Ocena zabytku


Możesz ocenić:
Smoleń (woj. śląskie) - Gotycki zamek rycerski Pilcza

Ocena obecnej atrakcyjności obiektu
Średnia ocena: 4.5 na 5. Głosów: 284 4.5 stars
           
 
Ocena nastawienia do turystów na terenie obiektu
Średnia ocena: 4.4 na 5. Głosów: 247 4.5 stars
           
 


Opis i stan obecny


Mocno zrujnowany, ale posiadający niezaprzeczalny urok zamek Smoleń stoi się na wysokim stożkowatym wzniesieniu porośniętym lasem. Pierwotnie warownia składała się z murowanej okrągłej wieży i budynku mieszkalnego otoczonych murem obwodowym. Następnie w XV wieku rozbudowano ją o zamek dolny od wschodu, a niedługo potem o drugi zamek dolny od zachodu. Nie stykały się one bezpośrednio, więc połączono je przejściem komunikacyjnym.
Obecnie zachowały się ruiny wszystkich części warowni z osobnymi wejściami do obu zamków dolnych. Wnętrze porośnięte jest niską roślinnością, drzewa są wycinane. Zamek górny jest trudno dostępny, można się do niego dostać tak jak dawniej od północy dzięki specjalnie przygotowanym podpórkom, ale chyba celowo nie są one wygodnie rozstawione (niegdyś była to drabina lub drewniane schody). Znajduje się tam taras widokowy na całą okolicę. Podobno widać nawet zamek w Ogrodzieńcu, choć mi nie udało się tego potwierdzić (na horyzoncie leżała już mgła). Wieża posiada 16 m wysokości i 6 m średnicy. Grubość murów wynosi ponad 2 m. Wchodziło się do niej z piętra sąsiadującego budynku mieszkalnego o wymiarach 18,6 m x 9,7 m. Zamek dolny od wschodu ma kształt pięciokąta i pełnił funkcje gospodarcze, mieszkalne dla załogi zamku i składu broni. Mury go otaczające posiadały blanki i były wzmocnione przyporami. Od zachodu znajduje się ostrołukowa brama wjazdowa z zachowanymi otworami służącymi do spuszczania brony. W płd.wsch. część można dostrzec wgłębienie w murze, które można być pozostałością niewielkiej wieży obserwacyjnej. Drugi zamek dolny znacznie większy od wschodniego, posiadał charakter renesansowej rezydencji z częścią mieszkalną i gospodarczą. Również jest otoczony murem obwodowym, który dodatkowo biegnie tu po skale do wieży. Zachowane mury budynku sięgają ok. 2 m wysokości, widać otwory okienne i prawdopodobnie drugą bramę wjazdową. Znajduje się tu także głęboka na 200 m, jak utrzymują legendy, studnia. Inne legendy mówią, iż pod całą warownią znajduje się sieć korytarzy, które pobudzały wyobraźnie poszukiwaczy skarbów i przyczyniły się do dewastacji zabytku. Badanie archeologiczne nie potwierdziły jednak ich istnienia. Od 1954 r. zamek i okolica stanowią rezerwat krajobrazowy "Smoleń", skatalogowano tu 160 gatunków roślin.
Aktualizacja: W 2015 r. w Smoleniu trwały jeszcze ostatnie prace zabezpieczające mury zamkowe. Wygląd ruin nieco się zmienił, zostały lepiej przystosowane do zwiedzania przez turystów, m.in. postawiono schody na zamek górny. Oficjalnie otwarcie nastąpiło w maju 2016 roku. Obecnie wstęp jest już płatny.

