W Strzegomiu stał kiedyś zamek, po którym nie ma dziś śladu i zachowało się niewiele informacji. Nazywany był "lennem grodzkim" lub "lennem zamkowym". Zlokalizowano go w południowo - wschodniej części starego miasta, tuż przy bramie miejskiej prowadzącej do osady Stary Strzegom. Budynki zamkowe otaczały kościół św. Piotra i Pawła od wschodu. Sięgały obecnej ulicy Szkolnej, Dąbrowskiego aż po plebanię kościoła, czyli tereny komandorii joannitów.
Główny człon stanowił czworoboczny budynek z przynajmniej 1 wieżą, o długości elewacji ok. 11 m oraz mur obwodowy. Poza tym do zamku należało sporo budynków gospodarczych jak: słodownia, browar, spichlerz oraz plac turniejowy. Z warownią związany był także budynek zbrojowni (obecnie Rynek 34), zwany domem "Pod Siedmioma Elektorami" lub "Schroniskiem Rycerskim" z powodu kamiennych podobizn książąt w elewacji (niezachowane). Budowa linii kolejowej w końcu XIX wieku zatarła ostatnie ślady po zamku. Jego fundamenty i piwnice tkwią jednak zapewne pod ziemią.
Ruiny zamku strzegomskiego na grafice C. F. Stuckarta z 1. połowy XIX w.
Plany i rekonstrukcje
Strzegom w połowie XVIII wieku. Widok od strony zachodniej autorstwa F.B. Wernera wraz ze zbliżeniem na pozostałości zamku (widać zrujnowaną wieżę). A - zamek, B - kościół św. Piotra i Pawła, C - komandoria joannitów.
Panorama Strzegomia sprzed 1823 roku z powiększeniem terenu zamkowego. H - Wieża Świdnicka, G - zamek, B - komandoria, S - Stary Strzegom,
Historia, wydarzenia
Kamienny zamek strzegomski wraz z miejskimi fortyfikacjami, do których został włączony, zbudowano w końcu XIII w. z inicjatywy księcia świdnicko-jaworskiego Bolka I. Przejął on te ziemie w 1291 r.
W 1305 r. małżonka zmarłego Bolka I - Beatrycze (wraz z synem Bernardem) ufundowała w zamku kaplicę pw. Św. Krzyża i NMP na cześć swojego męża
Od 1338 r. zamek był rezydencją księcia Bolka II Małego. Potem jego małżonka, ks. Agnieszka, przekazała budowlę rycerzowi Mikołajowi z Cisów, a następnie w 1375 r. Gunczelinowi z Łazan.
W 1392 r. Strzegom przeszedł pod panowanie czeskie. Istnieją sprzeczne informacje co do zniszczenia warowni w 1428 r. przez husytów, bo samo miasto ponoć wtedy wcale nie ucierpiało.
W 1454 r. założenie zamkowe zostało rozbudowane, otrzymało drugą linię umocnień z aż 5 bramami.
W 1533 r. jako właściciel wymieniany jest Sebald von Seydlitz. W 1584 r., już pod panowaniem Habsburgów, zamek został przebudowany w stylu renesansowym, co wiązało się z rozbiórką części starych murów.
W tym okresie (do roku 1662 r.) Strzegomiem władał śląski ród rycerski von Czirn.
Podczas wojny trzydziestoletniej w I poł. XVII w. zamek został zniszczony i przeszedł na własność miasta.
Na trudno dostępnym rysunku F.B. Wernera z 1709 r. widać jeszcze wysokie mury i wieżę ze spiczastym hełmem.
Ruiny musiały być stopniowo rozbierane, bo 30 lat później na planie miasta widać już tylko wieżę.
Z dziejów XVIII-wiecznych wiadomo, że budowla została przekazana mieszczaninowi Franzowi Hoffmannowi (1770 r.) oraz że działał w niej warsztat tkacki.
W 1888 r., podczas budowy wiaduktu kolejowego, dokonano ostatecznej rozbiórki resztek warowni. W 2002 roku w przybliżonym miejscu lokalizacji zamku Strzegom postawiono tablicę pamiątkową (między gotycką Kaplica św. Antoniego a postojem taksówek).
Rysunek Bernharda Mannfelda z ok. 1880. Ruiny zamku Strzegom na tle kościoła św. Piotra i Pawła
Informacje praktyczne
ADRES I KONTAKT brak
CZAS Oglądniecie tablicy pamiątkowej i terenu zamkowego zajmuje ok. 15 minut.
WSTĘP Wolny.
Zdjęcie ruin zamku sprzed 1888 r.
Położenie i dojazd
Centralna część woj. dolnośląskiego. 50 km. na zachód od Wrocławia, 38 km na południe od Legnicy. Zobacz na mapie.
