Mo偶esz oceni膰: Sanok / podkapackie - 艢redniowieczny zamek kr贸lewski
Opis
amek w Sanoku po艂o偶ony jest na wzg贸rzu o wysoko艣ci 362 m., z trzech stron
Zab贸jstwo w zamku
W XVII w., gdy w zamku funkcjonowa艂 s膮d grodzki, w dzie艅 nawr贸cenia 艣w. Paw艂a dosz艂o tam do g艂o艣nego wypadku. Podczas jednego z proces贸w powsta艂o spore zamieszanie - kuchmistrz koronny Za艂uski pr贸bowa艂 rozbroi膰 zwa艣nione strony i zosta艂 przez nich zabity.
otoczonym stromymi skarpami. Kiedy艣 na zamku przebywali starostowie kr贸lewscy, kt贸rzy z nadania monarchy i w jego imieniu sprawowali w艂adz臋 na tym terenie.
Ocala艂 tylko jeden, g艂贸wny budynek (wschodnia cz臋艣膰 zamku) oraz bardzo stara studnia. Jeszcze w XX wieku sta艂o boczne skrzyd艂o po艂udniowe czyli do艂膮czone do zachowanego budynku od prawej strony, natomiast p贸艂nocne zosta艂o rozebrane sto lat wcze艣niej. Kiedy艣 wi臋c zamek mia艂 kszta艂t litery C otwartej na zach贸d
Niedawno zrekonstruowano przyziemia wolno stoj膮cej czworobocznej wie偶y od p贸艂nocy. Niestety wygl膮da to fatalnie, ale pe艂ni przynajmniej funkcj臋 tarasu widokowego na dolin臋 Sanu. Warto zej艣膰 w d贸艂 i zajrze膰 przez dziur臋 do oryginalnych mur贸w wie偶y. Nie zachowa艂a si臋 te偶 ciekawa brama z dwiema wie偶yczkami od strony po艂udniowej.
Wzg贸rze zamkowe po艂膮czone by艂o z miastem pomostem na filarach, kt贸ry wsp贸艂cze艣nie zast膮piono nasypem. Dawny w膮w贸z, dzi臋ki kt贸remu zamek nie odni贸s艂 szk贸d podczas kilku po偶ar贸w miasta zosta艂 prawie ca艂kowicie zasypany.
Na zewn膮trz zamku niestety nie ma zbyt wiele do ogl膮dania, w 艣rodku natomiast znajduje si臋 bardzo interesuj膮ca ekspozycja Muzeum Historycznego ze wspania艂膮 kolekcj膮 ikon. Najwy偶sze pi臋tro po艣wi臋cone jest sztuce wsp贸艂czesnej, przede wszystkim pochodz膮cemu z Sanoka 艣p. Zdzis艂awowi Beksi艅skiemu.
Aktualizacja: budynek po艂udniowy zosta艂 zrekonstruowany i mie艣ci galeri臋 Beksi艅skiego. Jego wygl膮d i spos贸b wykonania wzbudza jednak mieszane odczucia. Wg mnie to kompromitacja - kto艣 kto wymy艣li艂 te idiotyczne, ma艂e okienka zas艂uguje na napi臋tnowanie za degradacj臋 zabytku. W zamku utworzono nowe wystawy, mo偶na zwiedza膰 piwnice i poniemiecki schron.
Widok zamku po 1912 roku i rozebraniu skrzyd艂a po艂udniowego. Zdj臋cie pokazuje w jak zniekszta艂conej postaci dotrwa艂 zamek do XX wieku. Dopiero po wojnie przywr贸cono mu cho膰 cz臋艣ciowo dawny wygl膮d.
Rekonstrukcja
Przypuszczalny wygl膮d zamku z wolno stoj膮c膮 wie偶膮. Taka rekonstrukcja z pewno艣ci膮 podnios艂aby atrakcyjno艣膰 sanockiej warowni
Historia
amek zbudowano z inicjatywy Kazimierza Wielkiego na miejscu dawnego grodu wzmiankowanego ju偶 w drugiej po艂owie XII wieku przez kronikarzy ruskich. Wsp贸艂czesne prace archeologiczne doprowadzi艂y do odkrycia cmentarza, budynk贸w mieszkalnych i gospodarczych, fortyfikacji oraz naczy艅 codziennego u偶ytku z dawnej osady. Powsta艂a w 1340 r. warownia by艂a obiektem drewniano-murowanym, istnieje zapis, i偶 mia艂a murowan膮 wie偶臋 i drewniane budynki. Otacza艂a j膮 drewniana palisada, a od miasta odgrodzona by艂a g艂臋bokim sztucznym w膮wozem.
