlatego prosimy o wyłączenie blokowania reklam na tej stronie (instrukcja jak to zrobić w: AdBlock, Adblock Plus, Ghostery, uBlock Origin).
amek w Sanoku położony jest na wzgórzu o wysokości 362 m., z trzech stron
1366 r. - zamek przebudował Kazimierz Wielki, a zachowana relacja mówi, że w tym roku spędził tu pewien czas