Współrzędne geograficzne:
Otwórz w: Google Maps, Bing Maps, Openstreet Maps
format D (stopnie): N50.959654863235° E16.350954335483°
format DM (stopnie, minuty): 50° 57.5792917941'N 16° 21.05726012898'E format DMS (stopnie, minuty, sekundy): 50° 57' 34.76''N 16° 21' 03.44''E
Bibliografia
Chorowska Małgorzata - Rezydencje średniowieczne na Śląsku. Zamki, pałace, wieże mieszkalne
Mazurska Teresa, Rachwalski Eugeniusz, Załęski Jerzy - Zamki Dolnego Śląska
Przedwojenna pocztówka pokazująca miejsce, gdzie stał zamek i wiadukt kolejowy, którego budowa przyczyniła się do rozebrania zachowanych ruin
Zapraszam do przesyłania swoich wypowiedzi i komentarzy odnośnie opisywanego zamku. Ukazują się one na stronie od razu po wpisaniu do formularza.
Ostatnie wpisy
Re: zamek w strzegomiu Autor: KS2016 Data: 2016-05-03 13:32:21
Pamiętam z opowieści mojej nieżyjącej już ciotki, która w 1946 roku, zaraz po przyjeździe wraz ze swoim mężem, a moim wujkiem do Strzegomia, spotykała się z Polakami mieszkającymi od pokoleń w Strzegomiu: 1). Na zamku w Strzegomiu mieszkała też księżna Kunegunda - żona księcia świdnickiego Bernarda Statecznego i matka księcia świdnickiego i jaworskiego Bolka II Małego, która była córką króla Polski Władysława II Łokietka i siostrą króla Polski Kazimierza III Wielkiego oraz siostrą węgierskiej królowej Elżbiety Łokietkówny. Kunegunda Łokietkówna była księżną świdnicką od 1310 do 1329 roku, w tym od 1326 do 1329 roku, mieszkając na książecym zamku w Strzegomiu, sprawowała (po śmierci swojego męża księcia Bernarda) regencyjne rządy w księstwie świdnicko-jaworskim w imieniu małoletniego syna Bolka II Małego i była nazywana "panią na Strzegomiu", gdyż Strzegom otrzymała jako wdowią odprawę. Wraz z nią na tym zamku mieli mieszkać też polscy rycerze, których potomkowie, z których część miała mieszkać na zamku w Strzegomiu, mieli walczyć po stronie polsko-litewsko-rusko-śląsko-czeskiej w bitwie pod Grunwaldem w 1410 roku z niemieckim Zakonem Krzyżackim i jego sprzymierzeńcami, wśród których byli też z rycerze ze Śląska pod dowództwem księcia oleśnickiego Konrada VII Białego. Rycerstwo polskie byłego księstwa świdnicko-jaworskiego pozostało wierne Polsce. Natomiast rycerze zakonni Joannici ze Strzegomia, wśród nich większość to byli Niemcy, nie brali udziału w bitwie pod Grunwaldem. 2). Przypuszczano, że na zamku w Strzegomiu był przechowywany dokument lokacyjny Strzegomia (nadający Strzegomiowi prawa miejskie), który miał być wydany przez księcia Henryka II Pobożnego, w okresie między zdobyciem przez Mongołów Sandomierza w lutym 1241 roku, a bitwą z Mongołami pod Legnicą - stoczoną 9 kwietnia 1241 roku, w której książę zginął. Dokument ten miał spłonąć na zamku w Strzegomiu podczas pożaru, który miał mieć miejsce w czasie Wojny Trzydziestoletniej. Książę Henryk II Pobożny po bitwach stoczonych przez Polaków z Mongołami na wschodzie Polski wiedział, że skutecznie oprzeć im mogą się tylko dobrze ufortyfikowane miasta, dlatego wydał pośpiesznie akt lokacyjny Strzegomia i kilku innych miast na Śląsku, m. in. Świdnicy (nie znam źródeł historycznych, które by to dokumentowały). Nadanie Strzegomiowi praw miejskich, mimo że dokument lokacyjny oficjalnie uznany jest za zaginiony, jest przypisywane wdowie po księciu śląskim Henryku II Pobożnym księżnej śląskiej Annie Przemyślidce (pochodzącej z czeskiego rodu królewskiego Przemyślidów), dlatego że z jej pieczęcią jest pierwszy zachowany do dzisiaj dokument, w którym Strzegom jest już nazywany miastem. Moim zdaniem bardziej prawdopodobna jest jednak właśnie ta oficjalnie przyjęta wersja lokacji Strzegomia w 1242 r. przez wdowę po Henryku II Pobożnym księżnę śląską Annę z czeskiego królewskiego rodu Przemyślidów od wersji lokacji miasta Strzegomia przez księcia ślaskiego Henryka II Pobożnego, którą jako prawdopodobną wskazywali polscy autochtoni w rozmowie z moją śp. ciotką w 1946 r. 3).Linia kolejowa prowadząca ze Strzegomia w kierunku na Bolków i Mieroszów, która z powodzeniem mogła być poprowadzona inną trasą została w II połowie XIX wieku przez pruskich projektantów i budowniczych celowo tak przeprowadzona, żeby konieczne było rozebranie istniejących jeszcze wtedy ruin zamku książęcego, po to aby zatrzeć ślady polskiego panowania w Strzegomiu. Prawie zupełne rozebranie ruin zamku nastąpiło przed budową wiaduktu kolejowego, pozostał tylko mały fragment muru obronnego zamku (nie znam źródeł historycznych, które by dokumentowały to, że linia kolejowa Strzegom-Bolków-Marciszów została tak poprowadzona celowo). 