Ocena zabytku


Mo偶esz oceni膰:
Szczebrzeszyn (woj. lubelskie) - 艢redniowieczny zamek rycerski

Ocena obecnej atrakcyjno艣ci obiektu
3 stars
艢rednia ocena: 2.8 na 5. G艂os贸w: 27

       
    
 
Ocena nastawienia do turyst贸w na terenie obiektu
3.5 stars
艢rednia ocena: 3.4 na 5. G艂os贸w: 22

       
    
 


Opis i stan obecny


Zachowany w niewielkim stopniu szczebrzeszy艅ski zamek sta艂 na wzg贸rzu nad dolin膮 Wieprza, kilkaset metr贸w od rynku miejskiego i chroni艂 wa偶nego szlaku handlowego. Funkcje te pe艂ni艂 wcze艣niej gr贸d istniej膮cy tu ju偶 w VII wieku. Zamek by艂 skromn膮 warowni膮 z艂o偶on膮 pocz膮tkowo z wie偶y mieszkalno-obronnejo wymiarach 7,6x10,4 m i otaczaj膮cych j膮 urz膮dze艅 obronnych w postaci suchej fosy i drewnianej palisady z du偶膮 murowan膮 bram膮 od strony p艂n.-wsch. (dzi艣 tak偶e wej艣cie jest od tej strony).
ozdoba
Gr贸d
Wzg贸rze na kt贸rym stoi zamek w Szczebrzeszynie by艂o grodem o nazwie Br贸d (nale偶膮cym do Grod贸w Czerwie艅skich), strzeg膮cym szlaku handlowego z Kijowa i W艂odzimierza Wo艂y艅skiego do Krakowa i Pragi. Odkrycia dokonane przez archeolog贸w datuj膮 funkcjonowanie grodu na VII-XIII wieku, s膮 to m.in. chaty z kamiennym piecem, cmentarzysko szkieletowe i jama do przechowywania zbo偶a.
Wie偶a mia艂a prawdopodobnie 3 kondygnacje naziemne, ale w ruinie zachowa艂y si臋 tylko dwie. Dolna jest zbudowana z kamienia, g贸rna z ceg艂y. Parter mie艣ci艂 jedn膮 izb臋, pi臋tro dwie. Brakuje niestety dok艂adnego opisu czy rysunku warowni z XVI wieku, ale pewne fakty wskazuj膮 na istnienie dodatkowych budynk贸w, a po艣r贸d nich dw贸ch studni w dolnej cz臋艣ci wzg贸rza zamkowego. Dzi艣 nie ma po nich 艣ladu, grodzisko posiada zaro艣ni臋te stoki z pust膮 przestrzeni膮 na szczycie, niestety najwy偶szy punkt z ca艂kowicie zrujnowan膮 wie偶膮 do niedawna by艂 ca艂y zaro艣ni臋ty i odwiedziny Szczebrzeszyna w porze letniej nie by艂y najlepszym pomys艂em. P贸藕niej ro艣linno艣膰 usuni臋to, ale dost臋p do zamku zosta艂 ca艂kowicie zabroniony z powodu rozpocz臋tych prac restauracyjnych. Sko艅czy艂y si臋 one na oczyszczeniu terenu i wycince chaszczy, ale ogrodzenie pozosta艂o...
Co ciekawe wie偶a uleg艂a dewastacji niedawno, by艂a zamieszkana jeszcze w latach 70-tych XX wieku, a nawet w 80-tych jej stan by艂 ca艂kiem niez艂y, posiada艂a dach i piwnic臋.
Aktualnie trwaj膮 rekonstrukcyjne, a raczej stawianie wie偶y od nowa - ruina nie nadawa艂a si臋 od odbudowy. Przy wykorzystaniu starych element贸w budynek powstanie do nowa z tarasem widokowym i muzeum.

ozdoba
Lochy
Legendy szczebrzeszy艅skie opowiadaj膮 o rozleg艂ej sieci loch贸w znajduj膮cych si臋 zar贸wno pod wzg贸rzem zamkowym jak i miastem. Pono膰 tunele pod warowni膮 by艂y tak du偶e, i偶 mie艣ci艂y karet臋 z ko艅mi, kt贸r膮 mia艂 si臋 w razie zagro偶enia ewakuowa膰 przebywaj膮cy w zamku starosta lub w艂adca. Faktem jest, 偶e w mie艣ci po du偶ych ulewach kilkakrotnie zapada艂a si臋 ziemia ods艂aniaj膮c piwnice, a wej艣cia do nich odkryto tak偶e przy obu miejskich ko艣cio艂ach, w tym ostatnio w 2004 roku podczas renowacji figury Matki Bo偶ej przy ko艣ciele 艣w. Miko艂aja. 艢mia艂kowie, kt贸rzy penetrowali podziemia nie zaszli daleko, poniewa偶 tunele s膮 pozasypywane, a strop bardzo niepewny. Tak wi臋c nikt ich jeszcze profesjonalnie nie przepada艂.
Podczas najnowszych bada艅 zamku w 2022 roku natrafiono na tunel ucieczkowy datowany na XIV 鈥 XV wiek. Wydr膮偶ony w pod艂o偶u lessowym korytarz prowadzi w kierunku cmentarza 偶ydowskiego. Ma on zosta膰 zabezpieczony i udost臋pniony turystom.



