SOŚNICA
🏰 Zamek szlachecki 🏰

Jedna z siedzib rodziny kupieckiej z Grecji - Korniaktów na dawnej ziemi ruskiej mieściłą się w Sośnicy. Jednakże XIX-wieczne słowniki geograficzne przypisują budowę zamku kólowej Bonie w latach 1537-40, która ponoć wielokrotnie tu przebywała. Nie natrafiłem jednak na szczegóły i starsze źrodła tego faktu, natomiast miejsce rozsławili właśnie Korniaktowie, którzy po uzyskaniu polskiego szlachectwa pisali się "z Białoboków", ale ich najbardziej warowną rezydencją położoną na kopcu pośród podmokłych łąk była właśnie Sośnica. Tu zgromadzili spory majątek, który Konstanty Korniakt (senior) zarobił m.in. jako celnik ziem ruskich. Na niespokojnej ziemi przemyskiej nie mogło zostać to niezauważone. Pierwotny dwór wzniesiony ok. 1580 roku był zdolny do odparcia napadu sąsiada na czele nawet licznej zbrojnej bandy, jakich wiele było w tych okolicach. Jednak najazd Stanisława "Diabła" Stadnickiego z Łańcuta w 1605 roku, dysponującego oddziałem 1500 żołnierzy był nie do powstrzymania. Zobrazowano to w jednym z odcinków historycznego serialu "Rycerze i rabnusie".

"Piechota uderzyła na bramy zameczka, jazda przypuściła atak od błonia, kędy nie było jeszcze ani fos, ani murów, równocześnie otwarto kanonadę i uczyniono straszliwy okrzyk przy wtórze trąb i kotłów wojennych. Wkrótce rozpadły się w trzaski bramy zameczka od kul działowych i siekier szturmujących, piechota wtargnęła do zamku i zaraz wywiesiła na baszcie swoją chorągiew na znak triumfu".

Powyższy opis autorstwa Władysława Łozińskiego sugeruje, iż zameczek mógł być w rozbudowie i nie do końca ufortyfikowany. Łupy najeźdźców były ogromne. Autor tak szczegółowo je wymienia, iż wygląda na to, że budowla została ogołocona doszczętnie ze wszystkiego, łącznie z drzwiami i oknami. Przebywającego w Sośnicy Konstanego Korniakta (juniora) uprowadzono, a jego żonę i córki zgwałcono. Prace budowlane zostały przerwane na ponad 10 lat, bo dopiero ok. lat 20-tych XVII wieku powstał nowy obszerniejszy zamek.
Konstanty Korniakt (junior) do starego skrzydła północnego dobudował skrzydło mieszkalne z bramą wjazdową od zachodu. Z pozostałych stron bezpieczeństwo zapewniał gruby na 140 cm mur z 4 basztami i pionowa skarpa. Przez następne kilkanaście lat Korniakt doczekał się kilku wyroków rekompensujących straty po najeździe na zamek w Sośnicy, ale w rzeczywistości odzyskał niewiele, m.in. Stadnicki odstąpił mu dobra żurawickie w 1622 r.
Korniaktowie stracili Sośnicę w wyniku mariażu Elżbiety Korniaktowej z Marcinem Krasickim przed rokiem 1660, choć prawne spory o wieś toczyły się bardzo długo. Potem przechodziła ona we władanie wielu rodów: Modrzejewskich, Łaszczów, Potockich, Lubomirskich, Stadnickich. Zachowany opis z XIX wieku mówi o zachowanych oryginalnych dwóch skrzydłach mieszkalnych, wolno stojącym drewnianym budynku oraz folwarku. Mur obwodowy już wtedy nie istniał.
Na pocz. XX wieku Stadniccy przebudowali budynki i urządzili w zamku browar. W 1915 roku wybuchł pożar, po którym budowla już nie podniosła się z upadku. Ostatni właściciele - Gilowscy częściowo rozebrali ją i sprzedali na cegły. Ok. 1962 roku na polecenie miejscowego PGR dokonano rozbiórki bramy wjazdowej z herbem Szreniawa Stadnickch. Potem, aż do 2004 roku właścicielem terenu zamkowego był Zespół Szkół Rolniczych w Sośnicy. W 2009 roku teren ruin sośnickich od powiatu jarosławskiego przejęła gmina, która przekazała go Stowarzyszeniu Rozwoju Gminy Radymno "Pro Patria" w Sośnicy i wspólnie opiekują się zabytkiem. Uprzątnięto teren wywożąc 300 ton śmieci, odmulono i zarybiono stawy zamkowe, postawiono tablicę informacyjną. W planach jest rewitalizacja zamku z parkiem, alejkami, amfiteatrem i muzeum.

Obecnie w Sośnicy zachował się zarośnięty kopiec z resztkami wieży i podłużnego ceglanego skrzydła północnego (12x50 m) z kwadratowym budynkiem (7,5x7,5 m) od strony zachodniej oraz stawy, zapewne z dawnej fosy. Można wejść do środka.