Zamek w roku 1846. Litografia z "Okolic Galicji" St臋czy艅skiego
殴r贸d艂o: Zamki i budownictwo obronne ziemi rzeszowskiej, J贸zef Frazik, Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne 1972
S艂ynni go艣cie
Sanok le偶a艂 na szlakach prowadz膮cych na Ru艣 i W臋gry, na zamku cz臋sto wi臋c go艣cili znamienici go艣cie. Kr贸l W艂adys艂aw Jagie艂艂o tutaj w艂a艣nie publicznie og艂osi艂 w roku w 1417 zamiar po艣lubienia El偶biety Granowskiej. Nast臋pnie wzi膮艂 z ni膮 w sanockim ko艣ciele sw贸j trzeci 艣lub, a na zamku wyprawi艂 gody. 艢lubu udzieli艂 arcybiskup lwowski Jan Rzeszowski. Wsp贸艂cze艣ni raczej surowo i szyderczo oceniali ma艂偶e艅stwo kr贸la. Tak pisa艂 niejaki Bielski: "Kr贸l, co mia艂 nieprzyjaciela goni膰, to wola艂 tymczasem weseli膰 si臋 w Sanoku. Aby jeszcze by艂 m艂od膮 poj膮艂, ale bab臋 El偶biet臋 c贸r臋 Ottona z Pilic, wojewody sandomierskiego, kt贸r膮 przedtem uni贸s艂 jeden Morawczyk,a potem mu j膮 drugi wydar艂, potem za艣 by艂a za Granowskim. Taz kr贸lowi nie wiedzie膰 z czego si臋 podoba艂a, bo ju偶 stara by艂a, a wysch艂a od suchot." Z kolei Jan D艂ugosz tak skomentowa艂 fakt, i偶 wkr贸tce po 艣lubie w orszak kr贸lewski uderzy艂 piorun, zabijaj膮c kilka koni i rani膮c w艂adc臋: "Znak pomsty gniewu Bo偶ego przydarzy艂 si臋 kr贸lowi W艂adys艂awowi nie z innego powodu jak dlatego 偶e nie wstydzi艂 si臋 poj膮膰 za 偶on臋 rodzonej - z racji pokrewie艅stwa duchowego - siostry El偶biety Granowskiej" (matka El偶biety - Jadwiga, by艂a matk膮 chrzestn膮 kr贸la st膮d mowa o duchowym pokrewie艅stwie).
Tak偶e nast臋pna 偶ona kr贸la - Zofia mieszka艂a na zamku przez d艂u偶szy czas.
A w XV w. w Sanoku udzielono schronienia wygnanej z W臋gier, kr贸lowej Izabeli Zapolyi.
1366 r. - zamek przebudowa艂 Kazimierz Wielki, a zachowana relacja m贸wi, 偶e w tym roku sp臋dzi艂 tu pewien czas
ok. 1440 r. - w zamku mieszka艂a m艂oda 偶ona kr贸la W艂adys艂awa Jagie艂艂y - So艅ka (Zofia) z Holszan. Tu odwiedzi艂 j膮 kardyna艂 Zbigniew Ole艣nicki powracaj膮cy z koronacji jej syna W艂adys艂awa zwanego p贸藕niej Warne艅czykiem w Budzie
1448 r. - z dokument贸w wynika, i偶 na zamku trwa艂y prace remontowe, m.in przy mo艣cie, "wie偶y glinianej" i mieszkaniu kr贸lowej
Rysunek na drzewie Kostrzewskiego.
殴r贸d艂o: Tygodnik Ilustrowany 1863 r.