4). Książę Bolko II Mały często przebywał na zamku w Strzegomiu z tego powodu, że doglądał strzegomskich kopalni złota - sztolnie maiły istnieć w pobliżu Góry Św. Jerzego i Góry Szerokiej i dawać spory urobek w postaci samorodków złota. Złoto miało być też wykorzystywane do bicia własnej monety w mennicach książęcych w Strzegomiu i Świdnicy. Wtedy w Strzegomiu miano wydobywać więcej złota niż w sztolniach kopalni złota w Złotym Stoku, które później też należały do księcia świdnicko-jaworskiego Bolka II Małego (nie znam źródeł historycznych, które by to dokumentowały). 5). Na książęcym zamku w Strzegomiu miał być też przyjmowany przez swoją starszą siostrę księżną świdnicką Kunegundę Łokietkównę i przez jej syna księcia świdnickiego Bolka II Małego królewicz i późniejszy król Polski Kazimierz III Wielki. Fundowane przez księcia świdnickiego i jaworskiego Bolka II Małego kościoły, m.in. kościół,a dzisiaj katedra, pw. św. Stanisława i Wacława w Świdnicy, przez swoją wielkość, wspaniałą formę architektoniczną, bogaty wystrój miały pokazać innym książętom śląskim, którzy stali się lennikami Czech, że bardziej opłaca się być wiernym Polsce. To samo miał pokazywać także, już wcześniej budowany przez Joannitów kościół pw. św. ap. Piotra i Pawła - dzisiejsza bazylika mniejsza. Kościół ten był budowany przez cały czas panowania księcia świdnickiego Bolka II Małego i w znacznym stopniu jego budowa była finansowana przez księcia ( nie znam źródeł historycznych, które by to dokumentowały ). Także ratusz w Świdnicy ze złoconym pokryciem miał pokazywać innym książętom śląskim, że opłaca się trwać w wierności Polsce. O księciu świdnickim Bolku II Małym, który poza swoją główną siedzibą zamkiem książęcym w Świdnicy mieszkał i urzędował także na zamku książecym w Strzegomiu, polski kronikarz Jan Długosz pisał: "Po śmierci księcia Bernarda nastąpił syn jego jedynak, Bolesław, stały i niezachwiany w wierności dla Polski, bo kiedy wszyscy inni książęta śląscy poodrywali się od Królestwa Polskiego i przyjęli jarzmo czeskie, on sam pozostał tylko wiernym królowi polskiemu i królestwu, uważając to za głupotę i szaleństwo, żeby własnych porzucić a przekładać raczej czeskich królów".
Witaj.
Jak miałem 12 lat prowadzili wykopy przy technikum i zawodówce w parku. Odkryte były wykopy( tunel).Z kompasem i latarką udaliśmy się około 400 m w kierunku północnym i północno-wschodnim na wyprawę ( wagary ). Po drodze niemieckie mundury, menaszki, guziki, naboje.
Po przyłożeniu na mapę to był kierunek kopalni Barcz przy Niepodległości
Re: zamek w strzegomiu Autor: Radio Sahara Data: 2010-02-07 17:56:36
W miejscu byłego zamku (od ulicy Dąbrowskiego na postoju Taxi) stoi tablica informująca o istnieniu w tym miejscu zamku. Dworzec PKS isnjenie w dalszym ciągu i jest czynny. Wyburzono tylko budynek dworcowy. Supermarket nie został wybudowany. A właścicielem terenu był świdnicki oddział PKS-u, który sprzedał ten teren w ramach szukania oszczędności.
(c) 2001-2024 bd - Kontakt - Polityka Prywatności Wszelkie prawa do własnych zdjęć i tekstów zastrzeżone, nie mogą być one wykorzystywane bez mojej zgody. Nie udzielam pozwolenia na kopiowanie opisów.
Wykryto blokadę reklam :-(
ZamkoMania.pl to prywatny, niezależny serwis historyczno-krajoznawczy. Nie finansuje nas żadna firma ani instytucja. Pozwalając na wyświetlenie paru nienarzucających się reklam wspierasz nasze dalsze funkcjonowanie i aktualizację informacji.
Dlatego prosimy o wyłączenie blokowania reklam na tej stronie (instrukcja jak to zrobić w: AdBlock, Adblock Plus, Ghostery, uBlock Origin).