Historia, wydarzenia


Zamek w postaci czworobocznej wie偶y mieszkalno-obronnej w II po艂. XIV wieku, wzni贸s艂 Dymitr z Goraja herbu Korczak, kt贸ry otrzyma艂 w艂adze lenn膮 nad ca艂ym powiatem szczebrzeskim od kr贸la Ludwika W臋gierskiego w 1379 roku.
ozdoba
Dymitr z Goraja
Budowniczy zamku Dymitr z Goraja by艂 Rusinem urodzonym w Kleciu. Sw贸j szybki awans zawdzi臋cza艂 kr贸lowi Kazimierzowi Wielkiemu, kt贸rego wspiera艂 w podboju i zagospodarowywaniu ziem wschodnich. Mimo popadni臋cia pocz膮tkowo w nie艂ask臋 u Ludwika W臋gierskiego (straci艂 stanowisko podskarbiego i zosta艂 wyrzucony z dworu) w 1377 r. kr贸l za zas艂ugo w wojnie z Litw膮 nada艂 Dymitrowi i jego bratu ziemie powiatu szczebrzeskiego z zamkiem w Goraju oraz przywr贸ci艂 stanowisko. Nast臋pnie Dymitr opowiedzia艂 si臋 za zwi膮zkiem Jadwigi z Wielkim Ksi臋ciem Litewskim Jagie艂艂膮 i z ca艂ych si艂 nie dopuszcza艂 do jej 艣lubu z Wilhelmem Habsburgiem, co uwieczni艂 Jan Matejko. Jagie艂艂o odwdzi臋czy艂 si臋 nadaniem mu na wy艂膮czno艣膰 Szczebrzeszyna i okolicy wraz z pe艂n膮 w艂adz膮 s膮downicz膮. W 1386 r. by艂 pos艂em do Krzy偶ak贸w z zaproszeniem na 艣lub Jagie艂艂y i Jadwigi. Dwa lata p贸藕niej zosta艂 marsza艂kiem Kr贸lestwa i po艣lubi艂 c贸rk臋 wojewody krakowskiego Beat臋 z Bo偶egodaru. Dymitr zmar艂 w 1400 roku, a jego cia艂o spocz臋艂o w klasztorze w Zawicho艣cie. Maj膮tek ziemski jaki zgromadzi艂 nale偶a艂 do najwi臋kszych w XIV-wiecznej Polsce.
J. Matejko-Dymitr z Goraja wstrzymuj膮cy Jadwig臋 od wy艂amania drzwi na zamku kr贸lewskim w Krakowie
Twarz Dymitra na obrazie J. Matejki. Kliknij aby zobaczy膰 ca艂o艣膰.
Poniewa偶 nie mia艂 on syn贸w i nie chcia艂 odda膰 maj膮tku innym rodom, przekaza艂 ca艂o艣膰 bratankowi Prokopowi. Ten r贸wnie偶 nie posiada艂 m臋skiego potomstwa i Szczebrzeszyn trafi艂 do jego c贸rki Zygmunty, kt贸ra wnios艂a go w wianie kasztelanowi krakowskiemu Janowi Amorowi Tarnowskiemu (seniorowi) w 1462 roku. Z bada艅 archeologicznych wynika, i偶 na pocz膮tku XVI wieku zamek Szczebrzeszyn sp艂on膮艂 w po偶arze. Prawdopodobnie wraz z odbudow膮 za艂o偶enie wzbogaci艂o si臋 o jakie艣 nowe budynki. Sama wie偶a zyska艂a 1 lub 2 kondygnacje z ceg艂y. Do wn臋trz wstawiono piece kaflowe.