1470 r. - Sanok spustoszy艂 wielki po偶ar, zamek pozosta艂 jednak nietkni臋ty
1510 r. - Zygmunt Stary zarz膮dzi艂 budow臋 wodoci膮gowej, kt贸ra prowadzi艂a tak偶e do zamku
1514 r. - kolejny wielki po偶ar Sanoka nie dotkn膮艂 dobrze ufortyfikowanego wzg贸rza zamkowego
Lata 1516-23 - starost膮 zamku by艂 Stanis艂aw Pilecki
Lata 1523-48 - akcja modernizacji zamk贸w kresowych przeprowadzona przez kr贸la Zygmunta Starego obj臋艂a tak偶e Sanok. 艢redniowieczny zamek zosta艂 przebudowany w stylu renesansowym pod nadzorem starosty Miko艂aja Wolskiego. Palisad臋 zamieniono na mur, zbudowano bram臋 wjazdow膮 i 艂azienk臋 kr贸lewsk膮. Wtedy te偶 powsta艂 pi臋trowy budynek mieszkalny, kt贸ry z pewnymi zmianami dotrwa艂 do czas贸w dzisiejszych. Dalej cze艣膰 zamku pozosta艂a jednak drewniana. Zmieni艂a to dopiero kolejna rozbudowa w 1558 r., kt贸ra przynios艂a powstanie dw贸ch bocznych skrzyde艂, baszty, studni oraz bli偶ej nie zidentyfikowanego "muru wewn臋trznego"
1616 r. - zamek zacz膮艂 popada膰 w ruin臋, poniewa偶 brakowa艂o 艣rodk贸w na jego utrzymanie. Na sejmikach szlacheckich w S膮dowej Wiszni domagano si臋 jego remontu
1624 r. - najazd Tatar贸w zniszczy艂 Sanok. Zamek, mimo 偶e powa偶nie nadw膮tlony pozosta艂 nie zdobyty
1634 r. - istnieje zapis m贸wi膮cy, i偶 odbudowa zamku post臋powa艂a bardzo powoli, 2 lata p贸藕niej cz臋艣膰 budynk贸w obsun臋艂a si臋 do Sanu
1665 r. - 贸wczesna lustracja zamku m贸wi, 偶e wymaga on szybkiego remontu. Cz臋艣膰 mieszkalna mia艂a wtedy dwie kondygnacje, na dole znajdowa艂a si臋 izba s膮dowa, na g贸rze sala i pokoje mieszkalne, pod wie偶膮 w piwnicy wi臋zienie. Ca艂o艣膰 otoczona by艂a murem
1765 r. - zamek by艂 ju偶 w bardzo z艂ym stanie
XIX w. - zamek popad艂 w ruin臋, mury zosta艂y cz臋艣ciowo rozebrane przez w艂adze austriackie.
1912 r. - rozebrano skrzyd艂o po艂udniowe zamku
1934 r. - w zamku powo艂ano do 偶ycia Muzeum Ziemi Sanockiej
1939 r. - Niemcy spl膮drowali obiekt a 5 lat p贸藕niej wywie藕li najcenniejsze zbiory, z kt贸rych cz臋艣膰 odnaleziono pod Legnic膮
1945 r. - w zamku dzia艂a艂 szpital wojskowy, a nast臋pnie rusznikarnia
Lata 1952-54 - nast膮pi艂a restauracja i konserwacja zamku, m.in. usuni臋to tynk, przywr贸cono dawne okna, zlikwidowano balkon. Muzeum kontynuowa艂o dzia艂alno艣膰.
1968 r. - plac贸wka zmieni艂a, nazw臋 na Muzeum Historyczne w Sanoku
2006 r. - pojawi艂 si臋 pomys艂 odbudowy bocznego skrzyd艂a zamku z przeznaczeniem w ca艂o艣ci na muzeum prac Z. Beksi艅skiego, a nast臋pnie czworobocznej wie偶y
2012 r. - prace przy bocznym skrzydle s膮 na uko艅czeniu, niestety odbiega ono od oczekiwa艅 mi艂o艣nik贸w zabytk贸w. Wie偶a na szcz臋艣cie nie b臋dzie odbudowywana
2013 r. - zako艅czono drugi etap remontu. Zamek posiada ju偶 艂adny dziedziniec i mury obwodowe. Zagospodarowano piwnice zamkowe, podwy偶szono pozosta艂o艣ci wie偶y i powsta艂y nowe ekspozycje
Widok zamku w II po艂. XIX w. wg N. Ordy
Powi臋kszenie budynku z dwiema wie偶ami, kt贸ry m贸g艂 by膰 budynkiem bramnym, ale jak zwr贸cono uwag臋 na forum mo偶e to by膰 synagoga
Wst臋p
P艂atny do wn臋trza zamku. Z zewn膮trz nie mo偶na go dok艂adnie obejrze膰, poniewa偶 trwaj膮 prace rekonstrukcyjne.
Poniewa偶 informacje o godzinach otwarcia, a przede wszystkim cenach bilet贸w szybko si臋 dezaktualizuj膮, sprawd藕 je na stronie oficjalnej opisywanego zamku/dworu: otw贸rz stron臋 obiektu
Po艂o偶enie i dojazd
Po艂udniowa cz臋艣膰 woj. podkarpackiego. 90 km na po艂udnie od Rzeszowa. Zobacz na mapie.
Z dojazdem nie ma 偶adnego problemu. PKS-em z Krosna, Przemy艣la, Rzeszowa. Zamek le偶y bardzo blisko rynku.
