Strzegom

Średniowieczny zamek książęcy

Pamiętam z opowieści mojej nieżyjącej już ciotki, która w 1946 roku, zaraz po przyjeździe wraz ze swoim mężem, a moim wujkiem do Strzegomia, spotykała się z Polakami mieszkającymi od pokoleń w Strzegomiu: 1). Na zamku w Strzegomiu mieszkała też księżna Kunegunda - żona księcia świdnickiego Bernarda Statecznego i matka księcia świdnickiego i jaworskiego Bolka II Małego, która była córką króla Polski Władysława II Łokietka i siostrą króla Polski Kazimierza III Wielkiego oraz siostrą węgierskiej królowej Elżbiety Łokietkówny. Kunegunda Łokietkówna była księżną świdnicką od 1310 do 1329 roku, w tym od 1326 do 1329 roku, mieszkając na książecym zamku w Strzegomiu, sprawowała (po śmierci swojego męża księcia Bernarda) regencyjne rządy w księstwie świdnicko-jaworskim w imieniu małoletniego syna Bolka II Małego i była nazywana "panią na Strzegomiu", gdyż Strzegom otrzymała jako wdowią odprawę. Wraz z nią na tym zamku mieli mieszkać też polscy rycerze, których potomkowie, z których część miała mieszkać na zamku w Strzegomiu, mieli walczyć po stronie polsko-litewsko-rusk­­o-śląsko-czeskie­j w bitwie pod Grunwaldem w 1410 roku z niemieckim Zakonem Krzyżackim i jego sprzymierzeńcami, wśród których byli też z rycerze ze Śląska pod dowództwem księcia oleśnickiego Konrada VII Białego. Rycerstwo polskie byłego księstwa świdnicko-jaworskie­­go pozostało wierne Polsce. Natomiast rycerze zakonni Joannici ze Strzegomia, wśród nich większość to byli Niemcy, nie brali udziału w bitwie pod Grunwaldem. 2). Przypuszczano, że na zamku w Strzegomiu był przechowywany dokument lokacyjny Strzegomia (nadający Strzegomiowi prawa miejskie), który miał być wydany przez księcia Henryka II Pobożnego, w okresie między zdobyciem przez Mongołów Sandomierza w lutym 1241 roku, a bitwą z Mongołami pod Legnicą - stoczoną 9 kwietnia 1241 roku, w której książę zginął. Dokument ten miał spłonąć na zamku w Strzegomiu podczas pożaru, który miał mieć miejsce w czasie Wojny Trzydziestoletniej. Książę Henryk II Pobożny po bitwach stoczonych przez Polaków z Mongołami na wschodzie Polski wiedział, że skutecznie oprzeć im mogą się tylko dobrze ufortyfikowane miasta, dlatego wydał pośpiesznie akt lokacyjny Strzegomia i kilku innych miast na Śląsku, m. in. Świdnicy (nie znam źródeł historycznych, które by to dokumentowały). Nadanie Strzegomiowi praw miejskich, mimo że dokument lokacyjny oficjalnie uznany jest za zaginiony, jest przypisywane wdowie po księciu śląskim Henryku II Pobożnym księżnej śląskiej Annie Przemyślidce (pochodzącej z czeskiego rodu królewskiego Przemyślidów), dlatego że z jej pieczęcią jest pierwszy zachowany do dzisiaj dokument, w którym Strzegom jest już nazywany miastem. Moim zdaniem bardziej prawdopodobna jest jednak właśnie ta oficjalnie przyjęta wersja lokacji Strzegomia w 1242 r. przez wdowę po Henryku II Pobożnym księżnę śląską Annę z czeskiego królewskiego rodu Przemyślidów od wersji lokacji miasta Strzegomia przez księcia ślaskiego Henryka II Pobożnego, którą jako prawdopodobną wskazywali polscy autochtoni w rozmowie z moją śp. ciotką w 1946 r. 3).Linia kolejowa prowadząca ze Strzegomia w kierunku na Bolków i Mieroszów, która z powodzeniem mogła być poprowadzona inną trasą została w II połowie XIX wieku przez pruskich projektantów i budowniczych celowo tak przeprowadzona, żeby konieczne było rozebranie istniejących jeszcze wtedy ruin zamku książęcego, po to aby zatrzeć ślady polskiego panowania w Strzegomiu. Prawie zupełne rozebranie ruin zamku nastąpiło przed budową wiaduktu kolejowego, pozostał tylko mały fragment muru obronnego zamku (nie znam źródeł historycznych, które by dokumentowały to, że linia kolejowa Strzegom-Bolków-Mar­ciszów została tak poprowadzona celowo). 