W 1515 r. po sporach o Szczebrzeszyn po 艣mierci Aleksandra Tarnowskiego, zamek przej膮艂 Piotr Kmita z Wi艣nicza jako spadek po matce Katarzynie z Tarnowskich, siostrze Jana Amora Tarnowskiego. Rok p贸藕niej nast膮pi艂 jednak nowy podzia艂 maj膮tku. Podzielono go na p贸艂, 艂膮cznie z zamkiem: cz臋艣膰 g贸rn膮 dosta艂 Kmita, a cz臋艣膰 doln膮 El偶bieta, wnuczka Prokopa Gorajskiego. W艂a艣nie ten podzia艂 na zamki dolny i g贸rny dowodzi, 偶e warownia posiada艂a dodatkowe zabudowania poza wie偶膮, jednak dotychczas nie uda艂o si臋 ich zlokalizowa膰. W 1555 r. po 艣mierci tego pierwszego, sejm do kt贸rego trafi艂a sprawa maj膮tku, nada艂 ca艂y Szczebrzeszyn trzem braciom G贸rkom z Wielkopolski: 艁ukaszowi, Stanis艂awowi i Andrzejowi. Byli oni potomkami El偶biety, c贸rki Dymitra z Goraja. W 1557 r. 艁ukasz i Stanis艂aw zrzekli si臋 swoich cz臋艣ci na rzecz brata Andrzeja. W 1583 r. zamek Szczebrzeszyn, w kt贸rym dzia艂a艂 powiatowy s膮d lenny, zosta艂 podpalony przez jedn膮 ze zwa艣nionych stron. Najbardziej ucierpia艂a cz臋艣膰 dolna. Stracono wtedy wszelkie dokumenty z dziej贸w miasta, tak i偶 Andrzej G贸rka musia艂 prosi膰 kr贸la Stefana o potwierdzenie nadania wszystkich dotychczasowych praw dla Szczebrzeszyna. Wie偶a wprawdzie przetrwa艂a albo zosta艂a odbudowana, ale tak jak i ca艂e wzg贸rze zamkowe nie pe艂ni艂a ju偶 funkcji obronnych, lecz by艂a wi臋zieniem jeszcze w XVIII stuleciu. Lustracja z 1593 roku m贸wi o dw贸ch studniach zagruzowanych i murowanej sklepionej piwnicy, zapewne na zamku dolnym.
Od 1592 r. w艂a艣cicielami Szczebrzeszyna byli spadkobiercy G贸rk贸w - Czarnkowscy, a rok p贸藕niej, a偶 do 1772 roku Zamoyscy. Pierwsze badania archeologiczne przeprowadzono w latach 1978-79, nast臋pne w roku 1981. W 2008 pojawi艂a si臋 zaskakuj膮ca informacja, i偶 wzg贸rze zamkowe ma ca艂kowicie zmieni膰 swoje oblicze. Wie偶a zamkowa zostanie odbudowana, a na jej szczycie powstanie punkt widokowy. Obok w budynku mieszkalnym funkcjonowa艂 b臋dzie hotel i restauracja. Inwestycje przeprowadzi膰 ma biznesmen z Kanady, pochodz膮cy ze Szczebrzeszyna i b臋d膮cy w艂a艣cicielem wzg贸rza. Jednak ko艅cem 2009 roku okaza艂o si臋, i偶 biznesmen wycofa艂 si臋 ze swoich plan贸w i ca艂y teren zamkowy jest wystawiony na sprzeda偶 za nieoficjaln膮 kwot臋 100 000 z艂.
W 2018 r. gmina odkupi艂a wzg贸rze zamkowe i temat zagospodarowania oraz rewitalizacji zabytkowego terenu powr贸ci艂. W 2020 roku og艂oszono projekt zak艂adaj膮cy w ci膮gu 3 lat odbudow臋 wie偶y (3 kondygnacje) z salami ekspozycyjnymi, punktem widokowym, kawiarni膮, otoczon膮 alejkami z tablicami informacyjnymi.
W 2022 roku prace trwaj膮 i maj膮 si臋 zako艅czy膰 ko艅cem roku 2023. Natrafiono na tunel prowadz膮cy w kierunku cmentarza 偶ydowskiego i 7 poch贸wk贸w z XIII wieku, kt贸re b臋d膮 dok艂adnie przebadane w przysz艂o艣ci.