Rekonstrukcja lub stary widok zamku smolen
Zamek Smoleń od strony północnej w poł. XIX wieku - Albumy Kazimierza Stronczyńskiego

Rekonstrukcja lub stary widok zamku smolen
Zamek Smoleń od strony zachodniej w poł XIX wieku - Albumy Kazimierza Stronczyńskiego





Plany i rekonstrukcje



Plan zamku Smoleń / Pilcza
A - budynek mieszkalny na zamku górnym, B - baszta - stołp, C - wykuta w skale cysterna, D - zamek dolny gotycki - przedzamcze wschodnie, E - zamek dolny renesansowy - przedzamcze zachodnie, F1 - brama wjazdowa, F2 - hipotetyczna druga brama, G - studnia, H - budynki mieszkalne zamku dolnego, I - wieże w murach obwodowych


Rekonstrukcja zamku XVI-wiecznego od strony płd. wg A. Wagnera


Historia, wydarzenia

Powrót na górę strony

Pierwszy poświadczony w dokumentach właściciel Smolenia (dawniej Pilczy) - Jan, kasztelan radomski, postawił w połowie XIV w. zamek z kamienia łamanego. Był on siedzibą jego możnego rodu - Toporczyków, którzy pisali się "z Pilczy", a później "Pileccy". Podawane gdzieniegdzie informacje o pierwszym zamku, który wznosił się tu już w XIII w i walkach pod Smoleniem o polski tron między królem Czech - Wacławem II a Władysławem Łokietkiem, które doprowadziły do zniszczenia warowni w 1300 r. są całkowicie nieprawdziwe. Głównym elementem założenia była okrągła wieża oraz dobudowany do niej dom mieszkalny otoczone murem obwodowym.

Rekonstrukcja lub stary widok zamku smolen
Widok na zamek w Smoleniu na drzeworycie B. Olszowskiego z ok. 1879 r.

punktor 1394 r. - pierwsza wzmianka o tutejszym kapelanie zamkowym. Sam zamek zwany był wtedy - podobnie jak pierwotny drewniany spalony podczas walk Władysława Łokietka z Wacławem II - Pilczą. Właścicielem był prawdopodobnie syn Jana - Otton
ozdoba
Małżonka króla
W 1417 r. król Władysław Jagiełło po raz trzeci brał ślub. Jego wybranką była Elżbieta z Pileckich Granowska, pani na zamku w Smoleniu, również "doświadczona" w tym względzie, bo już 3-krotnie zamężna. Związek ten wywołał wielkie oburzenie wśród szlachty.

punktor pocz. XV w. - na zamku zachodnim zbudowano dwie półbaszty tworząc z nich dwie rycerskie wieże mieszkalne, w tym jedną ze sklepieniem kolebkowym w najniższej kondygnacji
punktor XV w. - w wyniku małżeństwa Elżbiety Pileckiej z Wincentym z Granowa herbu Leliwa dobra pileckie stały się własnością Leliwitów. W tym stuleciu warownię rozbudowano o wschodni zamek dolny
punktor koniec XV w. - rozbudowano część mieszkalną, dobudowując kilka pomieszczeń do wieży mieszkalnej w płd.-zach. narożniku zamku dolnego zachodniego
punktor 1577 r. - w imieniu Anny Pileckiej (która była nieletnia) Jan V Pilecki sprzedał zamek w Smoleniu biskupowi krakowskiemu Filipowi Padniewskiemu herbu Nowina. Ten przekazał go swojemu bratankowi Wojciechowi, kasztelanowi oświęcimskiemu. Prawdopodobnie budowla była już w zastawie u Padniewskiego od 1570 r.
punktor 1610 r. - Wojciech Padniewski przeniósł się do nowo postawionej wytwornej siedziby w pobliskiej Pilicy. Smoleń stracił swe znaczenie i powoli był opuszczany, został tu tylko folwark
punktor
Rekonstrukcja lub stary widok zamku smolen
Zamek Pilcza (Smoleń) na litografii Napoleona Ordy z ok. 1880 r.