Wsp贸艂rz臋dne geograficzne:
format D (stopnie): N49.56234722掳, E22.20923056掳
format DM (stopnie, minuty): 49掳 33.7408332'N, 22掳 12.5538336'E format DMS (stopnie, minuty, sekundy): 49掳 33' 44.45''N, 22掳 12' 33.23''E
Nieistniej膮ce skrzyd艂o po艂udniowe na poczt贸wce z 1905 roku
Czas
Z dworca PKS i PKP idzie si臋 ok. 20 min., z rynku, gdzie najlepiej zaparkowa膰 samoch贸d ok. 3 min. Pobie偶ne ogl膮dni臋cie zamku i muzeum zajmuje ok. 30 min.
Bibliografia
Goszty艂a Marek, Proksa Micha艂 - Zamki Polski po艂udniowo-wschodniej
Guerquin Bohdan - Zamki w Polsce
Kaczy艅scy Izabela i Tomasz - Polska - najciekawsze zamki
Kajzer Leszek, Ko艂odziejski Stanis艂aw, Salm Jan - Leksykon zamk贸w w Polsce
Marsza艂ek Juliusz - Katalog grodzisk i zamczysk w Karpatach
Rogi艅ski Ryszard - Zamki i twierdze w Polsce - historia i legendy
Zdj臋cia
Klikaj膮c w zdj臋cie otrzymasz jego powi臋kszenie w nowym oknie. Okno to mo偶na zamkn膮膰 klikni臋ciem w dowolny punkt POZA zdj臋ciem.
Nowe skrzyd艂o - stan na marzec 2012
Zdj臋cia wykonane: latem 2005
Noclegi
Sanok - Hotel "Turysta", ul. Jagiello艅ska 12, tel. (013) 463 09 22
Sanok - Internat Specjalny O艣rodek Szkolno-Wychowawczy, ul. Konarskiego 10, tel. (013) 463 09 25
Sanok - Hotel Pod 3 R贸偶ami - ul. Jagielo艅ska 13, tel. (013) 46 309 22
Sanok - Dom Turysty, ul. Mickiewicza 29, tel. (013) 463 14 39, 463 10 13
Proponujemy wyszukanie noclegu w opisywanej miejscowo艣ci lub jej okolicy w serwisach noclegowych.
Oferty cenowe online s膮 zwykle atrakcyjniejsze ni偶 rezerwacje telefoniczne!
Miniforum
Zapraszam do przesy艂ania swoich wypowiedzi i komentarzy odno艣nie opisywanego zamku. Ukazuj膮 si臋 one na stronie od razu po wpisaniu do formularza.
J膮 tam biega艂em jak dziecko!po prostu bawilismy si臋 ,na zamku,
Re: Re: rozbudowa zamku w sanoku to tragedia Autor: ucze艅 Data: 2013-10-14 18:20:41
Wywalcie te wszystkie mapki i plany na zbity pysk, bo to ju偶 nieaktualne, od 2006 w bibliotece miejskiej by艂y plany zamku wykonane przed i po remoncie zamku w 1800.
Re: Re: rozbudowa zamku w sanoku to tragedia Autor: widzmin Data: 2013-05-15 10:01:50
.... skrzyd艂o tzw. po艂udniowe obecnie dobudowane !!!, nie "odbudowane" (sic!), nie powsta艂o w XVI w.(sic!) tylko na pocz膮tku wieku XIX, by艂o to pomieszczenie dla cyrku艂u i starosty spalone przez ruskich w 1915, dwa to co pozosta艂o po I wojnie przypomina艂o raczej kamienn膮 obor臋 ni偶 zamek, co do gustu okienek i koloru wykuszu radzi艂bym si臋 nie wypowiada膰, reszta w normie, jest galeria i pomieszczenia na ekspozycje, komu t臋skno za sanockim renesansem mo偶e sobie dalej pstryka膰 zdj臋cie przy kt贸rym艣 z okien :)
(c) 2001-2021 bd - Kontakt - Polityka Prywatno艣ci Wszelkie prawa do w艂asnych zdj臋膰 i tekst贸w zastrze偶one, nie mog膮 by膰 one wykorzystywane bez mojej zgody. Nie udzielam pozwolenia na kopiowanie opis贸w.
Wykryto blokad臋 reklam :-(
ZamkoMania.pl to prywatny, niezale偶ny serwis. Pozwalaj膮c na wy艣wietlenie paru nienarzucaj膮cych si臋 reklam wspierasz jego dalsze funkcjonowanie.
Dlatego prosimy o wy艂膮czenie blokowania reklam na tej stronie (instrukcja jak to zrobi膰 w: AdBlock, Adblock Plus, Ghostery, uBlock Origin).
amek w Sanoku po艂o偶ony jest na wzg贸rzu o wysoko艣ci 362 m., z trzech stron
1366 r. - zamek przebudowa艂 Kazimierz Wielki, a zachowana relacja m贸wi, 偶e w tym roku sp臋dzi艂 tu pewien czas