Rekonstrukcja lub stary widok zamku szczebrzeszyn
Wie偶a zamkowa na litografii z po艂. XIX w. wg A. Lerue


Informacje praktyczne


ADRES I KONTAKT
punktorbrak

CZAS
punktor Ogl膮dni臋cie resztek zamku zajmuje ok. 10 minut.

WST臉P
punktor Kiedy艣 wolny, ale aktualnie trwaj膮 prace rekonstrukcyjne, wi臋c zapewne zabroniony.



Po艂o偶enie i dojazd


Centralno-po艂udniowa cz臋艣膰 woj. lubelskiego. 17 km na zach贸d od Zamo艣cia. Zobacz na mapie.
Wzg贸rze zamkowe znajduje si臋 ok. 300 m od rynku miejskiego w kierunku p艂d-zach. (w stron臋 s艂ynnego chrz膮szcza).

GPS
Wsp贸艂rz臋dne geograficzne:

Otw贸rz w:  Google Maps,  Bing Maps,  Openstreet Maps
format D (stopnie):   N50.69193930819掳, E22.97545401155掳
format DM (stopnie, minuty):   50掳 41.5163584914'N, 22掳 58.527240693'E 
format DMS (stopnie, minuty, sekundy):   50掳 41' 30.98''N, 22掳 58' 31.63''E 



Bibliografia



punktor Guerquin Bohdan - Zamki w Polsce
punktor Kajzer Leszek, Ko艂odziejski Stanis艂aw, Salm Jan - Leksykon zamk贸w w Polsce
punktor Kuty艂owska Irena - Szczebrzeski gr贸d i okr臋g grodowy w ziemi che艂mskiej


Fotogaleria


Klikaj膮c w zdj臋cie otrzymasz jego powi臋kszenie w nowym oknie. Okno to mo偶na zamkn膮膰 klikni臋ciem w dowolny punkt POZA zdj臋ciem.

Szczebrzeszyn - Zaro艣ni臋ty stok grodziska Szczebrzeszyn - Widok po wej艣ciu na szczyt grodziska Szczebrzeszyn -Teren grodziska Szczebrzeszyn - Fragment wie偶y Szczebrzeszyn - Zaro艣ni臋ty kamienny 艂uk Szczebrzeszyn - Ruina wie偶y Szczebrzeszyn - G贸rna cz臋艣膰 wie偶y Szczebrzeszyn - Dolna, kamienna cz臋艣膰 wie偶y Szczebrzeszyn - Dolna, kamienna cz臋艣膰 wie偶y Szczebrzeszyn - Zaro艣ni臋ta wie偶a



Noclegi



Proponujemy wyszukanie noclegu w opisywanej miejscowo艣ci lub jej okolicy w serwisach noclegowych. Oferty cenowe online s膮 zwykle atrakcyjniejsze ni偶 rezerwacje telefoniczne!


oferta noclegowa 1       

Miniforum

Powr贸t na g贸r臋

Zapraszam do przesy艂ania swoich wypowiedzi i komentarzy odno艣nie opisywanego zamku. Ukazuj膮 si臋 one na stronie od razu po wpisaniu do formularza.

Ostatnie wpisy

  • Re: Odbudowa wie偶y       Autor:  zamkomania      Data:  2022-10-01 14:35:46
    Dzi臋ki za info! Wstawione na stron臋.
  • Odbudowa wie偶y       Autor:  ro      Data:  2022-09-25 18:10:41
    W Szczebrzeszynie rozpocz臋艂a si臋 w tym roku odbudowa baszty zamkowej z cz臋艣ciow膮 rekonstrukcj膮 (dolne kondygnacje). Tutaj szczeg贸艂y :
    http://www.szczebr­zeszyn.info/aktualno­sci/?p=22176
  • lochy       Autor:  by艂y mieszkaniec      Data:  2014-07-09 19:56:20
    jak bylem 艂ebkiem cz臋sto chodzi艂em z kolegami po okolicy w rejonie wzg贸rza,okopiska-(k­irkut cmentarz 偶ydowski)pami臋tam chodzili艣my na wycieczki na ten cmentarz panie wychowawczynie siada艂y na macy(tablica nagrobna 偶ydowska) przy wielkim d臋bie a my samopas biegali艣my po cmentarzu ze dwie godziny totalna swawola wtedy nam to pasowa艂o mieli艣my 5 .6 lat bardzo cz臋sto tam chodzili艣my to taka ciekawostka;mo偶e te偶 kto艣 mo偶e to potwierdzi膰 czekam na informacj臋,aleco si臋 tyczy loch贸w to du偶o czasu sp臋dza艂o si臋 na dworze w艂贸cz膮c si臋 po okolicy prawdopodobne wej艣cie do loch贸w by艂o pomi臋dzy cerkwi膮 unick膮 a starym budynkiem przedszkola w ogrodzie by艂a spora dziura w ziemi pr贸bowali艣my tam wej艣膰 ale nam si臋 nie uda艂o bo nas przep臋dzi艂 jaki艣 ch艂op my艣my mieli wtedy po 11 -12 lat na tym sie sko艅czylo bo ch艂opek si臋 na nas wydar艂 itroch臋 nas wystraszy艂,s艂ysza­俥m te偶 o wej艣ciu do loch贸w na terenie ogrodu szpitala(ceglana okr膮g艂a budowa.czekam na jakie艣 info pozdrawiam





Pow贸t do strony startowej
Powr贸t do strony startowej

(c) 2001-2023 bd - Kontakt - Polityka Prywatno艣ci
Wszelkie prawa do w艂asnych zdj臋膰 i tekst贸w zastrze偶one, nie mog膮 by膰 one wykorzystywane bez mojej zgody. Nie udzielam pozwolenia na kopiowanie opis贸w.