1655 r. - Szwedzi zdobyli i zniszczyli opuszczony już zamek. Od tej pory ruiny często zmieniały właściciela
punktor poł. XIX w. - Smoleń zakupił sędzia Roman Hubicki, amatorsko zajmujący się historią i archeologią. Prowadził on firmę "Batawia", będącą fabryką śrutu, urządzoną na zamku.
punktor Kilkanaście lat później Smoleń i Pilica znowu miały wspólnego właściciela - Leona Epsteina
punktor 1959 r. - teren z warownią został objęty rezerwatem krajobrazowym "Smoleń"
punktor lata 1972-75 - za sprawą PTTK w Olkuszu przeprowadzono w ruinach prace remontowe i zabezpieczające
punktor 1997 r. - przeprowadzone zostały pierwsze badania archeologiczne.
punktor 2010 r. - po zawaleniu się narożnika na zamku dolnym i stwierdzeniu fatalnego stanu murów, zamek Smoleń zamknięto dla turystów. Prowadzone są prace zabezpieczające i porządkowe
punktor 2015 r. - na zamku wykonano ostatnie prace, m.in. zbudowano schodki i przejścia ułatwiające turystom zwiedzanie, ale oficjalne otwarcie przełożono na następny rok
punktor maj 2016 r. - zamek Smoleń został ponownie otwraty dla turystów

Rekonstrukcja lub stary widok zamku smolen
Ruiny zamku w Smoleniu. Rysunek A. Schouppego z 1860 r.




Rekonstrukcja lub stary widok zamku smolen
Zamek Smoleń w Atlasie Geograficznym Królestwa Polskiego z 1907 r.


Legendy i podania

Powrót na górę strony

Głęboką studnię wykuli w skale wzięci w niewolę Tatarzy. Przypuszcza się, że na jej dnie istnieje sieć podziemnych korytarzy. Legenda mówi, iż łączą się z jaskinią Biśnik koło Grodziska oraz innymi grotami, których w okolicy jest ok. 50. Podobno przy kopaniu studni Tatarzy natrafili na boczny korytarz wydrążony przez wodę i tam właśnie jakoby ukryto wielkie skarby. Nie wielu o tym wiedziało, a kto nie potrafił dochować tajemnicy, lądował w studni, do dzisiaj mają obok skarbów leżeć ludzkie szkielety.

Rekonstrukcja lub stary widok zamku smolen
Ruiny zamku w Smoleniu na drzeworycie Romana Hubickiego z 1858 r.



Informacje praktyczne


ADRES I KONTAKT
punktorZamek Pilcza - Smoleń 61

CZAS
punktor Wyjście na górę zamkową zajmuje ok. 5 minut. Oglądnięcie ruin trwa ok. 45 min.

WSTĘP
punktor Od 2018 roku wstęp płatny. W 2022 r. - 15 zł (12 zł ulgowy). Zamek Pilcza czynny jest codziennie w godzinach: od stycznia do marca 10.00-15.00, od kwietnia do października 9.00 – 18.00, od listopada do grudnia 10.00- 15.00.

Rekonstrukcja lub stary widok zamku smolen
Ruiny zamku w Smoleniu na pocztówce z pocz. XX wieku


Położenie i dojazd


Środkowo-wschodnia Jura Krakowsko-Częstochowska, niedaleko Pilicy i Ogrodzieńca. Zobacz na mapie Jury lub woj. śląskiego.
Ruiny leżą przy głównej drodze na zalesionym wzgórzu. U podnóża wzgórza znajduje się parking.

GPS
Współrzędne geograficzne:

Otwórz w:  Google Maps,  Bing Maps,  Openstreet Maps
format D (stopnie):   N50.438405°, E19.675081°
format DM (stopnie, minuty):   50° 26.3043'N, 19° 40.50486'E 
format DMS (stopnie, minuty, sekundy):   50° 26' 18.26''N, 19° 40' 30.29''E 



Bibliografia



punktor Borkowski Jacek - Orle Gniazda Jury Krakowsko Częstochowskiej
punktor Fidura Jolanta - Zamki i inne warownie wyżyny krakowsko-częstochowskiej
punktor Guerquin Bohdan - Zamki w Polsce
punktor Jurasz Tomasz - Zamki i ich tajemnice
punktor Kaczyńscy Izabela i Tomasz - Polska - najciekawsze zamki
punktor Kajzer Leszek, Kołodziejski Stanisław, Salm Jan - Leksykon zamków w Polsce
punktor Rogiński Ryszard - Zamki i twierdze w Polsce - historia i legendy
punktor Sypek Robert - Zamki i obiekty warowne Jury Krak.-Częst.