4). Książę Bolko II Mały często przebywał na zamku w Strzegomiu z tego powodu, że doglądał strzegomskich kopalni złota - sztolnie maiły istnieć w pobliżu Góry Św. Jerzego i Góry Szerokiej i dawać spory urobek w postaci samorodków złota. Złoto miało być też wykorzystywane do bicia własnej monety w mennicach książęcych w Strzegomiu i Świdnicy. Wtedy w Strzegomiu miano wydobywać więcej złota niż w sztolniach kopalni złota w Złotym Stoku, które później też należały do księcia świdnicko-jaworskie­­go Bolka II Małego (nie znam źródeł historycznych, które by to dokumentowały). 5). Na książęcym zamku w Strzegomiu miał być też przyjmowany przez swoją starszą siostrę księżną świdnicką Kunegundę Łokietkównę i przez jej syna księcia świdnickiego Bolka II Małego królewicz i późniejszy król Polski Kazimierz III Wielki. Fundowane przez księcia świdnickiego i jaworskiego Bolka II Małego kościoły, m.in. kościół,a dzisiaj katedra, pw. św. Stanisława i Wacława w Świdnicy, przez swoją wielkość, wspaniałą formę architektoniczną, bogaty wystrój miały pokazać innym książętom śląskim, którzy stali się lennikami Czech, że bardziej opłaca się być wiernym Polsce. To samo miał pokazywać także, już wcześniej budowany przez Joannitów kościół pw. św. ap. Piotra i Pawła - dzisiejsza bazylika mniejsza. Kościół ten był budowany przez cały czas panowania księcia świdnickiego Bolka II Małego i w znacznym stopniu jego budowa była finansowana przez księcia ( nie znam źródeł historycznych, które by to dokumentowały ). Także ratusz w Świdnicy ze złoconym pokryciem miał pokazywać innym książętom śląskim, że opłaca się trwać w wierności Polsce. O księciu świdnickim Bolku II Małym, który poza swoją główną siedzibą zamkiem książęcym w Świdnicy mieszkał i urzędował także na zamku książecym w Strzegomiu, polski kronikarz Jan Długosz pisał: "Po śmierci księcia Bernarda nastąpił syn jego jedynak, Bolesław, stały i niezachwiany w wierności dla Polski, bo kiedy wszyscy inni książęta śląscy poodrywali się od Królestwa Polskiego i przyjęli jarzmo czeskie, on sam pozostał tylko wiernym królowi polskiemu i królestwu, uważając to za głupotę i szaleństwo, żeby własnych porzucić a przekładać raczej czeskich królów".

Witaj.   Jak miałem 12 lat prowadzili wykopy przy technikum i zawodówce w parku. Odkryte były wykopy( tunel).Z kompasem i latarką udaliśmy się około 400 m w kierunku północnym i północno-wschodnim na wyprawę ( wagary ). Po drodze niemieckie mundury, menaszki, guziki, naboje.   Po przyłożeniu na mapę to był kierunek kopalni Barcz przy Niepodległości

W miejscu byłego zamku (od ulicy Dąbrowskiego na postoju Taxi) stoi tablica informująca o istnieniu w tym miejscu zamku. Dworzec PKS isnjenie w dalszym ciągu i jest czynny. Wyburzono tylko budynek dworcowy. Supermarket nie został wybudowany. A właścicielem terenu był świdnicki oddział PKS-u, który sprzedał ten teren w ramach szukania oszczędności.