Rekonstrukcja lub stary widok zamku smolen
Ruiny zamku w Smoleniu w tle obrazu Wojciecha Kossaka. Scenka przedstawia gen. von Kirchbacha wydajacego rozkazy autorowi, który był jego adiutantem w trakcie działań wojennych w 1914 roku


Fotogaleria


Klikając w zdjęcie otrzymasz jego powiększenie w nowym oknie. Okno to można zamknąć kliknięciem w dowolny punkt POZA zdjęciem.

Smoleń - Zamek po remoncie Smoleń - Zamek po remoncie Smoleń - Zamek po remoncie Smoleń - Zamek po remoncie Smoleń - Zamek po remoncie Smoleń - Zamek po remoncie
Zdjęcia z czerwca 2016 wykonane przez Łukasza Pacholskiego

Smoleń - Ostrołukowa brama do zamku dolnego wsch. Smoleń - Widok na zamek górny i bramę na zamku dolnym wsch. Smoleń - Mury i brama na zamku dolnym wsch. Smoleń - Zamek górny Smoleń - Otwory w murze płn. zamku dolnego wsch. Smoleń - Mury zamku dolnego wsch. Smoleń -Widok na zamek dolny wsch. z przejścia komunikacyjnego Smoleń - Wyjście z zamku dolnego zach. Smoleń - Ruiny renesansowej zabudowy zamku dolnego zach. Smoleń - Ruiny renesansowej zabudowy zamku dolnego zach.
Smoleń - Zamek dolny ze studnią Smoleń - Pozostałości komnat mieszkalnych Smoleń - Zamek górny Smoleń - Widok z zamku górnego na dolny Smoleń - Wieża na zamku górnym Smoleń - Zamek dolny
Zdjęcia wykonane: wiosną 2009 i latem 2001, a poniższe nadesłane przez Grzegorza Karczmarczyka zimą 2002/2003

Smoleń - Zamek zimą Smoleń - Zamek zimą Smoleń - Zamek zimą Smoleń - Zamek zimą Smoleń - Zamek zimą Smoleń - Zamek zimą


Materiały wideo


Zamek w Smoleniu z drona




Projekt Smoleń w 3D



Noclegi


punktor Smoleń - Agroturystyka Kazimierz Bomba, Smoleń13, tel. (032) 67 35 400, gsm. 600 747 741
punktor Zawiercie - OSiR, ul. Moniuszki 10, tel. (032) 672 23 32
punktor Zawiercie - Hotel Putek, ul. Paderewskiego 61, tel. (032) 671 56 10

Proponujemy wyszukanie noclegu w opisywanej miejscowości lub jej okolicy w serwisach noclegowych. Oferty cenowe online są zwykle atrakcyjniejsze niż rezerwacje telefoniczne!


oferta noclegowa 1       

Miniforum

Powrót na górę

Zapraszam do przesyłania swoich wypowiedzi i komentarzy odnośnie opisywanego zamku. Ukazują się one na stronie od razu po wpisaniu do formularza.

Ostatnie wpisy

  • Re: Dostepnośc zamku       Autor:  Wojtek      Data:  2020-02-15 21:37:16
    Od 2018 roku wejście na zamek za biletem.
  • Re: Dostepnośc zamku       Autor:  zamki.res.pl      Data:  2016-05-04 15:45:57
    Tak zrobiłem, dziękuję za info.
  • Dostepnośc zamku       Autor:  Aneta      Data:  2016-05-01 21:40:32
    1.05.2016 r. - zamek dostępny do zwiedzania. Dziś było prawdziwe oblężenie...turyst­ów! Była ładna pogoda i z wieży widać kontury zamku w Ogrodzieńcu, co potwierdziła obserwacją przez lornetkę. Na zamek górny prowadzą schody - wejście bez problemu. Proponuję uaktualnić wpis u góry strony, bo forum nie każdy czyta a przykro by było wprowadzać ludzi w błąd.





Powót do strony startowej
Powrót do strony startowej

(c) 2001-2023 bd - Kontakt - Polityka Prywatności
Wszelkie prawa do własnych zdjęć i tekstów zastrzeżone, nie mogą być one wykorzystywane bez mojej zgody. Nie udzielam pozwolenia na kopiowanie opisów.